گروه اقتصادی: با اصرار دولت، مسعود کرباسیان بازنشسته به عنوان مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران انتخاب شد اما از زمان روی کار آمدن وی عرضه نفت در بورس انرژی متوقف شده است.
حمایت مسعود کرباسیان به عنوان مدیرعامل شرکت ملی نفت از عرضه نفت در بورس در بیان و گفتار و عدم اقدام موثر شرکت ملی نفت در راستای عرضه نفت در بورس از زمان تصدی‌گری ایشان، تناقضی آشکار است که شخص مسعود کرباسیان باید پاسخگوی آن باشد. همزمان با بازگشت مجدد تحریم‌های آمریکا، عرضه نفت در بورس و استفاده از توانمندی و تخصص شرکت‌های خصوصی برای دور زدن تحریم‌های نفتی مطرح شد. کارشناسان معتقدند دلیل اصلی اثرگذاری تحریم‌های نفتی آمریکا به مدل سنتی فروش نفت توسط شرکت ملی نفت ارتباط دارد، لذا برای بی‌اثر کردن تحریم‌های نفتی و جلوگیری از شناسایی محموله‌های نفتی ایران، باید مسیرهای فروش نفت کشور را تا حد ممکن متنوع کرد. فروش نفت ایران از کانال بورس انرژی به شرکت‌های خصوصی و تجار نفتی (trader) باعث می‌شود نفت ایران از مسیرهای مختلف به سراسر دنیا صادر شود و در این بین با توجه به نامشخص بودن شرکت‌های خصوصی خریدار نفت و مقصد صادراتی آنها امکان تحریم‌پذیری‌شان بشدت کاهش می‌یابد. در این راستا شورای عالی هماهنگی اقتصادی در جلسه 27 شهریورماه با هدف متنوع‌سازی روش‌های فروش نفت، طرح عرضه نفت خام در رینگ صادراتی بورس انرژی در داخل کشور به صورت ارزی را تصویب کرد. با توجه به اینکه متولی اصلی فروش نفت کشور، شرکت ملی نفت ایران است، پیاده‌سازی این راهکار ضدتحریمی به طور کامل به اراده‌ این شرکت بستگی دارد. پس از تصویب عرضه نفت در بورس، علی کاردر، مدیرعامل وقت شرکت ملی نفت با استقبال از اجرای این راهکار گفت: عزم وزارت نفت و شرکت ملی نفت برای عرضه نفت خام در بورس جدی است و طبق برنامه انجام خواهد شد. بیش از 100 کد معاملاتی توسط خارجی‌ها در بورس انرژی دریافت شده که می‌توانند از طریق آن اقدام به خرید محموله‌های نفت خام و فرآورده‌های نفتی کنند.
بورس انرژی راه دور زدن تحریم‌های آمریکا
سرانجام با همکاری شرکت ملی نفت، عرضه نفت در بورس انجام شد. اولین عرضه نفت در بورس در تاریخ 6 آبان‌ماه انجام شد که طی آن 8 محموله 35 هزار بشکه‌ای (280 هزار بشکه) به قیمت 85/74 دلار به فروش رسید. 20 آبان ماه موعد دومین عرضه نفت خام ایران در بورس انرژی بود. در این عرضه 700 هزار بشکه نفت با قیمت 97/64 دلار توسط شرکت‌های داخلی و خارجی خریداری شد. بدین ترتیب اجرای فاز اول اجرای این راهکار ضدتحریمی موفقیت‌آمیز بود. این موضوع باعث شد بنیاد آمریکایی دفاع از دموکراسی‌ها که وظیفه تمرکز بر اثرگذاری هر چه بیشتر تحریم‌های آمریکا را برعهده دارد، به اثرگذاری فروش نفت در بورس در خنثی‌سازی تحریم‌های نفتی اعتراف کند. در این راستا سعید قاسمی‌نژاد، مشاور این بنیاد گفت: فروش نفت در بورس انرژی یک پیروزی برای ایران بود و به جهان راه دور زدن تحریم‌های آمریکا را نشان داد. همچنین بیژن زنگنه، وزیر نفت نیز درباره موفقیت‌آمیز بودن اجرای این راهکار گفت: خریداران نفت در بورس توانسته‌اند طلای سیاه را صادر کنند و مشکلی در این زمینه وجود نداشته است.
با توجه به موفقیت‌آمیز بودن این راهکار ضدتحریمی، در حالی که انتظار می‌رفت عرضه نفت در بورس انرژی در هفته‌های آتی به صورت منظم و در احجام بیشتری تداوم یابد اما تا کنون و بعد از گذشت 60 روز از آخرین عرضه نفت در بورس خبری از عرضه مجدد نفت نیست. این موضوع در حالی است که وزیر نفت در جلسه شورای عالی هماهنگی اقتصادی با ارائه گزارشی از اجرای مصوبه قبلی شورای عالی در خصوص فروش نفت در بورس انرژی، راهکارهای آن وزارت در زمینه عرضه گسترده‌تر نفت در بورس انرژی را مطرح کرد که مورد تصویب این شورا قرار گرفت.
کرباسیان آمد، بورس نفت رفت!
به‌رغم الزام شورای سران 3 قوه به تداوم عرضه نفت در بورس و موافقت بیژن زنگنه با اجرای این راهکار ضدتحریمی به نظر می‌رسد باید علل توقف این راهکار را در تغییر و تحولات ساختاری در وزارت نفت بررسی کرد. در بازه زمانی قبل و بعد از عرضه آزمایشی نفت در بورس یک اتفاق بسیار مهم در ساختار مدیریتی شرکت ملی نفت افتاد که شاید توجه به آن برخی موضوعات درباره توقف عرضه نفت را مشخص کند. پس از آخرین عرضه نفت در بورس و فروش تمام محموله‌های عرضه شده، مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران تغییر کرد و مسعود کرباسیان، وزیر سابق امور اقتصاد و دارایی جانشین علی کاردر شد. هر چند بررسی مواضع کرباسیان درباره عرضه نفت در بورس انرژی نشان می‌دهد نظر مدیرعامل جدید شرکت ملی نفت درباره اجرای این راهکار مثبت است، به گونه‌ای که وی پس از انتصاب به مدیرعاملی شرکت ملی نفت، عرضه نفت در بورس را اقدامی ارزنده معرفی و بر پیگیری جدی آن تاکید کرده است و حتی در زمان تصدی‌گری بر وزارت اقتصاد و دارایی نیز اعلام کرده چارچوب ها برای عرضه نفت در بورس با هماهنگی وزارت نفت تعیین شده و تنها برخی ابهامات در شیوه‌های اجرایی آن باقی مانده است اما آنچه روشن است اینکه به دلایلی نامعلوم پس از تصدی‌گری کرباسیان به عنوان مدیرعامل شرکت ملی نفت، اجرای این راهکار ضدتحریمی در آستانه انحلال قرار گرفته است. شرکت ملی نفت به همراه سازمان بورس انرژی 2 بازوی اجرایی برای عرضه نفت در بورس هستند که با توجه به اعلام آمادگی مسؤولان بورس انرژی برای عرضه سوم نفت در بورس به نظر می‌رسد دلیل توقف عرضه نفت در بورس هر چه هست به شرکت ملی نفت ارتباط دارد. حمایت مسعود کرباسیان به عنوان مدیرعامل شرکت ملی نفت از عرضه نفت در بورس در بیان و گفتار و عدم اقدام موثر شرکت ملی نفت در راستای عرضه نفت در بورس از زمان تصدی‌گری ایشان و توقف 60 روزه این راهکار ضدتحریمی، تناقضی آشکار است که شخص مسعود کرباسیان باید پاسخگوی آن باشد.