دکتر کامران ندری، کارشناس اقتصاد در گفت‌و‌گو با «وطن‌‌‌امروز» در پاسخ به این سوال که برخی کارشناسان می‌گویند «حجم بدهی‌های دولت افزایش پیدا کرده و این اتفاق می‌تواند خطرناک باشد و به نوعی بدهی‌های دولت از دستش خارج شده - البته دولت می‌‎گوید مساله‌آفرین نیست و پایه پولی افزایش پیدا نمی‌کند - نظر شما در این باره چیست؟» اظهار داشت: باید ابتدا به این سوال پاسخ داده شود که آیا این اوراق بدهی بیشتر از حد و توان و ظرفیت اقتصاد کشور است و می‌تواند مشکل‌آفرین باشد؟ جواب من منفی است. این میزان از بدهی که برای دولت مسجل شده است و سررسید آن در سال‌های 1400 و 1401 خواهد بود، مشکل‌آفرین نخواهد شد. 

اقتصاد ایران اقتصاد بزرگی است و اگر فشارهای تحریم هم برداشته شود، دولت درآمدهایش افزایش پیدا می‌کند و شاهد رشد اقتصادی خواهیم بود و  از محل مالیات‌ها و درآمدهایی که دولت در آینده دارد، می‌توان این بدهی را پرداخت کرد. وی افزود: زمان سررسید هم دولت می‌تواند اوراق جدید منتشر کند. کارشناس اقتصاد اظهار داشت: نباید فروش کنیم که هم‌اکنون تورم 50 درصدی در کشور داریم، با این تفاسیر نرخ بهره این اوراق منفی است و اساسا نمی‌توان به میزان سود آن خرده گرفت، پس می‌توان گفت خارج از توان اقتصاد کشور نیست. 

وی افزود: مگر اینکه مدیریت‌ بدهی‌های دولت مناسب نباشد تا در این موضوع به مشکل بربخوریم، در غیر این صورت رقم این بدهی‌ها با توجه به اندازه اقتصاد ایران اندازه زیادی نیست. 

ندری گفت: خیلی از کشورها هم‌اکنون هستند که نسبت بدهی به تولید ناخالص داخلی آنها بیش از ایران است و هیچ مشکلی برای آنها رخ نداده است. اگر چه  در صورتی که این اوراق را در سررسیدهای کوتاه‌مدت منتشر و تلاش می‌کردند نرخ تورم را کاهش دهند، این مشکل نرخ بهره هم حل می‌شد. این نکته را باید در نظر داشت که دلیل رشد نرخ بهره متغیر تورم بوده است. 

وی افزود: یعنی باید به اصل ماجرا نگاه کرد‏‌، اگر به دنبال کاهش نرخ بهره هستیم ابتدا باید تورم را مدیریت کنیم؛ در تورم بیش از 50 درصدی خرده گرفتن به بهره 21 درصدی درست نیست. 

ندری اظهار داشت:‌ شخصا اگر به جای دولتمردان بودم ۲ اقدام در این زمینه انجام می‌دادم، ابتدا اینکه نرخ تورم را کاهش می‌دادم و دیگری کاهش زمان سررسید اوراق بود. به این طریق میزان تعهد اسمی دولت در زمان سررسید به مراتب کاهش پیدا می‌کرد. 

استاد اقتصاد دانشگاه امام صادق(ع) درباره تاثیر فروش اوراق بر رشد نقدینگی اظهار داشت: اگر بانک‌ها این اوراق را خریده باشند، عمدتا چنین اقدامی را با خلق پول انجام می‌دهند؛ بویژه اگر بانک‌ها با اجبار و الزام چنین کاری را انجام داده باشند. حدس می‌زنم که اگر بانک‌ها با اجبار این خرید را انجام داده باشند، با خلق پول این کار را کرده‌اند. 

وی افزود:‌ به خاطر اینکه بانک‌ها اوراق دولت را خریدند امکان دارد بانک مرکزی هم خط اعتباری برای آنها ایجاد کرده باشد که موجب افزایش پایه پولی می‌شود، البته اگر اجباری نبوده باشد و قیمت هم مناسب بوده باشد، اتفاق مناسبی است و بانک‌ها در راستای حل کسری بودجه خلق پول کرده‌اند اما در غیر این صورت اتفاق مناسبی نیست. 

ندری اظهار داشت: دولت ممکن است ۲ گونه فشار بیاورد، یکی اینکه بانک‌ها را در پشت‌ ‌پرده مجبور کنند وارد این بازار شوند برای اینکه قیمت اوراق پایین نیاید، همان اتفاقی که گاه در بورس هم رخ داده است؛ اگر این اتفاق رخ داده باشد در آینده امکان دارد مساله‌ساز شود. 

وی افزود: یک اتفاق دیگر هم احتمال دارد رخ داده باشد؛ اینکه دولت به بانک مرکزی فشار بیاورد که مانع افزایش نرخ بهره بانکی شود. بانک مرکزی تنها از طریق تزریق پایه پولی می‌تواند این کار را انجام دهد که این موضوع هم آثار پولی و تورمی ایجاد می‌کند. 

رئیس اسبق پژوهشکده پولی و بانکی بانک مرکزی‏ اظهار داشت: بنابراین اگر بانک‌ها برای خرید اوراق تحت فشار بوده باشند و بانک مرکزی برای پایین نگه داشتن نرخ بهره در بازار بین بانکی تحت فشار بوده باشد، یعنی کسری بودجه دولت به صورت پولی نامتعارف تامین مالی شده است. 

ندری گفت: اینکه شنیده می‌شود بانک‌ها را ملزم به خرید اوراق کردند یا چنین روایتی برای بورس هم بیان می‌شود، یعنی در ظاهر بانک‌ها به این بازارها رفته‌اند و هیچ مشکلی هم رخ نداده اما در باطن این اجبار می‌تواند آثار تورمی داشته باشد. البته بنده وجود الزام یا نبود آن را تایید نمی‌کنم بلکه از شنیده‌هایم سخن می‌گویم. 

کارشناس اقتصاد گفت: چشم‌اندازهای اقتصادی مثبت است و به نظر می‌رسد شرایط بر حسب ظاهر مثبت‌تر خواهد شد، البته بازارها هم در چند ماه اخیر واکنش‌های مناسبی داشته‌اند و قیمت ارز کاهشی شده است، البته این ظرفیت وجود دارد که با رسیدن به سررسید، شاهد چاپ دوباره اوراق باشیم. 

وی در پایان اظهار داشت: اقتصاد ما در یک دهه آینده اگر مسؤولان درست تصمیم‌گیری کنند، می‌تواند رشد اقتصادی بالایی را تجربه کند؛ ظرفیت و پتانسیل وجود دارد. به اعتبار ظرفیت بالای اقتصادی ایران این بدهی‌ها مشکل‌آفرین نخواهد شد.