گروه اقتصادی: سیاست کلی اقتصادی دولت برای سال 99 معطوف به بازار سرمایه شده است. دولت امیدوار بود با رهسپار شدن نقدینگی به سمت بورس بتواند از نوسان در دیگر بازارها مانند سکه،‌ ارز و مسکن جلوگیری کند اما رشد بازار سرمایه حالا خود محرکی برای رشد قیمت‌ها در دیگر بازارها شده است. 

بازار سرمایه بهار سال 99 قریب به 148 درصد رشد کرد و به همین نسبت حالا شاهد افزایش قیمت ارز و طلا هستیم. مشکل اساسی اینجاست که سرمایه وارد‌شده در بازار سرمایه نه برای سهامداری، بلکه صرفا جهت سفته‌بازی بوده است و منتهی به تولید نمی‌شود. با هر تکانه ‌بورسی هم سرمایه‌گذاران به سمت بازارهای دیگر می‌روند.

به گزارش «وطن امروز»، دیروز قیمت هر دلار آمریکا در بازار آزاد به 19500 تومان رسید. البته دیروز دلار قله ۲۰ هزار تومان را هم دقایقی به خود دید. این برای دومین در تاریخ ایران است که قیمت دلار وارد کانال 19 هزار تومان می‌شود. رکورد قبلی قیمت دلار به چهارم مهر سال 97 باز‌می‌گردد؛ زمانی که قیمت دلار در ساعات فعالیت غیررسمی بازار برای مدت محدودی به 19300 تومان رسید. موضوع قابل توجه درباره سال 97 این بود که فردای رکورد 19 هزار تومانی، دلار شروع به ریزش کرد تا در نهایت اوایل بهمن همان سال قیمت دلار کانال 10‌هزار تومان را هم به خود دید. این ریزش ناشی از کمک‌رسانی همه‌جانبه نهادهای مختلف حکومتی بود. قیمت 19 هزار تومان از یک منظر دیگر هم مهم است؛ این برای دومین‌بار است که در دوران ریاست عبدالناصر همتی بر بانک مرکزی رکوردهای قیمت ارز در ایران شکسته می‌شود. جالب اینجاست که تنها نقطه مثبت دوران ریاست همتی همین مدیریت بازار ارز بوده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد برخلاف سال 97 که دلیل رشد قیمت ارز سوداگری و سفته‌بازی بود، بازار این روزها خالی از نوسان‌گیران است و نمی‌توان آنها را دلیل اصلی گرانی‌ اخیر دانست. مشاهدات میدانی نشان می‌دهد مراکز فروش ارز مانند میدان فردوسی و سبزه‌میدان به روال روزهای قبل در حال فعالیت هستند. نه خبری از تقاضای هیجانی است و نه خبری از تعطیلی و کم‌فروشی صرافی‌ها، تابلوهای صرافی‌ها هم به صورت رسمی قیمت‌ها را گزارش می‌کند و هیچ محدودیتی هم برای خرید و فروش ارز وجود ندارد، با تمام این تفاسیر قیمت ارز هر روز افزایشی‌تر می‌شود. 

 

* صادرکنندگان برای بازگشت ارز حاصل از صادرات اقدام کنند

بانک مرکزی در اطلاعیه‌ای اعلام کرد اگر صادرکنندگان ارز حاصل از صادرات سال 98 را تا پایان تیرماه سال جاری به کشور وارد نکنند، اسامی آنها را به رسانه‌ها اعلام خواهد کرد. در اطلاعیه این بانک آمده است: بانک مرکزی ضمن تأکید مجدد به صادرکنندگان برای تسریع در برگشت ارزهای حاصل از صادرات خود طی سال‌های 1397 (متاسفانه تعدادی از صادر‌کنندگان به‌رغم گذشت مدت طولانی از تاریخ صدور کالا و خدمات هنوز ارزهای صادراتی این سال را به چرخه اقتصاد کشور بازنگردانده‌اند) و 1398 تا پایان تیرماه سال جاری، اعلام می‌کند در صورت عدم برگشت ارز، مطابق مصوبات هیأت‌ وزیران و مصوبات شورای عالی هماهنگی اقتصادی، اسامی تمام صادرکنندگان کالا و خدماتی که ارزهای صادراتی را مطابق ترتیبات اعلامی این بانک به صورت شفاف به چرخه اقتصادی کشور برنمی‌گردانند در رسانه‌ها انتشار خواهد داد تا عموم مردم مطلع باشند چه افراد و کسانی در جهت منافع شخصی خود باعث تلاطم در نرخ ارز و تحمیل هزینه‌های سرسام‌آور به آحاد جامعه می‌شوند. 

اطلاعیه بانک مرکزی دقایقی پس از اظهارات حسن روحانی در جلسه ستاد اقتصاد مقاومتی مطرح شد. رئیس‌جمهور در این جلسه با اشاره به لزوم درک شرایط سخت کشور و محدودیت‌های ناشی از تحریم‌های ضدبشری آمریکا از جمله در زمینه صادرات نفت، گفت: در نتیجه این تحریم‌ها نقل و انتقال ارز با دشواری همراه بوده و از سوی دیگر شرایط ناشی از شیوع ویروس کرونا از جمله بسته شدن برخی مرزها، واردات را هم دچار مشکل کرده است. روحانی با اشاره به تدابیر دولت در حوزه اقتصاد در شرایط سخت اعمال تحریم‌ها در 2 سال اخیر بویژه در دوران شیوع بیماری کرونا در چند ماه گذشته، اظهار کرد: تلاش دولت همواره بر حفظ آرامش و ایجاد هماهنگی و هم‌افزایی میان همه بخش‌های فعال اقتصادی دولتی و خصوصی بوده است. 

رئیس‌جمهور با اشاره به لزوم کنترل قیمت‌ها در بازار سرمایه بویژه بازار ارز، ادامه داد: مطابق سیاست ارزی کشور و مجموعه مصوباتی که درباره سیاست تجاری- ارزی کشور برای توسعه صادرات غیرنفتی و بازگشت ارز آن تعریف شده، باید تعهد ارزی همه فعالان بخش صادرات و واردات اعم از دولتی، عمومی و خصوصی در چارچوب این قانون و مقررات مشخص باشد و بانک مرکزی نیز موظف است به طور شفاف فهرست تمام کسانی را که برای واردات، ارز دریافت کرده‌اند به‌ علاوه میزان عمل آنها به تعهدات‌شان در سامانه معرفی کند تا این اطلاعات برای مردم، رسانه‌ها و مراجع ذی‌صلاح شفاف و به سهولت قابل دسترس باشد. رئیس‌جمهور ادامه داد: بانک مرکزی باید به همه بدهکاران عمده برای بازگرداندن ارز حاصل از صادرات اخطار داده و زمان پرداخت برای آنان مشخص شود و در صورت تخطی، با معرفی آنها به افکار عمومی و مراجع ذی‌صلاح، به تخلف آنها رسیدگی شود. 

 

* دست بسته دولت در بازار نقدی

با وجود ایجاد سامانه نیما برای کنترل قیمت ارز به صورت حواله اما هیچ بستر شفافی برای کنترل قیمت ارز به صورت اسکناس و نقد وجود ندارد. از نیمه دوم سال 97 گمانه‌زنی‌هایی از ایجاد بازار متشکل ارزی توسط رؤسای بانک مرکزی به وجود آمد. خبر ایجاد این بازار حتی توسط رئیس کل بانک مرکزی هم مطرح شد به طوری که همتی زمان تشکیل آن را 22 بهمن‌ماه سال 97 اعلام کرد. با وجود گذشت چند سال از این موضوع اما تاکنون یک معامله در این بازار صورت نگرفته است؛ بستری که به عقیده کارشناسان می‌توانست تمام نقل و انتقالات اسکناس ارز را شفاف کند. 

 

* مداخله ممنوع!

یکی از راهکارهایی که دولت‌های مختلف برای کنترل نرخ ارز داشتند و ذیل نظام شناور ارزی صورت می‌گرفت، مداخله ارزی بود. با حضور همتی در رأس بانک مرکزی، وی خود را مخالف این سیاست عنوان کرد. البته در ماه‌های اول این اقدام را انجام داد اما رفته‌رفته تمام مداخلات ارزی خود را به سامانه نیما برد و دست از فعالیت در بازار اسکناس برداشت. این یعنی بانک مرکزی هیچ واکنشی در برابر گرانی نشان نمی‌دهد و امیدوار به رشد بازار سرمایه در برابر ارز است. شاید هم همتی منتظر است تا یک اتفاق بین‌المللی بزرگ برای کنترل قیمت رخ بدهد. شاید هم اساساً این اتفاقات پیش‌زمینه توافقی جدید است. 

مسأله اینجاست که در دوره ریاست همتی به دلیل کوتاه بودن دست بانک مرکزی برای مداخله در بازار، بیشترین نوسان قیمت ارز تاریخ کشور را داشته‌ایم به طوری که هیچ تولید‌کننده و صنعتگری جرات فعالیت اقتصادی ندارد. 

 

* همه تقصیرها گردن صادر‌کنندگان

از اظهارات و نظرات دولتی‌ها پیداست آنها این بار به جای دلالان، مقصران جدیدی برای رشد قیمت ارز پیدا کرده‌اند و آن هم صادرکنندگان هستند. بانک مرکزی شفاف نمی‌کند چند درصد صادرکنندگان، ارز خود را به کشور بازنگردانده‌اند که قیمت ارز از 19 هزار تومان هم تجاوز کرد.