* توقع‌مان از شهرداری به جمع کردن بموقع زباله کاهش یافته!

اینجا محله سرآسیاب در منطقه 14 شهرداری تهران است؛ جایی که اهالی آن هفته‌هاست از وضعیت جمع‌آوری زباله‌ها توسط پیمانکاران شهرداری گلایه دارند و از هر طریقی تلاش کرده‌اند صدای اعتراض خود را به گوش مسؤولان برسانند، با این حال در روزهای گذشته این وضعیت تغییر قابل ملاحظه‌ای نداشته و آنطور که یکی از اهالی می‌گوید «ساکنان منطقه کم‌کم باید به همزیستی با زباله‌ها و زباله‌گردها عادت کنند!»

علی شهبازی از کسبه‌های همین محله، همانطور که سبد‌های کاهو و میوه را در مقابل مغازه‌اش جابه‌جا می‌کند، توضیح می‌دهد: «هر ساعتی از شبانه‌روز که اینجا بیایید وضعیت همین است، البته شهرداری شب‌ها مخازن زباله را تخلیه می‌کند اما بیشتر وقت‌ها زباله‌های کنار مخزن و کیسه‌هایی که توسط گربه‌ها و زباله‌گردها متلاشی شده‌ است، دست‌نخورده روی زمین می‌ماند». او به کنایه می‌گوید: «دیگر توقع‌مان از شهرداری هم عوض شده است، یک زمانی توقع‌مان ساخت پل و اتوبان و مترو بود اما در چند سال اخیر به پاک بودن شهر هم قانعیم اما این هم بدرستی اتفاق نمی‌افتد!»

 

* آشغال‌ها روی هم تلنبار می‌شود!

کمی آن طرف‌تر با یک خانم میانسال که ظاهرا از خرید روزانه برگشته همقدم می‌شوم، از وضعیت موجود می‌پرسم و اینکه زباله‌های‌شان را چه ساعتی بیرون می‌گذارند؟ می‌گوید: «شهرداری اعلام کرده زباله‌های‌مان را 9 شب بیرون بگذاریم اما مگر خودشان سر ساعت می‌آیند؟! بعضی شب‌ها کیسه‌های زباله تا صبح در خیابان می‌ماند. این هم وضعیت جدید شهر است، خودتان ببینید! زباله‌های ‌تر و خشک کم بود، در این روزهای کرونایی ماسک و دستکش‌ هم اضافه شده! داخل جوی آب، کنار خیابان و هر جا که چشم بچرخانید پر است از ماسک‌ها و دستکش‌هایی که روی زمین رها شده و کسی نیست که آنها را جمع‌آوری کند». او در محله‌ای سنتی و با بافت قدیمی زندگی می‌کند که همه جایش سطل‌های زباله تعبیه نشده است و زباله‌های بعضی از کوچه پس کوچه‌های آن را پیش‌تر پاکبانان پیمانکاری جمع‌آوری می‌کردند اما حالا دیگر انگار این کوچه‌های تنگ و قدیمی خیلی دغدغه شهرداری نیست.

بر اساس مشاهدات عینی و گزارش‌های مردمی، وضعیت جمع‌آوری زباله در دیگر مناطق شهرداری تهران از جمله مناطق 12 و 13 هم وضعیت مشابهی دارد. با این حال مجید نوربخش، معاون امور مناطق سازمان مدیریت پسماند شهرداری تهران در گفت‌وگو با «وطن امروز» در این ‌باره از نظارت جدی در حوزه جمع‌آوری زباله‌ها می‌گوید و اینکه عملکرد پیمانکاران در همه مناطق به صورت روزانه بررسی می‌شود؛ موضوعی که در بررسی‌های میدانی کمتر اثری از آن به چشم می‌خورد.

 

* شهرداری: از وضعیت جمع‌آوری زباله رضایت داریم

البته نوربخش با تأیید اینکه جمع‌آوری زباله‌ها در برخی مناطق از جمله منطقه 12 شهرداری که تراکم جمعیت و تردد قابل توجهی دارد، با مشکلاتی مواجه است، همکاری نکردن مردم را یکی از علت‌های اصلی این مسأله عنوان کرده و می‌گوید با همه این تفاسیر از عملکرد پیمانکاران این مناطق راضی هستیم.

با این حال به نظر می‌رسد این رضایت یک‌طرفه است و نه پیمانکاران منطقه و نه مردم از عملکرد شهرداری رضایت چندانی ندارند.

 

* پیمانکار: خودمان از عملکردمان راضی نیستیم، چه رسد به شهرداری و مردم!

سراغ یکی از پیمانکاران قدیمی شهرداری رفتیم که علاوه بر تهران در چند کلانشهر و شهرستان دیگر از جمله اهواز، رشت، آمل و شهرکرد در زمینه جمع‌آوری زباله و خدمات شهری فعالیت می‌کند. او-که نمی‌خواست نامش فاش شود- این روزها اما از شهرداری تهران دل چندان خوشی ندارد و در گفت‌وگو با «وطن امروز» می‌گوید: شرکت ما بیش از 10 سال است در یکی از مناطق تهران کار می‌کند اما به صراحت می‌گویم این دوره که قراردادمان تمام شود دیگر حاضر به همکاری با شهرداری نیستیم! شرایط بسیار بدی است، من به عنوان پیمانکار منطقه از عملکرد خودم با این شرایط راضی نیستم، چه برسد به مردم که برای استفاده از خدمات شهری عوارض و مالیات هم پرداخت می‌کنند.

با این وجود معاون امور مناطق سازمان مدیریت پسماند شهرداری تهران اعتقاد دارد اینکه مردم توقع داشته باشند شهرداری 24 ساعت‌ شبانه‌روز زباله‌های آنها را جمع‌آوری کند انتظار بجایی نیست. او تأکید می‌کند: یکی از مشکلات اساسی ما این است که شهروندان در هر ساعت که اراده کنند زباله خود را بیرون می‌گذارند و انتظار دارند همان موقع هم جمع‌آوری شود. با اینکه ما وظیفه داریم در شبانه‌روز یک بار برای جمع‌آوری زباله مراجعه کنیم این روند در برخی مناطق به 3 یا 4 بار هم می‌رسد؛ چون مردم هر زمان که دوست داشته باشند زباله‌های‌شان را بیرون می‌گذارند! در کشورهای دیگر شاید هفته‌ای یک تا ۲ بار برای این کار برنامه‌ریزی می‌شود اما در کشور ما متاسفانه اصلا برای این موضوع فرهنگ‌سازی نشده است.

نوربخش در پاسخ به انتقادات از عملکرد شهرداری در مناطق مختلف تهران هم خاطرنشان می‌کند: در برخی مناطق مثل منطقه 12 به دلیل ازدحام و شلوغی با مشکل تردد در طول روز مواجه هستیم، با این وجود سیستم جمع‌آوری زباله در این مناطق هم قابل قبول است و پیمانکاران بدرستی تعهدات خود را انجام می‌دهند.

 

* با این هزینه‌ها و این درآمد؛ کسی پاکبان نمی‌شود!

پیمانکار شهرداری اما با این نظر مخالف است و تصریح می‌کند: «برخی مسؤولان در دفتر کار خود نشسته‌اند و از وضعیت سطح شهر هیچ اطلاعی ندارند. با شرایط اقتصادی موجود دیگر کسی حاضر نیست با حداقل حقوق با ما همکاری داشته باشد. شرکت ما در تهران 250 کارگر و 40 راننده دارد که حدود 50 نفر از آنها اتباع افغانستانی‌اند؛ بقیه کارگرها هم اغلب بازنشسته‌های ارگان‌های مختلف هستند که سنی از آنها گذشته و نمی‌توانند بدرستی کار کنند؛ آگهی استخدام هم منتشر کردیم اما نتیجه قابل توجهی نداشت و استقبال نشد. نمی‌خواهم بگویم که شهرداری پول ما را نمی‌دهد یا دیر می‌دهد؛ مشکل اینجاست که حتی حداقل حقوق را هم برای کارگران در نظر نمی‌گیرد! در حال حاضر میانگین حقوق پرداختی ما به کارگران، 2 میلیون و 600 هزار تومان است، در حالی که در شهرهای کوچکی مثل آمل این مبلغ 4 میلیون و 200 هزار تومان و در مسجد‌سلیمان 3 میلیون و 800 هزار تومان است؛ خب! وقتی شهرداری حاضر نیست فکری به حال قشر کارگر کند ما چطور انتظار داشته باشیم آنها با دلسوزی کار خود را انجام دهند؟!»

بر اساس شواهد و اظهارات پیمانکاران شهرداری، بعد از شیوع ویروس کرونا تولید زباله شکل دیگری به خود گرفته و علاوه بر اینکه حجم زباله‌ها افزایش پیدا کرده، تفکیک زباله‌های ‌تر و خشک هم بدرستی انجام نمی‌شود. این موضوع به فعالیت بیشتر زباله‌گردها هم دامن‌ زده است. از سویی نیز مشکلات اقتصادی و معیشتی که برای قشر کم‌درآمد جامعه وجود دارد، باعث شده جمعیت زباله‌گردها هم به میزان قابل توجهی افزایش یابد؛ موضوعی که نوربخش از آن به عنوان یکی از معضلات اصلی حوزه مدیریت پسماند یاد کرده و می‌گوید: زباله‌گردها مشکلات زیادی برای ما به وجود آورده و در روند جمع‌آوری پسماندها اخلال ایجاد کرده‌اند، ما برای این موضوع 2 برنامه کوتاه‌مدت و بلند‌مدت برنامه‌ریزی کرده‌ایم که بزودی به مرحله اجرا گذاشته خواهد شد. 

با این حال، پیمانکار شهرداری مشکلات را مربوط به حوزه دیگری دانسته و می‌گوید: بعد از شیوع کرونا، تفکیک زباله انجام نمی‌شود و حجم زباله بالا رفته است با اینکه وضعیت جمع‌آوری زباله بسیار دشوار شده اما ما کارمان را انجام می‌دهیم؛ البته در بحث تأمین نیروی انسانی با مشکلات زیادی مواجهیم. قرارداد ما با شهرداری زمانی منعقد شد که قیمت دلار 4 هزار تومان بود اما الان این رقم به بیش از 20 هزار تومان رسیده که با این رقم کارگران اتباع افغانستان حاضر به ادامه کار نیستند و کارگران ایرانی هم نمی‌توانند با این حقوق پاسخگوی نیازهای اولیه زندگی‌شان باشند. قیمت ماشین‌آلات هم که بیداد می‌کند؛ قیمت تمام‌شده یک ماشین مکانیزه برای ما یک میلیارد و 400 تا یک میلیارد و 600 میلیون تومان است و شهرداری ماهانه برای آن 20 میلیون تومان پرداخت می‌کند، در حالی که این مبلغ حتی برای تعمیر و تجهیز ماشین‌آلات هم کفایت نمی‌کند! با همه این مشکلات، شهرداری طرحی داده که برای بهبود عملکرد کارگران، حضور و غیاب و فعالیت آنها به صورت الکترونیکی ثبت شود؛ بدون توجه به اینکه این امر نیازمند فراهم کردن زیرساخت‌ها و تعیین حداقل حقوق مناسب برای کارگران است تا دست‌کم آنهایی هم که الان مشغول کار هستند انصراف ندهند!

 

* «شنبه‌های بدون پسماند» و «پلاک مخزن» بزودی اجرایی می‌شود

با همه این تفاسیر به نظر می‌رسد شهرداری برنامه‌های دیگری برای حوزه جمع‌آوری زباله دارد و آنطور که معاون امور مناطق سازمان مدیریت پسماند شهرداری تهران اعلام کرده در حال حاضر در برخی مناطق طرحی با عنوان «پلاک مخزن» در حال اجراست. بر اساس این طرح، هر پلاک مسکونی، اداری و تجاری یک مخزن برای جمع‌آوری زباله دریافت کرده و به صورت هفتگی با هماهنگی قبلی زباله‌های‌شان جمع‌آوری می‌شود که در صورت موفقیت این طرح، اجرای آن در سایر مناطق هم عملیاتی خواهد شد. علاوه بر این، طرحی هم با عنوان «شنبه‌های بدون پسماند» برنامه‌ریزی شده که از اول شهریورماه برای جمع‌آوری زباله‌های خشک بین ساعت 8 تا 9 صبح در همه مناطق تهران اجرایی خواهد شد. 

حالا باید منتظر ماند و دید که شهرداری تا چه اندازه در اجرای این طرح‌ها موفق خواهد بود و از طرف دیگر وضعیت نابسامان پیمانکاران و کارگران حوزه مدیریت پسماند و جمع‌آوری زباله به کجا خواهد رسید. 

* خبرنگار