«کشتن مرغ مقلد» فیلمی به کارگردانی رابرت مالیگن است که سال 1962 ساخته شد. این فیلم یکی از مشهورترین فیلم‌هایی است که به مسأله نژادپرستی می‌پردازد. داستان این فیلم روایت دادگاه پسر سیاه‌پوستی است که متهم به تجاوز به یک دختر سفید‌پوست است. وکیلی به نام آتیکاس فینچ (با بازی گریگوری پک) وکالت این پسر جوان را می‌پذیرد. این فیلم سال ۱۹۹۵ در فهرست ملی ثبت فیلم آمریکا قرار گرفت. «کشتن مرغ مقلد» توانست 3 جایزه اسکار بهترین بازیگر برای گریگوری پک، اسکار بهترین فیلمنامه اقتباسی و اسکار بهترین طراحی صحنه را به دست آورد. 

 

* از «لینکلن» تا «جانگوی آزاد شده» در یک سال سرنوشت‌ساز

تجربه نشان داده آمریکایی‌ها هر وقت به رأی سیاه‌پوستان احتیاج داشتند، در هالیوود هم علاقه بیشتری نسبت به مسأله ظلم به سیاه‌پوستان بروز کرده است! سال 2012 همزمان با پنجاه‌و‌هفتمین انتخابات ریاست‌جمهوری در این کشور، اکران 3 فیلم مهم «لینکلن» (استیون اسپیلبرگ)، «جانگوی آزاد شده» (کوئنتین تارانتینو) و «جانوران حیات وحش جنوب» (بن زایتلین) و توجه ویژه به هر 3 این آثار در فصل جوایز اسکار، تبدیل به نقطه عطفی در زمینه نمایش مسائل سیاه‌پوستان در سینمای آمریکا شد. البته مهم‌ترین این آثار «لینکلن» بود که در کنار اسطوره‌سازی از «لینکلن» رئیس‌جمهور سابق آمریکا، به بازخوانی تاریخ برده‌داری در این کشور می‌پرداخت؛ در نهایت نیز 2 اسکار مهم بهترین کارگردانی و بهترین بازیگر نقش اول مرد به این فیلم اعطا شد. هر چند نباید از «جانگوی آزاد شده» اثر ستایش‌شده کوئنتین تارانتینو نیز غافل شد؛ فیلمی وسترن در ارتباط با ظلم جامعه سفیدپوستان به سیاه‌پوستان و نابرابری شدید نژادی در آمریکا. این فیلم نیز برنده 2 اسکار بهترین بازیگر نقش مکمل مرد و همچنین بهترین فیلمنامه برای کوئنتین تارانتینو شد. فیلم «جانوران حیات وحش جنوب» نیز قصه دخترکی ۶‌ساله و سیاه‌پوست است که قدرت‌هایی خارق‌العاده دارد. 

 

«دیترویت» اثری از «کاترین بیگلو» بود که برخلاف برخی دیگر از آثار او چندان از سوی منتقدان و جوایز سینمایی آمریکا مورد توجه قرار نگرفت. اما این فیلم اتفاقا قصه مهمی دارد که با وقایع و اتفاقات این روزهای آمریکا نیز بشدت مرتبط است. قصه این فیلم که سال 2017 ساخته شد، در واقع شرح ناآرامی‌های مدنی 5 روزه شهر دیترویت در تابستان 1967 است که به واسطه خشونت‌های پلیس علیه سیاه‌پوستان رخ داد و 43 کشته و تعداد زیادی زخمی و میلیون‌ها دلار ضرر مالی در پی داشت. فیلم اتفاقا سیستم ناکارآمد قضایی آمریکا را هم مورد نقد قرار می‌دهد و نشان می‌دهد که چگونه نیروهای پلیس پس از کشتن چند سیاه‌پوست تبرئه می‌شوند. «سلما» نیز درامی تاریخی به کارگردانی «ایوا دوورنی» است که سال ۲۰۱۴ منتشر شد و با وجود آنکه نامزد دریافت جایزه‌های مختلفی شد اما در نهایت دست پری در گرفتن جوایز نداشت. این فیلم روایتی از سال‌ها مبارزه «مارتین لوترکینگ» رهبر جنبش حقوق مدنی آمریکایی‌های آفریقایی‌تبار، برای کسب حقوق شهروندی و از جمله حق رای برای سیاه‌پوستان آمریکا بود. 

***

نگاهی به نقش رپرها در هدایت جریان اعتراضی مردم آمریکا

عمو سام لعنتی

عباس اسماعیل‌گل: سیاه‌پوستان آمریکایی دهه 70 میلادی در نیویورک، زمانی که تبعیض نژادی و ظلم و ستم سفیدپوستان آنها را به ستوه آورده بود به خیابان‌ها ریختند و برای بیان اعتراضات‌، حرف‌های‌شان را به ‌صورت ریتمیک و ترانه خواندند. دقیقا از همین‌جا بود که سبک جدیدی از موسیقی پا به عرصه‌ ظهور گذاشت و «رپ» نام گرفت که ابتدا و به‌ دلیل پدیدآورندگان آن، به «سی‌ان‌ان» سیاه‌پوستان آمریکا شهرت یافت، در واقع «رپ» سبک جدیدی از موسیقی غربی، برای بیان اعتراضات عمومی و ابراز خشونت‌های سیاسی- اجتماعی محسوب می‌شود. اما در گذر زمان با ورود مافیای سرمایه‌داری غرب به این سبک نوظهور موسیقی، رپ به 3 گونه مختلف تقسیم شد که رپرها با زیرشاخه‌های ‌«هیپ- هاپ»، «رپ عاشقانه» و «دیس لاو» به کار خود ادامه می‌دادند. در کنار اینها چند سالی است که گروه‌های خشن و معترض را «رپ‌خوان‌های خیابانی» می‌دانند. به‌رغم آنکه طی سال‌های اخیر جریان اصلی موسیقی رپ از خاستگاه اصلی اعتراض خود فاصله گرفته است و از سویی با نفوذ مضامین جنسی و ترویج اعتیاد و همچنین خارج شدن موسیقی رپ از انحصار سیاه‌‌پوستان، هنوز هنرمندان سیاه‌پوستی هستند که در آمریکا علیه تبعیض نژادی حاکم در ایالت‌های این کشور فعالیت می‌کنند. نکته قابل توجه آنکه برخی هنرمندان موسیقی هیپ- هاپ به عنوان یکی از زیرمجموعه‌های متولدشده موسیقی رپ با بهره‌گیری از هنر دیوارنگاری همچنان به اصالت اعتراض سیاهان آمریکایی پایبند هستند. اما طی روزهای اخیر که در پی به قتل رسیدن یک شهروند سیاه‌پوست آمریکایی توسط پلیس ایالات متحده، اعتراضات مردمی به 22 ایالت آمریکا رسیده است، نگاه بسیاری از مردم معترض آمریکا به خوانندگان موسیقی هیپ- ‌هاپ معطوف شده است؛ همان کسانی که زمانی نقشی عمده در برانگیزی و حتی جهت‌دهی به اعتراض‌های اینچنینی داشتند، امروز انتظار می‌رود بی‌تفاوت نباشند و در کنار مردم معترض حضور داشته باشند. برخی خوانندگان رپ طی سال‌های اخیر همچنان اصالت اعتراضی خود را حفظ کرده‌اند و حتی برخی‌ها پا را فراتر از انتظار گذاشته و خارج از مرزهای کشور آمریکا صدای اعتراضی خود را نسبت به دولتمردان آمریکایی به گوش مردمان جهان رسانده‌اند که از این میان می‌توان به حضور 3 خواننده رپ آمریکایی در پیاده‌روی اربعین چند سال پیش اشاره کرد که این اتفاق با بازخورد بالای رسانه‌ای رقم خورد؛ ایناک محمد، فنامن و  دیمن جونز محمد خوانندگانی با گرایش رپ و هیپ- ‌هاپ هستند که معتقدند باید از موسیقی رپ و پاپ، سم‌زدایی شود. اینان در هنر موسیقی خود مضامینی چون معنویت و عدالت‌خواهی و مقابله با فساد اخلاقی و خشونت را در آمریکا دنبال می‌کنند. این هنرمندان که میهمان کنفرانس افق نو بودند، به ابتکار نادر طالب‌زاده در راهپیمایی اربعین در میان عزاداران کشورهای مختلف حضور یافتند و با فرهنگ حسینی آشنا شدند، حتی این 3 هنرمند در آن ایام با حضور در میان عزاداران حسینی لحظاتی به اجرای برنامه‌ای با مضمون احترام و محبت غیرمسلمانان به امام حسین(ع) پرداختند که فیلم این اجرا بازخورد فراوانی در فضای مجازی داشت. نادر طالب‌زاده، دبیر کنفرانس افق نو درباره بازخوردهای حضور رپرهای آمریکایی در این کنفرانس گفته است: «در میان میهمانان، چند رپر را هم دعوت کرده‌ایم که در کار خود برجسته هستند، کسانی که اجرای رپ‌های آگاهی‌دهنده را برعهده دارند و برای چندین هزار نفر اجرا می‌کنند و اتفاقا آن گروه سیاه‌پوستی که پیش از این میهمان ما در کشور بودند وقتی به کشورشان بازگشتند به این رپرها گفتند اگر از طرف ما دعوت شدند حتما این دعوت را بپذیرند و به ایران بیایند». اما حضور این رپرهای آمریکایی در کنفرانس افق نو و همچنین پیاده‌روی اربعین، برای‌شان دردسرهایی هم در پی داشته است که  نادر طالب‌زاده، اینچنین روایت می‌کند: تمام میهمانان ما در راه بازگشت به آمریکا لب مرز ۳ تا ۱۸ ساعت مورد بازجویی قرار گرفتند. در یکی از کنفرانس‌های «افق نو» ۲۵ میهمان داشتیم و همه آنها مورد بازجویی قرار گرفتند و حتی بعضی از آنها را تهدید و تحقیر کرده‌اند. من با سانسور می‌گویم اما یکی از میهمانان ما را با تحقیر به گونه‌ای که به دنبال یک فیوز اتمی می‌گردند، بازرسی کرده‌اند و به او گفته‌اند اگر باز هم به ایران برود همین برخورد با او تکرار خواهد شد و او جواب داده است باز هم به ایران می‌آید. در پایان ناگفته نماند، «برادر علی» از خوانندگان رپ مشهور آمریکا هم در یکی از دوره‌های کنفرانس افق نو در ایران حضور یافت و در این کنفرانس به رپ‌خوانی اعتراضی خود بر ضد نگاه تبعیض‌آمیز  سیاستمداران آمریکایی پرداخت که در پایان از نظرتان می‌گذرد: عمو سام لعنتی

به ایالات مارها خوش آمدی، سرزمین دزدها، خونه برده‌ها

گارد امپراتوری بزرگ، جایی که دلار مقدسه

خونریزی، نسل‌کشی، تجاوز به عنف، کلاه‌برداری

به نام قانون، قانونی که نوشته شد

سرزمین پادشاهی توحش، نیروی کار وارداتی، نیروی کار وارداتی شکنجه شده

آلامی که هرگز التیام پیدا نکرد، زخم‌هایی که هرگز خوب نشد

هیچ چیز نمی‌تونه شما رو نجات بده

به ایالات مارها خوش آمدی، سرزمین دزدها، خونه برده‌ها

گارد امپراتوری بزرگ، جایی که دلار مقدسه

سرزمین‌های دیگه هم مورد تجاوز قرار گرفتند

بچه‌ها رنج کشیدند، بچه‌ها کشته شدند، بچه‌ها با نفرت به دنیا آمدند

به ایالات مارها خوش آمدی، سرزمین دزدها، خونه برده‌ها