ثمانه اکوان: تا قبل از ظهور یکباره ویروس کرونا از بازاری در شهر ووهان چین، مهم‌ترین مسأله‌ای که به نظر می‌رسید نظم موجود بین‌المللی را تهدید کند، جنگ تجاری ترامپ با چین و تلاش او برای بازگرداندن شرکت‌ها و کارخانه‌های آمریکایی از این کشور بود. با شیوع کرونا به نظر می‌رسید این جنگ یا هر جنگ دیگری در جهان دست‌کم با آتش‌بسی موقت همراه شود. با این‌حال با افزایش میزان زیان‌های اقتصادی و انسانی که هر روز تخمین‌ زده می‌شود کرونا بر اقتصاد جهانی و آمریکا وارد کند، به نظر می‌رسد جنگ اقتصادی آمریکا و چین نیز وارد ابعاد دیگری شود.

آمریکا راه‌های گوناگونی را برای ادامه جنگ تجاری با چین در نظر گرفته است و آنطور که از شواهد پیداست، دولت ترامپ سعی دارد از فرصت کرونا نیز برای پیشبرد اهداف خود در این جنگ نهایت استفاده را ببرد. سوالی که این روزها ذهن اطرافیان ترامپ را به خود مشغول کرده، این است: چرا با وجود تمام مشکلاتی که «ویروس کرونا» برای اقتصاد آمریکا به وجود آورده، عمو سام باید 1/1 هزار میلیارد دلار بدهی خود را به این کشور پرداخت کند؟ در عین‌ حال سوال دیگری نیز در بین کارشناسان رسانه‌ای ـ تبلیغاتی کمپین انتخاباتی ترامپ نیز مطرح است: چطور می‌توان چین را مسؤول همه بدبختی‌های فعلی آمریکا دانست و سوء‌مدیریت‌ها را هم گردن چینی‌ها انداخت و از فصل انتخابات به‌ سلامت عبور کرد؟

شاید به همین دلیل باشد که این روزها هر قدر هم دکتر آنتونی فائوچی، رئیس مرکز مبارزه با بیماری‌های همه‌گیر آمریکا بیان می‌کند هیچ نشانه علمی از اینکه ویروس کرونا در آزمایشگاهی در چین تولید شده باشد وجود ندارد، باز هم مایک پمپئو، وزیر خارجه آمریکا اصرار دارد این ویروس ساخته دست بشر بوده و در داخل آزمایشگاه‌های چین به وجود آمده است. این اختلافات به حدی گسترده شده که دولت ترامپ به 2 دسته طرفداران نظرات علمی و برخورد علمی با این ویروس مانند دکتر فائوچی و طرفداران برخورد سیاسی با این ویروس مانند ترامپ و پمپئو تقسیم شده است. دکتر فائوچی این روزها به 2 دلیل بشدت تحت‌فشار قرار دارد تا از سیاست‌های ترامپ حمایت کند، اول اینکه اعلام کند این ویروس چینی است و دوم اینکه زمان برای بازگشایی آمریکا و رفع محدودیت‌ها فرا رسیده است. او با این‌ حال در آخرین گفت‌و‌گویش با رسانه‌ها که با نشریه نشنال جئوگرافیک بوده، بیان کرده است نظراتش درباره این 2 مسأله کاملا علمی است و از بیان آنها کوتاه نمی‌آید. همین مسأله موجب شده رسانه‌ها اعلام کنند به ‌احتمال ‌زیاد تا چند روز دیگر شاهد تسویه‌حساب‌های گسترده در کاخ سفید با مسؤولان بهداشتی آمریکا از جمله دکتر فائوچی خواهیم بود و ترامپ سرانجام او را مجبور به کناره‌گیری از سمتش می‌کند.

 

* توهم توطئه ترامپ، حمله کنگره به پکن

اما در سوی دیگر پمپئو و ترامپ به ‌قدری با اطمینان‌خاطر از توهم توطئه خود حرف می‌زنند که مسؤولان دیگر را غرق در این نظریات کرده‌اند. نشریه واشنگتن‌تایمز بیان کرده است گروهی از نمایندگان جمهوری‌خواه که پیرو نظریه ترامپ درباره عمدی بودن انتشار ویروس چینی در جهان هستند، در حال تدارک طرحی هستند تا تحقیقات گسترده‌ای را در دانشگاه‌های آمریکا درباره میزان نفوذ چینی‌ها بر سیستم دانشگاهی آمریکا آغاز کنند. آنها بر این عقیده‌اند پکن آنقدر بر دانشگاه‌های آمریکایی تاثیر گذاشته و در آنها نفوذ کرده که اجازه نداده این دانشگاه‌ها تحقیقات خود درباره ریشه‌های شیوع کرونا را به‌درستی بررسی کنند! این نمایندگان با اشاره به هزینه 17/1 میلیارد دلاری چین در دانشگاه‌های آمریکایی بیان کرده‌اند این هزینه‌ها که به ‌صورت کمک‌های خارجی به این دانشگاه‌ها ارائه ‌شده در نهایت باعث شده است هم اطلاعات مرتبط با مسائل دفاعی از این دانشگاه‌ها به چین راه پیدا کند و هم از این طریق دولت پکن مانع تحقیقات درباره منشأ ویروس کرونا شود.

چین‌هراسی که حالا جای اسلام‌هراسی بعد از حوادث 11 سپتامبر را گرفته است، تا جایی پیش رفته که برخی نمایندگان جمهوری‌خواه و همچنین سناتورها بیان کرده‌اند آمادگی این را دارند تا طرحی را در کنگره آماده کنند که اموال شرکت‌های چینی در آمریکا توقیف شده و تحریم‌هایی نیز علیه این کشور به دلیل گسترش بیماری «کووید-19» اعمال شود. مت گیتز، نماینده جمهوری‌خواه اهل فلوریدا به فاکس‌نیوز گفته است اموال شرکت‌های چینی باید به عنوان غرامت شیوع بیماری در آمریکا توقیف شود. او بیان کرده است چین هم باید تبعات منفی شیوع بیماری در آمریکا را درک کند. گیتز همچنین بیان کرده است که سناتور تام کاتن نیز در حال تهیه طرحی در مجلس سنا علیه مقامات چینی است و او از این طرح حمایت می‌کند. این طرح بیان می‌کند که چین مسؤول گسترش ویروس کرونا در جهان است و باید غرامت آن را به تمام جهان و بویژه آمریکا بپردازد و بعد از تصویب آن، دادگاه‌های آمریکایی می‌توانند دست به توقیف اموال شرکت‌های چینی در این کشور بزنند.

 

* خروج بی‌سروصدای شرکت‌های آمریکایی از چین

آیا تمام این اقدامات برای تلافی یک مسأله است؛ متضرر شدن اقتصاد آمریکا از یک ویروس که گفته می‌شود منشأ آن یک بازار در چین بوده است؟ به نظر نمی‌رسد این همه دسیسه‌چینی و مقدمه‌چینی برای حمله به اقتصاد چین تنها به خاطر شیوع این ویروس در آمریکا باشد. مسأله بزرگ‌تر از دید ترامپ، کاهش احتمال رأی آوردن او در انتخابات ریاست‌جمهوری چند ماه آینده است؛ مسأله‌ای کاملا نابخشودنی. او به همین دلیل این روزها به شبکه‌های خبری مانند «سی‌ان‌ان» یا «ان‌بی‌سی» که دموکرات هستند، می‌گوید عمال دولت چین! او که تنها در یک بخش و آن ‌هم ایجاد شغل برای آمریکایی‌ها به برخی دستاوردهای جزئی رسیده بود، حالا همان دستاورد را هم برای ارائه در مناظره‌های انتخاباتی با نامزد دموکرات در اختیار ندارد و تنها در صورتی می‌تواند بگوید این همه مرگ‌ومیر و این همه سوء‌مدیریت معنی‌ای برای آمریکا داشته است که بتواند حداقل یکی از اهداف اصلی خود را عملی کند. او که از اول دوران ریاست جمهوری‌اش تا به حال بارها به کارخانه‌ها و صنایع آمریکایی هشدار داده بود اگر می‌خواهند دچار خشم او نشوند، باید هر چه سریع‌تر چین را ترک کرده و دست به تأسیس کارخانه در داخل خاک آمریکا بزنند، حالا بهترین فرصت را برای اجرایی کردن این هدف خود پیدا کرده است. رویترز نیز روز دوشنبه با استناد به سخنان یک مقام وزارت خارجه اعلام کرد ایالات‌متحده تلاش‌های خود برای خارج کردن کارخانجات تولیدی از چین را افزایش می‌دهد.

 

* هشدار سرویس‌های اطلاعاتی چین درباره درگیری‌های شدید با آمریکا

چین اما در مقابل اقدامات آمریکا چه کاری می‌تواند انجام دهد؟ اسناد و اطلاعات نشان می‌دهد چینی‌ها خود از این مسأله نگرانی دارند که اقدامات ترامپ در نهایت می‌تواند منجر به درگیری گسترده‌ای بین 2 کشور شود. آنها که در جریان جنگ تجاری و تعرفه‌ای با دولت ترامپ نهایت تلاش خود را کرده بودند که با مذاکره و در برخی از مواقع کوتاه آمدن، این مسأله را از سر بگذرانند، حالا متوجه شده‌اند که با جنگی تمام‌عیار بر سر پول طرفند. اگر آمریکا نخواهد بدهی‌هایش را به چین بپردازد و از طرف دیگر دست به توقیف دارایی‌های چین در این کشور بزند، جنگ تجاری عملا تبدیل به جنگ سیاسی یا حتی نظامی خواهد شد. به گزارش اسپوتنیک، بخش‌های کلیدی گزارش مخفی سرویس‌های ویژه چینی برای رهبر چین که خبرگزاری رویترز به آنها دست پیدا کرده است، نشان می‌دهد اوضاع پیرامون شیوع کرونا و پیامدهای آن می‌تواند به تقابل ایالات‌متحده و چین و همچنین افزایش احساسات خصمانه از جانب کشورهای غربی علیه چین منجر شود.

در این گزارش که توسط کارشناسان آکادمی روابط بین‌الملل معاصر چین برای رهبر این کشور تهیه شده است، اشاره شده که احساسات جهانی ضدچینی از زمان سرکوب اعتراضات دانشجویی در میدان تیان‌آن‌من در سال 1989 در بالاترین سطح قرار دارد.

رویترز با استناد به منبع ناشناسی که با محتوای این گزارش آشناست، اعلام کرد: براساس یک سند مخفی، چین باید برای بدترین حالت، حتی برای درگیری خشونت‌آمیز با ایالات‌متحده آماده شود. این خبرگزاری نمی‌تواند تعیین کند تا چه اندازه ارزیابی توصیف شده در این سند محرمانه بیانگر مواضع اتخاذ شده توسط رهبران دولت چین است و اینکه آیا این بر سیاست این کشور تأثیر خواهد گذاشت یا خیر. با این‌ حال، چنین گزارشی به تنهایی نشان می‌دهد چقدر به‌ طور جدی چین تهدید احتمالی را برای امنیت و سرمایه‌گذاری‌های استراتژیک خود در خارج از این کشور درک می‌کند.

همین احتمالات هم روی اقتصاد جهانی تأثیر گذاشته است و بازارهای جهانی روز دوشنبه با افت در معاملات خود نشان دادند بعد از این دوران قرنطینه و بیماری، اصلا تحمل و توان یک بحران سیاسی را که مطمئنا می‌تواند روی مسائل اقتصادی نیز تأثیر بگذارد ندارند.