گروه بینالملل: سرانجام پس از کشمکشهای سیاسی فراوان، روز دوشنبه حیدر العبادی توسط فواد معصوم، رئیسجمهوری عراق مسؤول تشکیل کابینه شد که جنجال بزرگ را در داخل و واکنشهایی را در خارج در پی داشته است. البته حیدر العبادی یک روز پس از مامور شدن برای تشکیل کابینه جدید عراق گفت: مالکی شریک اساسی در روند سیاسی عراق است. وی همچنین از نقش نوری مالکی، نخست وزیر عراق در امر مبارزه با تروریسم تشکر و قدردانی کرد. در همین راستا اما اولین واکنش را ائتلاف دولت قانون به ریاست نوری مالکی و حزب الدعوه نشان داده و اعلام کردند حق پیگیری قضایی این مساله را برای خود محفوظ دانستهاند. نوری مالکی، رهبر ائتلاف دولت قانون و نخستوزیر موقت عراق دوشنبه شب در یک سخنرانی تلویزیونی گفت: ائتلاف دولت قانون بزرگترین فراکسیون در مجلس نمایندگان عراق است، بنابراین مامور شدن حیدر العبادی برای تشکیل کابینه عراق هیچگونه ارزشی ندارد و اقدامی است که با حمایت برخی طرفهای داخلی و خارجی از جمله آمریکا صورت گرفته است. وی افزود: دولت آمریکا با اظهارنظر زودهنگام خود درباره این انتخاب، از نقض قانون اساسی در عراق نیز حمایت کرده است. مالکی گفت: روند نقض قانون اساسی عراق با تمدید مهلت قانونی آغاز شد و من به دادگاه فدرال هشدار دادم که رئیسجمهوری عراق را باید بهخاطر نقض قانونی اساسی مورد بازخواست قرار دهد. رهبر ائتلاف دولت قانون ضمن اشاره به اینکه تعداد آرای انتخاباتی و شمار کرسیهای مجلس همه بر حق وی برای تصدی پست نخستوزیری عراق دلالت دارد، افزود: ائتلاف دولت قانون دارای 103 کرسی پارلمانی و 3 میلیون رای انتخاباتی است. مالکی با اعلام اینکه نه حزب الدعوه و نه دولت قانون، حیدر العبادی را به عنوان نماینده فهرست خود نمیدانند، گفت: احکام دادگاه فدرال عراق درباره نخستوزیر آینده عراق واضح بوده ولی قانون اساسی عراق به شیوه خطرناکی نقض شده و من به دادگاه فدرال در این باره شکایت کردهام. از سوی دیگر 43 تن از اعضای ائتلاف دولت قانون که عضو حزب الدعوه هم هستند، در بیانیهای در پایان جلسه داخلی این ائتلاف اعلام کردند نامزدی عبادی برای پست نخستوزیری اقدامی شخصی است و او نامزد حزب الدعوه نیست. این در حالی است که فراکسیون «همپیمانی ملی» معتقد است با جذب نظر موافق تعدادی از اعضای حزب «الدعوه» و برخی نمایندگان در ائتلاف «دولت قانون» به ریاست نوری مالکی، توانسته بزرگترین فراکسیون پارلمان شود و بر همین اساس امضاهای خود را به حد نصاب لازم برای معرفی نخست وزیر برساند. براساس این گزارش، منتقدان سیاسی نوری مالکی با این توجیه که وی در 2 دوره تصدی خود با عدم انتخاب وزیر برای 4 وزارتخانه کلیدی از جمله وزارت دفاع و وزارت کشور زمینه ایجاد اختلاف در کشور را ایجاد کرد، بشدت مخالف تصدی پست نخستوزیری توسط نوری مالکی برای سومین بار بودند. در همین راستا مجلس اعلای انقلاب اسلامی عراق اولین جریان سیاسی در این کشور بود که انتخاب حیدر العبادی به عنوان مسؤول تشکیل کابینه در عراق را به وی تبریک گفت. مقتدا صدر، رهبر جریان صدر در بیانیهای گفت: براساس درک من، مامور شدن حیدر العبادی به تشکیل کابینه سرآغاز مهم و موثری برای حل اکثر مشکلاتی است که مردم عراق اکنون با آنها مواجه هستند. صدر از همه طرفهای سیاسی خواست مسؤولانه رفتار کنند و از گام نهادن در مسیر تنش بپرهیزند و اوضاع عراق را در مسیری که به نفع همه مردم عراق است به پیش ببرند.
زیباری هشدار داد
هوشیار زیباری، وزیر خارجه برکنار شده دولت مالکی در مصاحبه با شبکه الحره اعلام کرد مالکی اعتماد نزدیکترین همپیمانان و دوستان خود در داخل و همچنین اطمینان دیگر طرفهای خارجی از جمله آمریکا، ایران، سازمان ملل و مرجعیت شیعه را از دست داده است. زیباری با بیان اینکه نقض قانون اساسی درخصوص تعیین حیدرالعبادی برای تشکیل دولت رخ نداده است، گفت: ائتلاف دولت قانون به رهبری نوری مالکی نتوانست اکثریت را در پارلمان به دست آورد و ائتلاف اتحاد ملی که توانست اکثریت را به دست آورد نامزد خود را برای تصدی پست نخست وزیری انتخاب کرد. نخستوزیر موقت عراق در سخنان اخیر خود در واکنش به انتخاب العبادی، اعلام کرد: به نیروهای مسلح و مردم اطمینان میدهم از حقشان دفاع خواهم کرد.
واکنشهای بینالمللی
در عرصه بینالمللی اولین تبریک به انتخاب حیدر العبادی به عنوان نخستوزیری عراق را آمریکا گفت. باراک اوباما، رئیسجمهوری آمریکا در اقدامی مداخلهجویانه با استقبال از معرفی نخستوزیر جدید عراق، انتقال آرام و صلحآمیز قدرت در بغداد را خواستار شد. پس از اوباما، سازمان ملل در بیانیهای سوال برانگیز خواستار عدم دخالت ارتش عراق در روند سیاسی این کشور شد. همچنین جو بایدن، معاون رئیسجمهور آمریکا هم در تماس تلفنی با رئیسجمهور عراق تاکید کرد که اوباما علاقهمند است تا با دولت جدید عراق و نیروهای امنیتی این کشور هماهنگی داشته باشد. این در شرایطی است که آمریکا از ابتدای هفته جاری با درخواست حکومت خودمختار کردستان عراق، حملات هوایی به مواضع داعش در شمال عراق را آغاز کرده است. حملاتی که به گفته برخی منابع از جمله منابع رسانهای، حملاتی تزئینی است که ضربهای به داعش نزده است. رئیسجمهور فرانسه هم از العبادی، مامور تشکیل دولت جدید عراق خواست اقدام به تشکیل دولت وحدت ملی در کشورش کند. اتحادیه اروپا هم در بیانیهای انتخاب حیدر العبادی را اقدامی مثبت در راستای عملیات قانونی برای تشکیل دولت جدید در عراق عنوان کرد. اما در فضایی دیگر، حسن روحانی رئیسجمهوری ایران نیز در گفتوگوی تلفنی با رجب طیب اردوغان، نخست وزیر ترکیه وضعیت عراق را نگرانکننده خواند و تأکید کرد دولت قانونی باید در اسرع وقت در آن کشور شکل بگیرد. روحانی افزود: برای ایران مهم است که فرد مورد تایید اکثریت نمایندگان مردم در پارلمان آن کشور قدرت را در دست گرفته و اقدامات قانونی خود را در عراق آغاز کند. همچنین برخی رسانههای خبری اعلام کردند شورای امنیت سازمان ملل بزودی بیانیهای در حمایت از نخستوزیری حیدر العبادی صادر خواهد کرد. کردها نیز از تصمیم فواد معصوم برای انتخاب العبادی حمایت و اعلام کردند مکلف شدن العبادی در واقع اولین گام برای نزدیکی گروههای سیاسی است. گروههای سیاسی اعتراضی به العبادی ندارند و فقط حامیان نوری مالکی اعتراض دارند.
مداخله آمریکا
در همین راستا روزنامه آمریکایی نیویورکتایمز نوشت نمایندگان پارلمان عراق تحت فشار سنگین آمریکا برای مالکی جایگزین انتخاب کردند. روزنامه دیلیبیست نیز در این رابطه تصریح کرد رویکرد اوباما در قبال اوضاع سیاسی در عراق تا سالها رویکردی مبتنی بر تسلیم و انفعال بود اما بعد از آنکه گروه داعش دومین شهر این کشور در عراق را تصرف کرد، اوباما سیاست نقشه برای نخستوزیری جدید را آغاز کرد. دیلیبیست با استناد به منابعی متوجه شده که اوباما از اواخر ماه ژوئن به دنبال تغییر رژیم در عراق بوده است. با این حال اوباما این بار مانند جورج بوش، رئیسجمهور پیشین آمریکا به زور نظامی جهت این کار متوسل نشده بلکه به دیپلماتهایش در واشنگتن و بغداد دستور داده جایگزینی برای نوری مالکی پیدا کنند. این دیپلماتها از ماه ژوئن، به آرامی و در خفا از یکی از اعضای حزب خود مالکی برای به دست گرفتن سمت نخستوزیری حمایت کردهاند. یک مقام آمریکایی گفت: ما بسیار مخفیانه کار کردیم و پیامی به احزاب مختلف فرستادیم مبنی بر اینکه العبادی، گزینهای در دسترس است. دیلیبیست در ادامه این گزارش میافزاید العبادی از اواخر ماه ژوئن گزینه مورد ترجیح اوباما برای جایگزینی نوری مالکی بود. مقامهای آمریکایی و عراقی میگویند رابرت بیکرافت، سفیر آمریکا در عراق و برت مکگورک، معاون دستیار وزارت خارجه آمریکا در امور عراق و ایران در گفتوگوهای پشت پرده به سیاستمداران عراق فهماندهاند که العبادی را به عنوان نخست وزیر جدید آن کشور ببینند.
هفته آینده، معرفی کابینه
حیدر العبادی، نخست وزیر جدید عراق روز دوشنبه در گفتوگو با خبرگزاری الیومالثامن این کشور گفت وزرای کابینه جدید هفته آینده براساس شایستگی، صداقت و اعتبار خوب انتخاب خواهند شد و هیچ تاخیری پذیرفتنی نیست. العبادی بر مشارکت همه نیروهای سیاسی در دولت بعدی برای ایجاد فرآیند دموکراتیک تاکید کرد. براساس قانون اساسی عراق، العبادی یک ماه فرصت دارد دولت جدید را تشکیل دهد.