گروه اقتصادی: پس از ارسال دومین محموله بنزین توسط نفتکش‌های ایرانی به ونزوئلا و مانور اقتدار ایران، اکنون رسانه‌ها از بارگیری نفت ونزوئلا توسط نفتکش ایرانی به مقصد آسیا خبر می‌دهند؛ اقدامی که از آن با عنوان دور زدن تحریم‌ها در روز روشن یاد می‌شود و تحریم‌های نفتی آمریکا را بی‌اعتبار می‌کند. 

بر این اساس، در ابتدای سال جاری ایران 5 نفتکش حامل بنزین، پس از آن یک نفتکش حامل میعانات گازی و در تابستان 3 نفتکش حامل بنزین به مقصد ونزوئلا فرستاد. مجموع بار 8 نفتکش حامل بنزین 2 میلیون و ۳۰۰ هزار بشکه و اندازه بار میعانات گازی ۱/۲ میلیون بشکه بود. 

به گزارش «وطن امروز»، در حالی که تحریم‌های نفتی آمریکا علیه ایران و ونزوئلا در جریان است، ایران محموله‌های بنزین خود را در برابر دیدگان آمریکا به ونزوئلا ارسال کرد. در دومین محموله ارسالی، ایران 820 هزار بشکه بنزین را از بندرعباس و در قالب 3 نفتکش با پرچم ایران به این کشور فرستاد و آمریکا به‌رغم جنجال‌های رسانه‌ای نتوانست مانع از این اقدام شود و کاری از پیش ببرد. حال اطلاعات ثبت شده از نفتکش ایرانی«هانی» که با نام دیگر «هورس» نیز شناخته می‌شود، نشان می‌دهد این نفتکش پس از تخلیه محموله خود در ونزوئلا، نفت خام بارگیری کرده است؛ اقدامی که پیام اقتدار و تحریم‌شکنی ایران را به جهانیان ارسال خواهد کرد. 

بلومبرگ در گزارشی با عنوان دور زدن تحریم‌های آمریکا با صادرات نفت خام ونزوئلا توسط ایران آورده است: هفته گذشته، ایران پس از مخالفت با تحریم‌های ایالات متحده از طریق حمل محموله میعانات نفتی به ونزوئلا، از همان ابرتانکر برای کمک به صادرات نفت خام این کشور آمریکای لاتین استفاده کرده است. 

بر اساس گزارش بلومبرگ، ابرتانکر پرچمدار ایران با نام اصلی «هانی» و نام مستعار «هورس» در حال بارگیری نفت خام صادراتی «مری‌16» ونزوئلا در بندر خوزه تحت کنترل دولت ونزوئلاست. این محموله‌ها تا حدی به صنعت نفت این کشور کمک می‌کند، زیرا اکثر مالکان سایر کشتی‌ها از ترس تحریم از تجارت با این کشور اجتناب می‌کنند. 

این ابرتانکر که بتازگی 2 میلیون بشکه میعانات گازی را در ونزوئلا تحویل داد، پس از آنکه ایالات متحده توانست یک میلیون و 116 هزار بشکه بنزین را که به ونزوئلا می‌رفت، رهگیری کند، سیگنال ماهواره‌ای خود را خاموش کرد. بلومبرگ گزارش داد این کشتی هفته گذشته در حال تخلیه محموله خود در ونزوئلا بود اما سیگنال‌های ردیابی ابرتانکر هنوز آن را در سواحل دوبی نشان می‌دهد. پیش‌بینی می‌شود نفت خام ونزوئلا از طریق ابرتانکر هانی، به قصد فروش در آسیا بارگیری شده باشد. 

 

* تجارت نفت و میعانات گازی بین ایران و ونزوئلا

بر این اساس روند تجارت نفت و میعانات گازی میان ایران و ونزوئلا گویا در حال توسعه است. پس از ارسال محموله‌های بنزین ایران به ونزوئلا، اخیرا تجارت نفت و میعانات گازی هم به اقلام تجاری 2 کشور افزوده شده است. در همین راستا ایران یک نفتکش غول‌پیکر‌(VLCC) حامل ۱/۲ میلیون بشکه میعانات گازی به مقصد ونزوئلا ارسال کرد که این محموله چند روز پیش در بندر خوزه  تحویل این کشور شد. ونزوئلا میعانات گازی ایران را به منظور ترقیق نفت خام فوق‌سنگین خود برای ارتقای کیفیت و فروش آن استفاده می‌کند. این نفتکش که متعلق به شرکت ملی نفتکش ایران هم هست، در سامانه حمل‌و‌نقل بین‌المللی به اسم «هورس» (Horse) و در بارنامه شرکت نفت ونزوئلا به اسم «هانی»‌(Honey) ثبت شده است. این اقدام با هدف جلوگیری از درگیر شدن با تحریم‌های آمریکا انجام شده است. 

نفتکش ایرانی پس از تحویل محموله میعانات گازی به ونزوئلا، محموله‌ای به حجم 2 میلیون بشکه نفت خام سنگین این کشور را بارگیری کرده و به سمت آسیا در حال حرکت است. ایران با توجه به حجم بالای ذخایر نفت، نیازی به نفت ونزوئلا ندارد. در این صورت تنها 2 احتمال ممکن برای توجیه اقدام ایران برای دریافت نفت از ونزوئلا وجود دارد. احتمال اول اینکه ایران واسطه فروش نفت خام ونزوئلا شده و صرفا نقش تسهیل‌کننده برای فروش نفت ونزوئلا را ایفا می‌کند. با توجه به اینکه هر 2 کشور تحت تحریم‌های آمریکا در حوزه فروش نفت هستند. فرضیه دیگر این است که ایران نفت ونزوئلا را در پالایشگاه‌های خود به فرآورده تبدیل کرده و به فروش می‌رساند. با توجه به ظرفیت بالای پالایشی ایران و همچنین تجارت تقریبا غیرقابل تحریم فرآورده، احتمال این فرضیه به مراتب قوی‌تر است. در واقع ایران با دریافت نفت از ونزوئلا در پی چندین هدف است. هدف اول، کسب درآمد ارزی بیشتر از محل فروش فرآورده. هدف دوم، شکستن حلقه تحریم ونزوئلا و یاری رساندن به متحد آمریکای لاتین. در واقع ایران با این اقدام، به متحد خود در رهایی از بحران اقتصادی کمک رسانده و از همین رو در نقش ناجی ونزوئلا ظاهر شده است. 

ونزوئلا بیشترین منابع نفتی دنیا را دارد اما صنعت پالایشگاه و پتروشیمی آن رشد مناسبی نداشته است. همین عامل موجب شده این کشور بخشی از نیاز خود به بنزین را از طریق واردات تامین کند. این کشور پس از مخالفت با دخالت‌های سیاسی آمریکا در انتخابات کشورش، از سوی این کشور تحریم شد. در این شرایط ایران با صادرات بنزین به این کشور تحریم‌های آمریکا علیه 2 کشور را شکست و نشان داد که کشورهای تحت تحریم می‌توانند بی‌توجه به تحریم‌ها نیازهای یکدیگر را تامین کنند. 

گروه اقتصادی: روند افزایش قیمت‌ها در بازار ارز همچنان ادامه دارد. در همین راستا قیمت هر دلار آمریکا روز گذشته به 28 هزار تومان رسید. روند افزایش قیمت ارز در چند هفته اخیر، نگرانی‌ها از افزایش مجدد قیمت‌ها را در پی داشته است. با این حال خبرهایی از برخی گشایش‌ها در این حوزه وجود دارد. بازگشت تدریجی ارز حاصل از صادرات به کشور، اوج‌گیری عرضه ارز در سامانه نیما و سیگنال‌های مثبت کره‌ای‌ها برای پرداخت بدهی ارزی خود، از جمله نشانه‌های بازگشت ثبات به بازار ارز در آینده است. 

نرخ ارز در هفته‌های اخیر به شکل قابل توجهی افزایش یافت به طوری در 6 ماه اول سال جاری نرخ ارز رشدی حدود 50 درصدی داشته است. در همین راستا روز گذشته نرخ ارز طبق برخی شواهد به 28 هزار تومان هم رسید. رشد نرخ ارز بویژه در روزهای اخیر نگرانی‌های زیادی در جامعه ایجاد کرده است. با توجه به تاثیر مستقیم افزایش نرخ ارز و رشد قیمت‌ها، مردم نگران عواقب رشد قیمت ارز هستند. افت ارزش سرمایه‌های نقدی مردم بر اثر تورم فزاینده از یک سو و رشد روزانه نرخ ارز از سوی دیگر، باعث شده برخی مردم برای حفظ ارزش دارایی خود اقدام به سرمایه‌گذاری در این بازار کنند. علاوه بر این، موضوع بازگشت ارز حاصل از صادرات هم به مرحله جدیدی رسیده است. در همین رابطه رئیس سازمان توسعه تجارت از بازگشت 35 میلیارد یورو ارز صادراتی تا مرداد سال جاری خبر داد، البته هنوز تمام ارز صادراتی به کشور بازنگشته است. 

 

* 3/16 میلیارد یورو ارز صادراتی هنوز بازنگشته است

رئیس‌کل سازمان توسعه تجارت ایران روز گذشته از بازگشت 35 میلیارد یورو ارز صادراتی تا 31 مرداد سال جاری خبر داد. حمید زادبوم با ارائه گزارشی میزان ارز بازگشتی حاصل از صادرات غیرنفتی تا پایان مردادماه 99 را 35 میلیارد یورو اعلام کرد و گفت: این رقم با توجه به کل صادرات مشمول تعهدات ارزی سال‌های 97، 98 و فروردین‌ماه 99، نشان‌دهنده بازگشت 68 درصد ارز حاصل از صادرات به چرخه اقتصادی کشور است و این در حالی است که بر اساس گزارش بانک مرکزی، هنوز 3/16 میلیارد یورو ارز حاصل از صادرات غیرنفتی به چرخه اقتصادی کشور بازنگشته است. رئیس‌کل سازمان توسعه تجارت ایران در این باره اظهار داشت: از 22 فروردین 97 تا پایان فروردین 99 تعداد 21 هزار و 254 نفر صادرکننده ارز خود را بازگردانده‌اند که نسبت به تعداد صادرکنندگان تا پایان اسفند پارسال 70 صادرکننده دیگر نیز به فهرست اضافه شده‌اند. وی با اشاره به تشکیل کارگروه اقدام ارزی در سازمان توسعه تجارت ایران و سازمان‌های صمت استان‌ها گفت: با فعالیت این کارگروه‌ها در سراسر کشور، از ابتدای مردادماه سال جاری، بازگشت ارز به اقتصاد کشور افزایش یافته که امیدواریم این روند در سایه تعامل با صادرکنندگان سرعت بیشتری پیدا کند. 

مسؤول کمیته اقدام ارزی بیان داشت: تعداد صادرکنندگانی که تا پایان مردادماه سال جاری صددرصد تعهدات ارزی خود را ایفا کرده‌اند 2286 نفر بوده، در صورتی ‌که این تعداد در پایان تیرماه امسال 2014 نفر بود. وی همچنین میزان صادرات این دسته از صادرکنندگان را 6/16 میلیارد یورو اعلام کرد که بر اساس ترتیبات بانک مرکزی 9/14 میلیارد یورو از ارز حاصل از صادرات خود را به چرخه اقتصاد کشور بازگردانده‌اند که این صادرکنندگان از لحاظ تعداد 11 درصد کل صادرکنندگان، از نظر میزان صادرات 29 درصد کل صادرکنندگان، از لحاظ بازگشت ارز 43 درصد کل صادرکنندگان و از نظر تعهد 29 درصد میزان کل تعهدات را به خود اختصاص داده‌اند. معاون وزیر و رئیس‌کل سازمان توسعه تجارت ایران اضافه کرد: از دیگر سو 15043 صادرکننده تنها یک میلیون یورو به چرخه اقتصاد کشور بازگردانده‌اند که 71 درصد کل صادرکنندگان از نظر تعداد را شامل می‌شود و فقط 17 درصد از میزان صادرات را به خود اختصاص داده‌اند. زادبوم در پایان گفت: 3225 صادرکننده تعهدات ارزی خود را بین یک تا 99 درصد ایفا کرده‌اند که 19درصد از تعداد کل صادرکنندگان بوده و 53درصد از میزان صادرات و همچنین 54 درصد از میزان بازگشت ارز حاصل از صادرات را به خود اختصاص داده‌اند. 

 

* اوج‌گیری عرضه ارز در نیما

هر چند نرخ ارز طی هفته‌های گذشته روند صعودی به خود گرفته اما نشانه‌هایی از تحولات جدید در ورود ارز به کشور مخابره شده که از احتمال تغییر این روند خبر می‌دهد. یکی از این تحولات که در صورت تداوم می‌تواند به کاهش التهاب و بازگشت ثبات به بازار ارز کمک کند، اوج‌گیری عرضه ارز در سامانه نیماست. اطلاعات به دست آمده از سامانه نیما نشان می‌دهد عرضه ارز در تابستان 99 نسبت به بهار سال جاری افزایش یافته است. علاوه بر این رقم عرضه ماهانه ارز در سامانه نیما هم در شهریورماه امسال به بیشترین رقم از ابتدای سال جاری و حتی از خردادماه سال 98 تاکنون رسیده است. در همین راستا طبق آمارها میزان عرضه ارز در سامانه نیما در شهریورماه امسال به عدد یک میلیارد و 628 میلیون یورو رسید که این رقم در مقایسه با ماه‌های قبل بی‌سابقه است. میزان عرضه ارز حاصل از صادرات در نیما در شهریور نسبت به مرداد 2/98 درصد افزایش داشته است. از مرداد 97 تاکنون فقط در اردیبهشت‌ 98 میزان عرضه و خرید ارز در نیما بیش از شهریور امسال بوده است. از ابتدای سال جاری تا پایان شهریور 6 میلیارد و 708 میلیون یورو در سامانه نیما عرضه شده است و در صورتی که در 6 ماه دوم سال جاری میزان عرضه ارز همانند شهریور باشد، تا پایان سال 9 میلیارد و 768 میلیون یورو دیگر ارز حاصل از صادرات به سامانه نیما تزریق خواهد شد که با این حساب میزان عرضه ارز در مجموع سال 99 در نیما به 16 میلیارد و 476 میلیون یورو خواهد رسید. این میزان، 682 میلیون یورو بیشتر از میزان عرضه ارز در سال 98 است. 

 

* سیگنال‌های مثبت از کره برای وصول مطالبات ارزی

در همین حال رئیس دفتر رئیس‌جمهوری روز گذشته در حاشیه جلسه هیأت دولت در جمع خبرنگاران از آغاز اقدامات حقوقی برای دریافت مطالبات از کره‌جنوبی خبر داد. محمود واعظی گفت:‌ اخیرا شاهد علامت‌های مثبتی از سوی کره‌جنوبی هستیم و منتظریم به آنچه گفته‌اند عمل کنند. وی درباره آخرین وضعیت مطالبات مالی از کره‌جنوبی گفت:‌ با مقامات کره‌ای مذاکره کردیم و حتی کار به مقداری تهدید ‌هم انجامید و مقدمات یکسری فعالیت‌های حقوقی را آغاز کردیم. رئیس دفتر رئیس‌جمهوری افزود: اخیرا شاهد علامت‌های مثبتی از سوی کره‌جنوبی هستیم و منتظریم به آنچه گفته‌اند عمل کنند تا تصمیماتی را که گرفته‌ایم اجرا کنیم.

گروه سیاسی: حسن روحانی با بیان اینکه هدف تحریم بستن راه‌ها به روی ایران بوده است، گفت: ملت ایران دقت کنند که ما تحریم اقتصادی از سال 59 داشتیم اما جنگ اقتصادی از سال 97 علیه ما شروع شد. به گزارش «وطن امروز»، تحریم و دیپلماسی اصلی‌ترین کلیدواژه‌ها و دال مرکزی عمده مباحث کشور از زمان ورود حسن روحانی به میدان انتخابات ریاست‌جمهوری تا به حال بوده است. روحانی با تبدیل کردن خود به نماد و نمودی از مذاکره خارجی و تعریف کلید عبور از مشکلات در عرصه دیپلماسی پا به کارزار انتخابات ریاست‌جمهوری گذاشت و با متهم کردن رقبای خود به ناتوانی در پیگیری مذاکرات خارجی موفق به کسب نصاب آرا و رهسپاری به سمت پاستور شد. او در انتخابات ریاست‌جمهوری سال 96 باز هم به مذاکرات خود و برجام استناد کرد تا جایی که حتی وعده لغو تحریم‌های غیرهسته‌ای را نیز در صورت پیروزی مجدد در انتخابات طرح کرد، او شهر به شهر سخنرانی کرد و منتقدان خود را گروهی که «زبان دنیا را نمی‌فهمند» توصیف کرد و برای 4 سال دیگر در پاستور ماندنی شد. اما گذر زمان تعریف روحانی از مفاهیم را دگرگون کرد، او که دوره‌ای نوک پیکان حملات بابت تحمیل تحریم‌های خارجی را به سمت دولت وقت می‌گرفت، از جایی به بعد عاملیت این تحریم‌ها را از طرف داخلی به طرف خارجی نسبت داد و پس از خروج آمریکا- به عنوان مهم‌ترین طرف توافق- از برجام، در جواب انتقاداتی که به فتح‌الفتوح مدیریتی‌اش می‌شد از خود سلب مسؤولیت کرد و آن را شاهد مثالی از زورگیری آمریکا که گویا برای دولت او تازگی داشت، خواند. اگر در ابتدای امر، برجام را راه‌حلی برای عبور از مشکلات اقتصادی ناشی از تحریم می‌دانست از اواسط کار آن را نشانی از یک پیروزی اخلاقی و شاهد مثالی مبنی بر وفاداری ایران خواند. اگر پیش از برجام مدیریت کشور در شرایط تحریمی را به سخره می‌گرفت از جایی به بعد افتخار دولت خود را توانایی در مدیریت یک کشور تحریم‌شده خواند و هیچ‌گاه به این سوال پاسخ نداد که اساسا اگر بنا به امتداد تحریم‌ها بوده است پس علت انتخاب وی از سوی مردم چه بوده است؟ 

 

* جنگ اقتصادی از سال 97 آغاز شد!

در چنین فضایی شاید نطق‌های این روزهای رئیس‌جمهور بیش از هر چیز ماهیتی معکوس با وعده‌هایی داشته باشد که خود وی روزگاری منادی آن بوده است. او که روزی می‌گفت برجام سایه جنگ را از سر ایران بلند کرده است، روز گذشته صراحتا اعتراف کرد پس از برجام یک جنگ اقتصادی علیه کشورمان آغاز شده است؛ گویا خاطره تحریم‌های پیشابرجامی تبدیل به آرزوهای پسابرجامی روحانی شده است. به گزارش فارس، حسن روحانی، رئیس‌جمهور روز گذشته در جلسه هیأت‌ دولت با اشاره به هفته دفاع‌مقدس و سالگرد حمله ارتش بعثی عراق به کشورمان اظهار داشت: می‌گفتند با یک حمله برق‌آسا انقلاب را سرنگون می‌کنیم و هدف صدام همین بود که در قدم اول انقلاب و نظام را سرنگون کند. می‌گفت اگر به این هدف نرسیدم، بخشی از خاک ایران را تصرف می‌کنم و تمامیت ارضی ایران را زیرسوال می‌برم. اگر هم بر فرض این نشود، سومی قطعی است و آن اینکه معاهده‌ای که بین ایران و عراق است را جلوی تلویزیون پاره می‌کنم و آن معاهده دیگر برنمی‌گردد، بنابراین من حاکمیتم را بر اروندرود تثبیت می‌کنم. روحانی با بیان اینکه این محاسبات غلط باعث شد این دردسر و مشکلات به وجود بیاید و خودش هم نابود شود، تصریح کرد: امروز دقیقا این حادثه تکرار شده و 2 سال و نیم پیش که آمریکا جنگ اقتصادی را علیه ما شروع کرد، آن هم بر مبنای توهم و محاسبات غلط بود و این را اظهار هم کردند، نه اینکه ما تحلیل کنیم. 

رئیس‌جمهور ادامه داد: هدف‌شان هم این بود که تمام راه‌های اقتصادی را به روی ایران ببندند و این نکته را گفته و تصریح می‌کنم ملت ایران دقت کنند که ما تحریم اقتصادی از سال 59 داشتیم اما جنگ اقتصادی از سال 97 علیه ما شروع شد. امروز بحث تحریم نیست و ما در یک جنگ اقتصادی هستیم که آمریکا با همه امکاناتی که دارد و با دلار و روابط بانکی و اقتصادی و شرکت‌های چندملیتی، از لحاظ اقتصادی وارد جنگ با ایران شده است. وی با تأکید بر اینکه صدام در مصاحبه‌اش در بغداد به خبرنگاران گفت هفته آینده ادامه این مصاحبه در اهواز خواهد بود، اظهار داشت: آمریکایی‌ها هم همین‌طور بودند و وقتی این جنگ را علیه ما در سال 97 تحمیل کردند، گفتند چند ماه دیگر ما وارد تهران می‌شویم و اینها 40 سالگی پیروزی انقلاب را نخواهند دید. رئیس‌جمهور با بیان اینکه بعثی‌ها چنین محاسباتی انجام دادند، آمدند و سرنگون و رسوا شدند، گفت: آمدند و همه آنهایی که از آنها حمایت کرده بودند، یک روز ابراز پشیمانی کردند و تمام کشورهای منطقه‌ای که به صدام کمک کرده بودند، بعدا اظهار پشیمانی کردند و زمانی که صدام به کویت حمله کرد، تک‌تک گفتند چقدر به صدام پول داده‌اند و چه کمک‌هایی به ارتش صدام کرده‌اند. وی افزود: آمریکایی‌ها هم فکر می‌کردند فرش قرمز برای‌شان در فرودگاه مهرآباد یا فرودگاه امام پهن شده و چنین تخیلاتی داشتند. به رهبران اروپا گفته بودند فقط 3 ماه به ما مهلت بدهید و 2 نفر از رهبران اروپا به خود من گفتند ترامپ این حرف را به آنها گفته بود. گفته بودند با این فشار اقتصادی که ما آوردیم، اگر شما به ایران کمک نکنید کار ایران تمام است و نظام جمهوری اسلامی ایران 3 ماه دیگر نیست. 

 

* روحانی؛ متهم یا شاکی؟

گذار از «تحریم اقتصادی» به «جنگ اقتصادی» هر میزان نسبتی که با عالم واقع داشته باشد یقینا تغییری در جایگاه روحانی نسبت به آن ایجاد نمی‌کند. دولت هرقدر هم که بخواهد خود را در جایگاه «قربانی» تحریم‌ها تعریف کند باز هم به عنوان یک «عامل» شناخته می‌شود. روحانی وعده میوه‌های برجام را بر اساس گشایش‌های اقتصادی تعریف کرده بود و اساس هنر خود را عبور از کشوری تحریم شده به سمت کشوری بدون تحریم دانسته بود اما حالا به گفته وی و سایر دولتمردان، کشورمان در شرایط تحریمی به مراتب گسترده‌تری نسبت به سال‌های پیش قرار دارد. پاسخ به این سوال که ارتقای نظام تحریمی‌ای که به گفته رئیس‌جمهور از سال 59 برقرار بوده است به موقعیت جنگی که او مبدا زمانی آن را سال 97 پیدا می‌کند نتیجه چه عواملی بوده است، مهم‌ترین وظیفه روحانی در ماه‌های پایانی زمامداری دولت دوازدهم است. یقینا عقب‌نشینی دولت در مقابل زیاده‌خواهی‌های خارجی و آزمودن گزینه پاسخ پس داده «تنش‌زدایی» به عنوان یک استراتژی برای تنظیم روابط با دولت متخاصم آمریکا نقشی تعیین‌کننده در قوام بخشیدن به یک جنگ اقتصادی داشته است. در چنین شرایطی دولت فعلی به جای سفیدنمایی مدیریت خود با پیش کشیدن مساله تحریم‌ها باید پاسخگوی این پرسش باشد که چگونه وعده رفع تحریم‌ها، به عنوان عامل اصلی پیروزی روحانی در انتخابات، به گذار از دوره «تحریم اقتصادی» به «جنگ اقتصادی» منتهی شد؟

 

گروه سیاسی: محمدباقر قالیباف با حضور در ویژه‌‌برنامه تلویزیونی «روایت حبیب» که به مناسبت هفته دفاع‌مقدس و بررسی زندگی و زمانه سپهبد شهید حاج‌قاسم سلیمانی تهیه شده است، به بیان خاطرات خود از شهید سلیمانی پرداخت. به گزارش «وطن امروز» رئیس مجلس با اشاره به فرآیند آشنایی خود با حاج‌قاسم سلیمانی افزود: ما همدیگر را از قبل نمی‌شناختیم، نخستین‌بار حاج‌قاسم سلیمانی را در فتح‌المبین دیدم و از عملیات بیت‌‌المقدس بود که با وی آشنا شدم. بعد از دوران دفاع‌مقدس هم ارتباط تنگاتنگ داشتیم. قالیباف در ادامه با بیان اینکه دفاع‌مقدس میدان عمل بود، اظهار داشت: به این دلیل دفاع‌مقدس میدان عمل بود که افراد در میدان عمل انتخاب می‌شدند و فرمانده گروهان‌ها در عملیات‌ها و پشت خاکریز‌ها شناخته می‌شدند، لذا در جبهه فرهنگ «بیا و برو» متفاوت با بقیه دنیا بود. رئیس مجلس شورای اسلامی تاکید کرد: در زمان جنگ و صبح عملیات‌ها، همه بچه‌های رزمنده به همراه فرمانده لشکر پشت خاکریزهای خود بودند لذا آنجا بود که افراد شناخته می‌شدند، بدون‌شک شهید سلیمانی هم در آنجا و در عملیات فتح‌المبین بروز و ظهور کرد و در ادامه لشکر ثارالله شکل گرفت و در حقیقت نیروهای جنوب شرق کشور از استان‌های کرمان، سیستان‌و‌بلوچستان و هرمزگان آمدند و در لشکر ثارالله جمع شدند. قالیباف تصریح کرد: بنابراین ما اگر بخواهیم از 6-5 لشکر موثر در دفاع‌مقدس نام ببریم قطعا یکی از آن‌ لشکرها، لشکر ثارالله است و اگر بخواهیم از فرماندهان سرشناس دوران دفاع‌مقدس نام ببریم حتما شهید سلیمانی یکی از آنهاست. قالیباف در ادامه اظهار داشت: حدود یک دهه نیز شخصیت حاج‌قاسم سلیمانی در شرق کشور و مجاهدت‌هایی که در این بخش انجام داد شکل گرفت و ایشان بیش از 2 دهه هم فرمانده نیروی قدس بود و رشادت‌هایی هم در این عرصه از خود به‌جا گذاشت. رئیس مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه در دوران دفاع‌مقدس همه فرماندهان و رزمندگان به سنت‌های الهی باور و ایمان کامل داشتند، گفت: در واقع در دوران جنگ برای رزمندگان و فرماندهان اهمیتی نداشت که دشمنان، صدام و منافقین چقدر توپ و تانک دارند، بلکه هدف صرفا این بود که عِده و عُده خود را جمع کنیم و با قدرت به سمت دشمن بتازیم. 

قالیباف افزود: حاج‌قاسم سلیمانی هم همواره به این فرهنگ توجه می‌کرد و سنت‌های الهی را مبنای کار خود قرار داد و از این طریق تجربیات بسیار زیادی در عرصه نظامی و مدیریتی کسب کرد. 

رئیس مجلس شورای اسلامی در ادامه بیان داشت: حاج‌قاسم سلیمانی همچنین برای محرومیت‌زدایی مردم اقدامات زیادی انجام داد. در آن ایام بسیاری از روستا‌ها و مناطق کشور گاز و برق نداشتند که حاج‌قاسم سلیمانی اقدامات جهادی بسیار زیادی در آن مقطع انجام داد، چرا که حاج‌قاسم‌ سلیمانی فردی رنج‌دیده و زحمت‌کشیده و از چهره‌های برجسته دوران دفاع‌مقدس بود و تاثیر بسیار زیادی در میدان جنگ داشت. 

وی با بیان اینکه حاج‌‌قاسم در دل همه رسوخ می‌کرد، گفت: زمانی بود که حاج‌قاسم سلیمانی با برخی از مدیران برخورد می‌کرد و به آنان تشر می‌زد اما هیچ‌ یک از این افراد از دست حاج‌قاسم سلیمانی ناراحت نمی‌شدند، چرا که می‌دانستند این تشر برای نفس خودش نیست بلکه برای کار مردم است. سردار سلیمانی قدرت داشت اما در اوج قدرت اهل گذشت بود و از سوی دیگر مردم‌داری یکی از ویژگی‌های بارز حاج‌قاسم سلیمانی بود. 

قالیباف با بیان اینکه حاج‌قاسم ‌سلیمانی در هر تصمیم خود مردم را مبنا قرار می‌داد، اظهار داشت: سردار سلیمانی از ابتدای جنگ تا لحظه شهادت مجاهدت کرد. 

رئیس مجلس شورای اسلامی گفت: ما در بین رزمندگان‌مان نداریم که فردی همچون حاج‌قاسم سلیمانی ۴۰ سال بی‌وقفه مجاهدت کرده باشد. حاج‌قاسم سلیمانی از سال ۵۹ تا لحظه شهادتش مجاهدت کرد؛ یعنی اگر بعد از جنگ هم ما به تهران آمدیم و در کار‌های ستادی مشغول شدیم، حاج‌قاسم همین‌طور اسلحه به دست این بار برای محرومیت‌زدایی مجاهدت می‌کرد. مجاهدت‌های سردار سلیمانی 2 وجه داشت؛ از یک سو با افراد شرور مقابله و از سوی دیگر به مردم بویژه محرومان رسیدگی ویژه می‌کرد.

قالیباف با اشاره به نزدیکی و رفاقت میان خود، حاج‌قاسم و شهید کاظمی، با ذکر خاطره‌ای گفت: نزدیکی ما تا حدی بود که حتی مسافرت هم با هم می‌رفتیم. زمانی که حاج‌قاسم فرمانده نیروی قدس بودند چون آن موقع برای خروج از تهران باید اجازه می‌گرفتیم، تصمیم گرفته بودیم با هم با خانواده به سوریه برویم، مقام معظم رهبری گفتند 3 نفری نروید و 2 نفر از شما بروند، بعد ما هم اصلا نرفتیم. بعد از مدتی آقا ما را دیدند و پرسیدند مسافرت رفتید؟ ما گفتیم چون شما فرمودید، ما هم نرفتیم. بعد از آن آقا اجازه دادند که برویم. 

وی با بیان خاطره‌ای دیگر از رهبر حکیم انقلاب فرمودند: 3-2 سال قبل روزی خدمت حضرت‌آقا بودیم. ایشان فرمودند هر وقت عکس شهید کاظمی را می‌بینم، تصویر شما و سلیمانی در ذهنم می‌آید و ان‌شاءالله بعد از خدمت عاقبت‌تان ختم به شهادت شود.

قالیباف بیان داشت: با وجود ۴۰ سال مجاهدت حاج‌قاسم سلیمانی، مردم در 6-5 سال اخیر وی را شناختند. حاج‌قاسم ۳۵ سال بی‌نام و نشان به کشور خدمت کرد. وی همچنین گفت: حاج‌قاسم یک فرمانده باتجربه و اثر‌گذار بود که دستگاه استکبار را بدرستی شناخته بود و با باوری که به مردم داشت، توانست از رود سند تا مدیترانه امت اسلامی را از سیاه و سفید، سنی و شیعه پای کار انقلاب آورد و تفاوتی میان آنها نگذاشت؛ او هر کس را که به فرهنگ اهل‌بیت احترام می‌گذاشت پای کار آورد. 

رئیس مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه حاج‌قاسم، آمریکا را ۲۰ سال در منطقه خلیج‌فارس زمینگیر کرد، گفت: او با سنت‌های الهی تکریم مردم و اخلاص توانست به این موفقیت‌ها برسد. قالیباف با بیان اینکه حاج‌قاسم حتی اگر سلیقه سیاسی کسی را هم نمی‌پذیرفت به او احترام می‌گذاشت، اظهار داشت: او هیچ‌گاه ارتباطش را با رزمندگانی که تغییر سلیقه داده بودند نیز قطع نمی‌کرد اما هیچ‌گاه ذره‌ای در سربازی ولایت تردید نکرد و واقعا یک شهید زنده بود. قالیباف بیان داشت: تشکیل گروه‌های مقاومت در منطقه نتیجه تلاش حاج‌قاسم سلیمانی بود و در زمانی که بسیاری تحت تأثیر فرهنگ غربی بودند، حاج‌قاسم در حال انتقال فرهنگ غنی دفاع‌مقدس به جوانان بود. وی با اشاره به ورود حاج‌قاسم سلیمانی به نیروی قدس ادامه داد: حاج‌قاسم سلیمانی با روحیه دفاع‌مقدس وارد نیروی قدس شد و اگر خاطرتان باشد در روز‌های اولیه شهدای مدافع حرم در غربت و بسیار غریبانه تشییع می‌شدند اما او به اهدافش معتقد بود و در زمانی که برخی از لحاظ فرهنگی در همین تهران شعار «نه غزه نه لبنان جانم فدای ایران» سر می‌دادند، حاج‌قاسم سلیمانی با وجود این شرایط ایستاد. رئیس مجلس تصریح کرد: اخلاص شهید سلیمانی موجب شد بعد از شهادت او اتفاقات مهمی در منطقه رخ دهد. امروز هم که در بین ما نیست اخلاص، اثر و فرهنگ شهادت او در جامعه وجود دارد و شما دیدید که چه تشییع باشکوهی در تهران، بغداد، نجف و کربلا رخ داد که شبیه آن وجود ندارد. 

تلاش جریان انقلابی در تقویت تولید ملی باعث شده در سال‌های اخیر بیش از 50 درصد حجم نوشت‌افزارهای عرضه‌شده در بازار ایران، تولیدات ملی با طرح‌های اسلامی- ایرانی باشد. 

به گزارش «وطن امروز»، هرساله با آغاز سال تحصیلی جدید، تهیه لوازم‌التحریر برای خانواده‌ها به یک مساله جدی تبدیل می‌شود، این در حالی است که با تلاش فعالان این حوزه بازار لوازم‌التحریر از 10 درصد کالای ایرانی به بیش از 50 درصد کالای ایرانی با کیفیت رسیده است. 

نوشت‌افزار ایرانی علاوه بر تنوع بالایی که پیدا کرده، از کیفیت قابل قبولی هم برخوردار است و این مهم باعث شده است علاوه بر بازار داخلی، حالا صادرات این حوزه نیز رونق داشته باشد و کشورهای همسایه به استقبال از تولید ایرانی بیایند. همسایگان ایران همانند عراق، پاکستان و اخیرا هم سوریه مشتریان نوشت‌افزار ایرانی هستند و کم‌کم ایران جای چین را در این کشورها می‌گیرد. در قطر هم بازارچه‌ای به نام «بازارچه ایرانیان» فعال شده است که یکی از محصولات پرفروش آن نوشت‌افزار ایرانی است. آنچه کالای ایرانی را ممتاز می‌کند آن است که ایران استانداردهای بین‌المللی کیفیت لوازم‌التحریر را کسب کرده است. در قطر، فقط محصولات با استاندارد بین‌المللی وارد می‌شود و ایران برای تمام لوازم‌التحریرش SGS یا استاندارد بین‌المللی گرفته که این استاندارد در کل دنیا معتبر است. 

در سال‌های ابتدایی شروع رقابت نوشت‌افزار ایرانی با نمونه‌های خارجی، یکی از مسائل اصلی، استفاده جنس‌های خارجی از کاراکترهای مشهور کارتونی جهانی برای تبلیغ کالای خود بود. باربی، بن تن، کیتی، باب اسفنجی و... شخصیت‌های نام‌آشنایی برای کودکان بودند و چشم‌شان را سریع به خود جلب می‌کردند اما کم‌کم تولیدکنندگان داخلی روی کاراکترهای داخلی و شخصیت‌هایی که کودکان در انیمیشن‌های تلویزیونی با آنها آشنا شده بودند، سرمایه‌گذاری کردند و حالا این شخصیت‌های بومی نیز برای کودکان و خانواده‌های‌شان جذاب شده‌اند. 

حالا اما با وجود کرونا و غیرحضوری شدن مدارس، این احتمال وجود دارد که این بازار رو به رشد که تعداد زیادی شاغل را به خود اختصاص داده است، دچار مشکل شود. این نگرانی باعث شده است یقینی، دبیر جشنواره ایران‌نوشت اعلام موضع کند و بگوید: «هرچند با اتمام شهریور، جشنواره ایران نوشت امسال به پایان رسید اما سامانه اطلاع‌رسانی عرضه‌کنندگان و نقاط فروش نوشت‌افزار ایرانی (محلی و اینترنتی) که در www.irannevesht.ir فهرست شده است، همچنان به قوت خود باقی خواهد ماند».

جشنواره ایران‌نوشت امسال که با مشارکت بیش از 120 تولیدکننده نوشت‌افزار ایرانی، جایگزین نمایشگاه (با قدمت 7 ساله) شده بود، با استقبال چشم‌گیری رو‌به‌رو شد. بنا بر آنچه دبیر جشنواره ایران‌نوشت می‌گوید: علاوه بر 1000 فروشگاه نوشت‌افزار محلی و 4 فروشگاه اینترنتی، 20 فروشگاه تخصصی نیز در این جریان سهیم شدند؛ در این میان بیش از 50هزار خانواده از این رویداد استقبال کردند که نیمی به صورت حضوری و نیم دیگر به صورت مجازی بوده است. 

تلاش فروشندگان نوشت‌افزار ایرانی با اتمام شهریور و پایان جشنواره ایران‌نوشت، تمام نشده است و سامانه اطلاع‌رسانی عرضه‌کنندگان و نقاط فروش نوشت‌افزار ایرانی (محلی و اینترنتی) که در www.irannevesht.ir فهرست شده است، همچنان با قوت به کار خود ادامه خواهد داد و بتدریج اطلاعات آن تکمیل‌تر و نقاط عرضه بیشتری به آن اضافه خواهد شد و به‌روز‌رسانی می‌شود. 

طبق گفته مدیرعامل مجمع ایران‌نوشت، در حوزه خودکار، ماژیک، مداد و پاک‌کن رشد بسیار خوبی به لحاظ کیفیت، کمیت و تنوع برند رخ داده است. همچنین در حوزه تولید دفتر، امسال از طرح‌های مرتبط با سردار شهید حاج‌قاسم سلیمانی و مبارزه با کرونا و ارج نهادن به مقام مدافعان سلامت استقبال قابل توجهی شده است و استفاده از فناوری واقعیت افزوده‌ (AR) روی جلد دفترها نیز از دیگر نوآوری‌ها و جذابیت‌های دفترهای ایرانی بوده است. 

یقینی درباره میزان مصرف نوشت‌افزار بیان کرد: با توجه به بررسی‌های میدانی در 4 ماه پایانی سال تحصیلی گذشته (99-98) و سال تحصیلی جدید، نیاز به نوشت‌افزار و مصرف در اقلامی مانند دفتر، مداد، تراش، پاک‌‏کن و سایر محصولات اصلی نوشت‌افزار نه‌تنها کاهش نداشته، بلکه به دلیل افزایش تکالیف و تمارین برای جبران کمبود فضای آموزشی حضوری مدارس، بعضا با افزایش مصرف در محصولات مذکور نیز مواجه شده‌ایم. در نتیجه جریان تولید و مصرف نوشت‌افزار که در سال‌های گذشته در شهریورماه به اوج می‌رسید، به یک روند مستمر و تدریجی در طول سال تبدیل خواهد شد. 

وی گفت: توجه به محتوای بومی و ایرانی که همواره دغدغه تولیدکننده‌ها و خانواده‌ها بوده نیز با پیگیری جدی‌تر و فعال شدن کانون‌های محتوا و کاراکتر ایرانی، با سرعت بیشتری به پیش خواهد رفت، بنابراین می‌توان نتیجه گرفت که تولیدکنندگان نوشت‌افزار ایرانی با همان انگیزه این چند سال گذشته که سبب رشد و نمو چشمگیری در این صنعت بوده است، با همه تلاش خود در جهت رشد کیفیت و تنوع و «تولید محصولات بدون مشابه داخلی» به پیش می‌روند. 

اما آنچه امسال به رونق تولید نوشت‌افزار ایرانی کمک کرد، هماهنگی نهادهای امدادی و خیریه‌ای با تولیدکنندگان داخلی بود، چنانکه طرح‌های مساوات، ایران همدل و... که از ابتدای کرونا به یاری محرومان و مستضعفان آمده‌اند، در بازه زمانی توزیع بسته‌های حمایتی برای کودکان محروم در شروع سال تحصیلی تنها از محصولات با کیفیت داخلی استفاده کردند که این مساله باعث هم‌افزایی در حوزه تولید ملی شد.

***

آیت‌الله حسن ممدوحی از شاگردان برجسته علامه طباطبایی و نماینده سابق مردم کرمانشاه در مجلس خبرگان رهبری سه‌شنبه‌شب اول مهرماه در ۸۱ سالگی دعوت حق را لبیک گفت. ایشان مدت‌ها بود با بیماری سرطان در حال مبارزه بود و بعد از یک دوره تحمل این بیماری به دیدار حق شتافت. آیت‌الله عباس کعبی از نمایندگان مجلس خبرگان رهبری است که سال‌ها در این نهاد از نزدیک با آیت‌الله ممدوحی مراوده داشته است؛ آیت‌الله کعبی، ایشان را استادی توصیف کرد که در میدان تدریس معارف اسلام و در صحنه دفاع از انقلاب از هیچ تلاشی فروگذار نکرد. آیت‌الله عباس کعبی، نماینده مردم خوزستان در مجلس خبرگان رهبری در گفت‌وگو با «وطن امروز» اظهار داشت: آیت‌الله ممدوحی از اساتید برجسته فلسفه و فقه و اصول حوزه علمیه بود؛ شخصیتی محقق و پرکار. ایشان از لحاظ علوم معقول و منقول و معارف اسلامی جزو علمای تراز بالا بود. آیت‌الله ممدوحی که هم عضو فعال جامعه مدرسین حوزه علمیه قم بود و هم در برخی دوره‌ها عضویت مجلس خبرگان را هم بر عهده داشت، شخصیتی انقلابی و حاضر در صحنه بود. نماینده مردم خوزستان در مجلس خبرگان رهبری ادامه داد: یکی از ویژگی‌های آیت‌الله ممدوحی تربیت شاگرد و طلبه بود. ایشان با تسلطی که بر مبانی و منظومه فکری علامه طباطبایی داشت بر همین مبنا به تربیت شاگرد می‌پرداخت. ایشان با معارف اسلامی انس بالایی داشت و برای ترویج این معارف هم کتب علامه طباطبایی را انتخاب کرده بود و این کتب را تدریس می‌کرد. آیت‌الله کعبی با بیان اینکه «آیت‌الله ممدوحی شخصیتی دلسوز بود»، اظهار داشت: ایشان هم در راه حفظ نظام و هم در راه استیفای حقوق ملت و خدمت به مردم از خود پافشاری نشان می‌داد. آیت‌الله ممدوحی همواره از موضع امر به معروف و نهی از منکر به مسؤولان تذکر می‌داد. نماینده مردم خوزستان در پایان خاطرنشان کرد: آیت‌الله ممدوحی این اواخر دچار کسالتی شده بود و به‌رغم شرایط سخت این کسالت، همچنان پرکار بود و در این ایام مشغول تفسیر نهج‌البلاغه و صحیفه سجادیه بود. 

کمیل نقی‌پور: رئیس‌جمهور روز گذشته در جلسه هیأت دولت گفت ایران از سال 97 در جنگ اقتصادی قرار دارد. وی از مردم خواست این جنگ را باور کنند و بدانند مسؤولان اقتصادی کشور در 2 سال و نیم گذشته در حال فداکاری هستند. وی همچنین گفت: البته در جنگ هم شکست و هم پیروزی وجود دارد. پیامبر و امیرالمومنان هم در جنگ احد و خندق مجروح شدند و حمزه سیدالشهدا به شهادت رسید. ما ابتدا باید باور کنیم در یک جنگ هستیم و همچنین باور کنیم بار جنگ تنها بر دوش دولت نیست؛ نباید عده‌ای کنار بنشینند و بگویند اگر دولت آنگونه رفتار می‌کرد بهتر بود. 

منظور حسن روحانی از شرایط جنگی شرایط صرفا تحریمی نیست بلکه او مدعی است در 2 سال و نیم گذشته شرایطی در نتیجه سیاست‌های آمریکا برای ایران به وجود آمده که با زمان قبل از آن متفاوت است: «ملت دقت کنند ما از سال ۵۹ تحریم اقتصادی داشته‌ایم اما جنگ اقتصادی از ۹۷ شروع شد؛ آمریکا با تمام امکانات وارد جنگ با ایران شده است».

حسن روحانی با به‌کارگیری چنین جملاتی به دنبال آن است که به مردم بگوید شرایط امروز بازار از مسکن و خودرو و طلا گرفته تا کره و تخم‌مرغ در نتیجه شرایط جنگی که آمریکا علیه ایران راه انداخته به وجود آمده است. تاکید وی بر این نکته که شرایط فعلی با شرایط تحریمی سال‌های گذشته متفاوت است و همچنین تاکید بر این مساله که در جنگ بالاخره شکست و پیروزی وجود دارد، در واقع برای عادی‌سازی وضعیت موجود در جامعه یا توجیهی برای آسیب دیدن زندگی مردم و کوچک شدن سفره‌های آنان به حساب می‌آید. 

اما حسن روحانی که شرایط فعلی را شرایط جنگ اقتصادی می‌خواند، باید به این 2 نکته پاسخ دهد. 

1- مگر غیر از آن است که حسن روحانی با ادعای بهبود اوضاع معیشتی و برداشته شدن تمام تحریم‌ها قدم در مسیر انتخابات ریاست‌جمهوری سال 92 گذاشت؟ حسن روحانی مدعی بود حضور وی به عنوان رئیس‌جمهور سبب می‌شود با بستن با کدخدا، چرخ‌های اقتصاد کشور را با چرخ‌های سانتریفیوژها همزمان می‌چرخاند. نادیده گرفتن تمام خطوط قرمز مذاکراتی که حتی به قدم زدن‌های کنار رودخانه ظریف و کری نیز کشیده شد، همه برای رقم زدن توافقی بود که از قبل آن اوضاع اقتصادی کشور بهبود یابد. اما در عمل چه اتفاقی افتاد؟ کدام یک از مشکلات اقتصادی کشور برطرف شد؟ قیمت کدام یک از کالاهای اساسی حتی قبل از سال 97 یا همان سال جنگ اقتصادی، نسبت به سال‌های پیش از ریاست حسن روحانی کاهش یافت؟ حسن روحانی از آن جهت می‌گوید سال 97 سال آغاز جنگ اقتصادی بوده است که 18 اردیبهشت آن سال ترامپ خروج از برجام را اعلام کرد. روحانی با زبان کنایه و اشاره می‌گوید کنار ‌زده شدن برجام از سوی آمریکا دلیل شرایط نابسامان اقتصادی و... این روزهاست اما مگر غیر از این است که قیمت ارز و دلار در پاییز 96 جهش خود را آغاز کرد و منجر به آغاز تلاطمات بازار شد؟ روحانی که معتقد است سال‌های پس از برجام سال‌های خوب و موفقی بوده است، باید پاسخ دهد حدفاصل سال 94 یعنی امضای برجام تا سال 97 یعنی خروج آمریکا از برجام و به قول حسن روحانی آغاز جنگ اقتصادی، وضعیت اقتصاد در چه حوزه‌ای مناسب بوده است؟ شرایط اقتصادی طی 7 سال گذشته هر سال بدتر از سال قبل یا به بیان بهتر هر ماه بدتر از ماه قبل بوده است. از سال 96 و پس از استقرار حسن روحانی در کرسی ریاست‌جمهوری برای 4 سال دیگر، کشور شرایط نابسامان جدید و عجیبی را شاهد بود. از پاییز همان سال یعنی چند ماه پس از رأی اعتماد کابینه، قیمت ارز با جهش مواجه شد. بازار در نتیجه تلاطمات ارزی بهم ریخت، لوازم خانگی با کمبود شدید مواجه شد، طلا در اوج قرار گرفت و خودرو دوران جدید خود در ایران را از همان سال شروع کرد. گویا ایران شرایط جدیدی را در عرصه اقتصاد تجربه می‌کرد و مردم با حس جدیدی مواجه بودند؛ «احساس بی‌دولتی»؛ یک حس خاص شبیه حس بی‌دولتی. 

2- حسن روحانی معتقد است مردم می‌دانند که ایران در شرایط جنگ قرار دارد اما سوال این است: مردم در شرایط فعلی حس جنگ اقتصادی دارند یا احساس بی‌دولتی؟ 

جنگ اقتصادی موضوع جدیدی نیست؛ برخلاف حسن روحانی که جنگ اقتصادی را محدود به 2 سال و نیم گذشته می‌کند، ایران از زمان پیروزی انقلاب در شرایط شدیدترین تحریم‌ها قرار داشته است. تحریم نفت و بانک مرکزی نیز به عنوان تحریم‌های اساسی علیه ایران از سال 90 و در قانون تحریمی سیسادا وضع شده است. این نوشته قصد ندارد ادعای رئیس‌جمهور درباره شرایط جنگ اقتصادی در زمان فعلی را زیرسوال ببرد بلکه معتقد است جنگ اقتصادی از زمان پیروزی انقلاب وجود داشته و تا زمانی که ایران و آمریکا ذیل جنگ تمدنی مقابل یکدیگر قرار داشته باشند، جنگ اقتصادی نیز ادامه خواهد داشت. نکته اما این است: در شرایط جنگ اقتصادی، مهم  پای کار بودن رئیس‌جمهور و اعضای کابینه برای مدیریت بهتر جامعه و بازار با توجه به شرایط جنگی است. مردم از شرایط تحریمی آگاهی دارند اما بیش از آنکه نگاه به تحریم‌ها داشته باشند نگاه به وضعیت اداره جامعه توسط قوه مجریه دارند. نمونه واضح برای توضیح این گزاره ماجرای اختصاص ارز 4200 تومانی و فروش سکه در سال 97 است، یعنی همان سالی که حسن روحانی معتقد است جنگ اقتصادی علیه ایران آغاز شده است. در نتیجه سیاست‌های اشتباه بانک مرکزی قیمت دلار افزایش پیدا کرد و در یک تصمیم یک‌شبه، جهانگیری خبر داد دولت برای سامان دادن بازار ارز، ارز 4200 تومانی را در اختیار صادر‌کنندگان قرار می‌دهد؛ اختصاص ارز بدون چارچوب نظارتی مناسب و بدون دستورالعمل‌های مشخص کار را به جایی رساند که دادگاه‌های ویژه مفاسد اقتصادی با هدف اصلی برخورد با مفاسد شکل گرفته به دلیل رانت‌های ارزی، ماه‌ها پس از این دستور شکل گرفت یا چند تن از ذخیره طلای کشور در نتیجه سیاست‌های اشتباه به بازار طلا وارد شد اما نه تنها جلوی افزایش قیمت طلا را نگرفت بلکه با تغییر رفتار مردم و عطش شکل‌گرفته برای تبدیل سرمایه‌های خود به طلا، میزان تقاضا نیز افزایش یافت. در ماه‌های اخیر نیز در زمینه خودرو و مسکن و مایحتاج عمومی، آنچه مردم حس می‌کنند، حس بی‌دولتی است؛ قیمت‌ها بالا می‌رود، گزارشگر تلویزیون راهی بازار و مغازه‌ها می‌شود و فردا بار دیگر قیمت‌ها افزایش پیدا می‌کند؛ این تسلسل ادامه دارد. دولت در این زمینه چه نقشی ایفا می‌کند؟ رئیس‌جمهور چه سیاست مشخصی برای کنترل بازار دارد؟ وضعیت مسکن کی و چگونه آرام می‌گیرد؟ طرح وزیر پیشنهادی صنعت برای خودرو چیست؟

 آقای رئیس‌جمهور! حرف شما قبول و درست؛ الان شرایط جنگ اقتصادی است اما دولت به اندازه شرایط جنگی یا حتی به اندازه زمانی که شرایط معمول و عادی در کشور وجود دارد، توان خود را به کار گرفته است؟

دکتر سعدالله زارعی*: در فاصله 9 ماه مانده تا انتخابات پارلمانی عراق هنوز بحث‌های مهمی در ارتباط با نحوه برگزاری انتخابات و حوزه‌های رای‌گیری وجود دارد. برای درک بهتر وضعیت موجود و چالش‌های آینده لازم است قانون مصوب سال 2004 مورد بررسی قرار گیرد. بر مبنای این قانون، انتخابات به شکل فراگیر برگزار می‌شد و یک جریان سیاسی برای کل کشور لیستی از کاندیداها را مطرح می‌کرد. در این مدل، انتخابات به شکل لیست‌محور برگزار می‌شد. به این معنا که هر کاندیدا برای پیروزی در انتخابات نیازمند کسب حداقل آرا (کف رأی) است. در این وضعیت اگر سرلیست یا هر کسی در یک لیست بیش از حدنصاب لازم آرا را کسب می‌کرد اضافه رای به نفر بعد منتقل می‌شد و به همین ترتیب این رویه ادامه پیدا می‌کرد تا سرریز آرا، حدنصاب لازم برای نفر بعدی را تامین کند. در این شکل، گاهی نفر آخر یک لیست به‌واسطه آنکه نفر اول رای بسیار بالایی داشته، توانسته بود با استفاده از این سرریز آرا به پارلمان راه یابد. حال آنکه در حالت برابر و بدون احتساب اضافه رای افراد هم‌لیست این امکان وجود داشت که افراد دیگری از لیست‌های دیگر راهی پارلمان شوند. بعد از این سال 2013 نظام انتخاباتی به سانت لیگو تغییر کرد و برای نخستین‌بار این نظام انتخاباتی در جریان انتخابات شوراهای شهر و روستاها، به اجرا گذاشته شد. هر چند در این سیستم هنوز بحث لیست‌ها مطرح بود اما این بار لیست‌ها به شکل نیمه‌باز بود و نکته بعد اینکه هر استان به‌مثابه یک حوزه انتخابیه در نظر گرفته شده بود و لیست‌ها می‌توانست به صورت استانی تهیه شود. بر این اساس اثر لیست‌های فراگیر تا حدی کاهش پیدا کرد اما در انتخابات آتی و بر مبنای قانون مصوب پارلمان در 24 دسامبر ۲۰۱۹/ سوم دی ۹۸، حوزه‌های انتخاباتی از کشور و استان به سطح شهرستان‌ها تعمیم داده شده و نفوذ لیست‌های فراگیر با مکانیسم قبلی هم کاهش زیادی داشته است. در این سازوکار اگر چه همچنان لیست فراگیر وجود دارد ولی برگزیده شدن افراد بر مبنای رایی است که مستقیما به خود کاندیدا داده شده و دیگر ترتیبات تناسبی سرریز آرا در لیست مطرح نیست. ولی با توجه به مقبولیت، سابقه و شناخته‌‌شده بودن جریان‌های سیاسی، طبیعتا همچنان کاندیداهایی که در فهرست جریان‌های سیاسی هستند از بخت بیشتری برای پیروزی در انتخابات برخوردارند. در این بین آنچه نباید از نظر دور داشت و باعث خلط مبحث نشود این است که تغییر در حوزه‌های انتخابیه تاثیری بر سهمیه‌بندی جریان‌های سیاسی- مذهبی و قومی در پارلمان پا ندارد. به این ترتیب سهمیه قبلی برای کردها، اهل‌ سنت، شیعیان و دیگران پا برجا خواهد بود. تنها استثنایی که در این بین باقی می‌ماند این است که شاید در بعضی حوزه‌های انتخابیه که ترکیب جمعیتی یک‌دست نیست و هم کرد هست و هم عرب، یا هم اهل سنت هست و هم شیعه، بین 10 تا 15 کرسی در بین سهمیه‌ها تغییر ایجاد شود. به این نحو که مثلا یک کاندیدای اهل سنت در یک شهر ترکیبی که به طور سنتی حوزه شیعیان محسوب می‌شد به‌واسطه توانایی‌ها و حسن شهرت با جلب نظر جمعیت شیعه و سنی به عنوان نماینده آن شهرستان به پارلمان برسد. این مساله در حالت برعکس آن نیز دقیقا صادق است و بدون در نظر گرفتن ویژگی‌های مذهبی و قومی برای 10 تا 15 کرسی این امکان وجود دارد که تغییراتی در سهمیه پارلمانی به وجود آید. 

* کارشناس مسائل غرب آسیا