گروه بین‌الملل: کلیسای جامع نوتردام، پربازدیدترین کلیسای جهان که 2 قرن کار ساخت آن طول کشید در پی سهل‌انگاری و در نبود امکانات کافی در آتش‌نشانی پاریس در آتش سوخت و شهروندان فرانسوی و گردشگران در بهت و حیرت فرو ریختن یکی از شاخص‌ترین آثار تاریخی- مذهبی جهان را نظاره کردند. آتش‌نشانی فرانسه در این رابطه گفته است کاری از دست‌شان بر نمی‌آمده و تنها توانسته‌اند ناقوس و 2 برج را حفظ کنند و بقیه نوتردام در آتش سوخته است. بلاشک نوتردام مهم‌ترین اثر تاریخی فرانسه به شمار می‌رفت که نقاشی‌ها و مجسمه‌های چوبی و سنگی بسیار ارزشمندی در آن نگهداری می‌شد که همگی در آتش سوخت و حالا 13 میلیون گردشگری که سالانه از این کلیسا بازدید می‌کردند دیگر دلیلی برای سفر به پاریس ندارند. ضربه‌ای را که آتش گرفتن نوتردام به فرهنگ و گردشگری فرانسوی وارد کرده است نمی‌توان با هیچ ضایعه دیگری مقایسه کرد. حتی جنگ دوم جهانی هم ضربه‌ای تا این حد مخرب به بدنه تاریخ و فرهنگ فرانسه وارد نکرده بود. این بنای تاریخی در فرهنگ فرانسوی جایگاه ویژه‌ای دارد، پس از آتش‌سوزی دوشنبه شب که اطفای آن بیش از 8 ساعت به طول انجامید، بار دیگر در سراسر جهان بر سر زبان‌ها افتاد. به نظر می‌رسد جز فرانسه‌زبانان یا احتمالا لاتین‌زبانان، معنای واژه نوتردام برای دیگران آشنا نباشد. عبارت نوتردام (Notre-Dame) از دو واژه Notre (صفت مالکیت اول شخص جمع) و Dame (بانو) تشکیل شده است، بنابراین به معنای «ب انوی ما» است. بانو در این ترکیب، همان مریم مقدس است. «ما» در این ترکیب اشاره به مسیحیان یا رستگاران دارد. به همین منوال «Notre Père» (پدر ما: خدا) و «Notre-Seigneur» (آقای ما: عیسی) بخش لاینفک ادبیات کلیسایی فرانسه است. در سنت مسیحیت کاتولیک و در زبان فرانسه مجسمه‌های «مریم مادر» یا‌ آیین‌های مذهبی به نام وی، نوتردام نام دارد. به همین ترتیب کلیساهای«وقف» یا پیشکش شده به مریم مقدس، به نام نوتردام «متبرک» می‌شدند. با این حال برای فرهنگ و هنر متاخر فرانسه با وجود تعدد «نوتردام»‌ها در سطح این کشور، نوتردام به خودی خود نشانگر کلیسای بزرگ پاریس است. نوتردامی که دوشنبه شب، دست‌کم برای دومین بار در تاریخ، در آتش سوخت. کلیسای تاریخی نوتردام در طول تاریخ پر فراز و نشیبش شاهد اتفاقات و مراسم‌های بزرگ بسیار زیادی بوده است. به عنوان مثال ناپلئون بناپارت دوم در سال ۱۸۰۴ میلادی در این کلیسا توسط پاپ پیوس تاج‌گذاری کرد. دافین فرانسوا و ماری استوارت ملکه اسکاتلند در این مکان مراسم ازدواج خود را در سال ۱۵۵۸ برگزار کردند و مراسم عروسی فیلیپ دوم شاه فرانسه هم در این مکان انجام شده است. همچنین در گذشته، بسیاری از مردم تصور می‌کردند اگر در مقابل چشمان خدایان و مجسمه‌های این کلیسا خودکشی کنند، حتما رستگار خواهند شد. از این افراد بزرگ بسیاری در طول تاریخ در این مکان به زندگی خود پایان داده‌اند. دومینیک ورنر، نویسنده مشهور فرانسوی، یکی از این افراد بود که پس از ۷۸ سال زندگی درون کلیسا به سرش شلیک کرد و به زندگی خود پایان داد.
قلب پاریس سوخت و همه به ترامپ خندیدند
نتایج اولیه تحقیقات نشان می‌دهد آتش‌سوزی در این کلیسا در قلب پاریس به دلایل نامعلوم و احتمالا هنگام تعمیرات رخ داده است. بنا بر اعلام اداره آتش‌نشانی پاریس، در عملیات مهار این آتش‌سوزی بیش از ۵۰۰ آتش‌نشان شرکت داشته‌اند که یک نفر از آنها بشدت مجروح شده است. از آنجا که آتش‌سوزی در ساعت تعطیلی کلیسا رخ داده، در این حادثه به بازدیدکنندگان آسیبی نرسیده است. این کلیسا که آغاز ساخت آن به سال ۱۱۶۳ میلادی بازمی‌گردد و در جریان جنگ‌های جهانی نیز از آسیب مصون مانده بود، عصر روز دوشنبه دچار آتش‌سوزی شد. به گفته مقام‌های فرانسوی، گنبد، سقف و دست‌کم یکی از پنجره‌های بزرگ کلیسا به کلی سوخته است اما آثار تاریخی و هنری موجود در این ساختمان پیش از سرایت آتش به محل نگهداری آنها از کلیسا خارج شده است. کلیسای نوتردام از نمادهای اصلی پایتخت فرانسه به شمار می‌آید و به همین دلیل آتش‌سوزی در این بنا واکنش‌های گسترده‌ای در جهان داشته است. در این میان «دونالد ترامپ» رئیس‌جمهور آمریکا در اظهاراتی که توسط کاربران شبکه‌های اجتماعی به تمسخر گرفته شد، از مقام‌های فرانسوی خواست سریعا وارد عمل شده و هواپیماهای آب‌پاش را به محل آتش‌سوزی اعزام کنند. اداره آتش‌نشانی پاریس در واکنش به این اظهارات گفته است ریختن چنین حجم آبی از ارتفاع بالا کلیسا را به کلی نابود می‌کند.
چه کسی نوتردام را آتش زد؟
کلیسای نوتردام عمری 900 ساله دارد و اکنون سوالی که در میان افکار عمومی جهان مطرح شده آن است که آیا این کلیسا را عمدی آتش زده‌اند؟ برای پاسخ به این سوال کلیدی دادستان پاریس وارد عمل شده و می‌گوید تحقیقات ادامه دارد و ما در انتظار یافتن سرنخ‌ها هستیم. در آخرین بیانیه منتشر شده از سوی دادستانی پاریس «رمی هیتس» دادستان پاریس گفته هیچ نشانه‌ای مبنی بر اینکه آتش‌سوزی کلیسای «نوتردام» عمدی بوده است، وجود ندارد. هیتس دیروز گفت: «نشانه‌ای در دست نیست که آتش‌سوزی عمدا آغاز شده است و همچنان تصادفی بودن این حادثه، موضوعی است که بیشترین احتمال را درباره آن می‌دهیم». وی همچنین گفت 50 نفر روی پرونده در حال تحقیق هستند.
کاسه  چه کنم برای نجات اثر ملی!
امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه بامداد سه‌شنبه (به وقت تهران) با حضور در برابر کلیسای سوخته «نوتردام» در پاریس گفت فرانسه با جلب کمک‌های بین‌المللی، این کلیسای تاریخی را بازسازی خواهد کرد. به نوشته خبرگزاری فرانسه، مکرون آتش‌سوزی در کلیسای نوتردام را «یک تراژدی وحشتناک» توصیف کرد و گفت: به لطف تلاش‌های انجام‌شده، بنای اصلی ساختمان فرو نریخت. او کلیسای نوتردام را «قلب پاریس» خواند و با بیان اینکه از وقوع «بدترین اتفاق» یعنی ریزش تمام ساختمان و سرایت آتش به ستون‌های اصلی کلیسا جلوگیری شده، گفت فرانسه از روز سه‌شنبه پویشی را برای جمع‌آوری کمک‌های بین‌المللی آغاز کرده تا کلیسا را بازسازی کند. در حالی که امانول مکرون تلاش می‌کند از دیگر نقاط جهان کمک‌های جهانی را برای کلیسای نوتردام جمع‌آوری کند، حادثه کلیسای نوتردام عملا چالش‌های پیش روی دولت مکرون را که همچنان با بحران جنبش جلیقه‌زردها دست و پنجه نرم می‌کند دو چندان کرده است. در همین حال شبکه خبری «ان‌بی‌سی» از لغو سخنرانی «امانوئل مکرون» رئیس‌جمهور فرانسه درباره مساله جلیقه‌زرد‌ها به دلیل وقوع این حادثه خبر داد. امانوئل مکرون در پیامی در توئیتر نوشت: «من امشب از دیدن آتش گرفتن این بخش از قلب‌مان بسیار ناراحتم». کاخ ریاست جمهوری الیزه دقایقی پس از منتشر شدن خبر این آتش‌سوزی اعلام کرد مکرون برای بررسی اوضاع از نزدیک به محل حادثه رفته است. رئیس‌جمهوری فرانسه همچنین با انتشار پیامی در شبکه اجتماعی توئیتر با اشاره به حادثه تاسف‌بار آتش‌سوزی در کلیسای نوتردام خود را شریک احساسات یک ملت عنوان و تصریح کرده با همه کاتولیک‌ها و مردم فرانسه احساس همدردی می‌کند. امانوئل مکرون در پیامی گفت مانند همه فرانسوی‌ها از این حادثه غمگین است و آتش‌سوزی در کلیسای نوتردام را به منزله سوختن بخشی از وجود همه مردم فرانسه می‌داند. «آن هیدالگو» شهردار پاریس در نخستین واکنش به این حادثه از عبارت «آتش‌سوزی وحشتناک» استفاده و از وارد آمدن خسارات چشمگیر به یکی از مهم‌ترین بنا‌های تاریخی فرانسه ابراز تاسف کرد. شهردار پاریس با انتشار توئیتی نوشت: «کلیسای نوتردام دستخوش آتش‌سوزی وحشتناکی شده است. ماموران آتش‌نشانی پاریس در تلاشند شعله‌های آتش را مهار کنند». خانم هیدالگو در این پیام از کلیه شهروندان و بازدیدکنندگان خارجی خواسته به حریم امنیتی ایجاد شده برای کنترل اوضاع و مهار آتش توجه جدی کنند. شهردار سوسیالیست پاریس به سیستم ورشکسته سیاسی در فرانسه اشاره‌ای نکرد، چرا که در حال حاضر تمام احزاب سیاسی در فرانسه با چالش محبوبیت عمومی و کاهش سطح اعتماد رو به رو هستند. فرانسه امروز با آنچه در دهه 1980 در دوران ریاست جمهوری فرانسوا میتران و حتی دهه 1990 در دوران ژاک شیراک چه در عرصه داخلی و چه بین‌المللی از آن سراغ داشتیم بسیار متفاوت شده است و حجم درگیری‌های داخلی میان احزاب سیاسی این کشور عملا آنها را از خدمت‌رسانی عمومی وا داشته و میراث ملی فرانسه در حال آسیب دیدن است.
واکنش‌ها به آتش‌سوزی بزرگ در کلیسای نوتردام
واتیکان در پیامی ضمن «غیرقابل باور» توصیف کردن آتش‌سوزی در کیلسای نوتردام پاریس، این بنای مهم مذهبی - تاریخی را «نماد مسیحیت» در فرانسه و کل جهان قلمداد کرد. سخنگوی واتیکان در بیانیه‌ای اعلام کرد: اعلام می‌کنیم در کنار همه کاتولیک‌های فرانسه و شهروندان پاریس هستیم و برای آتش‌نشانان و همه مامورانی که برای مهار این وضعیت غم‌بار تلاش می‌کنند، دعا می‌کنیم. اسقف اعظم پاریس نیز از کشیش‌های دیگر کلیسا‌ها خواسته به عنوانی حرکتی نمادین در واکنش به این حادثه تاسف‌بار ناقوس‌ها را به صدا درآوردند.
مکان کنونی کلیسای نوتردام از نظر تاریخی جایگاه ویژه‌ای دارد به طوری که در محلی که هم‌اکنون این کلیسا قرار دارد تا قبل از قرن چهارم میلادی معبدی غیر مسیحی وجود داشته ‌است. در قرن چهارم کلیسایی بزرگ جای آن معبد را گرفت. این ساختمان تا قرن دوازدهم بر جای بود ولی در آن زمان جمعیت پاریس به‌طور ناگهانی افزایش یافت و تصمیم گرفته شد کلیسا را بزرگ گردانند. بدین ترتیب ساختمان قبلی را خراب کرده و در سال ۱۱۶۳ میلادی کار ساختمان جدید شروع شد که ساختن آن تقریباً 2 قرن طول کشید و در ۱۳۴۵میلادی به پایان رسید. این کلیسا تا مدتی طولانی بزرگ‌ترین کلیسای اروپا بود ولی هم‌اکنون نه تنها در اروپا، بلکه در فرانسه کلیسا‌های بزرگ‌تر از آن وجود دارند. اهمیت این بنا در آن است که زیباترین اثر در معماری گوتیک است.

فاطمه عسگری‌نیا: سیل که آمد، همه چیز را با خود برد.  از خانه و زندگی مردم شهر و روستا گرفته تا  امید و آرزوهای تازه به خانه بخت رفته‌ها و کودکانه‌های رنگارنگ بچه‌های قد و نیم قد. باران هر روز سخت‌تر بارید اما هرچه بر شدت باران افزوده شد، ماراتن مهربانی مردم با سیل هم شدت بیشتری به خود گرفت؛ مردمی که به صورت فردی و گروهی، برای کمک به هموطنان خود راهی مناطق سیل‌زده شدند. آن وقت بود که گلستان، لرستان و خوزستان یکپارچه پر از ایرانی‌هایی شد که فریاد دادرسی مردم سیل‌زده را بی‌پاسخ نگذاشتند.  انگار سیل به خانه و کاشانه خودشان‌ زده است؛ مردمی که هر آنچه در توان‌شان بود برای کمک به سیل‌زده‌ها ارزانی داشتند. مدتی است تمام ایران برای کمک به سیل‌زده‌ها بسیج شده است. این روزها در پایتخت هم به هر کوی و محله که سر می‌زنیم، مردمی را مشاهده می‌کنیم که در مهربانی به سیل‌زدگان با هم رقابت می‌کنند. وعده‌گاه‌شان هم پایگاه بسیج، مساجد یا هیات‌های مذهبی محلات است. این گزارش میدانی تلاش دارد گوشه‌ای از عظمت حضور مردم برای یاری هموطنان‌شان و نقش ویژه مساجد و هیات‌های مذهبی و موکب‌ها در ساماندهی و هدایت این موضوع را در نقاط گوناگون کشور و بویژه شهر تهران به عنوان پایتخت روایت کند. بی‌شک همه این حضور جهادی گسترده را نمی‌توان در چند خط بیان کرد اما از قدیم گفته‌اند مشت نمونه خروار است.

چه خبر از  پایتخت؟
برای اینکه حال و هوای تهرانی‌ها را روایت کنیم، راهی محله‌های گوناگون شهر شدیم و سری زدیم به یکی از قدیمی‌ترین مساجد شهر در خیابان کمالی در منطقه 11. جوانان شور و حال خاصی را حوالی مسجد «امام رضا(ع)» به پا کرده‌اند. مسجدی که در روزهای جنگ تحمیلی میعادگاه اهالی محله بود و محل اعزام رزمندگان، این روزها پاتوق زن و مرد و پیر و جوان شده که برای کمک به سیل‌زده‌ها دور هم جمع می‌شوند. علاوه بر جمع‌آوری کمک‌های مردمی، عده‌ای از جوانان برای کمک به هموطنان عازم مناطق سیل‌زده شده‌اند. «رضا نیک‌نفس» از جوانان محله می‌گوید: «خبر سیل که در ایام عید به گوش‌مان رسید همراه چند تن از دوستان به گلستان رفتیم اما دیدیم مردم سیل‌زده بیش از حضور ما در آنجا  به امکانات اولیه زندگی نیازمندند، به خاطر همین برگشتن را به ماندن ترجیح دادیم تا این بار با دستی پر نزد سیل‌زدگان برگردیم».
 

در شرق تهران چه می‌گذرد؟
اما در شرق تهران مسجدی است به نام مسجد جابری که از فعال‌ترین مساجد در منطقه پیروزی تهران به حساب می‌آید. این مسجد سقاخانه‌ای دارد به نام سقاخانه حضرت ابوالفضل عباس(ع). این سقاخانه چند سالی است به محفلی برای جمع شدن نیروهای جهادی، بسیجی و اهالی محل دور هم تبدیل شده تا در مناسبت‌های گوناگون، به عموم مردم خدمت کنند. بر و بچه‌های سقاخانه حضرت ابوالفضل(ع) این روزها همزمان با سیل گسترده در چند استان کشور، با جمع‌آوری کمک‌های مردم در شرق تهران بویژه محله جابری، نیکنام، درودیان و شکوفه و همچنین کمک‌های مردم در سراسر کشور، در قالب گروهی از جوانان، پیشکسوتان و همچنین اعضای هیات امنای مسجد جابری به صورت جهادی راهی مناطق سیل‌زده شده‌اند و موکب این سقاخانه را در خوزستان به پا کرده‌اند. به گفته «حاج محمد قاسمی» مسؤول این سقاخانه، این روزها در تعدادی از شهرهای خوزستان کار طبخ و توزیع غذا در یک نوبت و در حدود روزانه هزار پرس بر عهده این سقاخانه قرار گرفته است.
 

زمان برای کمک اندک است
بالا و پایین شهر ندارد، همه آستین‌ها را  برای کمک به خواهران و برادران سیل‌زده بالا زده‌اند. بچه‌های موکب خادم‌الحسین هم در میرداماد چادر جمع‌آوری کمک‌های مردمی‌شان به پاست و نیروهای کمکی‌شان هم در حمیدیه اهواز مشغول خدمت‌رسانی به مردم‌ هستند. علاقه‌ای به درج نام و نشان‌شان در گزارش ندارند، تنها می‌گویند زمان برای کمک کوتاه است و همه مردم باید در صحنه حاضر باشند. ترجیح می‌دهند برای اطلاع از چند و چون کارشان با  «بهروز وکیلی» یکی از اعضای این موکب  که این روزها همراه دیگر دوستانش در استان خوزستان مشغول خدمت‌رسانی به سیل‌زدگان است صحبت کنیم. در تماسی که با این بسیجی داوطلب حاضر در مناطق
سیل‌‌زده داریم، می‌گوید: از نخستین روزهای وقوع سیل در شمال، غرب و جنوب کشور تیم‌های جهادی موکب خادم‌الحسین به مناطق سیل‌زده اعزام شدند. ابتدا 50 نفر از جهادگران به آق‌قلا اعزام و بعد از آن جهادگران در قالب 3 تیم 10 نفره در مناطق سیل‌زده جنوب حاضر شدند.
وی با اشاره به توزیع روزانه 5 هزار پرس غذای گرم بین سیل‌زدگان از سوی موکب خادم‌الحسین می‌گوید: موکب خادم‌الحسین تا روزی که احساس کند مردم مناطق سیل‌زده به کمک جهادگران نیاز دارند در کنار سیل‌زدگان می‌ماند.  این جهادگر جوان حضور در مناطق سیل‌زده و کمک به هموطنان نیازمند را وظیفه شرعی همه ایرانیان می‌داند و معتقد است: «خوشبختانه جوانان برای شرکت در موکب‌ها و کمک به سیل‌زدگان استقبال خوبی داشتند و در این حضور پرشور خود وحدت ملی و انسجام ایرانی را به رخ همه کشیدند».
 

در مسجد ولیعصر تهران چه خبر است؟
اهالی محله آذربایجان و همسایه‌های مسجد ولیعصر (عج) هم این روزها بیکار ننشسته و با اهدای کمک‌های خود به یاری سیل‌زدگان شتافته‌اند. «حسین پناه» عضو هیات امنای این مسجد می‌گوید: تعداد زیادی از جوانان محله همراه چند تن از بزرگان محل در قالب تیم بسیج مسجد برای کمک به مناطق سیل‌زده در لرستان و خوزستان اعزام شده‌اند و اعضای پایگاه کمک‌های مردمی مسجد هم پس از جمع‌آوری کمک مردم محله و بسته‌بندی آنها با کمک بانوان محله نسبت به ارسال این کمک‌ها اقدام کرده‌اند. وی  از حضور همه‌جانبه اهالی محله در این شور مهربانی اظهار خرسندی کرده و می‌افزاید: حضور داوطلبانه و خودجوش مرد و زن محله در کمک‌رسانی به مناطق سیل‌زده یادآور فعالیت‌های جهادی مردم در دوران جنگ است. زنان و مردانی که دوشادوش هم کمک‌رسانی به هموطنان‌شان را وظیفه ذاتی خود می‌دانند.
 

حضور پرشور موکب علی‌بن موسی‌الرضا
تعداد موکب‌هایی که از تهران راهی مناطق سیل‌زده شده‌، کم نیست. موکب علی‌بن موسی‌الرضا از جمله این موکب‌هاست؛ موکب سازمان بسیج شهرداری تهران که بنرهای تبلیغاتی‌اش برای جمع‌آوری کمک‌های مردمی را می‌توان روی در و دیوار‌های شهر دید. «سیدمحمدحسین روحانی» از مدیران این موکب می‌گوید: تیم اعزامی از موکب علی‌بن موسی‌الرضا ابتدا در منطقه سیل‌زده پل‌دختر حاضر شدند اما بعد از حضور اغلب موکب‌ها و تقسیم‌بندی کارها تیم 75 نفره ما به سمت خوزستان حرکت و کار پخت و توزیع 4 هزار پرس غذای گرم در روز را شروع کردند. به گفته وی، با افزایش تعداد نیروهای جهادی و تقسیم کار که با هدف جلوگیری از اصراف مواد غذایی در مناطق سیل‌زده انجام شد، بخش قابل توجهی از نیروهای جهادی موکب ما برای ساخت سیل‌بند در کوت سیدنعیم در سوسنگرد اعزام شدند و با کمک نیروهای بومی منطقه توانستند آب خروجی از سد کرخه را کنترل کنند. به گفته روحانی خدمات موکب علی‌بن ‌موسی‌الرضا به این بخش ختم نمی‌شود، چرا که این موکب با استقرار یک دستگاه ماشین لباسشویی و خشک کن صنعتی، بستری را فراهم کرده تا 1200 نیروی مشغول خدمت در این مناطق بتوانند از خدمات آن بهره‌مند شوند و لباس‌های خود را شسته و خشک کنند. روحانی می‌گوید: «نیروهای بسیجی ما می‌کوشند آن بخش از وسایل زندگی مردم که قابل استفاده است اعم از فرش، پتو و لباس  را بعد از شست‌وشو به کمپ‌های خارج از منطقه منتقل کنند». بخش قابل توجهی از نیروهای این موکب هم در تهران مشغول جمع‌آوری کمک‌های مردمی و انتقال آنها به مناطق سیل‌زده هستند. روحانی ادامه می‌دهد: «بعد از انتقال کمک‌های مردمی جمع‌آوری شده در تهران به مناطق سیل‌زده این کمک‌ها بین  2400 خانوار که در برگیرنده جمعیتی معادل 8000 نفر از شهرهای مختلف خوزستان می‌شود، توزیع خواهد شد».
 

بچه‌های جهادی نازی‌آباد
در منطقه 18 و نازی‌آباد هم اهالی مسجد رسول‌الله روزهای زیادی است داوطلبانه نسبت به جمع‌آوری کمک‌های اهالی محله خود برای سیل‌زدگان همت گمارده‌اند. «فائزه فرجی» یکی از بسیجیان داوطلب این پایگاه بسیج می‌گوید: درست است امکان حضور در مناطق برای کمک به برادران و خواهران سیل‌زده را نداریم اما می‌توانیم در سنگر کمک‌رسانی به این عزیزان خدمت کنیم. وی که همراه دیگر بانوان محله نازی‌آباد از ابتدای سال نسبت به جذب کمک‌های مردمی برای ارسال به مناطق سیل‌زده مشغول است، می‌گوید: هر کدام از ما نماینده‌ای برای جمع‌آوری کمک‌های اطرافیان خود و ارسال آن به مناطق سیل‌زده هستیم.

زنان اراکی هم پای کارند
در اراک هم زنان دست به کار شده‌اند و به تهیه سبزی و سیب‌زمینی سرخ شده برای سیل‌زدگان مشغولند. بانوان ساکن در شهرک هجرت شهر اراک از نخستین روزهای وقوع سیل در لرستان و خوزستان به جهت نزدیکی با این مناطق با خود عهد بستند به جای بیکار نشستن در خانه، با تهیه سبزی و خلال سیب‌زمینی سرخ شده، بخشی از نیاز مردم سیل‌زده به مواد غذایی را تامین کنند؛ 200 بانوی خیر و بسیجی داوطلبی که بیشتر ساعات روز خود را در مسجد محله سپری می‌کنند، به امید اینکه دلی را در مناطق سیل‌زده شاد کنند. حال و هوای مسجد حجت‌بن‌الحسن شهرک هجرت اراک این روزها حال و هوای مساجد اول انقلاب را گرفته است. این  را «سیده زهرا بورقانی» یکی از نمازگزاران این مسجد می‌گوید و ادامه می‌دهد: این تنها کاری است که از دست‌مان برمی‌آید. امیدواریم مورد قبول درگاه حق واقع شود. حجت‌الاسلام «بهنام حبیبی» امام جماعت مسجد هم از تعامل عوامل مسجد با موکب‌های مستقر در لرستان و خوزستان خبر می‌دهد و خاطرنشان می‌کند: با هماهنگی‌های به عمل آمده و نیازسنجی انجام شده، مواد اولیه غذایی تهیه شده توسط بانوان اراکی را به این مناطق ارسال می‌کنیم.
 

کاهش آسیب‌های روانی در سایه همدلی مردم با هم
همدلی، مهربانی و پشتیبانی از یکدیگر این روزها واژه‌های پر امیدی است که در گوشه و کنار کشور از زبان مردم شنیده می‌شود؛ گفت‌وگویی‌هایی که ریشه در همدلی این روزهای ملت ایران با هم دارد. البته دنیای مجازی و نقش بی‌بدیل آن در دامن زدن به این احساسات ناب مردمی را بعد از وقوع سیل ویرانگر نمی‌توان نادیده گرفت. وقتی تصاویر ایستادگی چند جوان اهل دهلاویه مقابل سیل برای نجات جان همنوعان‌شان در رسانه‌های مجازی پخش شد، بی‌شک همه از خود پرسیدیم این تصویر زیبا مولود چیست؟ «امید عسگرپور» رفتارشناس اجتماعی در پاسخ به این پرسش به «وطن‌امروز» می‌گوید: روحیه همدلی و مهربانی بین مردم در زمان وقوع بحران جدا از ریشه  در فرهنگ اصیل ایرانی، در سایه بلوغ فرهنگی و اجتماعی مردم حادث می‌شود. وی می‌افزاید: کاهش آسیب‌های روانی مردم سیل‌زده در سایه حضور داوطلبانه نیروهای مردمی از سراسر ایران ارمغان ارزشمند ملت ایران برای خسارت‌دیدگان این مناطق بود.

گردان زنان نانوای کرمان
شور ایرانی برای کمک به سیل‌زدگان در همه نقاط ایران قابل روایت است. شاید یکی از زیباترین بخش‌های این قصه مهربانی، فعالیت گردان بانوان نانوای شهر خانوک کرمان باشد؛ زنانی که روزانه 3 هزار قرص نان برای سیل‌زدگان پخت می‌کنند. این گردان مردمی که هر ساله در ایام اربعین حسینی کار پخت نان برای زائران حسینی را بر عهده دارد، این روزها فعالیت‌های خیرخواهانه خود را معطوف مناطق سیل‌زده کرده‌ است.  مسؤول گردان زنان نانوای خانوک می‌گوید: گروه ما متشکل از 40 مادر، خواهر و همسر شهید است که فعالیت‌های خود را از 3 سال پیش در موکب‌های اربعین حسینی شروع کرده‌اند. «فاطمه زادخوش» اظهار داشت: هر روز به نام یکی از شهدای 8 سال دفاع‌مقدس کار پخت نان را شروع می‌کنیم و تا روزی که احساس کنیم مردم مناطق سیل‌زده به کمک ما نیاز دارند این کار را ادامه خواهیم داد.
 

گروه سیاسی: محمدجواد ظریف روز گذشته در صدر هیاتی سیاسی و در ادامه مشورت‌ها و رایزنی‌های مستمر بین مقامات کشورمان و مقامات سوریه و ترکیه، در سفری 2 روزه به دمشق رفت و پس از آن به ترکیه سفر می‌کند.
به گزارش «وطن‌‌امروز»، سفر ظریف به سوریه همچنین در پی 2 اقدام آمریکا علیه کشورهای منطقه از جمله ایران و سوریه انجام شد؛ نخست، اقدام ترامپ در به رسمیت شناختن اقدام غیرقانونی رژیم صهیونیستی در اشغال جولان و همچنین تصمیم عجیب آمریکا مبنی بر معرفی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به عنوان گروهی تروریستی.
این 2 موضوع در بدو سفر ظریف به دمشق نیز مورد تاکید وی قرار گرفت و تاکید شد که علت این تصمیمات آمریکا شکست‌های پی‌درپی این کشور از مردم منطقه در ماه‌های گذشته است. پیگیری توافقات قبلی مسؤولان 2 کشور هم دیگر هدف سفر به سوریه عنوان شده است. طبق این گزارش، ظریف قرار است امروز سفری نیز به ترکیه داشته باشد. بر اساس بیانیه‌ای که از سوی وزارت خارجه ترکیه منتشر شده است، در جریان دیدار ظریف با مقامات این کشور، تمام جنبه‌های روابط دوجانبه مورد بحث قرار خواهد گرفت و درباره مسائل منطقه‌ای و بین‌المللی تبادل‌نظر خواهد شد.
سفر به دمشق، 2 ماه پس از قهر عجیب
سفر دیروز ظریف به سوریه اما در شرایطی انجام شد که او اسفندماه سال گذشته و پس از اعلام خبر سفر بشار اسد به تهران، در اقدامی عجیب در اعتراض به عدم حضورش در دیدار اسد با روحانی از سمت وزارت امور خارجه استعفا داده بود.
ششم اسفندماه سال گذشته و تنها ساعاتی پس از سفر مهم رئیس‌جمهور سوریه به ایران که پس از 7 سال انجام شد، محمدجواد ظریف در اقدامی خارج از عرف که از سوی برخی رسانه‌ها به تصمیم کودکانه تعبیر شد، استعفایش را در صفحه شخصی خود در اینستاگرام رسانه‌ای کرد تا به‌واسطه این اقدام او، سفر مهم رئیس‌جمهور سوریه به تهران تحت‌الشعاع اقدام عجیب ظریف واقع شود.
ظریف در نامه استعفای خود به روحانی به فاصله 5 دقیقه‌ای محل کار خود با کاخ ریاست‌جمهوری اشاره و نسبت به نبودش در «عکس و فیلم» ملاقات روحانی - اسد بشدت گلایه کرد. همزمان نیز برخی حامیان ظریف به حضور واعظی و غیبت ظریف در آن دیدار اشاره کرده و تاکید داشتند رئیس دفتر رئیس‌جمهور مسبب این ناهماهنگی و رنجش خاطر ظریف بوده است. از سوی دیگر، همان زمان و به موازات تلاش برای بازگرداندن ظریف به وزارت امور خارجه و پس از آن، تماس‌های متعددی از جانب مقامات سوری برای دعوت از ظریف به این کشور انجام شد تا به نوعی از او «دلجویی» به عمل آید. از جمله در نخستین روز بازگشت ظریف به وزارت امور خارجه، ولید المعلم، وزیر خارجه سوریه با او تلفنی گفت‌وگو و پیرامون سفر اسد به تهران رایزنی کرد. سفیر سوریه در تهران نیز همان روز، در تماسی تلفنی با ظریف دعوت بشار اسد، رئیس‌جمهور سوریه از وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران برای سفر به سوریه را به وی اعلام کرد. همچنین  روحانی، فردای استعفای ظریف به نقل از اسد اظهار داشت که سفر وی به دلیل تشکر از رهبر و ملت ایران بوده است و اتفاقا در خلال صحبت‌هایش از وزارت امور خارجه هم تشکر کرد!
از این رو به نظر می‌رسد سفر روز گذشته محمدجواد ظریف به سوریه از همان زمان استعفا و بازگشت او به وزارت امور خارجه نهایی و هماهنگ شده بود و موضوعات  فی‌مابین در جریان این سفر، از جمله اقدام ترامپ در به رسمیت شناختن اقدام غیرقانونی رژیم صهیونیستی در اشغال جولان پس از آن در دستور کار قرار گرفته است.
اقدام آمریکا علیه سپاه بسیار ابلهانه بود
 ظریف دیروز در بدو ورود به دمشق از سوی فیصل مقداد، قائم‌مقام وزیر خارجه سوریه مورد استقبال قرار گرفت و سپس به همراه دیگر همراهانش با حضور در زینبیه دمشق، بارگاه حضرت زینب سلام‌الله علیها را زیارت کرد.
وزیر امور خارجه در حرم مطهر حضرت زینب در جمع خبرنگاران درباره اهداف سفرش به دمشق گفت: سفری که امروز به دعوت مقامات عالی سوریه به سوریه داریم برای هماهنگی در مسائل منطقه‌ای و بین‌المللی و همین‌طور اجرای توافقات مسؤولان 2 کشور و روسای جمهور در حوزه روابط دوجانبه است و بعد از اینجا سفر دیگری با همین اهداف به ترکیه خواهم داشت.
وی افزود: در چند هفته گذشته تحولات مهمی در منطقه ما رخ داده که مهم‌ترین آنها واکنش مستاصلانه ایالات متحده به شکست‌هایی است که ماه‌های قبل از مردم منطقه خورده است. در پی پیروزی مردم سوریه بر تروریست‌هایی که توسط آمریکا حمایت می‌شدند، پاسخ آن را  آقای ترامپ از طریق به رسمیت شناختن اقدام غیرقانونی رژیم صهیونیستی در اشغال جولان از یک طرف و از طرف دیگر اقدام بسیار ابلهانه‌،‌ غیرقانونی و بی‌سابقه در اعلام سپاه به عنوان یک گروه تروریستی نشان داد. ظریف عنوان کرد: این اقدامات 2 واقعیت را نشان داد؛ یکی شکست‌های پی‌درپی آمریکا و دوم اینکه سیاست آمریکا و بویژه دولت کنونی کاخ سفید، صرفا در خدمت اهداف رژیم صهیونیستی و شخص نتانیاهو است و به عنوان هدیه انتخاباتی، این کارها را آقای ترامپ برای نتانیاهو انجام می‌دهد.  وی گفت: در این شرایط نیاز است کشورهای مترقی با هم همفکری داشته باشند؛ کشورهایی که معتقد به حقوق بین‌الملل هستند و معتقدند حقوق بین‌الملل باید توسط همه رعایت شود، نه قانون جنگل توسط ایالات متحده که این نیاز به همفکری و همکاری دارد. ظریف بیان کرد: مردم و دولت ما اعلام آقای ترامپ هم درباره سپاه و هم درباره بلندی‌های جولان را بشدت محکوم کردند و نیاز است با دوستان سوری درباره نحوه برخورد با این حرکت غیرقانونی صحبت کنیم و همین‌طور درباره پروژه مشترکی که ما و سوریه برای بازگشت صلح و ثبات به سوریه داریم و لازم است مسیر سیاسی بعد از پیروزی‌های مقاومت و مردم سوریه پیگیری شود.
جزئیات دیدار ظریف با اسد
دیدار با اسد نخستین ملاقات ظریف در دمشق بود که پیش از ظهر دیروز انجام شد. بررسی ابعاد مختلف روابط دوجانبه، مهم‌ترین مسائل منطقه‌ای، بررسی آخرین تحولات ابتکار آستانه و روند سیاسی حل بحران در سوریه و پیگیری توافقات سفر معاون اول رئیس‌جمهور اسلامی ایران به سوریه از محورهای اصلی گفت‌وگو در این دیدار بود.
ظریف پس از این ملاقات در جمع خبرنگاران درباره گفت‌وگوهایش با بشار اسد گفت: ما گفت‌وگوی خوبی داشتیم و درباره موضوعات منطقه‌ای، روند صلح آستانه و روابط دوجانبه ایران و سوریه گفت‌وگو کردیم. ما همیشه در کنار مردم سوریه هستیم و با دولت و مردم سوریه برای بهبود وضعیت اقتصادی هر 2 کشور همکاری خواهیم کرد و معتقدم از طریق همکاری می‌توانیم شرایط زندگی را برای هر 2 ملت ارتقا دهیم.
وی افزود: ما نیاز داریم در عرصه بین‌المللی از جمله روند آستانه همکاری کنیم تا در مسیر دستیابی به صلح و حل سیاسی بحران سوریه  حرکت کنیم. وی درباره وضعیت ادلب نیز عنوان کرد: ما درباره وضعیت ادلب نگرانی جدی داریم و حتما ما، ترکیه و روسیه موظفیم تعهداتی را که درباره ادلب شده و یکی از مهم‌ترین آنها خلع سلاح گروه‌های تروریستی و خارج کردن این گروه‌ها از ادلب است اجرا کنیم. ظریف همچنین عنوان کرد: گروه النصره و تهدیدی که اینها برای مردم ادلب و مردم مناطق اطراف بویژه حلب دارند، تهدید جدی است و همه ما در گروه‌ آستانه موظفیم در این زمینه این کار را با جدیت دنبال کنیم و در سفر به ترکیه حتما در این زمینه صحبت خواهم کرد.
هر دو کشور در یک جبهه هستیم
دیدار با همتای سوری، برنامه دیگر ظریف پس از ملاقات با بشار اسد بود. وزیر امور خارجه در جریان دیدار با ولید معلم، همتای سوری خود در دمشق، در سخنانی گفت: مردم سوریه برای ما مردمی بسیار عزیز هستند، مخصوصاً که آنها با مقاومت خود در برابر گروه‌های تکفیری و تروریستی، منطقه را از یک خطر جدی نجات دادند.
وی افزود: ما بسیار خوشحال هستیم که در جریان مقاومت و مبارزه با این خطر جدی برای مردم منطقه و جهان، در کنار مردم سوریه، عراق و منطقه بودیم. به گزارش ایسنا، در پاسخ به این اظهارات ظریف، وزیر امور خارجه سوریه نیز اظهار کرد: پیروزی حاصل شده پیروزی مشترکی است به این دلیل که هر 2 کشور در یک جبهه هستیم.
 

اینستاگرام در اقدامی خصمانه و در راستای اقدام اخیر دولت آمریکا علیه سپاه، صفحات برخی مقامات ایرانی را مسدود کرد. بر اساس این گزارش، دیروز و پریروز صفحات برخی مقامات و فرماندهان ارشد سپاه پاسداران در شبکه اجتماعی اینستاگرام از دسترس خارج شد. این اقدام اینستاگرام پس از آن صورت گرفت که دولت آمریکا اخیرا در اقدامی خصمانه نام سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را در فهرست سازمان‌های به‌اصطلاح تروریستی مورد نظر خود قرار داد. حالا اینستاگرام در یک اقدام هماهنگ، صفحات برخی فرماندهان سپاه را از دسترس خارج کرده است. تا بعدازظهر دیروز، فهرست صفحاتی که توسط اینستاگرام از دسترس خارج شده، به این شرح است: سردار سرلشکر محمدعلی جعفری فرمانده کل سپاه، سردار سرلشکر قاسم سلیمانی فرمانده نیروی قدس سپاه،  سردار سرلشکر محمد باقری رئیس ستادکل نیروهای مسلح،  سردار محمد پاکپور فرمانده نیروی زمینی سپاه و سردار موسی کمالی رئیس اداره سرمایه انسانی سرباز ستاد کل نیروهای مسلح. به غیر از این صفحات، اینستاگرام برخی صفحات طرفداری سپاه از جمله صفحه «سپاه پاسداران» را نیز مسدود کرد. نکته قابل تامل اینکه به غیر از فرماندهان رسمی سپاه، اینستاگرام صفحات محمدباقر قالیباف، شهردار اسبق تهران و سید عزت‌الله ضرغامی، رئیس اسبق سازمان صداوسیما را نیز از دسترس خارج کرده است. موضوعی که باعث شده این گمانه تقویت شود که اینستاگرام در حال اجرای دستور دولت آمریکا بر اساس یک فهرست از فرماندهان سپاه و همین‌طور چهره‌‌‌هایی است که سابقه حضور در سپاه را داشته‌اند. دیروز همچنین اینستاگرام صفحه انگلیسی سایت رهبر معظم انقلاب را مسدود کرد.

گروه اقتصادی: 2 سال و 4 ماه بعد از اینکه هیات دولت حذف یک صفر از پول ملی را تصویب کرد بانک مرکزی با مدیریت جدید حذف 4 صفر از پول ملی را رسما به هیات دولت برد تا مشخص شود در این مدت ارزش پول ملی دستخوش اتفاقات بسیاری شده است.
به گزارش «وطن‌امروز»، 17 آذر 1395 خبری عجیب از جلسه هیات دولت بیرون آمد: در جریان بررسی لایحه قانون بانک مرکزی، هیات دولت واحد پول ملی را از «ریال» به «تومان» تغییر داد. واحد پول ملی در متن پیشنهادی از سوی بانک مرکزی «ریال» معرفی شده بود اما هیات دولت در اولین گام این واحد را به «تومان» تغییر داد و ارزش هر «تومان» را 10 «ریال» تعیین کرد.
البته هیچ‌گاه این لایحه به مجلس نرفت. زمانی که چنین تصمیمی گرفته شده بود دلار حدود 4‌هزار تومان در بازار آزاد خرید و فروش می‌شد اما 2 سال و 4 ماه بعد از آن نرخ دلار حدود 14 هزار تومان شده که افت شدید ارزش پول ملی را در پی داشته است.
جالب اینکه در سال 95 رئیس‌کل وقت بانک مرکزی در پاسخ به منتقدانی که خواهان حذف چند صفر به جای یک صفر از پول ملی بودند، اعلام کرد این مصوبه تغییر واحد پول ملی است نه رفرم پولی. سیف گفت: «موضوع رفرم یا اصلاح پولی به معنای حذف چند صفر، با مصوبه اخیر متمایز است. اجرایی کردن طرح حذف 3 صفر مستلزم شرایط مناسب اقتصادی از جمله تورم تک‌رقمی پایدار و ثبات اقتصادی است».
حالا 2 سال و 4 ماه بعد از این مصوبه، بانک مرکزی در طرح خود به دولت خواهان رفرم پولی شده و اگر با معیارهای سیف و رئیس‌کل قبلی بخواهیم دست به رفرم بزنیم باید بگوییم بانک مرکزی معتقد به شرایط پایدار اقتصادی است. به عبارت بهتر دولت اگر دست به حذف 4 صفر بزند به معنای آن خواهد بود که دولتی‌ها اعتقاد دارند هم‌اکنون ثبات اقتصادی در کشور وجود دارد و تورم کنترل شده است اما کارشناسان نظری غیر این دارند؛ شرایط اقتصادی در کشور ناپایدار است و دستیابی به ثبات اقتصادی سخت به نظر می‌رسد.
جزئیات طرح بانک مرکزی
حذف 4 صفر به جای یک صفر یکی از وعده‌های همتی بعد از آغاز ریاستش بر بانک مرکزی بود و حالا وی این طرح را به هیات دولت برده است.
براساس این طرح، واحد پول ملی جدید تحت عنوان «تومان» تعریف می‌شود که هر «تومان» برابر 10 هزار ریال فعلی و یکصد ریال جدید خواهد بود.
بزرگ‌ترین قطع اسکناس در مجموع، کاهش کارایی پول ملی در تسویه مبادلات جاری فعالان اقتصادی کشور را به‌همراه داشته است.
از سوی بانک مرکزی طول «دوره گذار» از «ریال» به «تومان» 24 ماه پیشنهاد شده است و در این مدت اسکناس‌ها و سکه‌های قدیمی جمع‌آوری و جایگزین می‌شود.
از تاریخ رواج قانونی «تومان» در همه قوانین خاص و عام، «تومان» جایگزین «ریال» به‌عنوان واحد رسمی پول جمهوری اسلامی ایران خواهد شد، «تومان» بر مبنای نرخ برابری جایگزین می‌شود. همچنین مبالغ مندرج در همه تعهدات و اسناد و دفاتر و قراردادها از تاریخ رواج قانونی «تومان» باید به این پول تقویم و ثبت و مطالبه شود و هرجا که در تعهدات و اسناد و دفاتر تجاری و قراردادها تا قبل از تاریخ رواج «تومان» از واحد «ریال» استفاده شده است، تقویم این مبالغ براساس نرخ برابری به تومان الزامی خواهد بود.
چگونگی عملیات حسابداری، مالی، مالیاتی، محاسباتی، آماری، تهیه و تنظیم صورت‌های مالی، داده‌های تاریخی، ثبت اطلاعات، اصلاح دفاتر و حساب‌ها و گرد کردن اعداد، در دستگاه‌های اجرایی و همچنین توسط اشخاص حقیقی و حقوقی که طبق مقررات قانونی مربوط مکلف به نگهداری دفاتر تجاری هستند، در فرآیند تغییر واحد پول قانونی کشور، طبق آیین‌نامه‌ای خواهد بود که ظرف مدت 6 ماه از تاریخ تصویب این قانون مشترکاً «توسط وزارت امور اقتصادی و دارایی و بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران» تهیه می‌شود و به ‌تصویب هیأت وزیران می‌رسد.
آیا شدنی است؟
قطعا همه دوست دارند ارزش پول ملی حتی به ظاهر هم شده افزایش یابد اما ثبات و پایداری آن در اقتصاد از اهمیت زیادی برخوردار است. اگر 1000 تومان فعلی (همان 10 هزار ریال) به یک تومان تغییر یابد هیچ تفاوتی در قیمت‌ها ایجاد نمی‌شود و باز تورمی ناچیز به همراه دارد اما مهم‌ترین فاکتور در رفرم پولی این است که حتما باید دولت شرایط ثبات اقتصادی را فراهم کند تا صفرهای پول ملی دوباره بازنگردد. تجربه تلخ کشورهایی که تورم بالایی داشته‌اند نشان داده که حتی حذف 10 صفر از پول ملی آنها باعث افزایش ارزش پول ملی‌شان نشده و شاهد بازگشت صفرها به پول ملی آنها بوده‌ایم. کشورهای موفق در رفرم پولی دارای اقتصاد پایدار و ثبات اقتصادی برای مدت زمان طولانی بوده‌اند و بهتر است دولت اگر واقعا این توانایی را در خود نمی‌بیند دست به رفرم پولی و پرداخت هزینه‌های گزاف در این‌باره نزند. در مقابل اگر همتی برای ثبات اقتصادی و رونق تولید وجود داشته باشد، می‌توان برای رسیدن به اهداف رفرم پولی که تسهیل در معاملات مهم‌ترین آن است امیدوار بود.
 

اگر نمی‌توانید، رفرم پولی انجام ندهید
احمد حاتمی‌یزد، اقتصاددان معتقد است: حذف صفر از پول ملی تاثیری بر فاکتورهای اصلی اقتصاد ندارد. یعنی اگر 10 هزار ریال، در عمل یک تومان شود، نه اشتغال بیشتر می‌شود و نه سود بانکی، نه تورم و نه رشد اقتصادی در حد مطلوب قرار می‌گیرد. درواقع پارامترهای اصلی اقتصاد اصلاً به تعداد صفرهای پول ملی مربوط نیست. از طرفی هم وضعیت اقتصادی کشور بی‌ثبات است. تحریم‌های آمریکا علیه ایران اعمال‌شده است. تورم رو به افزایش است و برای رشد نقدینگی هم ‌فکری نشده است. بنابراین حتی با در نظر گرفتن مطلوب بودن حذف صفر از واحد پول ملی، در زمان درستی از آن صحبت نشده است. به اعتقاد من این اقدام، تنها اقدامی ویترینی است تا مسائل حاد دیگری که در دستور بانک مرکزی است نادیده گرفته شود. به گفته او، تمام اسکناس‌های کشور از هزار تومان و حتی کمتر تا 10 هزار تومانی و بیشتر باید تغییر کند. تغییر تمام این اسکناس‌ها هزینه دارد و در مقابل هیچ سودی هم برای اقتصاد کشور ندارد. بااین‌حال تنها توجیهی که برای حذف صفر از واحد پول ملی مطرح می‌شود، این است که رقم ترازنامه شرکت‌ها و بانک‌ها و گزارش‌های مالی و ادارات آمار کوچک می‌شود. حذف صفر باید زمانی انجام شود که ثبات اقتصادی به کشور بازگشته باشد. تا زمانی که ثبات اقتصادی نداشته باشیم، نمی‌توانیم چنین اقدام لوکسی انجام دهیم. حاتمی‌یزد تاکید کرد: اگر در شرایط فعلی که اقتصاد ثبات ندارد، صفرهای پول ملی حذف شود، بر اثر تورم دوباره همین صفرها برمی‌گردد. اگر چنین اقدامی بدون برنامه‌ریزی انجام شود، تنها هزینه‌های اضافی روی دست اقتصاد می‌گذارد.

محمدرضا کردلو: روزهای پایانی سال 2017، خبر پرفروش شدن یک فیلم سینمایی در ژانر ورزشی در سینمای روسیه مطرح شد. «عمودی رفتن» (BBEPX) نه‌تنها پرفروش‌‌‌‌‌ترین فیلم سال 2017 که موفق‌‌‌‌‌ترین فیلم تاریخ این کشور لقب گرفت. با کمک فروش «عمودی رفتن»، سینمای روسیه با پشت‌ سر گذاشتن فرانسه برای نخستین‌بار به بزرگ‌ترین بازار سینمای اروپا در سال ۲۰۱۷ تبدیل شد. ماجرای فیلم اما چه بود؟ «عمودی رفتن» بازی تاریخی تیم‌‌‌های ملی بسکتبال آمریکا و شوروی را در فینال رقابت‌‌‌های المپیک ۱۹۷۲ مونیخ روایت می‌کند. بازی 2 تیم بسکتبال شوروی و آمریکا در فینال المپیک مونیخ 1972 تا 3 ثانیه مانده به پایان با یک امتیاز اختلاف به سود آمریکا جریان داشت. در این لحظه «ایوان ادشکو» توپی را از میانه‌های زمین برای هم‌تیمی‌اش «الکساندر بلوف» فرستاد و او با گل کردن توپ، قهرمانی را به مردان شوروی هدیه داد. آمریکایی‌ها که به داوری این بازی اعتراض داشتند، هرگز شکست را نپذیرفتند و همچنان به نتیجه آن بازی تاریخی رویکردی همراه با تردید و اعتراض دارند. «عمودی رفتن» به کارگردانی «آنتون مگردیچف» از آخرین روزهای 2017 میلادی در سینماهای روسیه به نمایش عمومی درآمد و با فروشی نزدیک به 40 میلیون دلار، موفق‌ترین فیلم تاریخ این کشور لقب گرفت. این موفقیت تاریخی برای یک فیلم ورزشی در شرایطی به دست آمد که ورزش روسیه با بحران دوپینگ دست و پنجه نرم می‌کرد و  روابط این کشور با آمریکا در پایین‌ترین سطح ممکن قرار داشت. تا جایی که یک مستند آمریکایی «دوپینگ» در ورزش روسیه را سوژه خود قرار داده بود. آنچنان که در این فیلم مستند می‌بینیم یک مستندساز آمریکایی و یک پژوهشگر روس، حقایق مربوط به دوپینگ در مسابقات المپیک را افشا می‌کنند. آنها به اطلاعاتی دست پیدا می‌کنند که برنامه مخفی دوپینگ ورزشکاران روس را آشکار می‌کند. مستند «ایکاروس» رسوایی دوپینگ ورزش روسیه را در سطح بین‌المللی به تصویر می‌کشد و اطلاعات دقیقی را درباره یک تقلب ورزشی گسترده ارائه می‌کند؛ ماجرایی که از این هم فراتر می‎رود و به یک کشمکش سیاسی- اجتماعی بدل می‎شود و حتی بر برگزاری مسابقات جام‌جهانی فوتبال در این کشور سایه می‌اندازد. اکران مستند «ایکاروس» دوباره بر آتش اختلافات ورزشی و سیاسی روسیه با آمریکا می‌دمد و باعث ایجاد حساسیت‌های زیادی می‌شود. اسکار هم در ادامه رویکرد سیاسی خود که باعث شده عنوان
«POLETIC HOLLYWOOD» را به خود بگیرد، نسبت به این موضوع مهم بی‌تفاوت عمل نمی‌کند و اتفاقا این مستند برنده‌ جایزه اسکار 2018 در بخش بهترین مستند بلند می‌شود.  در میانه رقابت‌‌های اینچنینی در میدان ساخت آثاری با ژانر ورزشی که با تهییج مخاطبانی که به ملیت خود افتخار می‌کنند همراه شده است، می‌توان سوالات فراوانی درباره ژانر ورزشی در سینمای ایران مطرح کرد؛ با این همه جذابیت‌‌های ورزشی، قهرمانی‌ها، ناداوری‌ها، چهره‌‌های سرشناس ورزشی، حضور در عرصه‌‌های جهانی و شاید همان بازی خیلی خاص ایران و آمریکا در جام‌جهانی 98 که لقب یکی از سیاسی‌‌‌‌‌ترین بازی‌‌های فوتبال قرن را نیز به خود گرفته بود، چرا سینمای ایران آن اندازه که باید نسبت به ورزش قهرمانی نپرداخته است؟ و شاید بشود سوال اساسی‌تری را نیز مطرح کرد که آیا واقعا از فیلم‌هایی در ژانر ورزشی در سینمای ایران استقبال می‌شود؛ تجربه ژانر ورزشی در سینمای ایران چه می‌گوید؟ ژانر ورزشی با استقبال کم مواجه می‌شود یا فیلم‌‌‌هایی که در این ژانر ساخته می‌شوند از کیفیت لازم برخوردار نیستند؟ در مطلب زیر به بهانه شکست فیلم «غلامرضا تختی» در گیشه، نگاهی کوتاه به سینمای ورزشی در دنیا و تعدادی از ساخته‌‌های سینمایی و تلویزیونی در ایران با محوریت ورزش انداخته‌‌‌‌‌‌ایم.

در دهه‌‌های 40 و50 یکی از پرمخاطب‌‌‌‌‌ترین برنامه‌‌های تلویزیون در ایران، مسابقه‌‌های مشت‌زنی محمد‌علی کلی بود؛ مسابقه‌‌‌هایی که تماشاگران به شوق پیروزی «کلی» پای آن می‌نشستند و با هر شکست «کلی» ناراحتی فراوان در بینندگان ایرانی پدید می‌آمد. در گزارش‌‌های مختلف، عکس‌هایی از ازدحام مردم در مکان‌هایی همگانی همچون قهوه‌خانه‌ها برای تماشای مبارزه‌های محمدعلی به جای مانده است. گرایش این بوکسور پرآوازه آمریکایی به آیین اسلام یکی از دلایل اهمیت او برای ایرانیان بود. نزدیک به 3 سال قبل وقتی «محمدعلی» اسطوره بوکس جهان با همه خاطرات تلخ و شیرین ورزشی‌‌‌‌اش از دنیا رفت، یکی از موضوعاتی که در رسانه‌ها مطرح می‌شد فهرست فیلم‌هایی بود که درباره او ساخته شده است.
درباره علی
اولین فیلم درباره این ستاره ورزشی در سال 1971 با عنوان «علی مبارز» به کارگردانی مشترک «ریک باکستر» و «ویلیام گریواس» ساخته شد که ماجرای آن حول محور اولین تقابل وی با «جو فریزر»، مهم‌ترین رقیبش و جنجال‌های خارج از رینگ بود. در این فیلم «محمدعلی کلی» و «جو فریزر» در نقش‌های خودشان بازی کردند. «بزرگ‌ترین» دومین فیلم با حضور «کلی» در نقش خودش، در سال 1977 به کارگردانی «تام گریس» رقم خورد که درباره زندگی وی پس از المپیک سال 1960 تا کسب مجدد قهرمانی سنگین‌وزن جهان و بازپس گرفتن قهرمانی از «جورج فورمن» بود. مستند «وقتی ما پادشاه بودیم» در سال ۱۹۹۶ به کارگردانی «لئون گست» ساخته شد که به مسابقه مشت‌زنی دسته سنگین‌وزن جهان بین «محمدعلی کلی» و «جورج فورمن» می‌پرداخت. این مسابقه که سی‌ام اکتبر ۱۹۷۴ برگزار شد، با نام «غرش در جنگل» شناخته می‌شود. در این فیلم افراد مشهوری چون «جیمز براون»، «بی بی‌کینگ»، «نورمن میلر» و «اسپایک لی» حضور دارند. نمایش فیلم «وقتی ما پادشاه بودیم» در سال ۱۹۹۴ با استقبال منتقدان مواجه شد و این فیلم در همین سال جایزه اسکار بهترین فیلم مستند بلند را دریافت کرد. «علی: قهرمان آمریکایی» به کارگردانی «لئون ایکاسو»، فیلم تلویزیونی زندگی‌نامه «محمدعلی کلی» در سال 2000 بود که بیشتر از طریق فلش‌بک به زندگی وی، زمانی که هنوز مسلمان نشده بود می‌پردازد. این فیلم که در آن «دیوید رامسی» در نقش محمدعلی بازی می‌کند، شامل جدال معروف قهرمان جهان در سال 1974 با «جورج فورمن» نیز می‌شود. فیلم «علی» محصول سال 2001 ساخته «مایکل مان» یکی از منحصربه‌فردترین فیلم‌ها درباره «محمدعلی کلی» است، چرا که برخلاف اغلب آنها در قالب مستند ساخته نشده است. این فیلم به روایت زندگی این بوکسور در خلال سال‌های ۱۹۶۴ تا ۱۹۷۴ میلادی می‌پردازد و در آن «ویل اسمیت» بازیگر معروف آمریکایی در نقش محمدعلی به ایفای نقش پرداخته است و برای این نقش نامزد اسکار بهترین بازیگر مرد سال ۲۰۰۱ نیز شد. در مستند «رودرروی علی» که سال 2009 توسط «پیت مک کورماک» ساخته شد، زندگی این ستاره دنیای مشت‌زنی از زبان 10 نفر از مهم‌ترین رقبای او روایت می‌شود که به ستایش از وی در طول دوران حرفه‌ای ورزشی‌اش می‌پردازند. این فیلم در نهایت به جمع نامزدهای نهایی بخش مستند اسکار راه یافت اما موفق به کسب جایزه نشد. مستند «محاکمه محمدعلی» ساخته «بیل سیگل» در سال 2013 روایتگر مسلمان شدن وی و همچنین امتناع او از حضور در جنگ ویتنام است. در این مستند به واکاوی عقاید کلی درباره نابرابری نژادی و همچنین مذهب پرداخته شده است. اما مستند «من علی هستم» که جدیدترین فیلم درباره قهرمان 3 دوره بوکس سنگین‌وزن جهان است و سال 2014 به کارگردانی «کلر لوئینس» ساخته شد، با استفاده از فایل‌های صوتی مصاحبه با کلی و خانواده‌اش، روایتی مستند از داستان زندگی او ارائه می‌دهد. در این پروژه سینمایی «مارک تایسون» و «جورج فورمن» از قهرمانان پرآوازه بوکس جهان نیز مقابل دوربین رفته‌اند.
تعلیق و درام در ورزش و سینما
همانطور که می‌بینید اهمیت یک شخصیت اسطوره‌ای ورزشی برای سینمای هالیوود تا حدی است که فیلم‌های سینمایی و مستند مهمی توسط افراد مختلف درباره او ساخته می‌شود. سینمای هالیوود در فیلم‌‌های بیوگرافی و آثاری که صرفا در ژانر ورزشی ساخته شده‌‌‌‌اند، به قهرمانی‌ها و جذابیت‌‌های سینمایی دنیای ورزش توجه کرده است. در یکی از نوشته‌ها پیرامون ارتباط ورزش و سینما آمده است: «ورزش» و «سینما» اولا به دلیل اشتراکات ذاتی‌شان در وابستگی به «تعلیق» و «درام» و جذب مخاطب با «جذابیت‌های نمایشی»، و ثانیا به دلیل بازگشت اقتصادی سینما با استفاده از شهرت ستارگان ورزشی، از ابتدای تاریخ سینما همواره پیوندی جدی داشته‌اند و به همین دلیل هزاران فیلم سینمایی با محوریت ورزش‌های مختلف در جهان تولید شده است و هرساله به تعداد آنها اضافه می‌شود. خیلی از همین درام‌های ورزشی هم با کسب جوایز مهمی چون اسکار یا کسب محبوبیت در بین مخاطبان جدی‌تر سینما یا با درآمدهای بالا توانسته‌اند بخش مهمی از تاریخ سینما را نیز به خود اختصاص دهند و برای همین حتی دنباله‌های متعددی نیز بر آنها ساخته شده است.
پرداخت‌‌های سینمایی در ژانر ورزشی از دوران سینمای صامت آغاز شده است؛ «دانشجوی سال اول» با بازی «هارول لوید» از کمدین‌‌های مشهور تاریخ سینما، توسط «فرد سی نیومیر» و «سام تیلور» در سال 1925 ساخته می‌شود. در این فیلم دانشجویی به نام «هارولد لمب» بتازگی وارد دانشگاه شده و در اولین اقدام تلاش می‌کند به تیم راگبی دانشگاه راه پیدا کند اما او که هیکلش نحیف است و عینک بر چشم دارد، مدام از سوی مربی و بازیکنان خوش‌هیکل و توانمند تیم راگبی دانشگاه مورد تمسخر قرار می‌گیرد، با این حال هارولد که سر نترس و روحیه ماجراجویی دارد با همه آزارهایی که می‌بیند دست از تلاش نمی‌کشد. سکانسی که لوید در آن توپ راگبی را در دست دارد و همه بازیکنان تیم دانشگاه روی او افتاده‌‌اند و او با تعجب و افتخار به دوربین نگاه می‌کند یکی از درخشان‌‌‌‌‌ترین سکانس‌‌های ورزشی تاریخ سینماست.
سینماگران مؤلف در ژانر ورزشی
اهتمام کارگردانان صاحب سبک سینما به ساخت آثاری در ژانر سینمای ورزشی نیز جالب است. مارتین اسکورسیزی با فیلم مهم «گاو خشمگین» یکی از سینمایی‌‌‌‌‌ترین آثار با محوریت ورزش را در سال 1980 و بر مبنای کتاب «گاو خشمگین؛ داستان من» نوشته «جیک لامونا» می‌سازد. این فیلم در بسیاری از فهرست‌‌های سینمایی بهترین فیلم ورزشی تاریخ سینما معرفی شده است. «لامونا» یکی از معروف‌‌‌‌‌ترین قهرمانان مشت‌زنی تاریخ است که از سال 1949 تا 1951 مرد شماره یک رینگ بوکس جهان در میان‌وزن بود.  او که به دلیل ضربات هولناک و خستگی‌ناپذیر بودنش در مبارزه به گاو خشمگین معروف شده بود، زندگی پرفرازونشیبی داشت. لامونا که بسیار بی‌قید بود و بددهن، با تلاش خودش به اوج رسید و با خودویرانگری‌‌‌‌اش به ورطه سقوط افتاد. رابرت دنیرو در فیلم «گاو خشمگین» یکی از بهترین بازی‌‌های کارنامه کاری خودش و یکی از هیجان‌انگیزترین نقش‌آفرینی‌‌های تاریخ سینما را خلق کرد. فیلم یک تراژدی تمام‌عیار است که با بی‌رحمی تمام، ظهور و سقوط قهرمان داستان را به تصویر می‌کشد. دنیرو که برای این فیلم اسکار بهترین بازیگر نقش اول مرد را به دست آورد، برای باورپذیر کردن نقش خود دست به همه کار زد. از شرکت کردن در مسابقات مشت‌زنی بروکلین تا اضافه کردن 30 کیلو به وزن خود. دنیرو آنقدر باورپذیر در نقش یک بوکسور حرفه‌ای ظاهر شد که حتی «جیک لاموتای» واقعی که در این فیلم به عنوان مشاور و تمرین‌دهنده دنیرو حضور داشت به او گفته بود اگر بخواهد، می‌تواند یک بوکسور بی‌نظیر شود و او خوشحال می‌شود در این راه مربی او باشد. فیلم دیگر اسکورسیزی در این ژانر «رنگ پول» است؛ فیلمی با فیلمنامه «ریچارد پرایس» که برگرفته از رمانی به همین نام نوشته «والتر تویس» است. «پل نیومن» به‌خاطر ایفای نقش درخشان در این فیلم برنده جایزه اسکار بهترین بازیگر نقش اول مرد شده ‌است. این فیلم ادامه فیلم بیلیاردباز با بازی پل نیومن است. این فیلم همچنین نامزد دریافت بهترین فیلمنامه اقتباسی و بهترین کارگردانی هنری شده‌ است. اما خود بیلیاردباز که «رابرت روسن» آن را در 1961 کارگردانی کرده است نیز یکی از مهم‌ترین درام‌‌های ورزشی تاریخ سینماست.
سری راکی و استالونه
در این میان اما سری فیلم‌‌های «راکی» برای ایرانیان از همه فیلم‌های ورزشی شناخته‌شده‌تر است. داستان تبدیل یک لات آسمان‌جل ایتالیایی‌تبار به قهرمان بوکس جهان که در سال ۱۹۷۶ توانست 3 اسکار را نصیب سازندگانش کند و به دلیل موفقیت‌های خیره‌کننده در طول حدود نیم قرن بعد، ۵ دنباله ‌دیگر نیز بر آن ساخته شود؛ شخصیتی که همچنان در سینما حضور دارد و «کرید» با حضور وی در سال 2015ساخته شد. به این فیلم‌ها می‌توان اسامی دیگری را اضافه کرد. «به سوی پیروزی» که محصول 1981 است، با حضور 3 بازیگر سرشناس یعنی سیلوستر استالونه، مایکل کین و ماکس فون سیدو  و همچنین «پله» همراه شده است. یک فوتبالیست سرشناس که سال‌ها به عنوان بهترین بازیکن تاریخ فوتبال معرفی شده است. حضور او در فیلم هیوستون یک اتفاق بسیار جذاب بود. همچنین حضور سر بابی مور، بازیکن تاریخ‌ساز انگلیسی که باعث پرطرفدار شدن این فیلم شد. «به سوی پیروزی» درباره تعدادی از زندانیان جنگ دوم جهانی است که در کمپ آلمان‌ها اسیر شده‌‌‌اند. آنها مهارت بالایی در فوتبال دارند و همین باعث می‌شود آلمان‌ها که بشدت در پی راه انداختن یک بازی روانی و تبلیغاتی جدید هستند به این اسرا پیشنهاد برگزاری یک مسابقه رسمی و عمومی فوتبال را بدهند.
میدان رویاها
«هوزیرزها»- محصول 1986- که بر اساس یک داستان واقعی ساخته شده است یکی از فیلم‌های مهم پیرامون ورزش بسکتبال است. داستان درباره دبیرستان کوچکی به نام «میلان» در ایالت ایندیانا است که تیم بسکتبال آن توانست در سال 1954 قهرمان آمریکا شود. «میدان رویاها» فیلم مهم دیگری در ژانر ورزش است. آلدن رابینسون در سال 1989 ایده درخشان رمان «جوبی، پابرهنه» نوشته دبیلو پی کینسلا را در «میدان رویاها» به تصویر کشید و تا سال‌ها به عنوان یکی از 10 فیلم برتر ورزشی تاریخ سینما معرفی شد. الیور استون، کارگردان نامی سینما هم با «هر یکشنبه کذایی» که سال ۱۹۹۹ میلادی ساخته شده، خود را به فهرست فیلمسازان ژانر ورزشی اضافه کرده است. او در این فیلم از «آل‌پاچینو» و «کامرون دیاز» استفاده کرده است. ساخت فیلم‌های ورزشی بویژه آنها که با التهابات سیاسی نیز همراه شده‌‌اند در کشورهای دیگر نیز در موارد متعدد اتفاق افتاده است که البته به قوت و اهمیت سینمای آمریکا نیستند. «فرزندان افتخار» ساخته «کریشتینا گودا» در سال 2006 فیلمی با محوریت قهرمانی تیم واترپلوی مجارستان در المپیک 1956 ملبورن است که با تاریخ انقلاب 1956 مجارستان درآمیخته شده است. این فیلم ماجرای ستاره جوان واترپلو است که درگیر انقلاب ضدشوروی می‌شود که در خیابان‌ها جاری است. او ابتدا فقط به قصد ماجراجویی درگیر چنین ماجرایی می‌شود و به‌خاطر یک رابطه عاطفی خود را در میانه‌ حوادث می‌یابد. کمی بعد و هنگام عقب‌نشینی متعاقب ارتش سرخ، به نظر می‌رسد انقلاب پیروز شده است. «کارچی» به تیمش بازمی‌گردد تا در المپیک ملبورن شرکت کند. او خبر ندارد که ارتش شوروی در حال بازگشت به مجارستان است... کارچی و هم‌تیمی‌هایش فقط با قهرمانی در المپیک است که می‌توانند تصویر یک ملت شکست‌ناپذیر را به نمایش دربیاورند. «مانیبال» محصول 2011 با بازی «برد پیت» و کارگردانی «بنت میلر» یکی دیگر از فیلم‌‌های موفق در ژانر ورزشی است. این فیلم در 5 رشته نامزد اسکار می‌شود. داستان فیلم بر پایه کتابی با همین نام نوشته «مایکل لوئیس» ‌است. فیلم درباره مدیر یک تیم ورزشی بیسبال (اوکلند اتلتیکس) به نام «بیلی بین» است. فیلم یک روایت واقعی از مدیر تیمی است که نتایج بسیار ضعیفی را کسب کرده ‌است و 2 تن از بهترین بازیکنان خود را به خاطر همین مشکلات از دست می‌دهد و تیم اوکلند اتلتیکس در آستانه فروپاشی قرار می‌گیرد اما بیلی بین که در جوانی با یک اشتباه ورزش بیسبال را انتخاب کرده ‌است راه بازگشتی را نمی‌بیند و تصمیم می‌گیرد نهایت سعی و تلاش خود را به کار گیرد تا بتواند تیمش را از بحران نجات دهد! او با کمک فردی به نام «پیتر براند» دست به اقدام عجیبی می‌زند و براساس یک سری معادله‌های ریاضی بازیکنانی را به خدمت می‌گیرد تا اینکه به‌خاطر همین تصمیم رفته‌رفته تیم نتایج بهتری می‌گیرد و موفقیتی تاریخی را رقم می‌زند.
برد پیت در 2013 در فیلم ورزشی و اکشن دیگری با عنوان «شتاب» به کارگردانی «ران هاوارد» بازی می‌کند. این فیلم نیز بر اساس داستانی واقعی ساخته شده است. فیلم در واقع بازسازی واقعه مسابقه فرمول یک دهه ۱۹۷۰ میان «جیمز هانت» و «نیکی لائودا» است که لائودا در سال ۱۹۷۶ در یک تصادف فاجعه‌بار در مسابقات فرمول یک جایزه بزرگ آلمان بشدت مجروح می‌شود و تا سر حد مرگ پیش می‌رود. او اما چند هفته پس از حادثه به میادین بازمی‌گردد تا با رقیبش، جیمز هانت، برای دستیابی به مقام قهرمانی جهان در سال ۱۹۷۶ در فوجی ژاپن به رقابت بپردازد و ماجرا با این رقابت ادامه پیدا می‌کند.  یکی از آخرین آثار مهم در ژانر سینمای ورزشی  «شکارچی روباه» بنت میلر است که در 5 رشته نامزد اسکار در سال ۲۰۱۴ می‌شود. داستان فیلم بر اساس زندگی واقعی و تراژیک «دیوید شولتز»، قهرمان کشتی آزاد المپیک ساخته شده‌است. نام فیلم نیز از عنوان باشگاهی گرفته شده ‌است که دیوید شولتز و برادرش مارک شولتز زیر نظر «جان دو پان» در آن کار می‌کردند.
چرا تختی نفروخت؟
ساخته شدن یکی از موفق‌‌‌‌‌ترین آثار سینمای ورزشی با محوریت زندگی واقعی یکی از قهرمانان کشتی آزاد را می‌توان بهانه خوبی برای ادامه دادن این مطلب با نگاهی به فیلم‌های سینمای ورزشی در ایران و یکی از آخرین آثار این ژانر یعنی «غلامرضا تختی» دانست که این روزها حرف و حدیث‌ها و تحلیل‌‌های فراوانی درباره شکستش در گیشه مطرح شده است. فارغ از همه تحلیل‌ها، توجه به این مهم لازم است که نباید «ورزشی» بودن ژانر را دلیل عمده نفروختن فیلم درگیشه دانست. بسیاری از فیلم‌‌های موفق در ژانر ورزشی که در بالا از آنها یاد شد، پیش از قرار گرفتن در گونه یا ژانری مستقل با عنوان «ورزشی»، یک فیلم خوب هستند؛ یک فیلم خوب با همه جذابیت‌‌‌هایی که لازمه آن است. درباره «غلامرضا تختی» از همان ایام جشنواره فیلم فجر سی‌وهفتم، این موضوع مطرح بود که فیلم فاقد مؤلفه‌‌های حماسی است که خاص قهرمانان در فیلم‌‌های ورزشی است. این موضوع باعث شده فیلم تا آن اندازه که انتظار می‌رود، سرگرم‌کننده نباشد. این حتما یکی از دلایل مهم نفروختن «غلامرضا تختی» در گیشه است.  دلیل دیگر نداشتن مؤلفه‌های ثابت فروش مانند بازیگر است. حالا ممکن است این سوال مطرح شود که ساخت فیلم تختی اشتباه بود؟ قطعا نه! همانطور که در ابتدای متن اشاره شد، فقط درباره محمدعلی(کلی) نزدیک به 10 فیلم در قالب داستانی و مستند تولید شده است. طبیعتا پهلوانی مانند مرحوم غلامرضا تختی واجد جذابیت‌‌‌هایی است که می‌تواند زمینه‌ساز داستان‌‌های دیگری علاوه بر آنچه «ملکان-توکلی» ساخته‌‌‌‌اند، باشد. نکته مهم البته آن است که به اهمیت «سرگرم‌کنندگی» آثار نیز توجه ویژه شود.
ژانر بی‌سروصدا
همه آنچه گفته شد، شاهدی بر این ادعاست که دست سینمای ایران در ژانر ورزشی خالی است. با همه جذابیت‌‌‌هایی که در ابتدا عنوان شد: قهرمانی‌ها، ناداوری‌ها، چهره‌‌های سرشناس ورزشی، حضور در عرصه‌‌های جهانی، و شاید همان بازی خیلی خاص ایران و آمریکا در جام‌جهانی 98 که لقب یکی از سیاسی‌‌‌‌‌ترین بازی‌‌های فوتبال قرن را نیز به خود گرفته بود، چرا سینمای ایران آن اندازه که باید نسبت به ورزش قهرمانی نپرداخته است؟ و حتی دست کشور بی‌ورزشی مانند هند، پرتر از سینمای ایران است. با احتساب چند اتفاق سینمایی در این ژانر در سال‌های اخیر (مانند عرق سرد، سونامی، معکوس و...) تعداد فیلم‌های با محوریت ورزش در سینمای ایران شاید تنها به تعداد انگشتان یک دست برسد. این فیلم‌ها نیز آثاری هستند که عمدتا از کیفیت پایین ساخت برخوردارند و نتوانستند به عنوان فیلمی موفق در این ژانر معرفی شوند. «خط پایان» به کارگردانی محمدرضا طالبی و با بازی زوج طهماسب و جبلی را می‌توان اولین فیلم ورزشی سینمای پس از انقلاب دانست که با محوریت مسابقات دوچرخه‌سواری ساخته شد اما شاید مشهور‌ترین فیلم ورزشی سینمای ایران «یاس‌های وحشی» به کارگردانی محسن محسنی‌نسب باشد که در دهه 70 دو فیلم «یاس‌‌های وحشی» و «شیرهای جوان» را با محوریت ورزش‌های رزمی ساخت. سینمای ایران البته جز این‌ 2 فیلم رزمی، یکبار مسابقات اتومبیل‌رانی را در فیلم «سرعت» به کارگردانی محمدحسین لطیفی دستمایه ساخت فیلم کرد که نتیجه کاملا متوسطی دربر داشت. «فوتبالیست‌ها» به کارگردانی علی‌اکبر ثقفی و «مثلث آبی» به کارگردانی هادی صابر، تلاش‌‌های شکست‌خورده‌ای برای پرداختن به حاشیه‌‌های فوتبال بودند. در سال‌های اخیر هم آثاری مانند «سونامی» و «عرق سرد» به خاطر افراط در پرداختن به سویه‌‌های اجتماعی و سیاسی اساسا از ژانر ورزشی چیزی جز یک اسم باقی نگذاشته‌‌‌اند. در سینمای کودک و نوجوان نیز تلاش‌هایی در این باره شده است. «قهرمانان کوچک» و «ضربه فنی» را شاید بتوان 2 فیلم ورزشی کودک و نوجوان به حساب آورد که به لیست فیلم‌های ورزشی اضافه شده‌‌‌اند. غلامرضا تختی ورزشی‌‌‌‌‌ترین فیلم سینمایی سال‌های اخیر نیز در گیشه با شکست مواجه شد که مسأله «فروختن یا نفروختن فیلم‌‌های ورزشی در سینمای ایران» را جدی‌‌‌‌‌‌تر از گذشته به رسانه‌ها کشانده است.
باید دید آیا مردم در سالن‌‌های سینما و در آینده فیلمی را خواهند دید که به خاطر داشتن وجوه قهرمانی و ملی از آن تاثیر بپذیرند یا خیر؟

صادق فرامرزی: بررسی هر حادثه ناگوار انسانی یا طبیعی بدون چشم داشتن به نسبت میان آن پدیده و فرهنگ عمومی، ما را محکوم به محدود شدن در جنبه خبری آن می‌کند، به عبارت ساده‌تر اگر زمانی که از یک حادثه سخن می‌گوییم آن را در ظرف زمانی و مکانی آن که محیط را شکل می‌دهد، تعریف نکنیم، آنچه رخ می‌دهد تنها انتقالی خام از نحوه رخداد آن حادثه است. برای مثال با نگاهی گذرا به انبوه جنگ‌های رخ داده در تاریخ با این مساله مشترک مواجه می‌شویم که در هر جنگ تعدادی کشته، تعدادی زخمی، طرفی پیروز و به ناچار طرفی مقهور شده اما در ظرفی کلان‌تر هر کدام از این جنگ‌ها حامل الگویی ارزشی از نوع مواجهه ملل با پدیده‌ای نسبتا مشابه است. بر این اساس هرگاه با پدیده‌های حادث شده در محیط‌های گوناگون برخوردی غیرمقایسه‌ای و بدون نظر به الگوی ارزشی حاکم بر آن داشته باشیم، راهی جز آن برای‌مان نمی‌ماند که با وقایع در حد اخباری حامل اطلاعاتی خنثی و نه گزاره‌ای اجتماعی مواجه شویم.
قرار گرفتن جامعه ایران در میان تعداد قابل‌توجهی بحران انسانی و طبیعی در مدتی کوتاه و همزمان شدن این حوادث با اتفاقات مشابه خارجی را می‌توان صورت‌مساله‌ای قابل توجه در بررسی الگوی رفتار اجتماعی اقشار مختلف جامعه دانست. نگاهی کوتاه به واکنش گروه‌های مرجع اجتماعی و سیاسی در مواجهه با وقایع گوناگون از قبیل سیل اخیر، زلزله سرپل ذهاب، سقوط هواپیما در مسیر یاسوج، حادثه رانندگی در دانشگاه علوم و تحقیقات، آتش‌سوزی پلاسکو و... بخوبی می‌تواند ما را با الگویی از واکنش‌های گوناگون در زمان حادث شدن حوادث مواجه کند. تعبیر کردن حوادث تلخ به جبری طبیعی برای محاکمه ملتی که از ابتدا ظلم‌ستیز بوده، تبدیل کردن بطن حوادث به حاشیه‌ای برای دوقطبی‌سازی سیاسی و اجتماعی، گواه قرار دادن تلفات انسانی در هر حادثه‌ای به عقب‌ماندگی مقابل غرب و در نهایت تبدیل کردن واکنش‌های انسانی به وجود آمده در هر کدام از این حوادث به میدانی برای مقابل هم قرار دادن مردم و حاکمیت سیاسی وجه مشترک بخش عمده‌ای از واکنش‌های یک طیف سیاسی و اجتماعی در سال‌های اخیر بوده است.
برای مثال نوع مواجهه با حادثه آتش‌سوزی ساختمان پلاسکو و تبدیل کردن علل بروز این حادثه به دوگانه‌های سیاسی و پیش کشیدن انتظاراتی در این مدار که اگر چنین آتش‌سوزی گسترده‌ای در کشوری دیگر اتفاق می‌افتاد براحتی مهار می‌شد را می‌توان مشتی نمونه خروار در این زمینه دانست که در نهایت باعث تعریف جامعه ایرانی به عنوان جامعه جبرا محکوم به شکست به علت زمامداری یک جناح در مقابل جامعه‌ای مطلقا شادکام در دنیای خارج از وطن می‌شود.
حادثه آتش‌سوزی «کلیسای نوتردام فرانسه» هر چند به عنوان حادثه‌ای مستقل از سایر حوادث مشابه خود می‌تواند مورد بررسی قرار گیرد اما نمونه‌ای کامل از قیاس یک واقعه تلخ میان یک کشور و کسانی بود که آن کشور را به مثابه حکومتی از همه ایده‌آل‌های مدیریتی شناخته و می‌شناسانند. ریزش یکباره بنایی که فراتر از وسعت و موقعیت خود واجد ارزشی از سرمایه فرهنگی و تاریخی یک ملت محسوب می‌شود در حالی رخ داد که حتی این تاثر جمعی نیز موجب یکدلی و همدلی اجتماعی و نه تعمیق شکاف‌های اجتماعی و سیاسی شد. مقایسه واکنش‌ها مقابل این حادثه تلخ با مورد مشابه آن در آتش‌سوزی یکی از قدیمی‌ترین ساختمان‌های تجاری تهران که یادگاری از میراث گذشته بود، ما را با یکی از الگوهای قابل تامل در بررسی نسبت میان ارزش‌های حاکم میان یک کشور با شیفتگان آن مواجه می‌کند. تجربه تلخ واکنش‌های سوءاستفاده‌گرانه از آتش‌سوزی ساختمان پلاسکو که در نهایت فراتر از یک تسویه‌حساب سیاسی، به سرمایه اجتماعی دولت- ملت ایران ضربه وارد کرد و بعد از آن بارها در دیگر حوادث تلخ تکرار شد، نمونه‌ای گویا و زنده از این پیش‌فرض است که میان استاندارد رفتاری موجود در یک گروه سیاسی با استانداردهای گفتاری آن که عمدتا با مصداق ملل توسعه‌یافته طرح می‌شود شکافی عمیق وجود دارد.
مبتلا شدن به خودانتقادی کاذب (سرزنش ملی) و قیاس وقایع به گونه‌ای که رخداد هر حادثه‌ای را نتیجه‌ یک سرنوشت جمعی شکست‌خورده می‌پندارد را تقریبا می‌توان به اندازه‌ای مشابه خودشیفتگی ملی، سبب خسران دانست، که اگر در این خودشیفتگی نقایص به چشم نمی‌آید، در حالت سرزنش ملی مسیر هرگونه اصلاح مدیریتی و ساختاری بسته می‌شود. آتش‌سوزی کلیسای نوتردام، آتش‌سوزی جنگل‌های کالیفرنیا و مواردی از این دست هر چند نمی‌تواند شاهدی برای توجیه حوادث مشابه و نقش عوامل انسانی در آن شود اما جلوه‌ای از فروریختن تصور کاذب نسبت به یک جهان بیرونی بی‌عیب و ایراد است که بارها در جریان دوگانه‌سازی‌های اجتماعی و سیاسی پس از بحران‌ها تصویر شده است. یک بار فکر کنید بنایی تاریخی با پیشینه چند قرن در کشور ما به چنین شکل تراژیکی در آتش می‌سوخت، آیا فضای مریض ناشی از سرزنش ملی فرصت آن را می‌داد که با آن به عنوان حادثه‌ای تلخ در جهت اصلاح نحوه مراقبت از دیگر آثار باستانی برخورد شود یا سایه شوم تبدیل آن به خوراکی سیاسی برای رقابت انتخاباتی آن را تبدیل به آتش‌سوزی بزرگ‌تری در مناسبات اجتماعی مردم می‌کرد؟
 

در مراسم هشتمین پاسداشت ادبیات جهاد و مقاومت که صبح دیروز (سه‌شنبه) و در آستانه‌ روز ارتش در گلزار شهدای بهشت‌زهرای تهران برگزار شد، تقریظ حضرت آیت‌الله خامنه‌ای بر کتاب «در کمین گل سرخ» منتشر شد.
به گزارش پایگاه اطاع‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای، متن تقریظ رهبر انقلاب اسلامی بر این کتاب-که روایتی از زندگی شهید سپهبد علی صیادشیرازی و به قلم آقای محسن مؤمنی است- بدین شرح است:
«این نمونه‌ جالب و بی‌سابقه‌ای است از گزارش جنگ در ضمن داستان شیرین زندگی یکی از شخصیت‌های آن. آن را یکسره مطالعه کردم (تا 7/6/84) زیبا و هنرمندانه نوشته شده است. با بسیاری از حوادث آن کاملاً آشنایم. البته بسیاری دیگر از حوادث آن دوران و نیز مطالب بسیاری از آنچه مربوط به این شهید عزیز است ناگفته مانده است. و این طبیعی است. البته برجستگی‌های شخصیت شهید صیادشیرازی را در نوشته و کتاب به درستی نمی‌توان نشان داد؛ او حقاً نمونه‌ای از یک ارتشی مومن و شجاع و فداکار بود. رحمت خدا بر او».
الگوی فرماندهان ارتش
دیروز سه‌شنبه 27 فروردین مراسم هشتمین پاسداشت ادبیات جهاد و مقاومت در قطعه ۲۹ گلزار شهدای بهشت‌زهرای تهران و در جوار مزار شهید صیادشیرازی برگزار شد. حضور چشمگیر مقامات کشوری و نظامی و مردم علاقه‌مند در این مراسم که به صورت زنده از برخی رسانه‌ها پخش می‌شد چشمگیر بود. 21 فروردین‌ماه بیستمین سالگرد شهادت امیر سپهبد صیادشیرازی بود. در این روزهای مصادف با سالگرد شهادت صیاد شیرازی، در مراسم هشتمین پاسداشت ادبیات جهاد و مقاومت، از تقریظ رهبر انقلاب بر کتاب «در کمین گل سرخ» رونمایی شد. این کتاب روایتی از زندگی شهید سپهبد علی صیادشیرازی است. در این مراسم، امیر سرتیپ سیدعبدالرحیم موسوی، فرمانده کل ارتش تصریح کرد صیادشیرازی الگوی فرماندهان ارتش جمهوری اسلامی ایران است. فرمانده کل ارتش گفت‌: در حال‌ حاضر فرماندهان ما در ارتش کسانی هستند که یا مستقیم در کلاس‌های درس و فرماندهی شهید صیاد حضور داشته‌اند یا اینکه الگوی فرماندهی آنها شهید «صیادشیرازی» است. امیر موسوی بیان کرد: کتاب «در کمین گل سرخ» ترجمه شده است، تا آنجا که اطلاع دارم این کتاب در ۳۰ کشور دنیا علاقه‌مند دارد. وی ادامه داد: هنگامی که تاریخ را مطالعه می‌کنیم، در می‌یابیم شخصیت‌هایی حضور داشته‌اند که نه‌تنها در زمان حیات‌شان، بلکه بعد از آن نیز تأثیرگذار بوده‌اند. شهید صیادشیرازی یکی از شخصیت‌های انگشت‌شمار است که پس از شهادتش همچنان بر نسل‌های آینده اثر دارد. شهید صیادشیرازی یکی از شخصیت‌های برجسته و از جهاتی ممتاز نسبت به دیگران است. لقمه حلال، شیر پاک، تربیت صحیح، تأثیرات محیطی و تلاش شخصی بخشی از عواملی هستند که در شکل‌گیری شخصیت شهید صیادشیرازی تأثیر داشته است. فرمانده کل ارتش در بخش دیگری از صحبت‌های خود خاطرنشان کرد: در شکل‌گیری شخصیت شهید صیادشیرازی خلوص در بندگی خدا عامل اصلی رسیدن به جایگاه رفیع برای او بوده است، چرا که این خلوص عزت، شجاعت، وظیفه‌شناسی، زمان‌شناسی و دشمن‌شناسی را برایش رقم زده است. همچنین قدرت و توان اقدام بموقع از دیگر برکات خلوص در بندگی خداست. سرلشکر موسوی با اشاره به اینکه اکنون ۲۰ سال از شهادت ایشان می‌گذرد، گفت‌: ذکر و یاد شهید صیادشیرازی همواره انگیزه‌بخش بوده است. توجه به زندگی ایشان ما را به اهداف خدایی و درست هدایت می‌کند. ماجرای سیل اخیر پیش‌آمده در کشور یکی از عواملی بود که یگان‌های ارتشی از صیادشیرازی الگو گرفتند. یگان‌های ما در بسیاری از مناطق جزو نفرات اولی بودند که حضور داشتند و به سیل‌زدگان کمک کردند و یک جا وجود ندارد که بگوییم اگر زودتر می‌رسیدیم بهتر بود. اقدام به موقع و مؤثر درسی بود که شهید صیادشیرازی به ما داده است. فرمانده کل ارتش در ادامه صحبت‌های خود اضافه کرد: در حال حاضر بیشتر فرماندهان ما کسانی هستند که مستقیم در کلاس درس و فرماندهی شهید صیادشیرازی حضور داشته‌اند یا اینکه اغلب آنها الگوی‌شان شهید صیادشیرازی است. فرماندهان ما تکلیف‌شناسی را از او یاد گرفته‌اند. به عنوان مثال در عملیات مرصاد هنگامی که شهید صیادشیرازی عملاً مسؤولیت فرماندهی را برعهده نداشت بند پوتین خود را می‌بندد و فرمانده یکی از عملیات‌های پیروز دوران دفاع‌مقدس و ۴۰ ساله انقلاب اسلامی می‌شود. سرلشکر موسوی یادآور شد: فرماندهان ما از شهید صیادشیرازی آموخته‌اند که در رکاب فرمانده معظم کل قوا باشند تا این حکومت به منجی موعود برسد. وی در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به تصمیمات اخیر آمریکا پیرامون «تروریست نامیدن سپاه پاسداران» گفت‌: آمریکا تصمیمی مذبوحانه و غیر عقلانی و جاهلانه درباره تروریست اعلام کردن سپاه گرفته است اما باید بدانیم این تصمیم هیچ خللی نمی‌تواند در راه انقلاب اسلامی، مردم و پاسداران عزیز ما ایجاد کند. فرمانده کل ارتش گفت‌: جز سیاهی، تباهی و خباثت در پرونده سردمداران کاخ سفید چیزی به چشم نمی‌خورد.