مصیب نعیمی*: انفجار بیروت یک فاجعه بزرگ است که ابعاد خسارات آن به مرور مشخص خواهد شد. صرف نظر از اینکه این انفجار یک حادثه بوده یا یک سناریوی از پیش طرح‌ریزی شده، باید به این مسأله دقت داشت که تحولات آتی در پس این حادثه بسیار مهم است. بر اساس شواهد و اطلاعات منتشر‌شده، منشا این انفجار مواد منفجره نگهداری ‌شده در یک کشتی توقیف‌شده از سال 2016 است؛ کشتی‌ای که هویت مالکان حقیقی آن پنهان است و سال 2016 قصد داشته میزان قابل توجهی مواد منفجره را در اختیار تروریست‌های داعش در سوریه قرار دهد که توسط گشت دریایی ارتش لبنان توقیف و در بندر پورت نگه داشته می‌شود. نکته قابل توجه اینکه ملوانان و خدمه این کشتی نیز مدتی بعد از محکومیت در دادگاه با زد‌وبندهای سیاسی آزاد شده‌اند. اینکه یک کشتی چند میلیارد ‌دلاری بدون هیچ مدعی حقوقی مدت‌ها در بندر باقی مانده نشان می‌دهد مالکان آن از پشتوانه قوی دولت‌های بیگانه برخوردار بوده‌اند. لذا در مرحله اول باید دید این مواد منفجره که بنا بود در اختیار تروریست‌های داعش در سوریه قرار گیرد، متعلق به کیست و افراد مربوط به آن چطور از این مهلکه آزاد شدند. نکته بعد اینکه با توجه به خسارات وارده به این کشتی و احتمال غرق شدن آن، مواد منفجره توسط عوامل مستقر در بندر به انبار شماره 12 منتقل شده است. در اینجا سوالی که مطرح می‌شود این است که مسؤولان وقت با چه توجیهی این حجم از مواد منفجره را در انباری که نزدیک محل زندگی مردم بوده، دپو کردند. این انفجار منجر به آواره شدن بالغ بر 300 هزار نفر شده و بزرگ‌ترین بندر شمال لبنان را که محل نگهداری حجم بالایی از مواد غذایی و ملزومات اساسی بوده، تخریب کرده است. با توجه به عمر کوتاه دولت حسان دیاب که کمتر از 7 ماه است، می‌توان گفت چون دولت بر همه بخش‌ها مسلط نیست، اتهام اصلی درباره این حادثه در لبنان متوجه دولت قبل است. این در حالی است که رسانه‌های ضد دولتی نزدیک به سعودی از زمان وقوع انفجار سعی کرده‌اند این انفجار را در قدم اول با برنامه‌های نظامی حزب‌الله و بعد از آن با نتایج دادگاه رفیق حریری پیوند بزنند. درباره برنامه‌های نظامی حزب‌الله باید گفت بر خلاف ادعاهای مطرح شده، در محدوده انفجار و کیلومترها بعد از آن هیچ پایگاه نظامی وجود ندارد و از این رو این سناریو در همان ابتدا شکست خورد اما در ارتباط با دادگاه حریری، سعودی‌ها تلاش دارند با سناریوسازی دست آلوده خود را درباره پرونده ترور رفیق حریری پنهان کنند. آنچه مسلم است جامعه لبنان با توجه به تجربیاتی که در 2 دهه اخیر به دست آورده نسبت به این نوع اتفاقات و منشأ آن آگاه است و متوجه این موضوع است که تغییر وضع موجود در شرایط فعلی مطالبه کدام جریان و جناح است. در این بین نقش دولت حسان دیاب در مدیریت بحران نیز بسیار مهم است و دولت باید همه توان خود را به کار ببندد تا از این فاجعه با کمترین اشتباهات عبور کند. مسأله اسکان 300 هزار آواره، درمان مجروحان، شناسایی کشته‌ها و مفقودان، تأمین مایحتاجی که از بین رفته و بازسازی زیرساخت‌های از بین رفته کار ساده‌ای نیست و لازم است همه جریان‌های دلسوز در کنار دولت فعالیت داشته باشند. در کنار همه این موارد لازم است رسیدگی دقیقی نسبت به عاملان و متهمان حادثه انجام شود تا از وقوع جنگ‌ و درگیری ناشی از فتنه‌انگیزی هم جلوگیری شود. 

* کارشناس مسائل لبنان