گروه سیاسی: فرضیه بازگشت آمریکا به برجام و تغییر مواضعش در مواجهه با ایران در صورت شکست ترامپ و روی کارآمدن نامزد حزب دموکرات در حالی پیگیری می‌شود که واقعیت‌های سیاسی نشان از امری خلاف آن دارد. 

به گزارش «وطن امروز»، این روزها در شرایطی برخی جریانات سیاسی با مرکز قرار دادن انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا در ماه نوامبر به دنبال زنده نگه‌داشتن رویاهای برجامی‌شان ‌هستند که نطق‌های انتخاباتی «جو بایدن» نامزد حزب دموکرات آمریکا نیز هیچ نشانه‌ای از تمایل طرف آمریکایی برای بازگشت به برجام و تغییر مسیری که ترامپ آغازگر آن بوده، ندارد. تلاش جریان غرب‌گرا برای طرح این پیش‌فرض که شکست ترامپ و روی کارآمدن بایدن می‌تواند آغازی بر تحولات سیاست خارجی آمریکا در قبال ایران باشد، در حالی است که این نامزد دموکرات بازگشت به برجام را در میان هیچ کدام از وعده‌های انتخاباتی این روزهایش قید نمی‌کند. در موردی مشابه، بایدن اخیرا در واکنش به اقدام ترامپ در خروج از سازمان جهانی بهداشت تأکید کرد در صورت پیروزی در انتخابات ریاست‌جمهوری، آمریکا را به این سازمان بازخواهد گرداند. وی در حساب کاربری خود در توئیتر نوشت: «شهروندان آمریکایی‌ هنگامی‌که ایالات متحده حامی ‌تقویت سلامت جهانی است، ایمن‌تر هستند. در اولین روز بعد از پیروزی در انتخابات به سازمان جهانی بهداشت باز خواهم گشت و رهبری‌مان در صحنه جهانی را بازخواهم گرداند». در همین زمینه، باب منندز، عضو ارشد کمیته روابط خارجی سنای آمریکا روز سه‌شنبه گفت: ترامپ طی یادداشتی به کنگره، اعلام کرده است به طور رسمی ‌ایالات‌متحده را از سازمان جهانی بهداشت خارج کرده است. وی در یادداشت توئیتری خود اظهار کرد: کنگره در بحبوحه همه‌گیری کرونا یادداشتی از رئیس‌جمهوری آمریکا مبنی بر خروج رسمی ‌آمریکا از سازمان جهانی بهداشت دریافت کرده است. وی پاسخ ترامپ به بحران شیوع «کووید-19» را آشفته و بی‌ربط توصیف کرد و گفت: این کارها جان‌ یا منافع آمریکایی‌ها را محافظت نمی‌کند، بلکه آنها را تنها می‌کند. لازم به ذکر است ترامپ پیش از این علاوه بر توافق هسته‌ای و سازمان جهانی بهداشت، از یونسکو، شورای عالی حقوق بشر، پیمان آب و هوایی پاریس، پیمان نفتا و پیمان موشک‌های میانبرد هسته‌ای نیز خارج شده بود. در چنین فضایی عدم ارسال هیچگونه پیامی ‌مبنی بر بازگشت به برجام را می‌توان شاهد مثالی از رویکرد تغییرناپذیر آمریکا پس از انتخابات دانست. 

 

* ایران‌ستیزی فراجناحی

تلاش این روزهای جریان غرب‌گرا برای تنفس مصنوعی به کالبد برجام با طرح آرزوی پیروزی دموکرات‌ها در حالی است که تغییرناپذیری الگوی رفتاری آمریکا و فراجناحی بودن سیاست‌های ایران‌ستیزانه آن را حتی می‌توان در نطق اخیر مقامات دولتی نیز یافت. محمدجواد ظریف هفته گذشته در جریان سخنرانی مجازی خود در جلسه شورای امنیت سازمان ملل با اشاره به عملکرد این شورا گفته بود: «پس از 13 سال مذاکرات پیچیده، سال 2015 ایران و 5 عضو دائم این شورا به‌ علاوه آلمان، برنامه جامع اقدام مشترک را امضا کردند که به قطعنامه 2231 منضم شده و جزو جدایی‌ناپذیر آن است. ایران مواضع خود را بلافاصله پس از تصویب قطعنامه و اخیرا بار دیگر اعلام کرد. با این وجود، به تمام تعهدات خود با حسن‌نیت پایبند بوده که این امر توسط گزارش‌های متعدد آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ‌مورد تأیید واقع شده است. به رغم این دستاورد بزرگ دیپلماسی چندجانبه، رئیس‌جمهور ایالات متحده ماه مه 2018 خروج یکجانبه دولتش از برجام و اعمال مجدد غیرقانونی همه تحریم‌های ایالات متحده، در نقض آشکار قطعنامه 2231 را اعلام کرد. پیش از آن ایالات متحده دائما موارد متعددی از «عدم پایبندی اساسی» به تعهدات برجامی‌اش را مرتکب شده بود. توجه به این نکته حائز اهمیت است که حتی دولت پیشین ایالات متحده نیز برای به حداقل رساندن آثار مثبت رفع تحریم‌ها ذیل برجام و قطعنامه 2231 تمام تلاش خود را به کار گرفت».

تأکید ظریف بر سیاست دولت اوباما در جهت بی‌دستاوردسازی تحریم‌های رفع شده در حالی است که روز گذشته نیز محمود صادقی، از نمایندگان اصلاح‌طلب مجلس پیشین با انتشار توئیتی مدعی آن شد که وزیر امور خارجه در جلسه‌ای با نمایندگان مجلس گفته است: «اگر به جای ترامپ، خانم کلینتون هم رأی آورده بود آمریکا از برجام خارج می‌شد».

اما روز گذشته حمیدرضا آصفی، سخنگوی پیشین وزارت امور خارجه در گفت‌وگویی با رادیو گفت‌وگو درباره احتمال ارجاع پرونده هسته‌ای ایران به شورای امنیت سازمان ملل گفت: در عالم سیاست هر اتفاقی امکان رخ دادن دارد اما حقیقت این است امکان روی دادن این احتمال بسیار اندک است، زیرا ارسال پرونده هسته‌ای ایران به شورای امنیت سازمان ملل به لحاظ حقوقی، قانونی و نرم‌های بین‌المللی هیچ توجیهی ندارد. وی با اشاره به جلسه شورای امنیت سازمان ملل، اظهار کرد: در نشست قبل، آمریکا در صدد یارکشی بود اما ناظران و کشورهای عضو شورای امنیت اذعان کردند نتیجه نشست برای آمریکا ویران‌کننده بود و حتی دوستان آمریکا نیز سمت آمریکا قرار نداشتند، یعنی اگر کار به رأی‌گیری می‌رسید، نیازی به وتوی چین و روسیه نبود و آمریکا نمی‌توانست رای لازم را بگیرد. سخنگوی اسبق وزارت امور خارجه درباره اقدامات احتمالی ایران در مقابل فشار حداکثری آمریکا توضیح داد: مقاومت حداکثری در برابر فشار حداکثری یک انفعال محسوب می‌شود، زیرا در این فرآیند ابتکار عمل در اختیار آمریکا خواهد بود و فشار به مردم ایران وارد می‌شود. اگر آمریکایی‌ها و دوستان اروپایی آنها احساس کنند در برابر فشارهایی که می‌آورند، در کنار مقاومت اقدامات دیگری انجام می‌دهیم، آن وقت متوجه می‌شوند راه آنها اشتباه است. آصفی در پایان با بیان اینکه نمی‌توان به برجام استناد کرد زیرا کارایی خود را از دست داده است، حیات برجام را به یک زندگی نباتی که منفعتی برای کشورمان ندارد تشبیه کرد. 

با همه این اوصاف، تلاش انکار‌ناپذیر جریان غرب‌گرا برای طرح این ایده که روی کارآمدن دموکرات‌ها به احیای برجام منتهی خواهد شد را می‌توان ایده‌ای نخ‌نما دانست که هیچ‌گونه انطباقی با عالم واقع و منطق حاکم بر سیاست‌های آمریکا در قبال کشورمان ندارد. امتداد مسیر فشار حداکثری به ایران در صورت رأی آوردن دموکرات‌ها، آن هم در شرایطی که تغییر این سیاست جایی در میان شعارهای نامزد دموکرات ندارد، گویای یک خطای محاسباتی در تحلیل‌های جریان غرب‌گراست. 

تجربه ساده‌انگارانه این جریان در مواجهه با سناریوهای آمریکا و باور پیدا کردن به تغییر مشی سیاسی این کشور در قبال جمهوری اسلامی باعث شد بخش قابل توجهی از هزینه و ظرفیت بالقوه کشور در طول یک دهه اخیر صرف همراه کردن فضای داخلی و سیاسی آمریکا با کشورمان شود. به‌گونه‌ای که سنگ بنای اولیه نظام تحریمی موجود را که توسط ترامپ احیا شد، می‌توان در دوره حکمرانی دموکرات‌ها یافت.