گروه فرهنگ و هنر: شبکه چهار سیما در همه این سال‌هایی که فعالیت می‌کند، چند برنامه شاخص داشته که به عنوان برند این شبکه شناخته شده‌اند و بسیاری از مخاطبان، این شبکه را با نام این برنامه‌ها می‌شناسند. «آسمان شب» یکی از این برنامه‌ها بود که اوایل دهه 80 به شکل هفتگی روی آنتن شبکه چهار سیما می‌رفت و پخش فصول مختلف آن تا اردیبهشت سال 1396 ادامه داشت اما تولید فصل 23 آن با مشکلاتی مواجه شد که باعث شد قدیمی‌ترین برنامه علمی تلویزیون که پخش آن ادامه‌دار شده بود با تعطیلی مواجه شود؛ مشکلی که بدون‌شک بخشی از آن به واسطه بی‌توجهی مدیریت شبکه به حفظ برندهای مهمی همچون «آسمان شب» در این شبکه بود. نکته اینجاست که علاوه بر حفظ برند «آسمان شب»، آنچه شبکه چهاری‌ها باید به آن توجه می‌کردند، حفظ چهره‌های موثر و فعالی همچون برادران صفاریان‌پور در حوزه برنامه‌سازی تلویزیونی در این شبکه بود؛ ۲ برادری که نه فقط در این برنامه، بلکه نقش بسیار مهمی در اغلب برنامه‌های علمی تلویزیون در این سال‌ها داشتند و در پشت صحنه خیلی از مهم‌ترین تولیدات تلویزیون حضوری فعال داشتند. تعطیلی این برنامه بهانه‌ای شد تا پای صحبت‌های سیاوش صفاریان‌پور به عنوان مغز متفکر «آسمان شب» بنشینیم و از او درباره دلایل این موضوع پرسیدیم.

 ***

* چه اتفاقاتی رخ داد که برنامه «آسمان شب» به عنوان قدیمی‌ترین برنامه علمی تلویزیون پس از 18 سال متوقف شد؟

ابتدا باید به این نکته اشاره کنم که برنامه «آسمان شب» به واسطه مخاطبان ثابت و وفاداری که داشت طی 18 سال بدون حاشیه و جنجال روی آنتن رفت. طی این 18 سال با تغییرات مدیریتی شبکه 4- با هر شرایطی که حاکم بود- روی آنتن ماند؛ برنامه طی این سال‌ها یک رفت و برگشت‌های کوتاه‌مدتی داشت اما بر اساس روال همیشگی روی آنتن ماند تا اینکه حدود 3 سال پیش بود که پس از ساخت چندین قسمت که هیچ پولی به برنامه نمی‌رسید، بنده به عنوان تهیه‌کننده اعلام کردم واقعا هیچ بودجه‌ای برای ادامه کار ندارم. آنجا بود که شبکه هم ساخت برنامه را منوط به فراهم شدن بودجه برای تزریق به برنامه دانست؛ اتفاقی که در زمان مدیریت وقت شبکه 4 سیما رخ نداد. 

 

* طی چند سال اخیر با حضور آقای معینی‌پور به عنوان مدیر جدید و جوان شبکه ۴ سیما، خیلی‌ها انتظار داشتند برنامه «آسمان شب» مجددا روی آنتن برود اما این اتفاق رخ نداد؛ در این باره توضیح می‌دهید؟

با حضور آقای معینی‌پور در مسند مدیریت شبکه 4 از سوی تیم تولید «آسمان شب» رسما اعلام آمادگی شد اما بنا به دلایلی نامعلوم اتفاقی از سوی شبکه صورت نگرفت و به نظر می‌رسد در این باره برخی مدیران میانی شبکه هم تمایلی به تولید و پخش مجدد برنامه نداشته‌اند.

 

* یعنی شخص آقای معینی‌پور موافق پخش مجدد برنامه «آسمان شب» نبود؟

به نظر من مهم‌تر از اینکه چه کس یا کسانی برای پخش مجدد برنامه «آسمان شب» مانع‌تراشی می‌کنند، این موضوع اهمیت دارد که این وسط یکی از برندهای اصلی شبکه 4 سیما به ورطه نابودی کشیده می‌شود؛ برندی که با تلاش شبانه‌روزی و بی‌وقفه گروه چند ده نفره طی سال‌های مختلف به تولید رسیده است و این سلیقه‌ای کنار گذاشتن برنامه هم بیت‌المال را هدر می‌دهد که طی سال‌ها خرج برنامه‌ای شد که به یک برند معتبر و قابل احترام برای مخاطبان تلویزیون بدل شده بود. 

شاید ذکر این نکته ضروری باشد که برنامه «آسمان شب» طی سال‌ها فعالیت، توانست رضایت چهره‌های مختلفی از طیف‌های گوناگون فرهنگی، هنری و علمی را جلب کند؛ از مراجع تقلید گرفته تا فرهیختگان روشنفکر بارها برنامه را مورد تحسین قرار داده‌اند و این موضوع افتخاری برای گروه تولید برنامه «آسمان شب» است که جمعی از بزرگان فرهیخته کشور نسبت به این برنامه ابراز لطف داشتند. 

 

* با همه این اوصاف شما چه پیش‌بینی‌ای از سرنوشت «آسمان شب» دارید؟ آیا باید پرونده تولید و پخش این برنامه را برای همیشه بست؟

مسلما اینکه در آینده چه اتفاقاتی رخ می‌دهد هیچ کس نمی‌تواند پیش‌بینی کند اما بنده به عنوان تهیه‌کننده برنامه «آسمان شب» به صراحت اعلام می‌کنم که هر زمان مدیران شبکه ۴ سیما مقدمات تولید برنامه را فراهم کنند با اشتیاق فراوان برای از سرگیری «آسمان شب» اقدام می‌کنم. 

 

* این همه اشتیاق شما برای ادامه تولید برنامه، از وابستگی 18 ساله شما به «آسمان شب» نشأت می‌گیرد؟

اینکه بنده و گروه تولید «آسمان شب» طی 18 سال عمر و جوانی خود را پای برنامه گذاشتیم مسلما موجب دلبستگی‌هایی میان عوامل و برنامه می‌شود اما برنامه «آسمان شب» متعلق به شخص خاصی نیست و متعلق به مخاطبانش است. این برنامه پس از سال‌ها فعالیت مستمر و بدون حاشیه به سرمایه شبکه 4 سیما بدل شد و این سرمایه‌سوزی بدون شک تبعات خوبی برای رسانه ملی نخواهد داشت.

 

* از بحث «آسمان شب» فاصله بگیریم. فعالیت شما طی چند سال اخیر نشان‌دهنده این موضوع است که انگار دغدغه‌های شخصی برای تولید برنامه‌های علمی در تلویزیون دارید و به همین خاطر کارگردانی برنامه «اتفاق» را با  اجرای رضا رشیدپور برعهده گرفتید؟

بله! همین‌طور است. به واقع یکی از دغدغه‌های همیشگی من پس از پخش نشدن برنامه «آسمان شب»، تولید برنامه‌ای بود که حرف‌های جدی و جدیدی برای مخاطبان برنامه‌های علم‌محور داشته باشد و به همین خاطر در چند قسمت ابتدایی برنامه «اتفاق» کارگردانی و مشارکت در ایده‌پردازی برنامه را عهده‌دار بودم و پس از چند قسمت از گروه «اتفاق» جدا شدم. 

 

* با توجه به اینکه شما در میان اهالی رسانه به عنوان چهره‌ای تعامل‌گرا شناخته می‌شوید، چه اتفاقاتی رخ داد که در میانه راه از «اتفاق» جدا شدید؟ آیا با مدیران شبکه یا عوامل برنامه به مشکل برخوردید؟

اگر اجازه بدهید در این باره خیلی کلی و مختصر بگویم و از آنجا که همیشه از حاشیه‌سازی به دور بودم خیلی وارد جزئیات نشوم. همین ابتدا بگویم بنده با هیچ کدام از مدیران و همکارانم در برنامه «اتفاق» مشکلی نداشتم و ندارم. ماجرا از این قرار بود که برنامه «اتفاق» از همان روز اول بنا بود یک برنامه علم‌محور باشد که اتفاق‌های جدی و جدیدی را برای مخاطبان رقم بزند، حتی آقای علی فروغی، مدیر شبکه سوم سیما هم روی آن تاکید فراوان داشت و خواسته اصلی ایشان بود اما پس از تولید چندین قسمت، سازندگان برنامه اصرار بر اضافه شدن بخش مسابقه به برنامه «اتفاق» داشتند که به‌رغم مخالفت بنده، بخش مسابقه به اصلی‌ترین آیتم‌های برنامه بدل شد و از آنجا به بعد احساس کردم حضورم در گروه تولید برنامه «اتفاق» به صلاح خودم و گروه نیست و خیلی محترمانه و دوستانه از گروه تولید جدا شدم. 

 

* و سخن پایانی؟

چند سال است در حوزه برنامه‌سازی ضعف‌های عمده‌ای در تلویزیون وجود دارد که یکی از مهم‌ترین دلایل این مساله به عدم توانایی برنامه‌سازان بر‌می‌گردد. اشکال کار از آنجا شروع می‌شود که این روزها افرادی را که هیچ‌گونه تجربه‌ای در زمینه تولید ندارند یکباره به عنوان تهیه‌کننده پروژه‌های بزرگ می‌گمارند و خروجی آن هم مشخص است. این موضوع را نباید فراموش کرد که تهیه‌کنندگی پروژه‌های مهم و بزرگ جای تجربه‌اندوزی نیست، بلکه یک تهیه‌کننده متخصص زمانی تربیت می‌شود که تمام مراحل پیشرفت را قدم به قدم و با اتکا به توانایی‌اش پشت سر گذاشته باشد. 

از سوی دیگر، متاسفانه در این روزها یک بدعت‌گذاری غلطی به نام «ایرانیزه کردن برنامه‌های خارجی» در برنامه‌سازی تلویزیون مشاهده می‌شود. ترویج این موضوع نیاز به آسیب‌شناسی دقیق دارد که مسلما در این مقال نمی‌گنجد.