شرکت بازرگانی دولتی در حالی برنامه تصویب نشده مجلس برای حذف ارز 4200 تومانی از بودجه سال آینده را عامل التهاب بازار روغن عنوان کرده که مدت‌ها پیش از تقدیم لایحه بودجه به مجلس و مطرح شدن برنامه مجلس برای حذف ارز 4200، بازار روغن شاهد التهاب و نابسامانی‌های متعددی بود. همچنین اوایل آبان‌ماه سال جاری هم یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌های تولیدکننده روغن خوراکی از توقف تولید خود به دلیل تامین نشدن روغن خام خبر داد و به نقش شرکت بازرگانی دولتی در توقف تولید روغن هم اشاره کرد. تلاش این نهاد دولتی برای معرفی «برنامه مجلس برای حذف ارز 4200 از لایحه بودجه سال آینده» به عنوان عامل التهاب اخیر این بازار، صرفا بهانه‌ای برای فرار از مسؤولیت و پاسخگویی نسبت به افکار عمومی است. البته قابل انتظار هم بود مطرح شدن برنامه مجلس برای حذف رانت ارز دولتی از ابتدای سال آینده، با مقاومت افراد و نهادهای ذی‌نفع مواجه شود. 

پس از انتشار اخبار متعدد از کمبود روغن در برخی نقاط کشور و تشکیل صف‌های طولانی مردم جهت خرید روغن، شرکت مادر تخصصی بازرگانی دولتی ایران (زیرمجموعه وزارت صنعت، معدن و تجارت) با انتشار یک اطلاعیه، ضمن ارائه توضیحاتی درباره وضعیت توزیع روغن، برنامه مجلس برای حذف ارز 4200 تومانی در لایحه بودجه سال آینده را عامل آشفتگی بازار روغن در هفته‌های اخیر معرفی کرد. در اطلاعیه شرکت بازرگانی دولتی ایران آمده است: پیرو اخبار منتشره درباره بازار روغن نباتی کشور و بعضا اعلام نیاز کارخانجات به روغن خام برای تولید بیشتر، موارد ذیل برای استحضار مردم شریف کشورمان اطلاع‌رسانی می‌شود:

1- میانگین تولید و توزیع روغن نباتی کشور طی ۴ سال گذشته سالانه قریب به یک میلیون و 700 هزار تن و میزان روغن خام تأمین شده برای کارخانجات از ابتدای سال جاری تاکنون قریب به یک میلیون و 600 هزار تن بوده است. 

2- از ابتدای سال 1399 روغن خام مورد نیاز کارخانه‌های روغن نباتی برای توزیع در شبکه‌های خانوار و صنف و صنعت از ۴ محل واردات بخش خصوصی، استحصالی دانه وارداتی، استحصالی دانه داخلی و ذخایر راهبردی تأمین شده که با احتساب موجودی اول دوره میزان 1600 هزار تن روغن خام مورد نیاز تولید روغن نباتی کارخانجات تامین شده است و در حال حاضر روغن موجود در مخازن کارخانجات و مخازن بنادر بخش خصوصی و دولتی در شرایط مطلوبی قرار دارد. 

3-  با توجه به تحریم‌های ظالمانه استکبار جهانی علیه ملت بزرگ ایران و مشکلات مترتب بر تامین ارز کشور، واردات روغن خام طی 10 ماهه سال جاری نسبت به مدت مشابه سال قبل 34 درصد (‌454 هزار تن) کاهش داشته است که تدابیر دولت در مقابله با تحریم و حفظ و ارتقای ذخایر راهبردی کالاهای اساسی کشور موجب شد کسری میزان واردات از محل ذخایر راهبردی به میزان 523 هزار تن از ابتدای سال جاری تاکنون تامین و توزیع شود و به منظور جبران تقاضاهای مضاعف موجود و نیاز‌های پایان سال، برنامه توزیع 300 هزار تن روغن خام مازاد بر توزیع قبلی توسط وزارت صنعت، معدن و تجارت ابلاغ شده است که در حال اجراست. 

4- طی 10 ماهه سال جاری با احتساب روغن استحصالی از محل دانه داخلی و موجودی ابتدای سال 1399 نزدیک به 1600 هزار تن روغن مورد نیاز کشور تولید و توزیع شده که بیشتر از ارقام تولید متوسط دوره مشابه 4 سال گذشته کشور است، این در حالی است که ذخایر روغن کشور و میزان روغن خام تامین ارز شده و در حال حمل به کشور در شرایط مناسبی قرار دارد و با لطف خدای متعال از وضعیت باثبات و قابل اتکایی برخوردار است. 

5- نکته قابل توجه در تحلیل مشکل پیش آمده در بازار روغن، آثار انتظارات تورمی ناشی از اطلاع‌رسانی گسترده و متراکم درباره آزاد‌سازی نرخ ارز کالاهای اساسی در کمیسیون تلفیق مجلس شورای اسلامی طی بررسی بودجه سال 1400 است که فشار بسیار سنگینی بر تقاضای بخش صنف و صنعت و خانوار به بازار تحمیل و عملا بازار را از حالت تعادل خارج کرده است. 

6- در آخرین جلسه تنظیم بازار کالاهای اساسی که در دفتر معاون اول رئیس‌جمهور برگزار شد، صراحتا اعلام شد دولت هیچ تصمیمی برای تغییر ارز کالاهای اساسی از جمله روغن خام نداشته و امید است با کاهش انتظارات تورمی ناشی از این تدابیر، در آینده نزدیک بازار روغن به آرامش برسد.

 

* نقش شرکت بازرگانی دولتی در آشفتگی بازار روغن

شرکت بازرگانی دولتی در حالی برنامه تصویب‌نشده مجلس برای حذف ارز 4200 از بودجه سال آینده را عامل التهاب بازار روغن عنوان کرده که مدت‌ها پیش از تقدیم لایحه بودجه به مجلس و مطرح شدن برنامه مجلس برای حذف ارز 4200 تومانی، بازار روغن شاهد التهاب و نابسامانی‌های متعددی بود. صف کشیدن مردم برای تهیه روغن، مساله‌ای است که از پاییز سال جاری و پیش از طرح موضوع حذف ارز دولتی شروع شده بود. همچنین اوایل آبان‌ماه سال جاری هم یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌های تولیدکننده روغن خوراکی از توقف تولید خود به دلیل تامین نشدن روغن خام خبر داد. در این اطلاعیه از قضا به نقش شرکت بازرگانی دولتی در توقف تولید روغن هم اشاره و اعلام شد: «به دلیل اتمام موجودی روغن خام شرکت، عملیات تولیدی شرکت به مدت ۹ روز از تاریخ 1/8/99 متوقف می‌گردد. با توجه به عدم تامین ارز توسط بانک مرکزی جهت واردات روغن خام و عدم عرضه روغن خام به میزان مورد نیاز توسط شرکت بازرگانی دولتی ایران، دستیابی به ظرفیت تولید کامل شرکت در کوتاه‌مدت میسر نمی‌باشد».

با وجود آشکار بودن نقش کلیت دولت و به طور خاص شرکت بازرگانی دولتی در آشفته‌بازار روغن، به نظر می‌رسد تلاش این نهاد دولتی برای معرفی «برنامه مجلس برای حذف ارز 4200 از لایحه بودجه سال آینده» به عنوان عامل التهاب اخیر این بازار، صرفا بهانه‌ای برای فرار از مسؤولیت و پاسخگویی نسبت به افکار عمومی است. البته قابل انتظار هم بود مطرح شدن برنامه مجلس برای حذف رانت ارز دولتی از ابتدای سال آینده، با مقاومت افراد و نهادهای ذی‌نفع مواجه شود.