گروه سیاسی: حجت‌الاسلام حیدر مصلحی که روزگاری در راس وزارت اطلاعات، مسؤولیت امنیت کشور را برعهده داشت، این روزها خود را وقف ثبت تاریخ و ارزش‌های دفاع‌مقدس کرده است اما از جنبه‌ای خاص؛ از زاویه نقش روحانیون در حماسه 8 سال جنگ تحمیلی. حجت‌الاسلام حیدر مصلحی هم‌اکنون ریاست سازمان حفظ و نشر آثار و ارزش‌های روحانیت در دفاع‌مقدس را برعهده دارد؛ سازمانی که سعی می‌کند با کند و کاو در تاریخ دفاع‌مقدس، نقش روحانیون در ابعاد گوناگون دفاع‌‌مقدس را شناسایی کرده و با بازیابی اطلاعات و ساماندهی و عرضه آن در قالب محصولات فرهنگی، نورافکنی بر این بعد کمتر دیده شده دفاع‌مقدس بیندازد. حجت‌الاسلام حیدر مصلحی در گفت‌وگو با «وطن امروز» گریزی هم به تجربیات خود در دوره دفاع‌مقدس و همچنین دوره مسؤولیت در وزارت اطلاعات زد و مهم‌ترین دستاوردهای وزارت اطلاعات مثل دستگیری ریگی را در ایام مسؤولیتش، محصول مدیریت نشأت گرفته از فرهنگ دفاع‌مقدس دانست. حجت‌الاسلام مصلحی اشاره‌ای هم به وضع موجود کرد و با بیان اینکه تحریم‌های دوران دفاع‌مقدس شدیدتر از تحریم‌های دوران فعلی بود، اظهار کرد اگر مدیران جامعه مانند دوران دفاع‌مقدس با کف خیابان و بدنه مردم ارتباط بگیرند و فاصله‌ها را کنار بگذارند، بسیاری از مشکلات کشور حل خواهد شد. 

***

* لطفا درباره سازمان حفظ و نشر آثار و ارزش‌های روحانیت در دفاع‌مقدس توضیحاتی بفرمایید که این سازمان چه اقداماتی انجام می‌دهد و چه رسالت‌هایی را بر دوش دارد و تاکنون چه خروجی‌هایی داشته است؟

اولا تشکر می‌کنم از محبت شما که در مباحث دفاع‌مقدس ورود کرده‌اید و در این راه تلاش می‌کنید. ما در سازمان حفظ و نشر آثار و ارزش‌های روحانیت در دفاع‌مقدس به دنبال این هستیم جایگاه روحانیت را در همه ابعاد دفاع‌مقدس، مورد واکاوی همه‌جانبه قرار دهیم و نتیجه این واکاوی‌ها و پژوهش‌ها را برای ماندگار شدن در تاریخ، در قالب محصولات علمی، تاریخی و فرهنگی به جامعه منتقل کنیم. 

از خدمات قابل توجهی که در سال‌های قبل در سازمان ما انجام شده، جمع‌آوری اسناد مرتبط با حضور و خدمات روحانیت در 8 سال دفاع‌مقدس است. این وظیفه ما است که این اسناد را جمع‌آوری و به جامعه منتقل کنیم و انعکاس بدهیم. البته در کنار این قضیه، ما توانسته‌ایم مجموعه‌های دیگری را که در این حوزه کار می‌کنند هم فعال کنیم و راه بیندازیم. 

در بخشی از فعالیت‌هایی که داشتیم توانستیم روحانیون شهید در دفاع‌مقدس را شناسایی کنیم که این کار بزرگی از حیث تاریخ‌نگاری دفاع‌مقدس بود. با همکاری خوبی که نهاد نمایندگی ولی‌ فقیه در ستاد نیروهای مسلح با ما داشت، توانستیم مراسم تجلیلی از این شهدا و خانواده‌های آنان نیز برگزار کنیم. 

در دوره تحقیقات‌مان متوجه شدیم بخش قابل توجهی از رزمنده‌های دفاع‌مقدس ما روحانی و طلبه بودند اما این موضوع در جایی ثبت نشده است. حتی در بنیاد شهید نیز این موضوع به ثبت نرسیده است. در دیداری که با خانواده‌های شهدا داشتیم با این مواجه می‌شدیم که خانواده شهید اظهار می‌کردند فرزند ما طلبه بوده اما درس را رها کرده و به جبهه رفته و آنجا جنگیده و به شهادت رسیده است. 

ما توانستیم با همکاری خوب شورای مدیریت حوزه، به مدرسه‌های علمیه‌ای که این دست از رزمنده‌ها در آن تحصیل می‌کردند، مراجعه کنیم و به اسناد ثبت‌نامی آنها دسترسی پیدا کنیم و یک مجموعه‌ای از این عزیزانی که رزمنده بودند و شهید شدند و متعلق به قشر روحانی بودند، جمع‌‌آوری کنیم. حتی مدارک تحصیلی این بزرگواران را نیز تحت ضوابطی جمع‌آوری کردیم. 

نکته جالبی که باید در اینجا عرض کنم، این است که بخشی از سرداران بزرگ جنگ ما اگرچه در ظاهر شهرتی به روحانی یا طلبه بودن ندارند اما در واقع با جست‌و‌جوی تاریخی مشخص شد این سرداران و فرماندهان بزرگ جنگ، جزو روحانیون بوده‌اند و زمانی به طلبگی اشتغال داشته‌اند اما با شروع جنگ حوزه‌های علمیه را رها کرده و به جبهه‌های جنگ شتافته‌اند. 

به عنوان مثال در این باره می‌توانم به شهید دقایقی اشاره کنم. ایشان که از فرماندهان بزرگ جنگ بود و صاحب افتخارات و رشادت‌های بزرگی در تاریخ دفاع‌مقدس است، شهرتی به طلبه بودن ندارد، در حالی که ایشان طلبه بوده است. ایشان در یکی از مدارس علمیه در حال تحصیل و طلبگی بوده که مدرسه را رها کرده و به جبهه می‌رود و این چنین رشادت‌هایی را رقم می‌زند. 

یکی دیگر از کارهایی که در سازمان حفظ و نشر آثار و ارزش‌های روحانیت در دفاع‌مقدس در جریان است، بحث ثبت وقایع و خاطرات حضور مراجع در جبهه‌های جنگ است. حتما در جریان هستید بسیاری از روحانیون در سطوح مختلف حوزه در جبهه‌های جنگ حاضر می‌شدند، از این جمله می‌توان به آیت‌الله جوادی‌آملی، مکارم‌شیرازی و نوری‌همدانی اشاره کرد. کار مثبتی که اتفاق افتاده این است که خاطرات این بزرگواران از حضور در جبهه ثبت شده و در حال جمع‌آوری است که با استقبال خود این عزیزان و بزرگواران نیز مواجه شده است. ان‌شاءالله در آینده حاصل این تحقیقات و ثبت خاطرات، به صورت کتاب تدوین شده و به اطلاع جامعه می‌رسد. 

نکته مهمی که نباید از آن غفلت داشت این است که نباید اینطور تصور کرد که حضور روحانیت در جبهه‌ها و دفاع‌مقدس محدود به حضور ارشادی و هدایتی بوده است. روحانیون علاوه بر انجام وظایف ارشادی و هدایتی، عملا به صورت رزمنده و نیروی نظامی در جبهه‌ها حضور داشتند. برای نمونه به این مورد اشاره کنم که خود من زمانی که همراه شهید میثمی و جناب حجت‌الاسلام ذوالنور در جبهه‌ها حضور داشتم، وقتی پای درددل فرماندهان ارشد جبهه نشستیم، متوجه شدیم در شب‌های عملیات خلأیی وجود دارد و آن هم وجود گردانی است که خط‌شکن باشد و بتواند روحیه پیشروی و خط‌شکنی را در گروه بدمد. من آن موقع نماینده حضرت امام در قرارگاه خاتم بودم و مدتی هم نماینده امام در قرارگاه کربلا. خب! ما نشستیم با حجت‌الاسلام ذوالنور صحبت کردیم که چگونه می‌توانیم این خلأ را پر کنیم؟ طوری که در شب‌های عملیات‌ گردان‌ها زمینگیر نشوند و یک گردان خط‌شکن و پیشرو در عملیات‌ها حضور داشته باشد. ما تصمیم گرفتیم گردانی را تشکیل بدهیم که «گردان فاتحین» نام گرفت. طلبه‌ها و روحانیون متعددی از قم و مشهد به این گردان پیوستند. آموزش‌های لازم نظامی را دیدند، حتی آموزش‌های غواصی دیدند و به جبهه‌ها اعزام شدند. همین‌ها گروه فاتحین را تشکیل دادند. البته داخل پرانتز این نکته را هم اشاره کنم که یکی از شهدای گمنامی که بعد از سال‌ها تفحص شد و اخیرا در کرمان تشییع شد، غواص هم بود و حتی با لباس غواصی شهید شده بود، جزو همین روحانیون آموزش‌دیده بود. 

این گردان شب‌های عملیات با حضور در جبهه‌ها، خط‌شکن و پیشرو بود. گروه فاتحین کم‌کم توسعه یافت و تبدیل شد به تیپ امام صادق علیه‌‌السلام در قم که هم‌اکنون هم فعال است. 

در نهایت ما به دنبال این هستیم تمام این اسناد و وقایع را جمع‌آوری کنیم و ان‌شاءالله در قالب کتاب و رمان و محصولات علمی و فرهنگی به نسل جوان منتقل کنیم. ما باید این جمله مقام معظم رهبری را همیشه در نظر داشته باشیم که ایشان فرمودند دفاع‌مقدس گنجینه‌ای است که هر چه در آن جست‌و‌جو کنید، موارد ارزشمند جدیدتری پیدا می‌کنید. 

 

* با توجه به سوابق اجرایی‌تان، برکات دفاع‌مقدس برای کشور را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

دورانی که توفیق داشتم در وزارت اطلاعات مشغول بودم، سعی کردم با استفاده از تجریبات دفاع‌مقدس در این جایگاه حضور پیدا کنم. واقعا باید اعتراف کرد هر جا فرهنگ دفاع‌مقدس جاری شد، خیر و برکات و تحولات عظیمی رخ داده است. موفقیت‌هایی هم که در دوره مسؤولیت بنده در وزارت اطلاعات رخ داد مانند دستگیری ریگی، همه ناشی از فرهنگ دفاع‌مقدس بود. اینکه مسؤول رده بالا، این رده‌بندی‌ها را بشکند و در کنار بدنه نیروهای خود حضور پیدا کند، از مهم‌ترین ویژگی‌های مدیریت بر اساس فرهنگ دفاع‌مقدس است. نباید تفاوت و دیواری بین مسؤولان رده بالا و نیروهای رده پایین باشد. یک مسؤول که عقل کل نیست، بلکه در ارتباط با همین نیروهاست که گاهی ایده‌های بسیار خوبی مطرح می‌شود که منشأ موفقیت‌های بزرگ می‌شود. در دوران دفاع‌مقدس یک سرباز می‌توانست با فرمانده ارتباط بگیرد و ایده‌ها و طرح‌های خود را مطرح کند؛ این مساله‌ای است که ما باید در سیستم مدیریتی کشور وارد کنیم. خدا رحمت کند، حاج‌قاسم سلیمانی همین مطلب را مدام به مدیران تذکر می‌داد. 

 

* به نظر شما هم‌اکنون در بدنه مدیریت کشور چه نقایصی وجود دارد که درمان آن رو آوردن به فرهنگ دفاع‌مقدس است؟

هم‌اکنون نواقص زیادی در بدنه مدیریت کشور وجود دارد اما مهم‌ترین مساله‌ای که به عنوان یک نقیصه باید به آن تاکید کنم، همین فاصله گرفتن مسؤولان از مردم است. بارها رهبر معظم انقلاب در سخنرانی‌های خود و در بیانیه گام دوم انقلاب بر این موضوع تاکید کردند که مسؤولان باید با بدنه مردم مرتبط باشند. باید درددل مردم را شنید. 

ما در دفاع‌مقدس هم تحریم داشتیم؛ تحریم‌های ایام دفاع‌مقدس با تحریم‌های فعلی قابل مقایسه نیست، به ما سیم خاردار هم نمی‌دادند، الان ما پیشرفت‌های گسترده‌ای در حوزه‌های مختلف داریم. اگر مسؤولان با کف خیابان و جامعه در ارتباط باشند و درددل‌ مردم را بشنوند و بر اساس این درددل‌ها و مشکلات به برنامه‌ریزی و طراحی بپردازند، بسیاری از مشکلات حل خواهد شد.