عباس جمعه*: وقتی به برخی همکاران و کارشناسان ترکیه‌ای گفتم برای دیدار با دوغو پرینچک، رئیس حزب میهن‌پرستان ترکیه (وطن پارتیسی) به استانبول می‌روم، واکنش‌ها متفاوت بود؛ از بی‌تفاوتی و عصبانیت کامل تا تحسین زیاد. بدبینان می‌گفتند هم حزب و هم رهبر آن «اردک‌های لنگ» هستند و آینده‌ای ندارند اما خود پرینچک با این نظر مخالف است. این سیاستمدار 81 ساله می‌گوید: «فقط چند سال صبر کنید تا به مجلس راه پیدا کنیم، آن وقت خواهید دید». پرینچک معتقد است هر سال مردم ترکیه از ارزش‌های غربی و سیاستمدارانی که این ارزش‌ها را نمایندگی می‌کنند دور و دورتر می‌شوند. این امر بیشتر به دلیل موضع آمریکاست که مرتباً رفتار غیردوستانه و حتی تهاجمی در منطقه و همچنین در قبال ترکیه از خود نشان می‌دهد. او می‌گوید: «هم مردم عادی و هم نیروهای مسلح ما آن [رفتار آمریکا] را می‌بینند». در حالی که نقشه‌ای را به من نشان می‌دهد که در آن پایگاه‌های نظامی آمریکا در اطراف ترکیه مشخص شده‌اند، هشدار می‌دهد: «ترکیه هدف اصلی آمریکاست. اخیراً نقشه مشابهی از ایران در اینترنت به اشتراک گذاشته شده است. از این نظر اما اوضاع برای تهران خیلی راحت‌تر از ما است». 1

می‌پرسم: «چرا؟ چون سفارت آمریکا در آنجا نیست؟»

پرینچک می‌خندد و جواب می‌دهد:  «ایران [برخلاف ترکیه] عضو ناتو نیست، به همین دلیل است که ما در معرض خطر بزرگ‌تری قرار داریم». به گفته پرینچک، تضادهای میان آنکارا و واشنگتن عمدتا راهبردی است و یک‌روزه قابل حل نیست: «من تاریخ روابط ترکیه و آمریکا را به 3 دوره تقسیم می‌کنم؛ اولی از  1945 تا 1980، دومی از 1980 تا 2014 و سومی بعد از سال 2014 شروع شد. در دوره اول، آمریکا تلاش کرد دستاوردهای انقلابی ترکیه را تضعیف کند اما تا حد زیادی در این امر ناکام ماند. در دوره دوم یعنی پس از سال 1980، خط اصلی سیاست آمریکا ادغام اقتصاد ترکیه در اقتصاد جهانی بود. البته ادغام با اقتصاد جهانی به معنای حذف اقتصاد، فرهنگ و سیاست ملی کشورمان هم بود. [غرب] حتی در فکر اجرای زورکی این سناریو بود. آن زمان، حزب ما اصلی‌ترین نیروی سیاسی بود که با این دخالت‌ها مبارزه ‌کرد. در آن زمان به آن حزب کارگران و دهقانان می‌گفتند. حدود 2500 عضو حزب به زندان انداخته و در آنجا شکنجه شدند. علاوه بر این، آمریکا تلاش کرد پروژه «کردستان» را در خاک ترکیه پیاده کند (پرینچک آن را «پروژه اسرائیل دوم» می‌نامد). ما به‌شدت به آن اعتراض کردیم و به هر شکلی که می‌توانستیم در برابر آن مقاومت کردیم. سال 2014 بالاخره توانستیم افسران و ژنرال‌هایی را که سال 2007 زندانی شده بودند آزاد کنیم. سپس، دوره سوم مورد انتظار آغاز شد، زمانی که ترکیه به‌تدریج شروع به فاصله گرفتن از آمریکا کرد. این دوره با مبارزه با تروریسم و تجزیه‌طلبی مشخص شد. در واکنش، در تابستان 2016، مأموران آمریکا یک کودتای مسلحانه[کودتای تموز]  را تدارک دیده و اجرا کردند. با این حال شکست خوردند. پس از آن پاکسازی‌ها آغاز شد. 140 هزار خائن از مناصب خود برکنار یا زندانی شدند. این منجر به دوگانگی خاصی شد: [عوامل ناتو] به طور دسته‌جمعی مجازات شدند اما ترکیه همچنان بخشی از ناتو باقی مانده است».

***

* شما گفتید آمریکا تا حد زیادی شکست خورده اما همچنان به اعمال فشار اقتصادی بر ترکیه ادامه می‌دهد. مثلاً می‌خواهد از همکاری ترکیه با روسیه جلوگیری کند.

درست است. سیاست فشار بر ترکیه اما به بن‌بست نزدیک می‌شود. ترکیه به‌تدریج به چین، روسیه و ایران نزدیک‌تر می‌شود. با این حال، این یک فرآیند پیچیده و کند است. دولت اردوغان از یک سو نمی‌خواهد به طور کامل از دنیای آتلانتیک (ناتو) جدا شود و از سوی دیگر می‌خواهد به کشورهای آسیایی نزدیک شود. رجب [رئیس‌جمهور ترکیه] می‌خواهد با پوتین دوست باشد ولی در عین حال می‌خواهد با [جو بایدن] رئیس‌جمهور آمریکا هم رابطه خوبی داشته باشد.  آمریکا به اعمال فشار [بر کشور ما] ادامه می‌دهد. ترکیه بدهی مالی زیادی دارد و به واردات وابسته است. فشار فقط اقتصادی نیست، سلاح‌ها[ی‌ آمریکایی] نیز علیه ما است (دوباره به نقشه اشاره می‌کند). آنها هر کاری می‌کنند تا دیر یا زود ترکیه را مجبور به ترک ناتو کنند.

* اما هیچ مکانیزم قانونی‌ای برای خروج از این ائتلاف وجود ندارد.