گروه فرهنگ و هنر: کتاب «هیأت‌های مذهبی؛ تجلی قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران» تالیف دکتر عباس بابایی از انتشارات غواص با نگاهی نو به کارکردهای هیأت‌های مذهبی به بررسی علمی و دقیق جایگاه و کارکردهای هیأت‌های مذهبی می‌پردازد. این اثر علمی برای نخستین‌بار به بررسی نقش هیأت‌های مذهبی در بازتولید قدرت نرم نظام اسلامی می‌پردازد. در این اثر نقاط ضعف، قوت، فرصت و تهدیدات هیأت‌های مذهبی مشخص شده و در پایان راهبردهای ارتقای قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران از طریق کارکردهای هیأت‌های مذهبی بیان شده است. 

عباس بابایی، نویسنده این کتاب در نشست‌های هیأت پژوهشی که به همت جامعه ایمانی مشعر برگزار شد، با تاکید بر اینکه خودباوری دینی و دینداری امروز خود را مدیون هیأت هستیم، گفت: هیأت به ‌عنوان نهادی که در پیروزی انقلاب اسلامی نقش مهمی داشته است، همچنان با کارکردهای مذهبی، اقتصادی و اجتماعی خود قدرت نرم اسلام را تقویت و مخاطب را از تهاجمات بسیاری حفظ کرده است. وی با اشاره به جزئیاتی از کتاب هیأت‌های مذهبی؛ تجلی قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران، اظهار کرد: غربی‌ها نیز به ‌نوعی از هیأت برخوردار هستند که از عنوان NGO یا همان نهاد مردمی برای آن استفاده می‌کنند اما هیأت دارای عناصر متفاوتی است که این عناصر قدرت این نهاد مردمی را افزایش می‌دهد. وی با بیان اینکه در کتاب هیأت‌های مذهبی؛ تجلی قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران به معرفی ویژگی‌ها و ابعاد مختلف هیأت پرداخته‌ام، اضافه کرد: برای ارائه محتواهای دقیق پرسشنامه‌ها و نظرسنجی‌های لازم با سفر به استان‌های خوزستان، اصفهان و تهران، با بزرگان و هیأتی‌هایی امثال رحیم‌پور ازغذی و حجت‌الاسلام والمسلمین پناهیان دیدار و گفت‌وگو داشته‌ام. 

 

* هیأت اصلی‌ترین قدرت نرم بلامنازع نظام ایران است

پژوهشگر و نویسنده عرصه هیأت خاطرنشان کرد: من هیأت را به عنوان اصلی‌ترین قدرت نرم بلامنازع جمهوری اسلامی ایران می‌دانم و کارکرد هیأت در حوزه‌های مختلف مذهبی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی بسیار قابل توجه است به همین علت ما باید نگاه ویژه‌ای به این ظرفیت داشته باشیم. وی از شکست شوروی توسط آمریکا با استفاده از قدرت‌های نرم یاد کرد و گفت: آمریکا بعد از جنگ تحمیلی نیز جنگ نرم خود را مقابل ایران آغاز کرد. ما ارزش‌هایی همانند معنویت‌گرایی، عدالت و شهادت‌طلبی را به عنوان قدرت نرم داریم که همچنان باید به دنبال تقویت این عناصر باشیم. بابایی با تاکید بر اینکه هیأت‌ها قدرت نرم اسلام بویژه شیعه را حفظ کرده‌اند، تصریح کرد: خودباوری دینی و دینداری امروز خود را مدیون هیأت‌های مذهبی هستیم و کارکردهای هیأت مذهبی در پیروزی انقلاب اسلامی بخوبی این موضوع را به اثبات رسانده است. وی بر لزوم استفاده از فرصت‌های ویژه موجود در هیأت‌های مذهبی تاکید کرد و افزود: حرکت اربعین حسینی نیز یک فرصت بود که با بهره‌مندی از ظرفیت هیأت‌های مذهبی توانستیم در سال‌های قبل از شیوع کرونا، حماسه‌های ماندگار خلق کنیم. 

 

* شناسایی و رفع آسیب‌ها؛ اولویت‌ اصلی هیأت

بابایی شناسایی آسیب‌های هیأت و رفع آنها را از جمله اولویت‌های اصلی امروز دانست و عنوان کرد: برای اینکه بتوانیم از ظرفیت هیأت‌ها به شیوه مطلوب بهره‌مند شویم باید به دنبال تقویت آنها باشیم. وی با بیان اینکه هیأت در هر دوره‌ای فراز ‌و‌ نشیب‌هایی داشته است، اظهار کرد: تا قبل از پیروزی انقلاب اسلامی، هیأت‌ها به صورت سنتی حضور داشته و کارکردهای سنتی خود را به منصه ظهور می‌رساندند اما بعد از پیروزی انقلاب اسلامی تحول شگرفی در هیأت‌ها شکل گرفت. نویسنده کتاب هیأت‌های مذهبی؛ تجلی قدرت نظام جمهوری اسلامی ایران گفت: با شیوع ویروس کرونا فقط بخشی از کارکردهای هیات‌ها با ضدعفونی معابر، کمک‌های معیشتی، خدمت به سالمندان، بیماران و... به نمایش گذاشته شد، در حالی‌ که هیأت‌ها می‌توانند اثربخشی بسیاری به دنبال داشته باشند. وی با تاکید بر اینکه هجوم نرم دشمن به هیأت‌ها و مداحان سرشناس نشان از میزان کاربرد و تاثیرگذاری هیأت‌های مذهبی دارد، اضافه کرد: در دوره‌های قبلی انتخابات ریاست‌جمهوری، برخی مداحان تا میزانی وارد عرصه انتخابات نیز شدند که این حرکت نشان از دغدغه‌مندی این افراد دارد. 

 

* کارکرد هیأت می‌تواند از یک دولت هم بیشتر باشد

بابایی ادامه داد: ما تاکنون نتوانسته‌ایم از تمام ظرفیت‌های کارکردی هیأت‌های مذهبی استفاده کنیم، چرا که این ظرفیت‌ها فراتر از تصور است و بهره‌مندی از آنها نیازمند زمان و همراه شدن همه مجموعه‌هاست؛ در جریان برپایی موکب‌ها بخوبی به اثبات رسید که قدرت هیأت می‌تواند از یک دولت هم بیشتر باشد. وی با اشاره به اینکه امروز هیأت‌ها با مداحان شناخته می‌شوند، عنوان کرد: هیأت با توجه به ویژگی‌های هنری به سمتی رفته که مداحان نقش اصلی را در هیأت‌ها دارند، در حالی ‌که یک هیأت موفق فقط وابسته به یک مداح موفق نیست. 

این پژوهشگر دینی، هدف اصلی هیأت را انتقال آموزه‌های شیعی با چاشنی فرهنگ و هنر دانست و خاطرنشان کرد: امروز بزرگ‌ترین هنر ملت و نظام اسلامی ایران این است که مقابل سلطه‌طلبی مستکبران ایستاده است و این یکی از اصلی‌ترین نتایج و دستاوردهای هیأت برای جامعه ایران است، در حالی ‌که برخی دیگر از کشورها سلطه‌پذیر شده و فقط مدعی اسلام هستند. وی شاخصه هیأت خوب را موفقیت در شناخت مفاهیم قرآنی و احادیث برشمرد و گفت: شناخت مفاهیم در هیأت، انسان را به جایی می‌رساند که حاضر است از دارایی‌های مادی خود برای رسیدن به دارایی معنوی هزینه کند. بابایی بصیرت‌افزایی در میان رهروان اهل‌بیت(ع) را دیگر ویژگی هیأت خوب دانست و اظهار کرد: اگر بصیرت در میان شرکت‌کنندگان در هیأت‌ها ترویج شود، این افراد در هر میدانی که نیاز باشد حضور می‌یابند و نقش‌آفرینی می‌کنند و هیأت به تراز انقلاب اسلامی و آنچه امام حسین(ع) از ما خواسته است نزدیک می‌شود. وی تولید ادبیات دینی را از جمله کارکردهای هیأت موفق دانست و اضافه کرد: کارکردهای هیأت در عرصه هنر و فرهنگ توانسته بسیاری از افراد را به سمت آموزه‌های دینی هدایت کند. بابایی با بیان اینکه کارکرد نظامی یکی دیگر از کارکردهای هیأت‌های مذهبی است، مطرح کرد: یکی از پایه‌های اصلی دفاع‌مقدس مداحی و سرودهای حماسی، عرفانی و عاشورایی است و امثال آهنگران در انگیزه‌دهی به رزمندگان بسیار تاثیرگذار بودند و فرهنگ اصلی هیأت نیز مقابله با ظالمان بود که منجر به حضور هیأتی‌ها در جبهه‌ها شد. 

 

* هیأت می‌تواند یک لشکر میلیونی را سازماندهی کند

وی از حضور هیأتی‌ها در حماسه اربعین حسینی یاد کرد و گفت: این راهپیمایی یک مقدمه است که نشان می‌دهد ما می‌توانیم در بستر هیأت، یک لشکر میلیونی را سازماندهی کنیم و قدرتی که امروز به برکت فرهنگ دفاع‌مقدس در برخی کشورهای اسلامی ایجاد شده، دشمن را هراسان کرده است. 

بابایی با بیان اینکه هیأت‌های مذهبی در سطح جامعه پراکنده هستند و حضور دارند، تصریح کرد: این هیأت‌های بزرگ امروز و جمعیت قابل توجه هیأتی‌ها اگر بدرستی مورد استفاده قرار گیرند، می‌‌توانند زمینه‌ساز ظهور باشند.