کد خبر: 232136تاریخ: 1400/1/22 00:00
بلفاست، پایتخت ایرلند شمالی در روزهای اخیر صحنه اعتراضات خشونت‌آمیز مردم است
زوال استعمار انگلیس در ایرلند
شروین طاهری*: آنچه این روزها در ایرلند شمالی می‌گذرد به نوعی طی 5 قرن اشغال این بخش از جزیره آیر توسط استعمارگران انگلیسی کم‌سابقه یا حتی بی‌سابقه بوده، چرا که با عجز پادشاهی در ادامه حکومت مقتدرانه بر این منطقه، وفاداران به تاج و تخت لندن احساس خطر کرده و شوریده‌اند. شورش گسترده این روزها در خیابان‌های بلفاست و دیگر شهرها، اگر چه باعث دوباره سر باز کردن شکاف کهنه میان نارنجیها (پروتستان‌های حامی پیوستن ایرلند شمالی به پادشاهی بریتانیا) و سبزها (کاتولیک‌ها و ملی‌گرایان حامی یکپارچگی جزیره ایرلند و استقلال از استعمار انگلیس) شده اما به شکلی متفاوت از قبل است. ریشه این شکاف به نبرد خونین «بوین» در ژوئن سال 1690 میلادی بازمی‌گردد که ارتش نارنجی‌پوشان پروتستان به رهبری ویلیام سوم، پادشاه هلند بر ارتش جک اول، پادشاه کاتولیک وقت انگلیس پیروز شد و از آن زمان این تقسیم‌بندی فرقه‌ای در مجمع‌الجزایر بریتانیا به وجود آمد. البته با گراییدن سلطنت انگلیس به سمت کلیسای پروتستان، نارنجی‌های ایرلندی طی قرون اخیر تبدیل به الحاق‌گرایان حامی انگلیس شده‌اند. در روزهای اخیر آنها از سر ناامیدی از ادامه اشغال بخش شمالی جزیره بزرگ واقع در غرب جزیره اصلی بریتانیا سر به شورش برداشته و همزمان با همتایان سبز خود با پلیس و حاکمیت انگلیسی گلاویز شده‌اند. به گزارش گاردین، در تظاهرات روز جمعه جوانان و نوجوانان نارنجی در ساحل خلیج تایگر شهر بلفاست که با پرتاب سنگ و ترقه به سمت نیروهای پلیس و درگیری متقابل همراه بود، دست‌کم 74 نیروی امنیتی مجروح شدند. البته یک شب جلوتر شماری از نوجوانان نارنجی از جاده شانکیل و سبزهای ملی‌گرای جاده اسپرینگفیلد با یکدیگر درگیر شده بودند اما گزارش پلیس حکایت از آن دارد اوج خشونت‌ها زمانی بود که معترضان در این منطقه نارنجی‌نشین، یک خودروی سرقتی را به آتش کشیده و آن را به طرف صف‌های نیروهای پلیس هل دادند. پلیس ایرلند شمالی که در حقیقت زیرشاخه‌ای از پلیس بریتانیاست، این حقیقت را کتمان می‌کند که شورشیان عمدتا وابسته به گروه‌های شبه‌نظامی وفادار به پروتستان‌های الحاق‌گرا هستند. «شورای جوامع وفادار» که متشکل از این گروه‌های شبه‌نظامی حامی انگلیس است نیز همصدا با پلیس این موضوع را انکار کرده است. این نشان‌دهنده اختلاف بزرگی است که میان نارنجیها و البته میان خود معترضان که نماینده اکثریت پروتستان ایرلند شمالی هستند به وجود آمده است.
این شورش‌ها حتی باعث تحت‌الشعاع قرار گرفتن راهپیمایی یادبود مرگ فیلیپ، همسر ملکه انگلیس شد؛ نشانه‌ای آشکار از مرگ تدریجی امپراتوری بریتانیا که هم از داخل کاخ باکینگهام در حال اضمحلال است و هم قدرت و اراده لازم را برای اشغال مستعمرات نزدیک چون ایرلند شمالی ندارد.
نخست‌وزیر انگلیس، بوریس جانسون نیز بدون اشاره به زمینه‌های شورش‌های اخیر، دعوت به پرهیز از خشونت کرده اما حالا همه می‌دانند برگزیت (جدایی بریتانیا از اتحادیه اروپایی) که خود جانسون مهم‌ترین حامی سیاسی‌اش بوده، زمینه اصلی شورش‌های ایرلند شمالی است. مایکل مارتین، نخست‌وزیر ایرلند شمالی و جانسون همتای انگلیسی وی به وضوح از برقراری آرامش در این منطقه عاجزند و دولت آمریکا قصد میانجی‌گری دارد. برگزیت باعث شد توافقنامه صلح «جمعه نیک» که سال 1998 برای پایان دادن به خشونت‌های فرقه‌ای ایرلند شمالی بین حکومت لندن و دولت منطقه‌ای بلفاست به امضا رسید و به مدت ۲ دهه به بسیاری از اختلافات میان انگلیس و حامیانش با ملی‌گرایان ایرلندی خاتمه داد، دچار خدشه شود. ایرلند شمالی در دهه‌های 1980 و 1990 قرن بیستم میلادی صحنه جنگ داخلی میان کاتولیک‌های جمهوری‌خواه طرفدار الحاق با جمهوری ایرلند به رهبری ارتش جمهوری‌خواه ایرلند (شین‌فین) با پروتستان‌های سلطنت‌طلب طرفدار الحاق به بریتانیا بود. ارتش انگلیس و نارنجیها به ملی‌گراها حمله می‌کردند و آنها در مقابل، انتقام قربانیان‌شان را با بمب‌گذاری و قتل اتباع نظامی و غیرنظامی بریتانیایی می‌گرفتند. پس از آنکه اکثریت مردم ایرلند شمالی برخلاف انگلیسی‌ها به برگزیت رای منفی دادند، معادلات اجتماعی این منطقه حول نزدیکی به بریتانیا یا اتحادیه اروپایی در هم ریخته است. به دنبال اجرایی شدن همه‌پرسی جدایی بریتانیا از اتحادیه اروپایی، برخی از مهم‌ترین بندهای «جمعه نیک» از جمله پایبندی طرف انگلیسی به عدم برقراری گمرک مرزی با ایرلند شمالی بر باد رفته است. توأمان جمهوری ایرلند که بخش بزرگ‌تر جزیره را با اکثریت کاتولیک در برمی‌گیرد، به نیابت از اتحادیه اروپایی به سوی ملی‌گرایان و سبزهای ایرلند شمالی دست دوستی دراز کرده و با برداشته شدن مرز گمرکی بین ۲ بخش شمالی و جنوبی، نارنجیها که سایه ملکه را در حال برچیده شدن می‌بینند، احساس خطر کرده‌اند. بسیاری از اتحادیه‌های الحاق‌گرایان، بشدت مخالف موانع تجاری جدیدی هستند که به عنوان بخشی از برگزیت، بین ایرلند شمالی با سایر مناطق بریتانیا بویژه انگلیس، ولز و اسکاتلند وضع شده است. به عبارت دیگر برگزیت نظم قبلی را که توسط لندن بر شمال ایرلند حاکم شده بود، از بین برده و نظم جدید عملا با نقض توافق «جمعه نیک» مستولی خواهد شد که به منزله آغاز مجدد درگیری‌های اجتماعی است.
* روزنامه‌نگار
