دکتر حسین نجابت*: در مجلس نهم هیأتی از آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به سرپرستی آقای آمانو به تهران آمدند. به وی گفتم مردم از من می‌پرسند چه سودی برای جمهوری اسلامی دارد که عضو «NPT» باشد؟ به عنوان مسؤول آژانس اگر به جای من بودید، چه پاسخی به این سؤال می‌دادید و چطور ما می‌توانیم مردم را متقاعد کنیم که عضو «NPT» هستیم و فقط از «NPT» به ما فشار وارد می‌شود؟ در صورتی که ما به همه ضوابط این موافقتنامه عمل کرده‌ایم و حتی باید برای فعالیت‌های صلح‌آمیزمان، آژانس به ما کمک کند و ما برای اینکه حسن ‌نیت‌مان را نشان دهیم [از دید من یک اشتباه] پروتکل الحاقی را نیز پذیرفتیم. ما حتی بیش از پروتکل الحاقی نیز اقداماتی را انجام دادیم که با کمال تأسف در برجام تمام فعالیت‌های هسته‌ای را تقلیل دادیم اما طرف‌های مقابل ما در برجام هیچ تعهدی را گردن نگرفته و به تعهداتی که داشتند عمل نکرده‌اند. رئیس سابق آژانس لبخندی زد و جوابی برای من نداشت. 

یک: ما در تصمیم‌سازی و تصمیم‌گیری در مسائل هسته‌ای دچار یک عدم انسجام هستیم. طبق قانون اساسی، دولت باید در برجام منویات رهبر حکیم انقلاب و مصوبات شورای عالی امنیت ملی را رعایت می‌کرد اما در مسائل برجام به تذکرات معظم‌‌له هیچ توجهی نشد. می‌گویند رهبری اجازه مذاکره داده‌اند اما نمی‌گویند چه شرایطی را قرار دادند و مشروط این توافقنامه را تصویب کردند، این ظلمی است به کشور و رهبری که ما باید به طور جامع به تمام فرمایشات ایشان دقت کنیم.

رهبری بارها گفتند به آمریکا اعتماد نکنید اما اعتماد کردند. پس از خروج آمریکا از برجام در سال ۹۷، رهبر انقلاب گفتند اروپایی‌ها هم قابل اعتماد نیستند اما باز هم برخی به اروپا خوشبین بودند.

الان رسیدیم به جایی که تروئیکای اروپا پیشنهاد قطعنامه علیه کشورمان را داد. ما تقریباً به نقطه آغاز سال‌های پیش از مذاکرات هسته‌ای رسیده‌ایم اما راه همان است که آقای دکتر قالیباف رئیس جدید مجلس شورای اسلامی بیان کرد: «مقاومت فعال». 

دو: ما مقاومت کور و تسلیم نداریم؛ مقاومت فعال یعنی در برابر زورگویی ابرقدرت‌ها که کاملاً ضعیف شده‌اند، بایستیم. در همین قطعنامه آژانس، دولت‌های روسیه و چین رأی منفی دادند و حتی شاید اگر موضوع به شورای امنیت هم برود، این 2 کشور وتو ‌کنند. 

 دولت و مذاکره‌کنندگان عرضه این را ندارند که از این 2 کشور که رأی منفی داده‌اند، در دیپلماسی فعال استفاده مثبت کنند. مقطعی که مذاکرات هسته‌ای از شورای امنیت ملی کشورمان به وزارت خارجه داده شد، یک نقطه عطف اشتباه بود، زیرا نگاه وزارت خارجه جهانی شدن است. 

آقای رئیس‌جمهور نگاهش این است که ما باید به فرمول جهانی شدن که اواخر قرن گذشته به تاریخ پیوسته است، بپیوندیم. این در حالی است که آمریکا ـ که روزی از همه سازمان‌های بین‌المللی حمایت می‌کردـ امروز از آنها خارج شده است.

در این چالش مقاومت و درگیری ما باید بر پایه منافع خود بایستیم و این را بدانیم که دنیای غرب- چه آمریکا و چه 3 کشور اروپایی- قدرت سابق را ندارند، بنابراین باید همان‌طور که رهبر بزرگوار انقلاب توصیه کردند تعهدات برجامی را کاهش دهیم. 

در همین رابطه رهبر انقلاب فرمودند ما تعهداتی که سپردیم را متوقف می‌کنیم اما دولت و وزارت ‌خارجه می‌گویند ما در چارچوب برجام تعهدات را کاهش می‌دهیم، این تفاوت رویکرد را یک‌ بار برای همیشه باید حل کنیم و الان موقع حل این موضوع است. 

حالا که وزارت خارجه دیپلماسی فعال ندارد، باید از طریق مجلس، دولت را سرخط آوریم تا به وزیر امور خارجه نشان داده شود حرف‌هایی که شما می‌زنید برای اواسط قرن بیستم است و اواخر قرن گذشته اینگونه صحبت‌ها تمام شده است. 

سه: دولت‌های گذشته اصرار داشتند ایران به WTO [سازمان تجارت جهانی] بپیوندد اما ببینید بر سر این سازمان چه آمده است. 

ما جزو اولین کشورهایی بودیم که سال ۱۹۹۵ تقاضای عضویت در WTO را دادیم اما پس از ۲۵ سال هنوز به دلیل اینکه آمریکا نمی‌گذارد، ناظر هم نیستیم ولی متأسفانه نمی‌خواهیم این مسأله را باور کنیم. برخی اوقات بعضی هیأت‌ها می‌روند و دریوزگی می‌کنند تا ایران به WTO بپیوندد، در حالی که این سازمان در عمل تمام شده و معاهدات منطقه‌ای و دو‌طرفه و چندجانبه جای آن را گرفته است. 

چهار: هنوز عده‌ای به غرب دلخوش هستند اما ببینند آمریکا چقدر راحت از پیمان کیوتو، سازمان یونسکو و معاهده موشک‌های میان‌برد خارج شد. همین‌که می‌بینند منافع‌شان تأمین نمی‌شود از معاهدات خارج می‌شوند. اروپا، استرالیا و کانادا هم همین مسیر را می‌روند، لذا واضح است ما باید چه کنیم. 

به نظر من راه‌حل این است که ما تعهدات برجامی خود را کاهش دهیم همان‌طور که در یک مقطعی اواسط دهه 80 و در پایان دولت اصلاحات، رهبری فرمودند بروید قفل مجموعه UCF اصفهان را بشکنید، همان مسیر را باید در دولت فعلی برویم، با این توصیف اگر در میانه راه، آنها برگشتند و حقوق ما را رعایت کردند ما دوباره تعهدات‌مان را انجام می‌دهیم. اگر رسیدیم به جایی که آنها بخواهند مقابله کنند بهترین گزینه آن است که به‌سرعت ما دسترسی‌های اضافه را متوقف کنیم. 

پنج: ما یک وزارت خارجه تنبل و کم‌اثر داریم؛ به طور مثال فروش بنزین به ونزوئلا از دولت سرچشمه نگرفته و وزارتخانه‌های امور خارجه و نفت هیچ نقشی در این کار نداشتند و حتی مخالفانی در دولت هم داشت. 

تجربه صادرات بنزین به ونزوئلا برای کشورهای دیگر نیز قابل تکرار است اما این اتفاق با همت وزارتخانه‌های امور خارجه، نفت و اقتصاد میسر می‌شود که هیچ تلاشی از آنها در این زمینه نمی‌بینیم. مجلس یازدهم باید با هوشمندی، درایت و تدبیر و گریز از شعار به وظیفه خود عمل کند و یقه برخی وزرا را به طور جدی بگیرد، چون معیشت مردم در خطر است و باید مسؤولان باور کنند مردم در فشار هستند و خود را به آب و آتش بزنند.

در حال حاضر در جنگ با تعدادی از کشورهای دنیا هستیم و از آن طرف هم در بین ملت‌های دنیا بسیار حامی داریم. این را باید دولتمردان ما بفهمند. در قطعنامه آژانس کشورهای عمده دنیا رأی منفی و ممتنع دادند؛ الان دیپلماسی ما باید روی این مسأله تهییج و سرمایه‌گذاری کند و حرف‌های جدید بزند که متأسفانه هیچ فعالیتی در این زمینه نمی‌بینیم. دولت باید محکم، بابرنامه و با دیپلماسی فعال و شجاعانه به این بیانیه پاسخ دهد نه اینکه با وادادگی و ترس عمل کند. انگار با کشتی‌های خود وارد حیاط خلوت آمریکا می‌شود که در قضیه صادرات بنزین به ونزوئلا اتفاق افتاده است. 

در حال حاضر برخی وزارتخانه‌های دولت واقعا تعطیل هستند و به کارهای معمولی می‌پردازند در حالی که نیاز به انجام کارهای جدی و جهش جهادی و انقلابی همراه با تدبیر داریم.

* نماینده پیشین مجلس