عباس اسماعیل گل: ترافیک فیلم‌های آماده اکران سینمای ایران همیشه از دغدغه‌های اصلی سینماگران طی سال‌های اخیر بوده است. سنگین‌تر شدن بار چرخه اکران در سال‌های گذشته موجب ایجاد حواشی مختلف و حرف و حدیث‌هایی میان اهالی سینما و مسؤولان شورای صنفی نمایش شده است؛ حواشی‌ای که جز ضربه به بدنه اکران سینمای ایران، هیچ سود و منفعتی برای سینما نداشته است. این چرخه اکران هر سال سنگین‌تر می‌شود و بالطبع حواشی آن نیز بیشتر. هر روز که می‌گذرد، شمار بیشتری از آثار اکران‌نشده به قطار طولانی آثار اکران‌نشده سینمای ایران اضافه می‌شود؛ قطاری که تنها مسیر رهایی آن گسترش چشمگیر ظرفیت ناوگان اکران آثار سینمایی است که در عمل به واسطه امکانات محدود و کمبود تعداد سالن‌های سینما در نقاط مختلف کشور و همچنین شرایط کرونایی جامعه، امکان‌پذیر نیست، از این رو جدی گرفتن طرح نوپای «اکران آنلاین» در سینمای کشور می‌تواند راهگشا باشد. برای آنکه با نگاهی واقع‌بینانه به وضعیت صنعت سینما در کشور توجه کنیم، بررسی و تحلیل آمار و ارقام این حوزه می‌تواند کمک‌کننده باشد. سرانه سالن‌های سینما در ایران به نسبت جمعیت کشور پایین است. از مجموع ۳۵۶ سینمای سراسر ایران، ۶۳۸ سالن فعال وجود دارد که البته تراکم توزیعی آن نیز چندان رعایت نشده است به گونه‌ای که تهران ۲۲۱ سالن، خراسان رضوی ۵۳ سالن و اصفهان 54 سالن سینما دارند. حال اگر با یک نسبت میانگین در هر دوره اکران، 80 سالن را برای یک فیلم در نظر بگیریم، یعنی به طور همزمان 8 فیلم روی پرده باشد و متوسط یک ماه و نیم را نیز طول هر بازه اکران بدانیم، در نهایت در طول یک سال 64 فیلم سینمایی می‌تواند روی پرده سینماهای کشور به نمایش درآید. این عدد از این حیث نگران‌کننده است که بر اساس آمارهای موجود، هم‌اکنون بیش از 300 فیلم پشت خط اکران مانده‌اند و اگر قرار باشد سینما از همین امروز به روال عادی خود برگردد، ۴ سال طول می‌کشد تا فیلم‌های موجود به نمایش درآیند. از سوی دیگر، ابتدای امسال همزمان با شیوع کرونا، خط «اکران آنلاین» در کنار سالن‌های سینما به راه افتاد؛ خطی که با فیلم «خروج» ابراهیم حاتمی‌کیا شروع شد و در ادامه با فیلم‌های «طلا»، «زیرنظر»، «خوب، بد، جلف» و... ادامه یافت. شاید این فیلم‌ها که می‌توانستند در اکران عمومی پرمخاطب باشند، خط‌شکنی کردند  اما فروش همین‌ها هم کم نبود. خروج حاتمی‌کیا بیش از 5/2 میلیارد در اکران آنلاین کسب درآمد کرد. در آن سوی ماجرا، ۳ فیلم «کشتارگاه»، «تیغ و ترمه» و «بُهت» که درباره شکست اقتصادی‌شان در سالن‌های سینما تردیدی نیست، در اکران آنلاین توانستند در مجموع 5/1 میلیارد تومان کسب درآمد کنند. رونق گرفتن اکران آنلاین و ایجاد بستری وسیع برای توزیع فیلم‌هایی که در چرخه اکران سالن‌ها قدرت رقابت ندارند، برای سینماداران نیز مفید است، چرا که آنها فرصت بیشتری برای استفاده از فیلم‌های پرفروش روی پرده خواهند داشت. میزان کل فروش سینماهای کشور در سال ۹۸ معادل 299 میلیارد تومان با متوسط بلیت 11 هزار تومان بود، از این طرف گردش مالی اکران آنلاین در یک ماه و نیم ابتدایی حرکت آن ۷/۵ میلیارد تومان بود که با متوسط 12 هزار تومان قیمت بلیت، 475 هزار بلیت برایش فروخته شد که هر بلیت آنلاین برابر با‌ 5/2 نفر یعنی یک میلیون و 200 هزار نفر مخاطب بوده است و این یعنی اکران ‌آنلاین می‌تواند در درازمدت یک مسیر اکرانی مطمئن باشد، هر چند هنوز ظرفیت‌های تبلیغی تلویزیون برای این خط فعال نیست. اکران آنلاین تا قبل از بازگشایی نصف و نیمه سینماها با رونق اقتصادی معقول و استقبال مناسبی از سوی اهالی سینما روبه‌رو شده بود اما با بازگشایی سینماها، انگار دوباره این سیستم نوپای اکران از سوی برخی سینماگران به دست فراموشی سپرده شده است و بسیاری از اهالی سرشناس سینما قید اکران آثارشان در این چرخه را‌ زده و تصمیم گرفته‌اند منتظر نوبت‌شان برای اکران در سینماها در دوران پساکرونا بمانند. اینکه به چه دلایلی با گذشت چند ماه، هنوز بسیاری از سینماگران سرشناس تمایلی به اکران آنلاین ندارند، ریشه در مسائل مختلفی همچون ضرر مادی به خاطر عدم رعایت قانون کپی‌رایت دارد و طی چند ماه اخیر شاهد بوده‌ایم برخی فیلمسازان شناخته شده شک و تردید‌های بسیاری برای حضور آثارشان در اکران آنلاین داشته‌اند و ترس از پخش غیرقانونی فیلم‌های‌شان، مهم‌‌ترین علت این تردیدها بوده است؛ این دسته از سینماگران از اساس به زیان‌ده بودن طرح اکران آنلاین اعتقاد دارند. این در حالی است که این طرح سال‌هاست توسط کمپانی‌های بزرگی همچون نتفلیکس در حال انجام است و سینمای ایران بالاخره باید به سمت اجرای چنین طرح‌هایی می‌رفت. از سویی با توجه به اینکه دیگر خبری از سهم پخش‌کننده و سینمادار در اکران آنلاین نیست و فقط بخشی از سود فروش به سامانه «وی ‌‌او‌ دی» اختصاص پیدا می‌کند، همه سود فروش اثر متعلق به سرمایه‌گذاران است و این می‌تواند مانع ضرر سرمایه‌گذاران (در صورت عدم قاچاق فیلم) شود. از سوی دیگر شاید با این اتفاق سود مادی صاحبان اثر از نمایش آنلاین نسبت به اکران عمومی کاهش یابد اما در عوض تعداد بیشتری از مردم، مخاطب این آثار خواهند بود. مسأله‌ای که به نظر می‌رسد بیش از همه برای سازندگان آثار سینمایی مهم باشد، رساندن پیام فیلم به تعداد بیشتری از مخاطبان است بویژه اینکه این روز‌ها با گسترش سامانه‌های «وی او دی» و با وجود بالا رفتن تنوع محصولات عرضه‌شده، محتوای مناسب برای استفاده همه اعضای خانواده همچنان محدود است و اینجاست که فیلم‌های سینمایی باکیفیت بخوبی می‌توانند طیف گسترده‌ای از مخاطبان را جذب کنند. اینکه چرا در دنیا به‌رغم انتشار دانلود غیرقانونی فیلم‌ها، طرح «اکران آنلاین» با موفقیت ادامه پیدا می‌کند، تنها یک علت دارد و آن هم به عدم استقبال بالای مردم آن کشورها از نسخه‌های قاچاق و دانلود فیلم‌ها بازمی‌گردد؛ مسأله‌ای که توسط اغلب مردم کشورمان رعایت نمی‌شود. در نتیجه باید گفت اکران آنلاین سینمای ایران اگر در ادامه راه خود با حمایت مردم و عدم استفاده آنها از نسخه‌های قاچاق همراه شود، می‌تواند مسیر تازه‌ای را پیش‌روی سینمای ایران قرار دهد.

***

دست‌های خالی اکران نوروزی