کد خبر: 219629تاریخ: 1399/2/28 00:00
هرگونه شیطنت آمریکا و ناامن‌ساختن آب‌های آزاد برای تجارت ایران می‌تواند منجر به ناامن‌سازی تجارت‌های بین‌المللی به ویژه در خلیج‌فارس، دریای عمان و دریای سرخ شود
کشتی بنزین ک‍ُشتی بزرگ
گروه سیاسی: اتحاد ایران و ونزوئلای تحریمی در میانه بحران‌های اقتصادی، نفتی و کرونایی را می‌توان خبر مهم هفته‌های اخیر دانست؛ خبری که از قضا بخش عمده اطلاع‌رسانی آن به دوش رسانه‌ها و مقامات آمریکایی افتاده و نگرانی‌های‌شان پیرامون این اتحاد باعث تمرکز انکارناپذیر روی آن شده است.
به گزارش «وطن امروز»، 2 هفته پس از انتشار خبری در خبرگزاری بلومبرگ مبنی بر آنکه یک هواپیمای ایرانی بعد از حمل تجهیزاتی برای تعمیر تأسیسات پالایشگاهی ونزوئلا، ۹ تن طلا به ایران حمل کرده است، حالا اخبار جدید حکایت از حرکت نفتکش‌های ایرانی به سمت ونزوئلا برای رساندن بنزین به این کشور دارد. در همین زمینه یک مقام آمریکایی در گفت‌وگو با خبرگزاری انگلیسی رویترز مدعی شد واشنگتن اطمینان دارد دولت «نیکلاس مادورو» رئیس‌جمهور ونزوئلا به‌ازای دریافت سوخت از ایران، چندین تن طلا در اختیار این کشور قرار می‌دهد. وی در ادامه ادعاهای خود با اشاره به این نکته که این مسأله نه‌تنها با انتقاد آمریکا روبهرو است، بلکه کشورهای منطقه نیز از آن استقبال نمی‌کنند، افزود: ما به دنبال بررسی اقدا‌م‌هایی هستیم که می‌توان در این باره انجام داد. وی در عین حال از ارائه جزئیات پیرامون اقدامات آمریکا در این باره خودداری کرد اما گفت گزینه‌های مربوط به «دونالد ترامپ»، رئیس‌جمهور آمریکا ارائه خواهند شد.
با این حال با وجود آنکه سیدعباس موسوی، سخنگوی وزارت امور خارجه چند روز پیش ادعای انتقال 9 تن طلا از ونزوئلا به کشورمان را تکذیب کرده بود و با بی‌اساس خواندن این ادعا، آن را زمینه‌چینی برای فشارهای گسترده‌تر به دولت ونزوئلا از سوی دولت آمریکا توصیف کرده و گفته بود «دولت آمریکا که در اجرای سیاست‌های خود در ونزوئلا از جمله تحریم اقتصادی، تهدید نظامی و اخیرا تشکیل شورای انتقالی، به‌دلیل مقاومت دولت و مردم آن کشور با شکست مواجه شده، با ایراد این‌گونه اتهامات سعی دارد در برنامه دولت ونزوئلا برای بازسازی پالایشگاه‌های آن کشور و تولید فرآورده‌های نفتی از جمله بنزین که هم‌‌اکنون به‌دلیل تحریم‌های ظالمانه آمریکا با کمبود روبهرو است، مانع‌تراشی کند»، به نظر می‌رسد افزایش مراودات میان تهران و کاراکاس به‌عنوان 2 کشوری که تحریم‌های آمریکا حکومت‌های‌شان را نشانه گرفته باعث دستپاچگی واشنگتن شده است.
خبر حرکت نفتکش ایرانی فورچون یا همان کشتی حامل بنزین تولید ایران که برای کمک به ونزوئلا در حال دریانوردی در اقیانوس اطلس است و آغاز عملیات رصد آنها توسط آمریکا، باعث موضع‌گیری توئیتری خورخه آرئاسا، وزیر خارجه ونزوئلا نیز شد و وی در صفحه توئیتر خود نوشت: «شواهد بیشتری برای جهان وجود دارد که ما آنها را به دادگاه کیفری بین‌الملل خواهیم فرستاد. در بحبوحه اپیدمی (ویروس کرونا) واشنگتن کشتی‌هایی را ردگیری می‌کند که نفت و سوخت ما را حمل می‌کنند. این نقض آشکار حقوق بین‌الملل و حقوق اساسی ونزوئلا است».
با این حال روز گذشته پس از انتشار خبری که حکایت از عبور یکی از نفتکش‌های ایرانی از کانال سوئز داشت، پایگاه خبری «نورنیوز» گزارش داد اخبار دریافت شده از منابع مطلع حاکی است نیروی دریایی آمریکا نیز ۴ ناو جنگی به نام‌های یواس‌اس دیترویت، یواس‌اس لاسن، یواس‌اس پربل و یواس‌اس فاراگات را به همراه هواپیمای «پی ۸ پوسایدون» از اسکادران VP-26 را به منطقه کارائیب اعزام کرده است. این اقدام آمریکایی‌ها پس از آن انجام شد که دولت این کشور با انتشار دستورالعمل 35 صفحه‌ای از بازیگران صنعت دریانوردی خواست در برابر تاکتیک‌های متداول برای دور زدن تحریم‌ها از جمله خاموش کردن سیستم شناسایی اتوماتیک کشتی، تغییر فیزیکی هویت کشتی، دستکاری اسناد محموله و کشتی، انتقال کشتی به کشتی، سفرهای غیرمعمول مانند مسیرهای غیرمستقیم و انحراف ناگهانی از مسیر، هوشیار باشند.
انجام اقداماتی از این دست، آن هم 2 هفته پس از آنکه ایران با انجام چند پرواز مواد مورد نیاز برای تعمیر و تجهیز پالایشگاه‌های ونزوئلا را به این کشور منتقل کرده بود خبر از اهمیت راهبردی تعمیق چنین مبادلاتی میان تهران و کاراکاس دارد، مبادلاتی که تلاش عمده آمریکا برای تاثیرگذاری روی گستره آنها به‌مثابه اقدامی دفعی برای مهار اثرات سازنده آن به روی فاز اقتصادی 2 کشور دارد. سابقه روابط نزدیک و موفقیت‌آمیز جمهوری اسلامی و ونزوئلا در دهه‌های اخیر و پشتیبانی‌هایی که این 2 کشور از یکدیگر داشته‌اند و بیم تقویت مجدد آن، باعث شده است آمریکا برای مهار آن، خود را وارد چنین قماری کند.
***
تعامل بلوک تحریمی‌ها
تقویت و تعمیق روابط تجاری و صنعتی میان ایران و ونزوئلا به عنوان 2 کشوری که تحت شدیدترین نظام‌های تحریمی آمریکا قرار گرفته‌اند و پروژه تحریم اقتصادی در خدمت هدف سیاسی براندازی حاکمیت آنها قرار گرفته است، می‌تواند به مثابه یک پادزهر به کمک هر دو کشور بیاید. در شرایطی که تلاش آمریکا و تحریم‌های تجاری معطوف است به بستن شاهراه‌های مراوده اقتصادی کشورهای تحریم شده، ارتباطاتی از قبیل مراوده‌های تهران و کاراکاس که با واسطه‌هایی غیر از ارزهای رایج انجام می‌شود، می‌تواند کمکی دوجانبه برای هر دو کشور به شمار رود. سخنان 2 هفته پیش «الیوت آبرامز» مسؤول امور ونزوئلا در دولت آمریکا مبنی بر آنکه ایران در ازای کالاهایی که برای ونزوئلا فرستاده، 9 تن طلا دریافت کرده است (فارغ از صحت یا کذب آن) می‌تواند نمودی از اهمیت انکارناپذیر رواج چنین تعاملاتی در بلوک کشورهای تحریم شده باشد. نظام تحریمی که به دنبال تکرار ایده و تجربه «نفت در برابر غذا» در کشورهای مورد غضب آمریکا می‌گشت، از رواج یافتن ایده «نفت در برابر طلا» و دور خوردن نظام تحریم‌هایی که در چارچوب ارز معیار شکل گرفته بود، ضربه جدی خواهد خورد. در چنین وضعیتی واکنش شتابزده نسبت به افزایش مراودات اقتصادی ایران و ونزوئلا می‌تواند به مثابه یک ضدحمله به الگوی تحریم‌های فعلی به شمار رود.
***
آمادگی حقوقی در برابر دزدی دریایی
مقامات آمریکایی در حالی از اقدام ایران برای انتقال بنزین به ونزوئلا خشمگین هستند که بر اساس قواعد بین‌المللی اقدام ایران هیچ‌یک از حقوق بین‌الملل را نقض نمی‌کند. ایران در یکی از بنادر متعلق به خود محموله را بارگیری کرده و در مسیر آب‌های آزاد بین‌المللی به سمت کشور مقصد در حال حرکت است. بر پایه حقوق دریاها، همه کشورها می‌توانند از «آزادی آب‌های آزاد» (مانند آزادی عبور و مرور و پرواز) و سایر کاربردهای قانونی آن آب‌ها استفاده کنند. به طور کلی، این به آن معناست که کشتی‌های هر کشوری– حتی کشتی‌ای که پرچم یک کشور بدون دسترسی به دریا را نصب کرده است– حق برخورداری از آن آزادی‌ها را بدون دخالت هر کشور دیگری دارند. این نظام قوانین مرسوم بین‌المللی در کنوانسیون سازمان ملل متحد در رابطه با حقوق دریاها منعکس شده است. بنابراین اقدام آمریکا علیه کشتی ایرانی اقدامی بر خلاف حقوق دریاها و در واقع دزدی دریایی به حساب می‌آید. حمله احتمالی یا ایجاد اخلال در روند عبور کشتی ایرانی اقدامی آشکار علیه منافع ایران است. نه تنها ایران باید پاسخ متناسب را در همان سطح به کشور متجاوز بدهد، بلکه باید از ابزار حقوقی برای محکومیت این اقدام احتمالی آمریکا بهره گیرد. البته آمریکا نشان داده است به منظور افزایش یا نمایش قدرت خود ابایی از نادیده گرفتن حقوق بین‌الملل و حتی قراردادها و توافقنامه‌ها ندارد. با این حال واکنش حقوقی ایران به اقدام احتمالی آمریکا یکی از پاسخ‌های ایران می‌تواند باشد.
***
باروت روی بنزین؟
اعزام 4 ناو جنگی ارتش آمریکا به سوی نفتکش ایرانی که در حال ارسال سوخت برای ونزوئلاست و وجود احتمال تعدی طرف آمریکایی به آن می‌تواند واکنش‌های تند و مقابله به مثل را از سوی ایران در بر داشته باشد. تجربه توقیف نفتکش ایرانی توسط نیروی دریایی انگلیس در منطقه جبل‌الطارق در سیزدهم تیرماه سال گذشته که با مقابله به مثل طرف ایرانی در توقیف کشتی بریتانیایی همراه شد، هدف قرار دادن پهپاد جاسوسی گلوبال هاوک آمریکا به محض ورود به محدوده مرزی کشورمان و همچنین رویارویی اخیر قایق‌های جنگی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی با ناو جنگی آمریکایی که به نزدیکی‌های محدوده مرزی کشورمان در آب‌های خلیج‌فارس رسیده بود را می‌توان از جمله مصادیق تجربه موفق جمهوری اسلامی در مقابله به مثل با اقدامات تجاوزکارانه دانست.
تلاش طرف آمریکایی برای به خطر انداختن امنیت تجارت با ایران و ناامن کردن آب‌های آزاد برای ایجاد مانع در راه شکل‌گیری مراوداتی از قبیل مبادلات متقابل میان ایران و ونزوئلا را می‌توان آوردگاهی جدید برای صیانت از منافع و امنیت ملی کشورمان به شمار آورد. یقینا تلاش ایران برای تثبیت الگوهایی مشابه مصداق مبادلاتی که در ماه‌های اخیر با ونزوئلا داشته است، به مثابه گامی عملی برای پیشبرد روابط با سایر دولت‌هایی که تمایلی به پیروی از تحریم‌های آمریکا ندارند، خواهد بود.