گروه اقتصادی: پس از ماه‌ها ریزش شاخص کل بورس، روند صعودی این شاخص در هفته اخیر نظر سرمایه‌گذاران را دوباره به این بازار جلب کرد. این رشد می‌تواند موجبات بازگشت اعتماد سهامداران به سرمایه‌گذاری در این بازار را به مرور فراهم کند. از علل این رشد می‌توان به کاهش ریسک‌های موجود در این بازار نظیر عدم افزایش نرخ سود بانکی و بین‌بانکی و توقف فروش سهام عدالت اشاره کرد. حال دولت باید از اشتباهات گذشته خود درباره عدم مدیریت رشد شدید بورس که منجر به ریزش شدید آن در ماه‌های اخیر شد، درس بگیرد و با عرضه ملایم سهام شرکت‌های دولتی مشخص‌شده از سوی مجلس جهت تامین منابع طرح تامین کالای اساسی، رشد منطقی و پایداری را برای این بازار فراهم کند. به گزارش «وطن امروز»، شاخص کل بورس پس از 4 ماه ریزش، هفته سبزی را تجربه کرد. این شاخص در آخرین روز معاملاتی هفته گذشته، با رشد 48 هزار و 354 واحدی، کانال یک میلیون و 300 هزار واحدی را دوباره فتح کرد و به رقم یک میلیون و 345 هزار و 301 واحد رسید. با این رشد، شاخص کل بورس در هفته کاری گذشته 11 درصد رشد را به ثبت رساند و تا حدودی فضای ناامیدی سهامداران را که به واسطه ریزش مداوم بورس در ماه‌های گذشته ایجاد شده بود، به فضای امیدواری و آشتی‌کنان دوباره حقیقی‌ها با بورس تبدیل کرد. یکی از عوامل رشد بورس در هفته گذشته را می‌توان برطرف شدن ریسک‌های پیش روی این بازار دانست. 

 

* کاهش ریسک‌های بازار سرمایه

نرخ سود بانکی، همواره یکی از اصلی‌ترین رقیب‌های بازار سرمایه بوده است. به این صورت که افزایش نرخ سود بانکی موجب ترغیب سرمایه‌گذاران برای خروج سرمایه‌های‌شان از بازارهای موازی نظیر بازار سرمایه، طلا، ارز، مسکن و خودرو و سپرده‌گذاری آنها نزد بانک‌ها می‌شود. با افزایش نرخ تورم و عدم افزایش نرخ سود بانکی در ماه‌های گذشته، نرخ سود حقیقی پرداخت شده به سپرده‌گذاران یکی از بالاترین نرخ‌های منفی خود را در دهه‌های گذشته به ثبت رسانده رسانده بود. بر این اساس، نرخ تورم نقطه‌ای مهرماه امسال در حالی از سوی مرکز آمار 4/41 درصد اعلام شد که در سوی دیگر نرخ سود اعلام شده توسط شورای پول و اعتبار برای سپرده سرمایه‌گذاری با سررسید یک‌ساله ۱۶ درصد در نظر گرفته شده است. این آمار حاکی از آن است که نرخ سود حقیقی که از اختلاف نرخ تورم و نرخ اسمی سود سپرده حاصل می‌شود، به رقم کم‌سابقه 4/25 درصد رسیده است. همین امر موجب ایجاد نگرانی در فعالان بازار سرمایه درباره افزایش نرخ اسمی سود سپرده از سوی بانک مرکزی و خروج سرمایه مردم از بورس و سرمایه‌گذاری آن در بانک‌ها شده بود. البته این نگرانی دیری نپایید که با اظهارات رئیس‌کل بانک مرکزی درباره تصمیم بانک مرکزی مبنی بر عدم افزایش نرخ سود بانکی، به امیدواری تبدیل شد. عبدالناصر همتی چهارم آبان‌ماه در بخشی از یادداشتی که با عنوان «اهداف و ابزار بانک مرکزى» منتشر شد، نوشت: بانک مرکزى به خوبى واقف است که با توجه به وجود شوک منفى عرضه، ناترازى بانک‌ها و نیاز مالى دولت، امروز افزایش نرخ سود بانکی سیاستى نیست که توفیق قطعى داشته باشد و بر همین اساس به دنبال روش‌های دیگرى براى کاهش فشار تورمى در بازارهاست.  با منتفی شدن افزایش نرخ سود بانکی و آسودگی خاطر فعالان بازار سرمایه، نگاه‌ها به نرخ سود بین‌بانکی معطوف شد. نرخ سود بین‌بانکی که یک نرخ شبانه‌روزی است، برای کوتاه‌مدت بین بانک‌ها اجرا می‌شود و در واقع برای تسهیلاتی است که بانک‌ها برای یک شب در اختیار یکدیگر قرار می‌دهند. این نرخ که در ابتدای امسال به دلیل منابع خوب بانک‌ها و کاهش تقاضا به 10 درصد رسیده بود، در ماه گذشته با عبور از سقف مجاز خود، به 22 درصد رسید. با ثبت این رقم، نگرانی‌ها درباره تاثیر منفی این نرخ بر بورس بالا گرفت اما رئیس‌کل بانک مرکزی دیروز با انتشار یادداشتی در صفحه اینستاگرامی خود به این نگرانی نیز خاتمه داد. همتی در بخشی از این یادداشت نوشت: «با توجه به نرخ سیاستی اعلام شده، بانک مرکزی نسبت به این نرخ در بازار بین بانکی پایبند است و برنامه‌ریزی لازم را در همین رابطه انجام داده است. بانک‌ها نیز توافق کرده‌اند با توجه به شرایط برخی بانک‌های ناتراز، نرخ سود بین‌بانکی را حداکثر 20 درصد تعیین و عملیاتی کنند. عدم رعایت نرخ سود مصوب شورای پول و اعتبار به هیچ‌وجه مجاز نیست، لذا بانک‌ها ملزم به رعایت نرخ‌های مصوب سود سپرده‌ها هستند. بازرسان حوزه نظارت بانک مرکزی تخلفات گزارش شده در بانک‌ها را از روز شنبه شروع به رصد کرده‌اند و برای اعمال قانون گزارش خواهند داد».ریسک مهم دیگری که رشد بورس را تهدید می‌کرد، فروش سهام عدالت بود که موجب افزایش عرضه و افزایش فشار فروش در ماه‌های گذشته شده بود. متاسفانه دولت با عدم اتخاذ تمهیدات لازم و عدم مدیریت صحیح فروش سهام عدالت، موجب افزایش فشار فروش در بازار شده بود که این اتفاق کاهش روزانه قیمت این سهام و متضرر شدن صاحبان آنها را به دنبال داشت. به منظور توقف این فشار فروش، دولت پس از ماه‌ها تعلل و بی‌برنامگی درباره نحوه فروش سهام عدالت، از تاریخ 25 آبان موقتا فروش این سهام را متوقف کرد. در همین راستا ناظر بازار سازمان بورس و اوراق بهادار ۲5 آبان‌ماه اعلام کرد: «فروش سهام عدالت متوقف شده است اما مشخص نشده این توقف تا چه زمانی ادامه خواهد داشت، البته صحبت‌هایی مبنی بر این وجود دارد که علت اصلی این توقف، بازگرداندن بازار سرمایه به سمت تعادل است، زیرا فشار فروش سهام عدالت از سوی کارگزاری‌ها یکی از دلایلی بود که به نزولی شدن حرکت شاخص بورس دامن می‌زد». اگر چه هنوز زمان امکان فروش دوباره این سهام مشخص نیست اما امیدواریم تا قبل از بازگشایی این امکان، دولت برنامه کارشناسی و جامعی را برای فروش این سهام تدوین کند تا شاهد مشکلات قبلی به وجود آمده در این باره نباشیم. 

 

* آشتی‌کنان؟

 با برطرف شدن ریسک‌های مهم پیش روی بازار سرمایه، سرمایه‌گذاران تمایل بیشتری برای سرمایه‌گذاری در این بازار از خود نشان دادند. آمارها نیز از اقبال دوباره حقیقی‌ها به سمت این بازار حکایت دارد. در 5 روز کاری گذشته، در مجموع شاهد ورود 2 هزار و 145 میلیارد تومان نقدینگی از سوی حقیقی‌ها بودیم که این اتفاق می‌تواند از جهت تزریق پول تازه‌نفس به بورس، سوخت خوبی را برای شروع حرکت شاخص کل تامین کند. بر این اساس، در روزهای شنبه، سه‌شنبه و چهارشنبه هفته گذشته به ترتیب 646، 850 و 1100 میلیارد تومان ورود نقدینگی حقیقی به بازار داشتیم که در 3 ماه گذشته بی‌سابقه بوده است. با رشد بازار در هفته گذشته، اعتماد از دست‌رفته سهامداران به مرور در حال بازگشت است. حال دولت باید از اشتباهات قبلی خود در گذشته پند گیرد و با اتخاذ تدابیر درست، رشد بی‌محابای این بازار را به گونه‌ای کنترل کند که دوباره پس از یک صعود شدید، شاهد ریزش‌های شدید و از دست رفتن اعتماد عمومی مردم نباشیم. به همین منظور دولت می‌تواند از فرصتی که مجلس با موظف کردن آن به فروش سهام خود در شرکت‌های پالایشی، شرکت‌های صنعتی، بانک‌ها و بیمه‌ها، جهت تامین منابع طرح تامین کالاهای اساسی فراهم کرده است استفاده کند و با عرضه آرام و ملایم سهام این شرکت‌ها، رشد منطقی و پایداری را در بورس ایجاد کند.