کد خبر: 226637تاریخ: 1399/8/22 00:00
چرا مهم‌ترین برنامه سینمایی صدا و سیما کارکرد و اهمیت سابق را ندارد؟
حیف «هفت»!
احسان سالمی: برنامه تلویزیونی «هفت» مدت‌هاست دیگر در زمره برنامه‌های مهم تلویزیون جایی ندارد؛ برنامه‌ای که تا همین چند سال قبل و در دوره‌ای که بهروز افخمی مجری آن بود، در زمره برنامه‌های جریان‌ساز تلویزیون به شمار می‌آمد و پخش هر قسمت آن با واکنش‌های مختلفی در میان اهالی سینما روبه‌رو می‌شد اما آنچه حالا روی آنتن می‌رود، یک پسرفت آشکار برای «هفت» و تلویزیون است؛ تلویزیونی که زمانی به بحث‌های سینمایی سمت و سو می‌داد و بر اتفاقات و مناسبات سینما اثرگذار بود ولی حالا دیگر اثری در این سینما ندارد و یکی از قدیمی‌ترین برندهای آن نیز تبدیل به برنامه‌ای کم‌مخاطب شده که پخش آن در نیمه‌شبان جمعه‌ها دیگر کمتر مخاطبی را پای تلویزیون می‌نشاند.
* وقتی هدف، کم‌کاری را توجیه می‌کند!
«هفت» در دوره فعلی ایرادات متعددی دارد که با وجود انتشار یادداشت‌ها و گزارش‌های انتقادی مکرر در این چند سال همچنان عزمی برای برطرف کردن آن دیده نمی‌شود. یکی از اصلی‌ترین ایرادات «هفت» در این دوره جدید، نبود سردبیر محتوایی در این برنامه است؛ مساله‌ای که اتفاقا نقطه قوت این برنامه در دوره اجرای آن توسط بهروز افخمی بود. قوت اصلی «هفت» در آن دوره سوژه‌هایی بود که برای برنامه انتخاب می‌شد و در مرحله بعد چگونگی ورود به موضوع و شیوه پرداختن به این سوژه‌ها اهمیت داشت. چه بسا که «هفت» دست بر سوژه‌ای تکراری می‌گذاشت اما آن را از منظر و زاویه‌ای متفاوت مورد بررسی قرار می‌داد. آیتمهای نوشته شده در آن دوره نیز از جمله نقاط قوت این برنامه بود که متاسفانه در این سری از برنامه «هفت» به هیچ‌وجه دیده نمی‌شود.
«هفت» در دوره سپرده شدن مسؤولیت آن به مجتبی امینی و محمدحسین لطیفی تبدیل به برنامه‌ای کم‌مخاطب و بی‌اثر شده است؛ این را می‌شود از عدم بازتاب برنامه در فضای مجازی و نبود بحث حول محتوای برنامه در محافل سینمایی دید. بله، همچنان هم این برنامه به واسطه شهرتی که از سابق داشته و البته در اختیار داشتن آنتن یکی از پرمخاطب‌ترین شبکه‌های تلویزیون در میان شماری از سینماگران اهمیت دارد ولی قطعا آن اثرگذاری و جایگاهی را که پیش از این داشت ندارد. مساله‌ای که علاوه بر اثرپذیری از موضوعاتی مثل کاهش سطح کیفی آیتم‌ها و میهمان‌های دعوت‌شده به برنامه، به سیاست کلی سازندگان این فصل نیز بازمی‌گردد؛ آنچنان که گویا «هفت» فعلی صرفا تولید می‌شود تا تلویزیون برنامه‌ای به نام «هفت» داشته باشد؛ حالا اینکه کیفیت آن در چه حدی است، اهمیت چندانی ندارد!
* خنثی‌تر از همیشه
مساله بی‌توجهی به کیفیت «هفت» را می‌شود از چند بعد مورد بررسی قرار داد. نخستین مورد که پیش از این به آن اشاره شد، مربوط به فرم و محتوای آیتمهای ساخته شده برای هر قسمت است؛ آیتم‌هایی که به نظر می‌رسد با یک تحقیق ساده و سطحی و به شکلی سرسری نوشته و تولید می‌شود. بخش دیگر مربوط به شیوه اجرای محمدحسین لطیفی است. لطیفی که از جمله کارگردان‌های نجیب و بااخلاق سینمای ایران است، در گفت‌وگو با میهمان‌های برنامه سعی دارد از ایجاد هر نوع چالش یا بحثی پرهیز کند؛ آنچنان که بیشتر میهمان‌های برنامه متکلم وحده هستند. این در حالی است که در دوره‌های قبلی در زمان اجرای جیرانی و افخمی و رشیدپور و حتی گبرلو، حداقلی از تلاش از جانب مجری برنامه برای شکل‌گیری بحث‌هایی صریح و بدون تعارف میان مجری و میهمان صورت می‌گرفت که ماحصل چنین بحث‌هایی قطعا بیش از بحث‌های یکطرفه فعلی منجر به رشد سینمای ایران می‌شد.
مسیری که در «هفت» با جیرانی شروع شد و با گبرلو مدتی درجا زد، در دوره افخمی به بلوغی رسید که در آن رئیس سازمان سینمایی کشور در مقابل مجری برنامه «هفت» نشست و با سوالات صریح او روبه‌رو شد؛ این در حالی است که «هفت» در دوره فعلی حتی تجربه یک مورد از این بحث‌های چالشی و جدی را ندارد. این اتفاق حاصل سیاست‌گذاری اشتباه سازندگان این برنامه و مدیریت فعلی شبکه ۳ در کنار عدم توانایی لطیفی در سوق دادن بحث‌ها به سمت و سوی صریح و چالشی است که نتیجه آن تبدیل «هفت» به یک برنامه سینمایی خنثی و بی‌اثر است.
* از انتخاب هوشمندانه تا تلاش برای رفع تکلیف!
اما مساله عدم نظارت بر کیفیت «هفت» را باید در ارتباط با میز نقد این برنامه نیز مورد بررسی قرار داد. در شرایطی که از ابتدای راه‌اندازی برنامه‌ای با اسم «هفت» در تلویزیون، بخش مهمی از شهرت و اعتبار این برنامه مرهون نقدهای صریح و بدون تعارف مسعود فراستی بود، حالا این بخش نیز از روزهای اوجش بشدت فاصله گرفته است. دلیل این اتفاق را هم باید در همان ماجرای عدم نظارت بر کیفیت خروجی تولید‌شده جست‌وجو کرد. در شرایطی که «هفت» به طور واضح در دوره فعلی با فقدان جایگاه سردبیری روبه‌رو است، در حوزه نقد نیز هیچ سیاست‌گذاری مشخصی برای برنامه وجود ندارد.
انتخاب فیلم‌ها برای نقد یا باید بر اساس قاعده جدید و بهروز بودن باشد یا بر اساس تناسب موضوع و محتوای فیلم با حوادث و اتفاقات روز ایران و جهان، اما در این دوره اخیر فراستی که مدیریت میز نقد را به طور کامل در اختیار گرفته، با کنار گذاشتن همه معیارها، صرفا بر اساس اینکه کدام فیلم را بتازگی دیده، آن را در برنامه نقد می‌کند!
بعضی انتخاب‌ها برای «هفت» آنقدر عجیب است که با هیچ منطقی دلیل انتخاب آن فیلم برای نقد را نمی‌توان درک کرد. برای مثال در همین قسمت اخیر «هفت» سازندگان برنامه تصمیم گرفتند تا به یک‌باره سراغ نقد فیلم سینمایی «گاو» ساخته داریوش مهرجویی بروند. این در حالی است که اگر بهانه سازندگان برنامه، تعطیلی سینماها به دلیل شیوع کروناست، می‌توانستند با در نظر گرفتن اتفاقات سیاسی، اجتماعی و اقتصادی روز به طور مثال انتخابات آمریکا را به عنوان یکی از مهم‌ترین اتفاقات رسانه‌ای جهان انتخاب کنند و میز نقد «هفت» را به بررسی اثری در ارتباط با نظام سیاسی آمریکا یا انتخابات در آمریکا اختصاص دهند.
البته که در همین دوره، که سینماها در ظاهر تعطیل هستند، بالاخره هر هفته اثری تازه وارد چرخه اکران آنلاین می‌شود. هر چند این آثار از کیفیت چندانی برخوردار نیستند اما سازندگان «هفت» می‌توانند با نقد همین آثار کم‌کیفیت، کمکی به ارتقای سلیقه مخاطبان و رشد کیفی سینمای ایران کنند یا حداقل برای انتخاب اثری از سینمای کلاسیک ایران و جهان، مناسبت‌های تاریخی یا فضای اجتماعی و اقتصادی کشور را در نظر بگیرند و به شکلی «هوشمندانه»، نه صرفا برای «رفع تکلیف» به انتخاب فیلم برای نقد و بررسی بپردازند.
* فرصت‌هایی که با «هفت» از دست رفت
سال‌هاست جریان حزب‌اللهی در فضای رسانه‌ای در آرزوی داشتن برنامه‌ای صریح و نقادانه در حوزه فرهنگ و هنر است؛ فرصتی که البته هنوز هم در رسانه ملی فراهم نشده است، با این همه «هفت» تریبونی بود که به واسطه حضور نیروهای جوان و انقلابی در شبکه ۳ سیما می‌توانست برای طرح حرف‌های جدی، موثر و جریان‌ساز در اختیار جریان انقلابی قرار بگیرد؛ فرصتی که حالا به دلایل مختلف از دست رفته و مهم‌ترین برند برنامه‌های سینمایی تلویزیون مدت‌هاست که تاثیر چندانی در فضای سینمایی کشور ندارد و دیگر هیچ‌کس آن را جدی نمی‌گیرد.
اگر روزی پس از پخش هر قسمت «هفت» تا رسیدن جمعه بعدی، بخش عمده‌ای از فضای سینمایی کشور به نقد و بررسی حرف‌ها و موضوعات مطرح‌شده در این برنامه اختصاص داشت، حالا مدت‌هاست که «هفت» تبدیل به برنامه‌ای کم‌اثر شده است. البته اگر بخواهیم منصفانه قضاوت کنیم، در شرایط فعلی هیچ کدام از برنامه‌های سینمایی تلویزیون از کیفیت چندانی برخوردار نیستند اما انتظارات از «هفت» به واسطه قدمت بیشتر آن و البته حضور مدیران جوان در شبکه ۳ سیما بیشتر از سایر برنامه‌هاست.