گروه اجتماعی: شرکت انگلیسی داروسازی آسترازنکا به دلیل بروز عارضه جانبی لخته شدن خون افرادی که واکسن آسترازنکا را تزریق کرده‌اند در حالی اقدام به جمع‌آوری آن از سراسر دنیا کرده است که در زمان همه‌گیری کرونا میلیون‌ها نفر در سراسر جهان برای ایمنی در مقابل این بیماری از چنین واکسنی استفاده کرده‌اند. این اتفاق در حالی رخ می‌دهد که ایران هم در زمان اوج بیماری «کووید-19» از وارد‌کنندگان واکسن کرونا بود؛ تقریبا ۱۲درصد واکسن‌های وارداتی به ایران هم آسترازنکا بود، چیزی حدود ۲۵ میلیون دوز، به همین دلیل یک نگرانی از تزریق این نوع واکسن پس از اعتراف شرکت سازنده آن به لخته شدن خون و مرگ ناشی از آن در اذهان عمومی شکل گرفته است؛ نگرانی‌ای‌ که البته به گفته متخصصان تنها در صورت بروز عوارض در همان روز‌ها و هفته‌های ابتدایی تزریق واکسن جدی است، چرا که با گذشت ۶ ماه از زمان تزریق و نبود علائم، اثر واکسن به طور کلی از بین می‌رود. حال پس از اعتراف شرکت تولیدکننده واکسن کرونایی آسترازنکا به عوارض جانبی نادری که تزریق این واکسن دارد، این شرکت انگلیسی اقدام به جمع‌آوری واکسن‌های خود در دنیا کرده است. درخواست جمع‌آوری واکسن از اتحادیه اروپایی 

۵‌ مارس سال جاری میلادی ثبت شد و از هفتم ماه مه (سه‌شنبه 18 اردیبهشت) به اجرا درآمد. این شرکت اخیرا اعتراف کرد یکی از واکسن‌های آن به نام کووید شیلد ممکن است به ایجاد لخته خون و کاهش پلاکت‌های خون منجر شود و پس از آنکه شکایتی دسته‌جمعی از این شرکت در انگلیس ثبت شد، آسترازنکا به این عارضه جانبی اعتراف کرد. در شکایت ثبت شده آمده بود واکسن به مرگ‌ومیر و جراحت‌هایی منجر می‌شود و شاکیان خواستار حدود ۱۰۰ میلیون پوند غرامت برای ۵۰ قربانی شده بودند. قربانیانی که معلوم نیست در سال‌های گذشته بویژه اوج کرونا آمار دقیق آنها چقدر بوده است، زیرا تاکنون بیش از 7 میلیون نفر در سراسر دنیا به علت ابتلا به بیماری کرونا جان خود را از دست داده‌اند و حتی پس از تزریق گسترده واکسن «کووید-19» نیز برای مدتی روزانه چند هزار نفر به دلیل این بیماری در جهان به کام مرگ فرو می‌رفتند؛ فوتی‌هایی که احتمال دارد بخشی از آنها به دلیل تزریق واکسن آسترازنکا باشد که در سراسر جهان توزیع شده بود.

* اعتراف شرکت آسترازنکا به مشکل‌دار‌ بودن واکسن

البته تزریق آسترازنکا از همان ابتدا منجر به مرگ‌های موردی در برخی کشورها می‌شد. موج توقف تزریق واکسن‌های آسترازنکا در اروپا از اسفند ۹۹ آغاز شد؛ ابتدا نروژ، ایسلند، بلغارستان، اتریش، هلند،‌ دانمارک و ایرلند و پس از آنها، فرانسه، آلمان، بریتانیا، استونی، لیتوانی، لوکزامبورگ، رومانی و لتونی دستور توقف واکسیناسیون با این واکسن را دادند. شرکت سازنده آسترازنکا آن زمان مدعی شد دلایل تجاری عامل کنار گذاشتن این واکسن بوده است. این شرکت در ادامه «مجوز بازاریابی» خود را در اتحادیه اروپایی پس گرفت و در بیانیه‌ای اعلام کرد این واکسن دیگر تولید نمی‌شود و دیگر نمی‌توان از آن استفاده کرد. آسترازنکا به دلیل پذیرش اسناد ارائه‌شده به دادگاه درباره یک عارضه جانبی نادر ناشی از تزریق این واکسن، با شکایت ۱۰۰ میلیون پوندی در بریتانیا مواجه است. آسترازنکا در دادگاه پذیرفته است که واکسن‌های آن می‌تواند باعث ایجاد TTS یا ترومبوز همراه با سندرم ترومبوسیتوپنی یا به عبارت ساده‌تر موجب لختگی خون یا کاهش پلاکت‌های خون شود. ترومبوز در واقع به موقعیتی گفته می‌شود که یک لخته در داخل عروق سالم تحت شرایطی خاص ایجاد و  مانع جریان خون در عروق شود. اگر این لخته یا تکه‌ای از آن در بدن شروع به حرکت کند به آن ترومبوآمبولی می‌گویند. ترومبوز همراه با سندرم ترومبوسیتوپنی (TTS) یک بیماری نادر اما جدی است که با تشکیل لخته‌های خون همراه با سطوح پایین پلاکت‌ها در خون مشخص می‌شود. ترومبوسیتوپنی معمولا در عرض چند روز تا چند هفته پس از واکسیناسیون ظاهر می‌شود. علائم شامل سردرد شدید، درد شکم، تورم پا، تنگی نفس و علائم عصبی است. این علائم می‌تواند نشان‌دهنده تشکیل لخته‌های خون در قسمت‌های مختلف بدن مانند مغز، شکم یا ریه‌ها 

باشد.

آبروریزی شرکت آسترازنکا باعث راه افتادن موجی از نگرانی در دنیا شده است. در زمان همه‌گیری کرونا، شرکت داروسازی آسترازنکا با همکاری دانشگاه آکسفورد واکسن «کووید-19» را رونمایی کرد و باعث شد ماه‌ها بسیاری از کشورها در راستای مبارزه با همه‌گیری کووید، خریدار این واکسن باشند. اکنون اما مشخص شده است این واکسن باعث مرگ تعدادی از کسانی که آن را تزریق کرده‌اند، شده است.

برخی معتقدند پدیده کرونا و عدم احاطه بشر بر آن باعث پذیرفتن آزمون و خطا درباره شیوه‌های درمان یا مقابله با آن می‌شود. حتی اگر اینگونه باشد، اکنون اما مشخص شده است واکسن انگلیسی، خود یکی از عوامل مرگ انسان بوده است. هنوز نمی‌توان درباره تعداد قربانیان واکسن آسترازنکا اظهارنظر کرد اما به هر حال اعتراف شرکت آسترازنکا به تبعات مرگ‌آور بودن این واکسن و اقدام این شرکت به جمع‌آوری این واکسن می‌تواند تا حدی همانند همه‌گیر شدن کرونا ترسناک باشد.

* افرادی که واکسن آسترازنکا تزریق کرده‌اند نگران نباشند

دکتر مینو محرز، عضو سابق کمیته کشوری بیماری‌های عفونی وزارت بهداشت در گفت‌وگو با «وطن امروز» راجع به تبعات تزریق آسترازنکا گفت: شرکت تولیدکننده این نوع واکسن با توزیع گسترده آن در زمان همه‌گیری «کووید 19» جزو شرکت‌هایی بود که توانست بخش عمده‌ای از نیازها به این واکسن را در دنیا تامین کند؛ واکسنی که از همان ابتدا دارای شبهه بود. این واکسن ابتدا در کشورهای اروپایی و استرالیا تزریق و سپس به خیلی از کشورها صادر شد. وی افزود: با آنکه واکسن آسترازنکا از همان ابتدا دارای عوارضی چون لخته شدن خون بود که در برخی کشورها مشهود شد اما میلیون‌ها دوز از این نوع واکسن در دنیا تزریق شد؛ واکسنی که عارضه عروقی را در پی داشت و حتی منجر به مرگ خیلی‌ها نیز شده است اما به دلیل انبوه فوتی‌ها در زمان همه‌گیری کرونا مشخص نیست چه اندازه به دلیل تزریق چنین واکسنی از بین رفته‌اند. محرز در ادامه افزود: واکسن آسترازنکا در ایران نیز تزریق شده است اما به استفاده‌کنندگان از این نوع واکسن باید اطمینان داد که هیچ نگرانی نداشته باشند، زیرا اثر‌گذاری واکسن‌ها 6 ماه است و در همان روزهای اولیه پس از تزریق آثار و علائم آن هویدا می‌شود. اکنون هر نوع مرگی را به دلیل تزریق واکسن کرونا می‌دانند که اشتباه است. وی خاطرنشان کرد: پس از جهش‌های پی‌در‌پی ویروس کرونا و تغییر سویه‌های آن به اُمیکرون، کارایی واکسن‌ها برای مقابله و ایمنی در مقابل این بیماری عملا از بین رفت به طوری که اکنون نیازی به تزریق واکسن کرونا به دلیل تغییر جهش بیماری «کووید 19» نیست. به گفته محرز، کرونا هنوز از بین نرفته است و در قالب سویه‌های جدید چون اُمیکرون در دنیا و حتی ایران فعال است. به همین دلیل وزارت بهداشت نیز بر تزریق واکسن کرونا تاکید نمی‌کند و در آخرین توصیه‌ها رعایت پروتکل‌های بهداشتی چون شست‌وشوی دست‌ها، فاصله‌گیری و استفاده از ماسک را به مردم گوشزد می‌کند. در دنیا نیز شرکت‌های سازنده به دلیل جهش سویه‌های جدید به دنبال واکسن نرفته‌اند. 

وی خاطرنشان کرد: در زمان اوج کرونا تزریق واکسن کارایی خوبی داشت و تا 90 درصد مردم در مقابل این بیماری واکسینه شدند اما با جهش این بیماری و بروز سویه‌های جدید، اثر واکسن‌ها به کمتر از 40 درصد رسید. در این میان برخی شرکت‌ها نیز اقدام به تولید واکسن‌های ضد کرونا برپایه «‌ام‌آر‌ان‌ای» کردند که به دلیل جهش این بیماری نتیجه‌بخش نبود. محرز ادامه داد: هم‌اکنون نیز ویروس کرونا در قالب اُمیکرون در کشور فعال است که علائمی چون گلودرد، تب، تعریق و سردرد دارد و تنها راه مقابله با آن رعایت پروتکل‌های بهداشتی است، چرا که دیگر هیچ کشوری به دلیل جهش این نوع ویروس سراغ تولید واکسن نرفته است.

***