زهرا فریدزادگان: هر سال با نزدیک شدن به شب عید، بازارها با تغییر و تحولات مختلفی روبه‌رو می‌شود؛ خودرو، مسکن، طلا و ارز از جمله بازارهایی هستند که تحت تأثیر ایام پایانی سال قرار می‌گیرند و بعضا نوسانات مختلفی را تجربه می‌کنند. امسال اما به نظر می‌رسد در مقایسه با سال‌های گذشته، بازارهای مذکور در آرامش نسبی به پیشواز سال 1403 می‌روند. با نگاهی کلی به بازارهای موازی در کشور، این نتیجه به دست می‌آید که به‌رغم نوسانات قیمتی بازارها از ابتدای سال جاری تاکنون اما آرامش نسبی حاکم بوده و رفتارهای هیجانی موجب ایجاد تنش و  التهاب در این بازارها نشده است.

* حرکت کند بازار خودرو

هر ساله با فرا رسیدن فصل زمستان، بازار خودروی ایران آماده ورود به مهم‌ترین ماه‌های خود می‌شود؛ بیشتر معاملات در این فصل انجام می‌شود و به تبع آن قیمت خودرو‌ها، مخصوصا خوش‌فروش‌های بازار، افزایشی می‌شود. نرخ ارز همیشه عامل مهمی در این معادله است و اگر واقعا نرخ ارز قصد کاهش یا افزایش جهشی داشته باشد، می‌تواند بازار را میخکوب کند. ناگفته نماند که به‌رغم روند افزایشی قیمت خودرو اما بازار با التهاب و تنش مواجه نبوده است. در واقع روند افزایشی قیمت خودرو بیشتر ناشی از رشد انتظارات تورمی و کاهش عرضه خودروسازان بزرگ بوده است. آنطور که رئیس اتحادیه فروشندگان خودروی تهران عنوان کرده، خرید و فروش خودرو رونقی ندارد و منحنی قیمت هم به‌تدریج در حال کاهش است. به گفته سعید موتمنی، خودروهای مونتاژی بین ۵۰ تا ۱۰۰میلیون تومان کاهش قیمت داشته‌اند. 

کاهش عرضه خودروسازان باعث افزایش ۱۰ تا ۲۰ درصدی قیمت در بازار خودرو شده است اما باز هم خبری از جهش قیمت‌ها در شب عید نیست. 

کارشناسان معتقدند بازار خودرو منتظر عبور از ایام شب عید است و بدون تنش به مسیر خود ادامه می‌دهد و به ‌رغم اینکه نرخ ارز طی هفته گذشته افزایشی بوده و بسیاری از خودروهای بازار متأثر از این افزایش، گران‌تر شده‌اند، اما باز هم تقاضای چندانی در بازار وجود ندارد. به نظر می‌رسد طی هفته آینده نیز قیمت‌ها به همین شکل باشد و غالباً، مصرف‌کنندگان واقعی به سمت آن می‌روند.

* بازار مسکن در آرامش

رونق بازار مسکن در آستانه سال جدید همواره یکی از شاخص‌هایی به شمار می‌آید که همزمان با افزایش نقدینگی در دست مردم، بازار خرید و فروش خانه را گرم می‌کند. امسال نخستین سالی است که به گفته کارشناسان مسکن، تقاضا در این بازار به‌شدت کاهش یافته است. از این رو انتظار می‌رود در شب عید قیمت خانه در بازار روند کاهشی داشته باشد. برخی کارشناسان مسکن نیز در تحلیل‌های خود، وعده تحولات مثبت در این بازار را به مردم می‌دهند.

به طور کلی باید گفت حوزه مسکن یکی از اصلی‌ترین نگرانی‌های مردم و جوانان است و در حال حاضر نیز تحولات مثبتی در این بازار رخ داده و انتظارات مرتبط با تورم با کاهش قابل توجهی همراه است. عرضه زمین توسط دولت در دولت سیزدهم از جمله اتفاقات خوب در این حوزه بود؛ البته تصویب ۵۷ نقطه شهر جدید نیز نمونه دیگری از اتفاقات خوب بود که در دولت سیزدهم رقم خورد. 

تفاوت بازار مسکن با سایر بازارها، عمق رکود آن است؛ در این شرایط وام‌های بانکی پوشش حداقلی را برای تامین مالی خرید مسکن دارند و سود این وام‌ها حتی برای خرید اولی‌ها تفاوتی با سود تسهیلات تجاری و سایر تسهیلات هم ندارد.

به گفته کارشناسان، بازار مسکن در حال حاضر در رکود به سر می‌برد و قیمت‌ها روند کاهشی دارد. البته هر ساله اسفندماه معامله مسکن افزایش زیادی ندارد، بلکه در بهمن‌ماه رونق پیدا می‌کند. مردم اسفندماه کمتر سراغ خرید خانه می‌روند و بیشتر به دنبال خرید مایحتاج عمومی‌شان هستند. خرید و فروش خانه در دی‌ماه امسال رونق نسبی پیدا کرد ولی در بهمن‌ماه معاملات نزولی شد که تا اسفندماه هم ادامه پیدا کرده است. فعالان بازار مسکن می‌گویند نباید انتظار ریزش شدید قیمت‌ها را داشت؛ به این معنا که اگر اکنون قیمت مسکن کاهش داشته انتظار ریزش بیشتر قیمت‌ها غیرمنطقی است. به طور کلی در ماه‌های اخیر بازار مسکن به ثبات رسیده است. 

* افت و خیز دلار

قیمت دلار  به عنوان یکی از ارزشمندترین ارزهای جهان، تحت تاثیر عوامل مختلفی قرار می‌گیرد که شامل عوامل اقتصادی، سیاسی و جهانی است. در عوامل اقتصادی، عواملی مانند نرخ بهره، تورم، رشد اقتصادی و تجارت بین‌المللی تاثیرگذار است. در عوامل سیاسی، تصمیمات دولت‌ها و سیاست‌های پولی و ارزی آنها تاثیرگذار است. همچنین، عوامل جهانی مانند تحولات در بازارهای بین‌المللی، تغییرات در نرخ ارزهای دیگر و تحریم‌های بین‌المللی نیز بر قیمت دلار تاثیرگذار است. نوسان قیمت‌های بازار ارز در حالی است که کمتر از ۲۰ روز تا پایان سال ۱۴۰۲ باقی مانده و این سوال از ذهن بسیاری می‌گذرد که دلار در سال آینده چه مسیری را طی خواهد کرد. قیمت دلار در یکی دو ماه گذشته روی پله ۵۰ هزار و ۱۳۰ تومان ایستاده بود و خوشبین‌ترین سرمایه‌گذاران هم بازدهی ۱۳ درصدی را حتی در خواب تصور نمی‌کردند. دلار تا ۱۴ و ۱۵ مهرماه امسال در محدوده ۵۰ هزار تومان گرفتار شده بود و به‌ عقیده بسیاری از سرمایه‌گذاران وضعیتی کسالت‌بار را پشت ‌سر می‌گذاشت اما از 7 اکتبر وضعیت بازار تغییر کرد و از اواسط مهر قیمت آن تا ۵۱ هزار و ۸۴۹ تومان هم پیش‌ رفت و در ادامه مرز ۵۲ هزار و ۱۰۰ تومان را پشت‌ سر گذاشت. قیمت دلار از اواسط مهرماه امسال نه‌تنها به کانال زیر ۵۰ هزار تومان بازنگشت بلکه در اوایل اسفندماه رکورد تاریخی قیمت خود را شکست و در 7 اسفند آن را به ۵۶ هزار و ۷۰ تومان ارتقا داد. 

به گفته کارشناسان اقتصاد، بازار ارز از بانک مرکزی تبعیت می‌کند و نه برعکس. قبلا اینطور بود که با افزایش قیمت ارز در بازار، بانک مرکزی هم قیمت ارز را افزایش می‌داد و به نظر می‌رسید بازار آزاد محرک بانک مرکزی است اما اکنون برعکس است و اگر بانک مرکزی عکس‌العمل نشان ندهد، بازار آزاد هم به نوبه خود تغییری نمی‌کند مگر تحولاتی که ناگهانی است؛ مواردی مثل حملاتی که اتفاق می‌افتد یا قیمت طلای جهانی که نرخ ارز را تغییر می‌دهد. کشوری مثل امارات نسبت قیمتی ارز را ثابت نگه داشته اما ما در ایران حالت دستوری و کنترل نداریم. باید اسم آن را مدیریت بگذاریم، به این نحو که در حال‌ حاضر بانک مرکزی مدیریت می‌کند و نمی‌گذارد قیمت ارز از محدوده مطلوب خارج شود.

* بازار سنگین سکه و طلا

بازار سکه و طلا نیز همسو با سایر بازارها در سال جاری نوسانات مختلفی را پشت سر گذاشته است.  رئیس اتحادیه طلا و جواهر تهران در این باره با اشاره به نوسانات (افزایشی و کاهشی) به‌رغم کاهش قیمت طلا در بازارهای جهانی، گفته است مسیر بازار داخلی صعودی طی شد و این در حالی است که بازار در رکود به سر می‌برد و خبری از تقاضای قابل توجه در این بازار نیست. 

با وجود روند افزایش قیمت‌ها در بازار طی مدت اخیر اما حباب سکه نوسان شدیدی نداشت. به گفته فعالان بازار طلا و سکه، در حال حاضر حدود 5 میلیون و ٣۵٠ هزار تومان از قیمت هر قطعه سکه حباب است که نسبت به حباب سکه در هفته منتهی به چهارم اسفندماه ۵٠ هزار تومان افزایش یافته است. 

رئیس اتحادیه طلا و جواهر تهران می‌گوید: افزایش قیمت‌ها طی یک هفته اخیر در حالی اتفاق افتاده است که بازار همچنان در رکود تقاضا به سر می‌برد و اصلا بازار با افزایش تقاضا روبه‌رو نیست؛ چراکه به روزهای پایانی سال نزدیک می‌شویم و در آستانه ماه مبارک رمضان هم  هستیم. طبق روال سال‌های گذشته که در این مقطع زمانی با افزایش تقاضا روبه‌رو بودیم، امسال هنوز این اتفاق نیفتاده و تقاضای خاصی در بازار دیده نمی‌شود و بازار هیچگونه تغییر و واکنشی نسبت به افزایش قیمت‌ها نداشته است.

 به گفته فعالان بازار سکه و طلا، پیش‌بینی  قیمت طلا و سکه به 2 فاکتور قیمت اونس طلای جهانی و نرخ دلار در بازار آزاد ایران وابسته است. البته میزان تاثیرگذاری قیمت طلای جهانی بر طلا و سکه در ایران بسیار کمتر از تاثیر دلار است. به همین دلیل، برای رسیدن به یک نتیجه مطلوب درباره افزایش یا کاهش قیمت طلا در سال ۱۴۰۳ باید توانایی پیش‌بینی قیمت دلار را نیز داشته باشید. البته در این راه نباید تاثیر رویدادهای سیاسی را نیز نادیده گرفت.