گروه سیاسی: واکنش ایران به اقدامات اخیر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی همچنان در‌ هاله‌ای از ابهام قرار دارد. به گزارش «وطن امروز»، در حالی که یک هفته از نشست اعضای آژانس بین‌المللی انرژی اتمی‌ می‌گذرد، ایران همچنان به قطعنامه توبیخی شورای حکام پاسخی نداده است. این قطعنامه در حالی صادر شد که ایران در طول سالیان گذشته بویژه پس از توافق موسوم به برجام با رژیم گسترده بازرسی‌ها موافقت کرد به گونه‌ای که سال گذشته میلادی 80 درصد بازرسی‌های آژانس از کل کشورها مختص ایران بود و بقیه کشورهای عضو تنها 20 درصد سهم بازرسی‌های آژانس را داشتند. 

سیستم گسترده بازرسی‌ها اما به جای آنکه فرصتی برای پاسخ به سوالات و ابهامات آژانس بین‌المللی انرژی اتمی‌ باشد، با بهانه‌گیری برخی رژیم‌ها مانند آمریکا و رژیم صهیونیستی به محملی برای ایجاد شبهات جدید علیه ایران بدل شد. رژیم صهیونیستی که خود به علت آنکه نمی‌خواهد کوچک‌ترین اطلاعاتی از برنامه هسته‌ای‌اش منتشر شود عضو ان‌پی‌تی نشده، سرویس امنیتی‌اش اما ارتباط نزدیکی با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی‌ دارد، به گونه‌ای که این رژیم در کنار آمریکا تنظیم‌کننده اصلی رفتار آژانس در قبال ایران هستند. 

دور جدید فشارها از سوی آمریکا و رژیم صهیونیستی به بهانه تحریم‌های تسلیحاتی ایران در دستور کار قرار گرفته است. تحریم‌های تسلیحاتی اواخر مهرماه به پایان می‌رسد و آمریکا مصر است نگذارد این دست تحریم‌ها لغو شود، برای همین دور جدیدی از اقدامات دیپلماتیک، اقتصادی و امنیتی با چاشنی تهدیدات نظامی ‌را در دستور کار قرار داده است. فعال کردن آژانس بین‌المللی انرژی اتمی‌ و سازمان ملل برای فشار بین‌المللی بر برنامه هسته‌ای ایران از جمله این اقدامات بوده است. «وطن‌امروز» پیش از این در تاریخ 14 تیر در گزارشی با اشاره به این موضوع نوشته بود: انتشار گزارش دبیرکل سازمان ملل درباره نقش ایران در ماجرای آرامکو و صدور قطعنامه شورای حکام صرفا بر مبنای ادعای مشکوک بودن ۲ مکان در ایران از جمله اقداماتی بود که آمریکا با فعال کردن این سازمان‌های بین‌المللی علیه ایران به راه انداخت. البته تعامل آمریکا با سازمان‌های بین‌المللی به منظور فشار بیشتر بر ایران ادامه‌دار خواهد بود».

۲ روز پس از انتشار این گزارش، عباس عراقچی، معاون وزیر امور خارجه و از اعضای ارشد تیم مذاکره‌کننده ایرانی با بیان اینکه به دلیل ناکام بودن سیاست فشار حداکثری، آمریکایی‌ها در 6 ماه اخیر فشار حداکثری خود را به حد اعلای خود رسانده‌اند، گفت: در حال حاضر، مهم‌ترین هدف آمریکا، بردن مجدد پرونده ایران به شورای امنیت است و همه ظرفیت‌ و توان خود را بسیج کرده‌اند. این بازی خطرناکی است و اگر ما در این بازی گرفتار شویم، خسارات راهبردی برای ایران خواهد داشت. وی با بیان اینکه ‌آمریکایی‌ها از چند مسیر این هدف را دنبال می‌کنند، افزود: یک مسیر آمریکایی‌ها از سوی شورای حکام است. اسرائیلی‌ها مدعی اسنادی شده‌اند که آژانس بر اساس آن اسناد جعلی درخواست‌هایی مطرح کرده است. معاون سیاسی وزیر امور خارجه افزود: آژانس بازی بسیار پیچیده‌ای را در مقابل ما آغاز کرده و با فشار آمریکا قطعنامه‌ای علیه ما صادر کرده و احتمال ارجاع پرونده ایران در نشست بعدی شورای حکام به شورای امنیت وجود دارد. 

عراقچی با بیان اینکه تحولات اخیر آمریکا وضعیت ترامپ را دشوار کرده و در چنین شرایطی هر اقدامی ‌ممکن است، گفت: ما نباید بهانه‌ای به آمریکا بدهیم که ایران را به وجه‌المصالحه رقابت‌های انتخاباتی آمریکا تبدیل کند. وزارت امور خارجه تحولات انتخابات ریاست جمهوری آمریکا را به دقت رصد می‌کند و امیدواریم ماه‌های آتی را هم به سلامت پشت سر بگذاریم که نیازمند دقت و مراقبت بسیار زیادی است. عراقچی به درستی طراحی آمریکا را ارجاع پرونده ایران به شورای امنیت می‌داند. 

اظهارات عراقچی البته صرفا نظرات شخصی وی نیست، این اظهارات راهبرد اصلی دولت تا زمان پایان یافتن تحریم‌های تسلیحاتی و انتخابات ریاست جمهوری آمریکاست. خلاصه این راهبرد این است که با توجه به شرایطی که ترامپ در آمریکا دارد و احتمال شکست وی در انتخابات قوت گرفته است و از سوی دیگر با توجه به برنامه‌ریزی گسترده آمریکا برای تمدید تحریم‌های تسلیحاتی، هر اقدام ایران می‌تواند بهانه‌ای برای آمریکا به منظور عملیاتی کردن اقدامات مقابله‌ای «سیاسی» و «غیرسیاسی» علیه ایران باشد. بنابراین راهبرد دولت این است که در برابر فشارها و حتی اقدامات خرابکارانه احتمالی از سوی کشورهای متخاصم در حال حاضر سکوت کند و واکنشی نشان ندهد. 

حتی اگر این گزاره مقامات دولتی را بپذیریم، باید به این نکته هم اذعان کرد که دولت روحانی محاسبه درستی از واکنش کشورهای متخاصم به سیاست «سکوت و تغافل» ایران ندارد. بی‌عملی در برابر تهدیدات و اقدامات کشورهای متخاصم هر چند به نظر روحانی و مقامات وزارت امور خارجه سبب می‌شود بهانه دست دشمن ندهند اما در واقع چراغ سبزی به دشمن برای افزایش فشارها و انجام اقدامات خرابکارانه بیشتر است. 

رفتار دولت روحانی با آمریکا و اروپا این گزاره را تایید می‌کند اگر مقابل زورگو یک گام کوتاه بیایی، این رفتار نه‌تنها سبب کنار آمدن کشور زورگو نمی‌شود، بلکه آن کشور یا کشورها را در زورگویی و ایجاد فشار بیشتر مصمم می‌کند. 

این فرمول، فرمول اساسی روابط بین‌الملل است. در تنازع بقا میان کشورها اگر دولتی ساده‌لوحانه تمام تخم‌مرغ‌ها را درون سبد رقیب بگذارد و خوش‌خیالانه صرفا وعده‌ها را معتبر و امضای وزیر خارجه کشور دیگر را تضمین بداند، نتیجه‌اش می‌شود همین وضعیتی که الان میان ایران و غرب شکل گرفته است. 

نقض این گزاره اما پاسخ هوشمندانه به هر اقدام حتی کوچکی است که به منافع ملی ایران تعرض کند. طراحی اقدام متناسب و اجرایی کردن آن در واکنش به بدعهدی یا رفتار خصمانه کشورهای متخاصم، در گام اول این مسأله را در دستگاه محاسباتی این کشورها ایجاد می‌کند که گام را فراتر گذاشتن و تداوم تعرض به منافع ملی آن کشور، چه واکنش دیگری را در پی دارد. واکنش متناسب، ترمز تعرض به منافع ملی از سوی کشورهای متخاصم را می‌کشد یا سرعت این کشورها در تهاجم به منافع را کندتر می‌کند. 

 

* اقدام متناسب ایران چیست؟

آمریکا و رژیم صهیونیستی 2 رفتار ایران را بیش از سایر احتمالات در نظر گرفته‌اند؛ اول آنکه ایران در برابر این فشارها و اقدامات سطح درگیری را به حوزه سخت و حتی نیمه‌سخت بکشاند. به نظر می‌رسد آمریکا و رژیم صهیونیستی برای این مدل رفتار ایران برنامه‌ریزی کرده‌اند. رفتار دوم، بی‌عملی و بی‌واکنشی ایران است که این گزاره نیز سبب می‌شود آمریکا و رژیم صهیونیستی طی 3 ماه آینده فشارها و اقدامات تخریبی و... را افزایش دهند و از خطوط قرمز نیز عبور کنند. بنابراین در نظر مقامات رژیم صهیونیستی و آمریکا ایران چه پاسخ بدهد، چه خود را به تغافل بزند، در هر صورت «بازنده» خواهد بود. 

البته محاسبه آمریکا و رژیم صهیونیستی از توان نظامی و کارت‌هایی که در این عرصه در دست ایران است، دقیق نیست، با این حال به نظر می‌رسد ایران به دنبال آن نیست در شرایط موجود به آمریکا و رژیم صهیونیستی پاسخ سخت یا نیمه‌سخت بدهد. سیاست تغافل هم سبب بروز خسارت‌های بیشتر برای ایران می‌شود، در چنین شرایطی ایران باید پاسخ خود را به عرصه فنی در حوزه هسته‌ای بکشاند که بسترهایی هم برای این تغییر رویکرد وجود دارد. یکی از این موارد گام‌های کاهش تعهدات هسته‌ای ایران است. هر چند ایران اقدام قابل توجهی را در این راستا عملیاتی نکرده است اما شرایط فعلی زمان مناسب برای عملی کردن گام‌های کاهش تعهد است. 

علاوه بر این ایران باید شرایط هسته‌ای خود را به زمان پیش از توافق بازگرداند. دولت روحانی در نتیجه توافق هسته‌ای موسوم به برجام صنعت هسته‌ای خود را به یک برنامه سمبلیک تبدیل کرد. حذف محدودیت‌های برجام و بازگشت به قابلیت‌های پیشابرجامی گام مهم و اثرگذاری است که طرف مقابل را در اتخاذ سیاست‌های مقابله‌ای بیشتر مردد می‌کند و حتی منجر به کاهش برخی از این فشارها می‌شود. ایران باید اقدام متناسب را در این برهه در دستور کار قرار دهد. در حال حاضر اقدام متناسب راه‌اندازی نسل جدید سانتریفیوژها و افزایش حداکثری ظرفیت غنی‌سازی در کنار افزایش غنی‌سازی اورانیوم از 5/3 به 20 درصد است.