گفت‌وگوی کوتاه شب گذشته‌ام با مهدی باعث شد سوژه اصلی گزارش امروز را «بررسی وضعیت ادارات دولتی در مواجهه با کرونا» انتخاب کنم. صبح اول وقت به بهانه کاری وارد یکی از ادارات دولتی در اطراف میدان فردوسی شدم. جلوی در نگهبانی نشسته است که تذکر می‌دهد «ماسک بزنید!» با آنکه در جیبم ماسک دارم، می‌گویم ماسک نیاورده‌ام تا ببینم مواجهه‌اش چگونه است! کمی نگاهم می‌کند و می‌گوید: «زود برو و بیا!» اجازه و راه دادنش متعجبم می‌کند؛ کمی که از او فاصله می‌گیرم، گوشه‌ای می‌ایستم و ماسک را از جیبم در‌می‌آورم. در راهروها ارباب رجوع‌ها نشسته‌اند، به‌ندرت بر صورت‌شان ماسک دارند؛ داخل اتاق‌ها هم همین‌طور است. کارمندان در رفت‌و‌آمد‌ند و کسی ماسکی ندارد. سر بحث را باز می‌کنم؛ «به شما ماسک نمی‌دهند؟» کارمند همین طور که دارد کار ارباب رجوعی را انجام می‌دهد، می‌گوید: «دادند، اون روزهای اول خرداد که گفتند موضوع جدی شده است، یک بار نفری 2 ماسک به ما دادند اما همان بار بود، بعد دیگر خیلی جدی‌ نگرفته‌اند، البته انگار می‌خواهند دوباره یک کاری بکنند، بعد از اینکه می‌گویند شیب کرونا دارد بالا می‌رود، حالا هنوز که خبری نیست!» کارمند دیگری رو به من می‌کند و می‌گوید: «تا وقتی ما سر کار می‌آییم و شما هم می‌آیید و جلوی ما می‌نشینید و من به خانه‌ام می‌روم و شما هم به خانه‌تان می‌روید، یعنی این کرونا دارد در کوچه و خیابان می‌چرخد و مردم را درگیر می‌کند». می‌گویم: «خب! فاصله‌گذاری اجتماعی و ماسک که می‌تواند تا بخش زیادی جلوگیری کند؟» با خنده‌ای می‌گوید: «شما با این مراجعات می‌توانید فاصله‌گذاری اجتماعی را رعایت کنید؟» با اشاره دستش پشت سرم را نشان می‌دهد و چند نفری که در صف نشسته‌اند. بلند می‌شوم که بروم، می‌گوید: «مگر کار نداشتید؟» بهانه می‌آورم که «فرم را در ماشین جا گذاشته‌ام، می‌روم بیاورم!» از اتاق بیرون می‌آیم و به سمت روزنامه حرکت می‌کنم. 

 

* رشد ابتلا در پی اجرای طرح ترافیک و بازگشایی ادارات

چند روز پیش در گزارشی مبسوط به وضعیت ابتلا به کرونا در پایتخت در بازه پس از اعمال طرح ترافیک پرداختیم. با نگاهی به آمار آن گزارش افزایش تعداد مبتلایان به ویروس کرونا در روزهای نخست اجرای مجدد طرح ترافیک تا دهم تیرماه، نکته‌ای قابل تأمل است. در آماری که طی روزهای مختلف توسط علیرضا زالی، فرمانده ستاد مدیریت مقابله با بیماری کرونا در تهران اعلام شده، ۱۷ خردادماه تعداد افراد بستری در بخش عادی ۱۴۲ نفر و بستری‌های جدید در بخش مراقبت‌های ویژه ۶۷ نفر اعلام شد. این آمار حدود 20 روز بعد افزایش چشمگیری داشت به گونه‌ای که هشتم تیرماه بستری‌های بخش عادی در مدت 24 ساعت به ۳۳۹ نفر و بستری جدید در بخش مراقبت‌های ویژه به ۱۲۲ نفر رسید. بر اساس جدیدترین گزارش‌های منتشرشده، آمارها همچنان در حال بالا رفتن است؛ دهم تیرماه ۴۲۵ نفر در بخش عادی و ۱۰۲ نفر در بخش مراقبت‌های ویژه بستری شدند. حال اما باید به دلایل افزایش آمار کرونایی‌ها در کشور بازگشایی ادارات دولتی را نیز بیفزاییم؛ اداراتی که شرح وضعیت‌شان را در مشاهده میدانی خود در ابتدای گزارش برای مخاطب آورده‌ام. در روزهای نخست کرونا بیش از همه آمار ابتلا در بانک‌ها بالا بود که باعث شد رئیس کل بانک مرکزی از مردم تقاضا کند «در صورت نداشتن کار ضروری مستقیم به بانک‌ها رجوع نکنند و کارها غیرحضوری انجام شود»، حتی سقف نقل و انتقال و برداشت از حساب‌ها هم افزایش یافت تا رجوع به بانک‌ها حداقلی شود اما حالا تمام ادارات و سازمان‌های دولتی در مظان شیوع ویروس کرونا قرار دارند. 

 

* صحبت‌های رئیس‌جمهور را جدی بگیرید!

جمشید انصاری، معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان اداری و استخدامی کشور، پیش از همه، مسؤولیت اصلی را برعهده مردم می‌داند و می‌گوید: «حفظ سلامت مردم در این شرایط قبل از اقدام هر دستگاه و سازمانی، به نوع رفتار خود مردم بستگی دارد و اگر موضوع کرونا عادی‌سازی و حساسیت به رعایت پروتکل‌های بهداشتی و فاصله‌گذاری اجتماعی کم شود، خسارات جبران‌ناپذیری را در پی دارد». اما این همه مسأله نیست. رئیس‌جمهور چند روز پیش در ستاد مقابله با کرونا گفت: «از روز اول در بازگشایی مراکز تعطیل‌شده به خاطر ویروس کرونا، با مردم قرار گذاشتیم گشایش‌ها به شرط رعایت پروتکل‌های بهداشتی است». حسن روحانی اظهار کرد: «بارها اعلام شد این ویروس میهمان ناخوانده است و مدت حضورش معلوم نیست. با هوای گرم هم از بین نمی‌رود. متخصصان ما گفتند حضورش ادامه‌دار است. این ویروس ناشناخته است، اول پیرها را درگیر می‌کرد، الان جوان‌ها را هم درگیر می‌کند. علائمش هم دائما در حال تغییر است». روحانی یادآور شد: «به ستادهای مقابله با کرونا در استان‌ها اختیار داده شده است درباره مشاغلی چون رستوران‌ها، تالارهای پذیرایی، باشگاه‌های ورزشی، مساجد و... در صورت عدم رعایت پروتکل‌های بهداشتی محدودیت فعالیت اعمال شود. اخیرا تصویب کردیم هر کجا چنین وضعیتی داشت، حداقل برای یک هفته ممنوعیت را اعلام کنند و اگر نیاز بود مجددا برای هفته دیگر نیز ادامه دهند تا شرایط عادی شود». روحانی تأکید کرد: «از امروز (15 لیتر) استفاده از ماسک در محیط‌های عمومی شلوغ باید اجباری باشد و چنانچه کسی بدون ماسک به دستگاه، نهاد یا ارگانی برای دریافت خدمت مراجعه کرد، باید از او بخواهند ماسک داشته باشد و حتی باید از حضور کارمندان و کارکنان در ادارات و دستگاه‌ها در صورت عدم رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی و استفاده نکردن از ماسک، جلوگیری شود». صحبت‌های رئیس‌جمهور اما انگار هنوز در دستگاه‌های دولتی جدی گرفته نشده است؛ چنانچه نه‌‌تنها ارباب رجوع‌ها با رعایت مسائل بهداشتی و فاصله‌گذاری اجتماعی به ادارات وارد نمی‌شود، بلکه کارمندان نیز چندان به توصیه‌های بهداشتی برای مبارزه با کرونا توجهی ندارند؛ در این میان البته باید مسؤولیت مدیران ادارات برای سخت‌گیری و تأمین امکانات بهداشتی از قبیل ماسک و تغییر فیزیکی محیط‌های اداری را نیز مورد توجه قرار دهیم. 

 

* آمار بالای مرگ و میر در میان کارکنان بانکی

درباره وضعیت ادارات دولتی با دکتر مردانی، عضو علمی ستاد ملی مقابله با کرونا گفت‌وگو می‌کنم تا آماری از ادارات دولتی داشته باشم. او می‌گوید: «ابتلای کارکنان و کارمندان ادارات دولتی به ویروس کرونا پس از بازگشت شیفت‌بندی‌ها نسبت به اسفند و فروردین‌ماه رشدی بالا داشته، البته این رشد برای عموم مردم هم صعودی بوده است». دکتر مسعود مردانی با بیان اینکه در بین ادارات دولتی و نیمه‌دولتی بیشترین آمار مبتلایان و جان‌باختگان ناشی از بیماری «کووید- 19»، کارمندان و کارکنان بانک‌ها و شرکت‌های بیمه بوده‌اند، می‌افزاید: ارتباط مستقیم کارمندان بانکی و بیمه‌ای با مشتریان و کم‌توجهی آنها به رعایت اصول بهداشتی باعث شده است شماری از کارکنان خدوم بانکی و بیمه‌ای فوت و خیلی‌ها نیز به این بیماری مبتلا شوند. عضو علمی ستاد ملی مقابله با کرونا با اشاره به جهش این بیماری در فصل تابستان و درگیر کردن شهروندان در خیلی از استان‌هایی که نسبت به فاصله‌گذاری‌های اجتماعی کم‌توجه هستند، افزود: «ادارات دولتی که هر روزه با ارباب رجوع سر و کار دارند، باید در استفاده از ماسک، شستن دست‌ها و رعایت فاصله‌گذاری اجتماعی کوتاهی نکنند، چرا که آمارها نشان می‌دهد کارمندانی که با مردم سر و کار دارند بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری قرار دارند».

فوق‌تخصص بیماری‌های عفونی، تاکید ستاد ملی مبارزه با کرونا و شخص رئیس‌جمهور بر لحاظ کردن غیبت برای کارکنان و کارمندان ادرات دولتی در صورت عدم استفاده از ماسک را نشانگر این دانست که ادارات دولتی نباید نسبت به این مهم کم‌توجه باشند. 

اما محمدرضا محبوب‌فر که کارشناس وزارت بهداشت است هم عادی بودن مواجهه دولت با کرونا را در وضعیت ادارات دولتی نمایان می‌داند و می‌گوید: «دولت از همان ابتدای شیوع ویروس کرونا در کشور شرایط را عادی تلقی کرد و با ایجاد خوش‌خیالی کاذب برای خود و مردم نسبت به این بیماری، موجب شد خیلی از مردم و کارکنان دولت گرفتار این بیماری مرگبار شوند». وی در گفت‌وگو با ما می‌گوید: «متاسفانه در بدنه دولت مدیریت‌ها برای مقابله با این بیماری به سوء‌مدیریت و باندبازی نهادها و دستگاه‌ها در حوزه سلامت تبدیل شده و دولت اکنون در مدیریت این بیمار خطرناک ناتوان است. هنوز خود دولت کرونا را جدی نگرفته است، زیرا زمانی که ویروس کرونا با شدت و حدت هر چه تمام در جای جای کشور جولان می‌داد و خیلی از استان‌ها در شرایط قرمز قرار گرفته بودند، رئیس‌جمهور وعده اجباری کردن استفاده عمومی ‌از ماسک را برای یک هفته بعد صادر کرد». وی افزود: «خبرهایی که از استانداری‌ها در استان‌های با شرایط قرمز، زرد، نارنجی و... به گوش می‌رسد، نشان‌دهنده آن است که تعدادی از کارکنان دولت، کارمندان شهرداری‌ها، بانک‌ها، بیمه‌ها و... دچار ویروس کرونا شده‌اند که ابتلای خیلی از رانندگان ناوگان حمل‌ونقل عمومی، کارمندان بانک‌ها، استاندارها و معاونان آنها موید آن است. ابتلای گسترده و مرگ‌و‌میر خیلی از کارکنان و کارمندان ادارات ناشی از این است که دولت بیماری کشنده «کووید-19» را عادی می‌پنداشت».

 

* شاید لازم باشد دوباره به سمت تعطیلی پیش برویم!

شیب افزایش ابتلا به کرونا در یک ماه گذشته بسیار شدید بوده است، به طوری که روزانه چند شهر و استان به لیست وضعیت قرمز اضافه می‌شود. دیروز بیشترین جان‌باخته کرونایی کشور ثبت شد و روند همچنان روزهای ناگوارتری را خبر می‌دهد. برقراری طرح ترافیک و افزایش جمعیت در حمل‌ونقل عمومی یکی از دلایل رشد کرونا در پایتخت بوده، چنانچه روز گذشته معاون فنی مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت ضمن ابراز مخالفت با اجرای طرح ترافیک در تهران و کلانشهرها، نسبت به وضعیت نامطلوب رعایت پروتکل‌های بهداشتی در حمل‌و‌نقل عمومی انتقاد کرد. اما مسأله به اینجا ختم نمی‌شود؛ در برخی کشورها طرح زوج و فرد شدن ادارات برای خلوت‌تر شدن آنها پیاده شده و می‌شود و تجربه ایران هم نشان می‌دهد در بازه کوتاهی که اعمال محدودیت‌ها برای این موضوع بیشتر شد، شیب کرونا نزولی بود، لذا وضعیت قرمز فعلی شاید نیازمند تعطیلی موقت یکی دو هفته‌ای ادارات و خانه‌نشینی مجدد مردم برای کاهشی شدن روند کرونا باشد!

*روزنامه‌نگار