گروه بین‌الملل: سران آمریکا و انگلیس به همراه نخست‌وزیر استرالیا دیروز در سن‌دیگو آمریکا برای اعلام مرحله بعدی اجرای پیمان دفاعی آکاس دیدار کردند. بر اساس توافق‌های به‌عمل آمده، انگلیس و آمریکا با هدف مقابله با چین و جلوگیری از نفوذ پکن در اقیانوس‌های آرام و هند تصمیم دارند استرالیا را در اوایل دهه ۲۰۳۰ با زیردریایی‌های تهاجمی هسته‌ای خود تجهیز کنند.

وانگ ونبین، وزیر امور خارجه چین با بیان اینکه برنامه زیردریایی پیمان آکاس تحت یک ذهنیت جنگ سرد معمولی شکل گرفته است هشدار داد این اقدام موجب تخریب صلح و ثبات در منطقه می‌شود. همچنین سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه سه‌شنبه در اظهاراتی غرب را به تحریک سال‌ها تقابل در منطقه آسیا - اقیانوسیه متهم کرد. به گزارش خبرگزاری فرانسه، لاوروف در اظهاراتی تلویزیونی گفت «دنیای آنگلوساکسون با ایجاد ساختارهایی مثل (توافق) آکاس و با پیشرفت زیرساخت‌های نظامی ناتو در آسیا» زمینه سال‌ها رویارویی در منطقه را ایجاد می‌کند. کرملین گفته توافق آکاس بین استرالیا، انگلیس و آمریکا برای تامین زیردریایی هسته‌ای برای کانبرا مستلزم نظارت بین‌المللی است. دیمیتری پسکوف، سخنگوی ریاست‌جمهوری روسیه با بیان اینکه سوالات زیادی در رابطه با مسائل مربوط به عدم اشاعه وجود دارد، افزود: شفافیت خاصی لازم است. 

* واکنش ملایم و دیرهنگام گروسی

همچنین رافائل گروسی روز سه‌شنبه در بیانیه‌ای که یک نسخه آن در تارنمای آژانس اتمی منتشر شد، عنوان کرد طرف‌های عضو پیمان آکاس تعهدات پادمانی دارند که باید مطابق موافقتنامه‌های پادمانی و پروتکل‌های مربوط با آژانس اجرا شوند. وی افزود: استرالیا به عنوان یک کشور فاقد سلاح هسته‌ای (NNWS) طرف معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (NPT)، با آژانس یک موافقتنامه جامع پادمان (CSA) در ارتباط با NPT و یک پروتکل الحاقی منعقد کرده است. مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی عنوان کرد این سازمان طبق موافقتنامه جامع پادمان، این حق و تعهد را دارد که در تمام فعالیت‌های هسته‌ای صلح‌آمیز در داخل خاک استرالیا، بر اجرای تعهدات پادمانی برای اطمینان از منحرف نشدن به سمت تسلیحات هسته‌ای نظارت کند. وی با بیان اینکه «بریتانیا و ایالات‌متحده هم به عنوان کشورهای دارای تسلیحات هسته‌ای عضو پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای هستند و هریک با آژانس یک توافقنامه داوطلبانه پادمانی (VOA) و یک پروتکل الحاقی منعقد کرده‌اند» تصریح کرد: ۲ کشور موظف هستند در چارچوب توافقنامه داوطلبانه پادمانی انتقال بین‌المللی مواد هسته‌ای به کشور فاقد سلاح هسته‌ای را به آژانس گزارش دهند. مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تصریح کرد: تعهدات قانونی طرفین و جنبه‌های عدم اشاعه مهم هستند و آژانس به فعالیت‌های راستی‌آزمایی در این زمینه ادامه خواهد داد.

اظهارات گروسی در حالی است که سال گذشته سکوت مدیرکل آژانس نسبت به توافق آکاس که نقض فاحش ان‌پی‌تی به شمار می‌رود انتقادات زیادی را به دنبال داشت.

مشاور امنیت ملی کاخ سفید هم روز دوشنبه اعلام کرد: استرالیا قرار است اوایل دهه ۲۰۳۰ سه زیردریایی تهاجمی با نیروی پیشران اتمی از دسته «ویرجینیا» را از واشنگتن تحویل بگیرد و در عین حال امکان خرید ۲ زیردریایی دیگر را نیز داشته باشد.

به نوشته خبرگزاری «اسپوتنیک»، سالیوان در گفت‌وگو با خبرنگارانی که او را در هواپیمای ویژه ریاست‌جمهوری آمریکا (ایر فورس وان) همراهی می‌کردند، گفت: «اوایل دهه ۲۰۳۰ و در طول این دهه ۳ زیردریایی آمریکایی از دسته ویرجینیا به استرالیا تحویل خواهد شد و امکان افزایش تعداد زیردریایی‌های تحویل شده به ۵ زیردریایی در صورت لزوم وجود دارد».

مشاور امنیت ملی دولت آمریکا اظهار کرد:‌ «این رهبران در نشستی سه‌جانبه و سپس به صورت عمومی فرآیند چندمرحله‌ای سال‌های آینده را که بلافاصله با آموزش به ملوان‌ها، مهندس‌ها، تکنیسین‌ها و پرسنل استرالیایی برای تقبل مسؤولیت نظارت بر زیردریایی‌های با نیروی پیشران اتمی شروع می‌شود، شرح خواهند داد».

این مقام آمریکایی اضافه کرد: «در مرحله نهایی این پیمان تنها طراحی و توسعه وجود نخواهد داشت، بلکه استقرار عملی یک شناور جدید، یک زیردریایی جدید با نیروی پیشران اتمی و تسلیحات متعارف انجام خواهد شد».

یک مقام دولت «جو بایدن»، رئیس‌جمهور آمریکا نیز روز یکشنبه گفت: قرار است آمریکا و انگلیس از سال ۲۰۲۷ یک نیروی چرخشی از زیردریایی‌های اتمی خود را در چارچوب معاهده سه‌جانبه با استرالیا در این کشور، در راستای تقویت بازدارندگی در منطقه «هند - اقیانوسیه» مستقر کنند.