گروه فرهنگ و هنر: عزاداری در رثای آزاد‌مردان تاریخ از سال‌های دور برگی از رسم و رسوم زیبای ایرانیان بوده است و اقامه ماتم بر شهدای دشت کربلا در فرهنگ و تاریخ ایرانیان از سابقه‌ای طولانی برخوردار است به طوری که همزمان با فرا‌رسیدن ماه‌های محرم و صفر، دل میلیون‌ها شیعه ایرانی برای عزاداری در سوگ سالار شهیدان می‌تپد. ماه‌های محرم و صفر امسال همانند سال گذشته متاسفانه تحت تاثیر شیوع کرونا قرار دارد و قاعدتا فضای عزاداری‌ها هم تحت تاثیر این فضا قرار می‌گیرد. محرم امسال برای دومین بار متوالی است که با همه محرم‌های سالیان قبل تفاوت دارد؛ محرمی در سایه کرونا و در شرایطی که همه مراسم‌ها باید با رعایت موازین بهداشتی برگزار شود. به واسطه همین شرایط خاص هم هست که باید امسال نیز مانند سال گذشت سنت حسنه روضه‌های خانگی را جدی‌تر گرفت. پویش «روضه‌های خانگی» حرکتی در راستای حمایت از این موضوع است. روضه‌های خانگی سنتی دیرینه و دارای تاریخچه‌ای عمیق در تشیع و ایران‌زمین است که باید احیا شده و توسعه پیدا کند. البته که برگزاری روضه‌های خانگی منحصر به دوران بیماری کرونا نیست، بلکه این بحران سبب شده بتوان بستر مناسب‌تری برای پرداختن به موضوع روضه‌های خانگی پیدا کرد. از سویی بسیاری از مردم به خاطر ابتلا به این بیماری یا دچار بودن به بیماری‌های زمینه‌ای و مسائلی از این دست، امکان حضور در جلسات عمومی دهه اول محرم و بلکه ۲ ماه محرم و صفر را ندارند، لذا باید ایام عزا را در خانه بنشینند. قطعا یکی از بهترین پیشنهادها به این دسته از مردم آن است که از طریق برگزاری روضه‌های خانگی خود را به خیل عزاداران اباعبدالله‌الحسین علیه‌السلام ملحق کرده و خانه خود را حسینیه سیدالشهدا کنند. در مجموع موضوع کرونا را باید یک توفیق اجباری برای جامعه مداحی کشور بدانیم که به خاطر ممنوعیت عزاداری در فضاهای بسته به خاطر ویروس کرونا، رو به سنت‌هایی قدیمی مداحی و عزاداری همچون روضه‌های خانگی، عزاداری محدود در کوچه‌ها و چهارپایه‌خوانی می‌آورند تا به هر نحوی شده پرچم عزای سالار شهیدان برافراشته بماند.  اما در باب احیای روضه‌های خانگی باید گفت سال گذشته از سوی مداحان مطرحی چون مهدی رسولی اتفاقات زیبایی رقم خورد و این مداح مطرح در کوچه پس کوچه‌های زنجان برای 20، 30 نفر مستمع روضه‌خوانی کرد و از سوی دیگر حاج‌محمود کریمی هم در دهه نخست محرم به مدیحه‌سرایی و روضه‌خوانی در کوچه‌های مختلف شهر تهران پرداخت و به تبع این اتفاق سایر مداحان نیز به احیای سنت روضه خانگی در کوچه‌پس‌کوچه‌های شهرها پرداختند و طبق شنیده‌ها امسال نیز بسیاری از مداحان برنامه‌های متنوعی را برای احیای روضه‌های خانگی در نظر گرفته‌اند. سنت چهارپایه‌خوانی هم سال گذشته به طور ویژه توسط مداحان احیا شد، اگر درباره سنت اصیل چهارپایه‌خوانی بخواهیم به طور خلاصه بگوییم باید به این نکته اشاره کرد که چهارپایه‌خوانی یکی از سنت‌های ریشه‌دار ایرانیان است که تا قبل از شیوع کرونا صرفا در ایام عزاداری در بازار تهران و همچنین برخی مناطق شهرهای مختلف برگزار می‌شد؛ زمانی که خبری از بلندگو در هیأت‌ها نبود، برای اینکه صدای مداح به گوش همه برسد و همه عزاداران بتوانند چهره او را ببینند، مداح روی چهارپایه‌ای می‌ایستاد و مردم دور او جمع می‌شدند و مداح روضه‌خوانی را آغاز می‌کرد. از سویی بسیاری از مداحان معتقدند چهارپایه‌خوان آخرین درجه‌ای است که هر مداح و روضه‌خوانی به آن می‌رسد. در میان چهارپایه‌خوانان نامدار تهران اسامی افرادی مثل حاج‌اکبر خلج، حاج‌حسین تهرانی و شاه‌حسین بهاری و احمد دلجو به چشم می‌خورد. 

 

* چهارپایه خوانی هنری اصیل است

 

حاج‌هادی کمالیان از چهارپایه‌خوانان قدیمی و از مداحان پیشکسوت است که سال‌هاست در هیات جوادالائمه تهران به مدیحه‌سرایی می‌پردازد. او در گفت‌وگو با «وطن‌امروز» در اهمیت احیای سنت چهارپایه‌خوانی اینچنین گفت: در ۲ سالی که به بهانه ویروس کرونا سنت‌هایی چون «چهارپایه‌خوانی» و «روضه‌های خانگی» احیا شده‌، جامعه دلسوز مداحی جانی دوباره گرفته است و بدون‌شک ثمرات این احیا در سال‌های آینده خود را نمایان می‌سازد. وی ادامه داد: یکی از دغدغه‌های شخصی بنده طی سالیان گذشته فراموشی سنت‌های اصیل مداحی بوده است؛ سنت‌هایی که با فراموشی آنان شاهد نابودی یک فرهنگ اصیل خواهیم بود. اما انگار حکمت خداوند اینگونه بود که با شیوع ویروس منحوس کرونا شاهد احیای سنت‌های زیبای مداحی برای اهل‌بیت(ع) باشیم. البته بنده همانند همه مداحان آرزومندم هرچه سریع‌تر کرونا از جامعه رخت بربندد و در شرایط پساکرونا هم شاهد برپایی سنت‌های قدیمی در مراسم‌های عزاداری ماه‌های محرم و صفر باشیم.  کمالیان در ادامه خاطرنشان کرد: در واقع چهارپایه‌خوانی کار هر مداحی نیست، زیرا چهارپایه‌خوانی علاوه بر نیاز به داشتن صدایی خوش و داشتن مهارت مداحی، نیازمند این است که فرد بتواند روضه خود را در عرض 10 تا 15 دقیقه بخواند و در این مدت کم عزاداران را به شور برساند. از سویی چهارپایه‌خوانان معمولا از میان پیشکسوتان مداحی و روضه‌خوانی هر هیأت انتخاب می‌شوند. همچنین چهارپایه‌خوان باید کلام و بیانی گیرا داشته باشد، چون باید در مدت کوتاهی که روی چهارپایه می‌ایستد، از مقدمه به اوج روضه و شعر برسد. مداح باید مخاطب‌شناس باشد و در سریع‌ترین زمان ممکن افراد را به اوج و شور نهایی برساند و در کمترین زمان حرف اصلی را به هدف برساند. 

وی در پایان گفت: شاید بهترین وصف از چهارپایه‌خوانی را حاج‌قاسم رضایی از مداحان اهل‌بیت(ع) بیان کرده است زیرا این مداح پیشکسوت، چهارپایه‌خوانی را فراتر از یک هنر می‌داند و اینگونه درباره چهارپایه‌خوانی می‌گوید: «بسیاری از آوازها و ترانه‌ها و شعارهای انقلابی ما در اوایل انقلاب نشأت گرفته از نوحه‌های روز قبل چهارپایه‌خوانی بود و چهارپایه‌خوانی را باید یک سبک خاصی از مداحی به حساب آورد».

***

سیدحسین موسوی‌انور*: هر چند ماه محرم‌الحرام در فرهنگ شیعه ماه تعظیم شعائر حسینی و سوگواری شهادت امام حسین(ع) و 72 نفر یار باوفای‌شان است و این فضیلت بزرگی برای این ماه قمری بوده و عظمت آن را چند برابر می‌کند، لکن به لحاظ معارف دینی بویژه اعمال عبادی در فقه اسلامی برای تمام ماه‌ها و برخی ایام خاص در طول سال وظایف دینی معین شده است و اکثر این اعمال و رفتار عبادی به صورت مندوب (مستحب) بوده و برای کسب ثواب و تعالی معنوی بندگان یا طی طریق سیر الی‌الله است و عبد با انجام این اعمال مستحب، به تقرب درگاه الهی خواهد رسید و توشه‌ای برای آخرت مهیا می‌کند. 

ماه محرم‌الحرام نیز از این امر مستثنا نیست و اعمالی مستحب بر این ایام از ورود تا خروج این ماه بیان شده است. یکی از اعمال مستحبی خواندن ۲ رکعت نماز است که در هر رکعت بعد از حمد 11 مرتبه سوره توحید خوانده می‌شود. در فضیلت خواندن این نماز و همچنین روزه داشتن روز اول محرم روایات متعددی وجود دارد که این اعمال موجب امنیت می‌شود و کسی که این اعمال را به جا آورد، مانند آن است که در تمام سال بر کار نیک مداومت داشته است. وسائل‌الشیعه ج۵، ص۲۹۴

از جمله اعمال وارد شده در روایات برای شب اول محرم احیا و شب زنده‌داری آن است، مانند احیای شب قدر که موجب غفران و آمرزش گناهان است. همچنین در روایتی از امام باقر(ع) وارد است که هر کسی این روز را روزه بگیرد، خداوند دعایش را به اجابت می‌رساند همان‌طور که دعای زکریا را اجابت کرد. (وسائل‌الشیعه ج۷، ص۳۴۸) البته بنا بر روایت نبوی(ص) برای ایام دیگر مثل روز چهارم محرم نیز روزه گرفتن را دارای چنین مرتبه و ثوابی دانسته‌اند. 

اما شب عاشورا و روز عاشورا دارای ویژگی‌های خاصی است و از جمله آن می‌توان به نماز مخصوص آن شب اشاره کرد که 4 رکعت است و در هر رکعت بعد از سوره حمد، 50 مرتبه سوره توحید خوانده می‌شود و پس از پایان نماز 70 مرتبه سبحان‌الله والحمد لله ولا اله الا‌الله والله اکبر و لاحول و لا قوه الا بالله العلی العظیم خوانده می‌شود. (وسائل‌الشیعه ج۷، ص۳۳۹)

لذا دعا و نیایش بسیار مورد سفارش بوده است، بویژه احیاء در کنار مضجع شریف حضرت سیدالشهدا و زیارت آن حضرت و خواندن زیارتنامه بر آن حضرت بویژه زیارت عاشورا که فضیلت غیرقابل تصوری خواهد داشت که بسیار مورد سفارش ائمه هدی(ع) بوده است. همچنین عزاداری بر سیدالشهدا ضمن اینکه دارای ثواب زیادی است، در فقه شیعی جایگاه بلندی دارد و برای آن احکام و آدابی معین شده است، مثلا روزه گرفتن در روز عاشورا کراهت دارد، هر چند بهتر است بدون قصد روزه، تا ظهر چیزی نخورد. و نیز از جمله آداب و اعمال مستحب در آن روز، خواندن سوره توحید - هزار مرتبه- است. 

همچنین سقا بودن و آب دادن بویژه به زائران سیدالشهدا(ع) یا گفتن هزار بار ذکر اللهم العن قتله الحسین(ع)‌ از اعمال مستحب است. 

همچنین در روایات داریم روزه‌داری در اول و آخر ماه محرم مانند دیگر ماه‌های قمری دارای استحباب است.  در پایان باید متذکر شویم ماه محرم به خاطر وقوع فاجعه عاشورا در این ماه، خود تبدیل به یکی از شعائر دینی شده است و مسائلی از فقه مانند نذورات و اعمال دیگر دینی در این ماه کثرت پیدا می‌کند، بنابراین احکام ویژه‌ای را می‌توان برای ماه محرم‌الحرام در نظر گرفت. 

* نویسنده و پژوهشگر حوزه علمیه قم

رمان «نوشانوش» نوشته محمد محمودی‌نورآبادی شامل خاطرات عاشقانه رزمنده ایرانی و سرباز عراقی توسط انتشارات به‌نشر منتشر و راهی بازار نشر شد. 

به گزارش «وطن‌امروز»، این ‌اثر بازگوکننده خاطرات جنگ در ۲ جبهه ایران و عراق است و روایت‌هایی از زندگی و خاطرات جنگ تحمیلی رزمنده ایرانی و سرباز عراقی را روایت می‌کند. در این ‌رمان خاطرات و داستان‌های عاشقانه «عامر رشید» سرباز عراقی که دفترچه خاطراتش به دست رزمنده ایرانی علی‌شیر شفیعی می‌افتد، درج شده است. 

محمد محمودی‌نورآبادی، نویسنده این‌کتاب، آثاری چون «سرریزون»، «کاش چشم‌هایش دروغ گفته باشد»، «خنده زار» و «نبرد هِسجان» در جشنواره‌های دوسالانه انتخاب کتاب سال دفاع‌مقدس، هفتمین جشنواره پاسداران اهل قلم، چهارمین جشنواره کشوری داستان انقلاب و دیپلم افتخار پنجمین جشنواره کشوری را در کارنامه دارد. 

رمان «نوشانوش» داستان ۲ شخصیت در ۲ اردوگاه متفاوت است. از اردوگاه خودی، علی‌شیر از قاب نگاه خودش و اطرافیانش معرفی می‌شود؛ دغدغه‌ها و ماجراهایش در روستا تا شهر و پشت خاکریز جنگ، همراه با نگاهش به زندگی، عشق زمینی و باورها و... . اما در جبهه‌ مقابل او هم استوار عراقی یا همان ‌توپچی تانک نیز باورها و باید‌ها و نبایدهای خودش را دارد. این شخصیت از زبان خودش معرفی می‌شود و بی‌آنکه خودش بخواهد، برای مخاطب دست به اعتراف می‌زند. عامر معشوقه دارد و مدام به او فکر می‌کند. در عین حال نمی‌تواند بی‌خیال مرام و مسلک حزبی خود باشد. او هم می‌خواهد جنگ را ببرد و هم به معشوقه‌اش برسد و در این ‌رهگذر به نگارش خاطرات خود می‌پردازد؛ نوشته‌هایی که می‌شود کلیت دشمن را در آن دید و شناخت. گاهی شور و هیجان دارد و گاهی دچار افسردگی و یأس می‌شود اما در نهایت باز بر باور حزبی و عقیدتی خود وفادار می‌ماند و تا جای ممکن تلاش خود را می‌کند. 

ویژه‌برنامه محرمی «بر بوی زلف یار» با اجرای منصور ضابطیان از اول محرم راهی آنتن رادیو صبا می‌شود. 

به گزارش «وطن‌امروز»، جعفری‌نیا، مدیرگروه طنز و سرگرمی رادیو صبا گفت: برنامه «بر بوی زلف یار» با حضور منصور ضابطیان در ۱۷ قسمت برای ایام ماه محرم روی آنتن رادیو صبا می‌رود. وی گفت: در این برنامه سعی شده با خوانش داستان‌های کوتاه محرمی و عاشورایی و شعرهای معاصر و پخش ترانه‌های متناسب، حال و هوای عاشورایی برای شنوندگان ایجاد کنیم. مدیرگروه طنز و سرگرمی رادیو صبا افزود: بخش‌های تصویری یک دقیقه‌ای که در سایت شبکه و فضای مجازی از برنامه پخش می‌شود را می‌توان از ویژگی‌های متمایز این برنامه برشمرد. سری دوم این برنامه هم در ۱۰ قسمت در دهه پایانی ماه صفر از آنتن رادیو صبا پخش خواهد شد. «بر بوی زلف یار» از سه‌شنبه 19 مرداد برابر با اول محرم به تهیه‌کنندگی زهرا قائدی هر روز ساعت 16:30 از رادیو صبا پخش می‌شود. 

کتاب استندآپ کمدی امیر کربلایی‌زاده منتشر شد

امیر کربلایی‌زاده از چاپ کتاب «واسخندیش» با محور استندآپ کمدی خبر داد. به گزارش «وطن‌امروز»، امیر کربلایی‌زاده، بازیگر تئاتر و تلویزیون با اشاره به کتابی که بتازگی در حوزه استندآپ کمدی نوشته و به چاپ رسیده، گفت: این کتاب با عنوان «واسخندیش» نخستین کتاب تخصصی آموزش مهارت‌های استندآپ کمدی در ایران است که توسط انتشارات کلک سیمین به چاپ رسیده است. وی اضافه کرد: این کتاب مباحث مختلفی دارد که از جمله آن می‌توان به تاریخچه استندآپ کمدی، وجه تشابه استندآپ کمدی و پیش پرده‌خوانی، استندآپ کمدی خارجی و داخلی و معرفی کمدین‌های معروف استندآپ خارجی و ایرانی و همچنین مهارت‌های مختلفی که یک کمدین برای اجرا نیاز دارد، اشاره کرد. کربلایی‌زاده در پایان با اشاره به قالب کتاب نیز عنوان کرد: کتاب این مباحث را در قالب شوخی و نثر طنزگونه‌ای که دارد، ارائه و سعی می‌کند مخاطبش را همراه کند. در ایران در زمینه استندآپ کمدی فقط ۲ کتاب ترجمه‌شده داریم، بنابراین «واسخندیش» نخستین کتاب و منبع ایرانی هنر استندآپ کمدی است. کتاب «واسخندیش» (وایسا!، بخند!، بیندیش!» کتابی تخصصی در زمینه آموزش مهارت‌های استندآپ کمدی است که هم‌اکنون در اختیار علاقه‌مندان به این حوزه قرار دارد. 

***

پایان «تابستانه کتاب» با فروش 5/27 میلیارد

اجرای طرح تابستانه کتاب ۱۴۰۰ در کتابفروشی‌های کشور با اعلام فروش ۲۷۵ میلیارد ریال به پایان رسید. 

به گزارش «وطن‌امروز»، هجدهمین دوره طرح‌های توزیع یارانه کتاب از طریق کتابفروشی‌ها (طرح‌های فصلی فروش کتاب) با عنوان «تابستانه کتاب ۱۴۰۰» با فروش ۲۷۵ میلیارد ریالی کتاب و ثبت بالاترین رکورد حضور کتابفروشی‌ها در این طرح به پایان رسید. در «تابستانه کتاب ۱۴۰۰» ۹۹۷ کتابفروشی از ۳۱ استان کشور ثبت‌نام کرده بودند که از مجموع کل آن، ثبت‌نام ۹۷۴ کتابفروشی در این طرح تایید شد. از این تعداد، ۱۶۲ کتابفروشی در استان تهران و ۸۱۲ کتابفروشی در سایر استان‌ها، کتاب‌ها را با یارانه ۲۰ درصدی در اختیار عموم مردم قرار دادند. همچنین از بین ۳۱ استان مشارکت‌کننده در طرح‌، استان تهران با ۱۶۲ کتابفروشی در صدر قرار داشت و پس از آن خراسان رضوی با ۱۲۳ کتابفروشی، اصفهان با ۹۳ کتابفروشی، قم با ۸۳ کتابفروشی، آذربایجان‌شرقی با ۶۱ کتابفروشی، کردستان با ۵۵ کتابفروشی و فارس با ۵۴ کتابفروشی در جایگاه‌های بعدی قرار گرفتند.

دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی آمار مجوزهای صادره در حوزه تک‌آهنگ و آلبوم در هفته اول مرداد را اعلام کرد. به گزارش «وطن‌امروز»، مجوز ۱۹۷ تک‌آهنگ و ۲۳ آلبوم در ۲ هفته اول مرداد‌ماه صادر شد. 

در ۲ هفته گذشته آلبوم «۵ دونوازی برای کمانچه» به آهنگسازی زاگرس منهوبی و نوازندگی نگار خارکن با الهام از موسیقی فولکلوریک و آلبوم «شاید هرگز تو را نبینم» به آهنگسازی صبا علیزاده و خوانندگی آندریاس الکساندر، مجوز خود را از دفتر موسیقی وزارت ارشاد دریافت کردند. آلبوم‌های «آرزوهای بزرگ» و «حمله به اچ ۳» به آهنگسازی مجید انتظامی، آلبوم «بانگ یه یان (سرود سپید)» به خوانندگی و آهنگسازی علی‌اکبر مرادی و مجموعه آلبوم‌های «جاودانه‌های موسیقی مازندران» به خوانندگی اصغر کتول شامل ملودی‌های موسیقی نواحی و فولک دهه‌های ۵۰ و ۶۰ مازندران هم از جمله آثاری بودند که در این ۲ هفته مجوز انتشار گرفتند.

محمدحسین لطیفی، کارگردان فصل اول «دودکش» و «پادری» به ساخت فصل دوم مجموعه دودکش اعتراض کرد. 

به گزارش «وطن‌امروز»، محمدحسین لطیفی، کارگردان فصل اول سریال دودکش در صفحه اینستاگرام خود با اشاره به بازخوردهایی از مخاطبان درباره این فصل از سریال دودکش، نسبت به ساخت این مجموعه که با عنوان «دودکش ۲» مطرح شده و از او به عنوان خالق این مجموعه اجازه گرفته نشده، واکنش نشان داد. وی در این پست اعتراض خود را نسبت به ساخت «دودکش ۲» بدون اجازه وی به عنوان صاحب اثر اعلام کرد و نوشت: «اگر مقصر بودم قطعا پوزش می‌خواستم از همه عزیزان بیننده اما دوستان من بدانید که بیش از ۲۰ شب است ایمیل‌ها و پیام‌های گله و شکایت شما برای من می‌رسید اما صبوری کردم و هیچ نگفتم. خدا را شاکرم «دودکش ۲» که با همه عوامل قبلی و بی‌من، با زحمات عزیزان دست‌اندرکار ساخته شد را دیدم و به همه آنها خدا قوت می‌گویم. خدا قوت اما بینندگان محترم نیک بدانید بالغ بر ۱۰ سال است برای احیا و قانونمند کردن قانون کپی‌رایت یکه و تنها در تمام مجامع سیاسی و قانون‌گذار کشور تلاش کردم اما غافل بودم که تلاشم از اساس بیهوده بود، چون از ماست که بر ماست. وقتی همه دوستان من چه بازیگران محترم و عزیز، دست‌اندرکاران پروژه و مدیر محترم شبکه و ریاست صداوسیما در کنار هم این کار را بدون صاحب اصلی آن روی آنتن بردند، مرگ کامل و حتمی قانون کپی‌رایت را در ایران اعلام کردند. 

حسرت من نساختن فصل 3 سریال «دودکش» - که گویی «پادری» بچه ناخلف تلویزیون بوده و نامش شده فصل بی‌هویت در صداوسیما و شخصیت‌ها و عواملش برای تولید آن اثر اجاره‌ای بوده‌اند- نیست. گلایه من تلاش بیهوده برای احیای قانون کپی‌رایت است که دیگر پس از این امیدی بدان ندارم. 

در پایان می‌گویم زنده‌باد همه عوامل سازنده «پایتخت» که اینگونه حرمت می‌شناسند. برای بهمن گودرزی عزیزم که می‌خواهد فصل سوم «ساخت ایران» را بزودی در مرگ قانون کپی‌رایت بسازد، پهلوان خدا قوت... . سامان مقدم عزیز دلم قدردانت هستم که قبل از بستن قرارداد «قلب یخی ۳» تلفنی از من اجازه گرفتی، درود بر تو و درود بر کارگردانی که «آتش بس ۲» را بدون بازیگران فصل قبل ساختی و موفق‌تر بودی، درود بر سازندگان اثر، نه غاصبان آن. 

عزیز گرامی من، برزو نیک‌نژاد (کارگردان محترم این پروژه) خود می‌داند که در روزگاری نه چندان دور از عزیزان درجه یک من بوده، قبل از این نیز قانون کپی‌رایت را زیر پا گذاشته و فصل دوم «ساخت ایران» را هم بدون هیچ اجازه‌ای مکتوب انجام داده بود... . 

خدا قوت پهلوااااان نیک‌نژاد».