موضوع انحصار کارگزاری‌های بورس از نیمه دوم سال گذشته به طور جدی مطرح شد. پس از ورود میلیون‌ها نفر از مردم به بازار سرمایه برای سرمایه‌گذاری در این بازار، انحصار شکل‌گرفته در قوانین مصوب سازمان بورس برای دریافت مجوز تأسیس کارگزاری، مورد اعتراض متقاضیان تأسیس کارگزاری و همچنین کارشناسان اقتصاد قرار گرفت. مطابق مصوبه‌ای که سازمان بورس و اوراق بهادار سال‌ها پیش تصویب کرده است، هیچ امکانی برای تأ‌سیس کارگزاری جدید وجود ندارد. این مصوبه باعث شده اکنون جریان عظیمی از ثروت به سمت چند کارگزاری محدود سرازیر شود. سرازیر شدن هزاران میلیارد تومان درآمد به حساب کارگزاری‌ها اما به هیچ‌وجه باعث ارتقای خدمات آنها به سهامداران نشد. از سوی دیگر هیچ خطری از جانب سازمان بورس متوجه کارگزاری‌های بورسی بابت اعمال جریمه و... به خاطر ضعف در ارائه خدمات نیست. این وضعیت باعث بی‌مسؤولیتی کارگزاری‌ها در ارتقای خدمات مطلوب به مشتریان شده است. این وضعیت باعث تشدید اعتراض‌ها به انحصار شکل‌گرفته در کارگزاری‌ها شد. در آخرین پیگیری‌ها، نمایندگان مجلس اخیرا در جلسه‌ای با رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار، به انتقاد از انحصار کارگزاری‌ها پرداخته و خواستار رقابتی شدن فضای کارگزاری‌های بورس شدند. 

عضو کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس با اشاره به اینکه یکی از مشکلات موجود در بازار بورس، ایجاد فضای انحصاری برای کارگزاری‌هاست، گفت: تعداد کارگزاری‌ها در کشور طی چند سال اخیر به ‌رغم افزایش تعداد افراد دارای کد بورسی از چند صد هزار نفر به حدود 40 میلیون نفر و همچنین رشد بی‌سابقه میزان خرید و فروش سهام در بازار، هیچ‌گونه افزایشی پیدا نکرده است. 

 محسن زنگنه با بیان اینکه انحصاری شدن کارگزاری‌های بورس توسط گروهی از افراد خاص موجب کاهش خدمات‌دهی این کارگزاری‌ها شده است، تصریح کرد: کارگزاری‌ها به دلیل کثرت مراجعه‌کننده عملا نمی‌توانند هیچ‌گونه خدمات دیگری مانند آموزش‌ به مراجعان خود ارائه کنند. 

 

* وعده رئیس سازمان بورس برای رفع انحصار کارگزاری‌

وی در ادامه افزود: از سوی دیگر درآمد این کارگزاری‌ها به دلیل داشتن سهم و کارمزد از خرید و فروش سهام بشدت افزایش پیدا کرده و عملا یک ثروت چند صد میلیارد تومانی هر ماه بین چند کارگزار در حال تقسیم شدن است. 

زنگنه همچنین گفت: بر این اساس، نمایندگان در جلسه با رئیس سازمان بورس خواستار شکستن این انحصار شدند تا افراد دیگری هم که خواهان افتتاح کارگزاری هستند، بتوانند سهمی در این میان داشته باشند. رئیس کمیته اصلاح ساختار بودجه مجلس بیان کرد: رئیس سازمان بورس در همان جلسه قول انجام این کار را ظرف مدت ۲ ماه داد و اعلام کرد در حال تدوین آیین‌نامه جدیدی برای افتتاح کارگزاری‌ها هستند. 

 

* تداوم انحصار کارگزاری‌ها در آیین‌نامه جدید سازمان بورس

عضو کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس همچنین افزود: سازمان بورس اخیرا دستورالعمل پیشنهادی را در این مورد آماده و روی سایت سازمان برای دریافت پیشنهادات و نظرات متخصصان قرار داده که از کارشناسان منتقد انتظار می‌رفت به این موضوع ورود کرده و نظرات خود را اعلام کنند اما متاسفانه این اتفاق نیفتاد. وی تاکید کرد: این دستورالعمل یا آیین‌نامه جدید سازمان بورس برای تشکیل کارگزاری‌ها در حقیقت همان رویه سابق یعنی انحصار در گرو تعدادی افراد خاص را دنبال کرده است، به طور مثال سال گذشته همزمان با ارائه این طرح یکی از شرایط برای افتتاح کارگزاری جدید، داشتن سرمایه فصلی حدود 15 میلیارد تومان بود که امسال این سرمایه به حدود 200 میلیارد تومان افزایش داده شده است. 

‌زنگنه تاکید کرد: بسیاری با این شرط در همین ابتدای کار از گردونه خارج می‌‌شوند، سایر شرایط هم بسیار سخت است و عملا هدفی را که مجلس و منتقدان عدالت شغلی دنبال می‌کردند، با آیین‌نامه جدید محقق نشد. 

نماینده مردم تربت‌حیدریه، زاوه و مه‌ولات در مجلس اظهار کرد: سازمان بورس در حقیقت دستورالعملی برای ایجاد کارگزاری پیشنهاد داده که گویا تنها برای یک جمع خاص نوشته شده است، بنابراین تا زمانی که سازمان بورس قوانین شفافی نداشته و تضاد منافع در آن از بین نرود، نمی‌توان از این سازمان انتظار شفافیت در عملکرد را داشت. 

عضو کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس در پایان تاکید کرد: از دستگاهی که خواهان ایجاد شفافیت در قیمت‌ها و شکستن انحصار در بازار خرید و فروش سهام و کالاهاست، انتظار می‌رود ابتدا عملکرد خود را شفاف کند و انحصار را از درون خود بشکند.