گروه اجتماعی: وزارت بهداشت در حالی از توقف سقوط آزاد نرخ رشد جمعیت در کشور گزارش می‌دهد که با وجود کاهش میزان جمعیت در معرض باروری؛ یک میلیون و ۵۷ هزار و ۹۴۸ ولادت در کشور طی سال گذشته اتفاق افتاده است. این تعداد تولد در شرایطی که میزان جمعیت در معرض بارداری کشور نسبت به سنوات گذشته بسیار کاهش یافته است، نشانه‌ای امیدآفرین از رشد جمعیت کشور در سال‌های آینده است. افزایش میزان موالید، بخشی متاثر از اجرای قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت و در پی آن ارائه مشوق‌هایی به خانوارهایی است که صاحب فرزند می‌شوند و عامل دیگر، درمان گسترده افراد دچار ناباروری در سطح کشور است. طبق گزارش‌های موجود در 2-3 سال اخیر میزان فرزندآوری خانوارهایی که بیش از 2 فرزند دارند، به موجب اجرای سیاست‌های تشویقی چون ارائه وام، خودرو و مسکن افزایش یافته است. معاون بهداشت وزارت بهداشت دیروز با اشاره به اینکه سقوط آزاد نرخ رشد جمعیت متوقف شده است، از آغاز غربالگری پیشگیری از تولد نوزادان مبتلا به بیماری «اس‌ام‌ای» در سال جاری خبر داد. حسین فرشیدی با اشاره به نامگذاری یکی از روزهای هفته سلامت به عنوان «خانواده و جوانی جمعیت» اظهار کرد: سقوط آزاد نرخ رشد جمعیت متوقف شده و سرعت کمتری یافته و این موضوع نشانه خوبی است که در سال ۱۴۰۳ بتوانیم شاهد افزایش نرخ باروری در کشور باشیم. مهم‌ترین کار در این راستا فرهنگ‌سازی است و یکی از کارهایی که وزارت بهداشت در حال انجام آن است، اجرای طرح «نفس» است که در آن مراقبان سلامت به مشاوره پیشگیری از سقط جنین می‌پردازند. وی افزود: غربالگری بیماری SMA نیز یکی دیگر از برنامه‌هایی است که امسال آغاز خواهد شد تا از تولد نوزادانی که به این بیماری مبتلا هستند پیشگیری شود، زیرا این کودکان در سنین پایین مرگ رنج‌آوری دارند. فرشیدی با بیان اینکه نرخ رشد جمعیت در بسیاری از کشورهای پیشرفته و پردرآمد مانند ژاپن و کره‌جنوبی نیز نزولی است، گفت: باید فرهنگ‌سازی در راستای افزایش ازدواج و فرزندآوری جوانان انجام شود، زیرا تجربه کشورهای پردرآمد نشان داده تنها حمایت اقتصادی منجر به افزایش جمعیت نخواهد شد. در عین حال باید فرآیند بارداری و ارائه خدمات درمانی برای مادران خوشایند شود تا مادران بعد از باردار شدن تمایل داشته باشند فرزند دیگری نیز داشته باشند. معاون بهداشت وزارت بهداشت با هشدار نسبت به سزارین‌های تقویمی در تاریخ‌های رند بیان کرد: با این چالش مواجه هستیم که برخی افراد برای تولد فرزندشان در تاریخ رند، اقدام به زایمان زودرس می‌کنند که این موضوع خطرات و عوارض بسیاری در پی دارد.

* فعالیت ۸۰ مرکز درمان ناباروری در کشور

دولت در راستای تحقق اجرای طرح جوانی جمعیت با ارائه مشوق‌های لازم به مردم و راه‌اندازی مراکز درمانی ناباروری اقدامات قابل توجهی‌ را انجام داده و در این راستا به موفقیت‌هایی نیز دست یافته است، به طوری که در 2 سال اخیر کاهش نرخ باروری در کشور متوقف شده است. رئیس مرکز جوانی جمعیت وزارت بهداشت نیز اظهار کرد: نرخ باروری کلی در سال ۱۴۰۲ نسبت به سال ۱۴۰۱ کاهشی بوده است اما سیر نزولی تعداد موالید کاهش یافته است، البته خطر و معضل سالمندی جمعیت همانند گذشته نگران‌کننده است. وی افزود: امیدواریم مجموعه اقداماتی که در قالب قانون جوانی جمعیت انجام می‌شود، از گرفتار شدن ما در سیاه‌چاله جمعیتی جلوگیری کند. صابر جابری تصریح کرد: در بخش دولتی پوشش درمان ناباروری کامل و خدمات حوزه ناباروری در حوزه پیشگیری نیز آغاز شده است و تشخیص بهنگام ناباروری در مراکز بهداشتی و درمانی زودتر انجام می‌شود تا زوجین نابارور زودتر شناسایی و درمان شوند، الان حدود ۸۰ مرکز درمان ناباروری سطح ۲ در کشور داریم که به تشخیص و درمان به‌موقع ناباروری کمک می‌کنند و بسیاری از زوجین نابارور که به اقدامات تخصصی مانند «آی‌وی‌اف» نیاز ندارند، در این مراکز درمان می‌شوند. جباری با بیان اینکه بعضی غذاها، آلودگی‌های هوا و زیست‌محیطی و سموم کشاورزی بر باروری تأثیر می‌گذارد، خاطرنشان کرد: در حال بررسی این موارد هستیم تا مشخص شود محصولات تراریخته بر باروری تأثیر دارد یا خیر و این بررسی را با همکاری پدافند غیرعامل و وزارت جهاد کشاورزی انجام می‌دهیم. وی با اشاره به اینکه فاصله بین ازدواج تا تولد نخستین فرزند در کشور 5 سال بوده است، بیان کرد: اکنون این فاصله به ۳ سال رسیده اما هدف‌گذاری ما زیر ۲ سال است، یعنی زوجین ۲ سال اول ازدواج اقدام به فرزندآوری کنند. توصیه این است که زوجین جوان در ۲ سال اول پس از ازدواج اقدام به فرزندآوری کنند، زیرا در صورت نابارور بودن، زودتر تشخیص داده شده و درمان می‌شوند.

دکتر مجید ابهری، جامعه‌شناس در گفت‌وگو با «وطن امروز» راجع به اینکه دولت در راستای ترغیب جامعه به افزایش جمعیت و ایجاد انگیزه برای فرزندآوری باید چه اقداماتی را انجام دهد، گفت: به نظر می‌رسد چنانچه دولت مساعدت‌هایی را چون ارائه کمک‌هزینه‌هایی برای تغذیه کودکان، تامین شیرخشک ارزان، دارو و درمان و سایر نیازهای یک فرزند تا 4- 5 سالگی به خانوارها داشته باشد، بی‌تردید خیلی‌ها به فرزندآوری تشویق خواهند شد، چرا که بسیاری به دلیل عدم تمکن مالی و بیم از هزینه‌های بالای نگهداری، تربیت و تحصیل کودک کمتر به فرزندآوری و ازدیاد اولاد فکر می‌کنند. وی با بیان اینکه افزایش نرخ باروری به عوامل مختلف بستگی دارد، افزود: آمادگی فکری و قدرت تربیتی والدین بویژه توانایی مالی برای نگهداری و مراقبت از فرزندان مهم‌ترین رکن در فرزندآوری است، به همین جهت در خیلی از کشورهای دنیا دولت و نهادهای متولی به والدینی که صاحب فرزند می‌شوند کمک می‌کنند. از طرفی دولت  باید در بحث درمان ناباروری با هزینه پایین و نزدیک به صفر اقدام کند، چرا که افراد دچار مشکل ناباروری، مشتاق فرزندآوری هستند ولی به دلایلی چون ناتوانی مالی نمی‌توانند به درمان بپردازند.

این جامعه‌شناس اضافه کرد: اکنون که طبق اعلام وزارت بهداشت سقوط آزاد نرخ باروری در کشور متوقف شده است بی‌تردید متاثر از حمایت‌ها و مشوق‌هایی است که طی 2 سال اخیر در پی اجرای قانون جوانی جمعیت ارائه شده است و چنانچه این سیاست‌ها ادامه باید و دولت بخش عمده‌ای از هزینه خانوارهایی را که صاحب فرزند می‌شوند از بدو تولد تا 4 یا 5 سالگی به اشکال مختلف بپردازد، بی‌شک میزان رشد موالید در کشور در سال‌های پیش رو افزایش خواهد یافت.

از آنجا که طبق برآوردها، ایران در 25 سال آینده با روند فعلی رشد جمعیت به کشوری سالمند تبدیل خواهد شد، بنابراین توجه به جوان‌سازی جمعیت بسیار حائز اهمیت است و در صورت بی‌توجهی به مساله رشد جمعیت بی‌تردید در 25 سال آینده دچار بحران جمعیت جوان در کشور خواهیم بود. البته 25 سال فرصت بسیار مناسبی است تا زمینه فرزندآوری در این مدت برای خانوارها ایجاد شود. کارشناسان جمعیت تاکید دارند مهم‌ترین بحث برای اجرای دقیق قانون جهانی جمعیت، ایجاد امنیت و ثبات اقتصادی، سیاسی و اجتماعی است. همچنین برای تعدیل ساختار جمعیت باید کاری کرد که میزان موالید در کشور افزایش یابد.