یکی از نکات مهم ماجرای صادرات بنزین ایران به ونزوئلا را می‌توان «کسب پرستیژ» برای ایران در سطح معادلات جهانی به عنوان کشوری که در حال تبدیل شدن به یک «قدرت فرامنطقه‌ای» است، عنوان کرد. ایران در ماجرای صادرات بنزین به ونزوئلا نشان داد می‌تواند فراتر از تحولات منطقه‌ای راهگشا و مشکل‌گشای مشکلات کشورهای همسو با خود باشد. راه‌اندازی پالایشگاه‌های مورد نیاز ونزوئلا و تامین سوخت مصرفی این کشور که یک کالای استراتژیک به حساب می‌آید، قدرت ایران را در تعیین معادلات فرامنطقه‌ای نشان می‌دهد. ایران پیش از این اما خود را به عنوان یک قدرت منطقه‌ای تثبیت کرده بود. رویکرد ایران در منطقه بر مبنای «حذف بیگانگان» از منطقه غرب آسیا، راهبردی بود که حداقل از زمان ورود نظامی آمریکا به منطقه با ورود به افغانستان و عراق در دستورکار ایران قرار گرفت. نقش‌آفرینی ایران در تحولات منطقه‌ای به منظور ضربه وارد آوردن به ساختمان قدرت آمریکا در منطقه، سبب ارتقای نقش ایران در تحولات منطقه‌ای شد. ایران که کشور سردمدار مبارزه با آمریکا بود توانست موج ضدآمریکایی را در میان مردم کشورهای منطقه تقویت کند؛ مردمی که خود زخم خورده حضور آمریکا در مناسبات سیاسی، اقتصادی و... کشور خود بودند. نتیجه این فرآیند اما زیر ضربه قرار گرفتن آمریکا در کشورهای عراق و افغانستان بود. در چنین شرایطی تضعیف آمریکا در منطقه به معنای تقویت گفتمان ضدآمریکایی بود که ایران در دال مرکزی این گفتمان قرار داشت. می‌توان گفت تقابل این 2 گفتمان از اواسط دهه 80 شمسی شکل‌دهنده تمام اتفاقات و رخدادهای مهم منطقه از آن زمان به بعد بوده است، البته جمهوری اسلامی همزمان به فکر گسترش مناسبات با کشورهای ضداستکباری در سایر نقاط جهان بود. از شرق آسیا تا آمریکای جنوبی، کشورهای ضداستکباری حضور داشتند که ویژگی مشترک «ضدیت با آمریکا»، این کشورها را در یک جبهه با ایران قرار می‌داد. در دولت نهم و زمان ریاست‌جمهوری محمود احمدی‌نژاد توجه بیشتری به این دست کشورها شد به گونه‌ای که ارتباط ایران با کشورهای آمریکای لاتین به معنای حضور ایران در حیاط خلوت آمریکا تعبیر شد. با این همه، نقش‌آفرینی جدید ایران را دوره جدیدی از تعاملات میان ایران و کشورهای همسو با خود می‌توان در نظر گرفت. ایران با صادرات تجهیزات فنی و بنزین نشان داد کشوری است که نه‌تنها از دوستان منطقه‌ای خود دفاع می‌کند، بلکه به آن سطح از قدرت رسیده است که می‌تواند طراحی قدرت هژمون جهانی را در نزدیکی مرزهای کشور هژمون به هم بریزد و از دوستان فرامنطقه‌ای خود نیز حمایت کند. ایران خود را در قامت یک قدرت فرامنطقه‌ای نشان داده که از اعتماد و فناوری لازم برای حمایت از دوستان خود بهره‌مند است؛ کسب این «پرستیژ» در جایگاه بین‌المللی در حل مشکلات منطقه‌ای و جهانی نقش بسزایی دارد. 

 

* درس «بازدارندگی»

نکته مهم دیگر در ماجرای صادرات بنزین ایران به ونزوئلا، انفعال نظامی آمریکا در برابر این اقدام ایران است. مقامات آمریکایی پس از آنکه متوجه شدند نفتکش‌های ایران در راه ونزوئلا هستند، 4 ناو جنگی نیروی دریایی این کشور را راهی دریای کارائیب یعنی حوزه دریایی‌ای که قرار بود کشتی‌های ایرانی از آن منطقه عبور کنند، کردند. این اقدام آمریکا شائبه برخورد نظامی نیروی دریایی این کشور با نفتکش‌های ایرانی را به وجود آورد اما در عمل ناوهای جنگی این کشور نظاره‌گر نفتکش‌های ایرانی بودند که وارد آب‌های سرزمینی ونزوئلا شدند. اینکه مقامات آمریکایی جرات و جسارت تعدی به نفتکش‌های ایرانی را نداشتند، نکته حائز اهمیتی است، چرا که این گزاره را تایید می‌کند: ایران به سطحی از قدرت نظامی رسیده که توان نظامی دفاع از خود و پاسخگویی به اقدامات نظامی آمریکا را دارد. البته راهبرد «تهدید متقابل» و «پاسخگویی متناسب» که طی سال‌های اخیر به راهبرد اصلی مواجهه با دشمنان تبدیل شده است، نقش بسزایی در ارسال این پیام به کشورهای متخاصم داشته که هر گونه تعدی و تجاوز، پاسخ متناسب با همان سطح تعدی شکل گرفته را به دنبال دارد. تجاوز پهپاد آمریکایی به مرزهای آبی ایران در خرداد سال گذشته که با پاسخ سیستم پدافندی ایران مواجه شد، یکی از چند نمونه اقدام ایران در پاسخ به تهدیدهای کشورهای غربی بوده است. نمونه دیگر اقدام ایران در توقیف کشتی انگلیسی است که در پاسخ به توقیف نفتکش ایرانی در جبل‌الطارق انجام شد. 

در سطح دیگر افزایش قدرت موشکی ایران بویژه در حوزه موشک‌های بالستیک بیانگر ورود ایران به فاز جدید «مقابله با تهدیدات» است. موشک «قاصد» که موشک ماهواره‌بر ماهواره «نور» بوده است، دارای نسل جدیدی از فناوری‌ها در طراحی و سوخت موشک است که نوید‌بخش دستیابی ایران به نسل جدید موشک‌های آفندی است؛ موشک‌هایی که می‌تواند منافع کشورهای متخاصم یا تجهیزات نظامی این کشورها را در منطقه و فراتر از منطقه به چالش بکشد.