شروین طاهری: صفحه شطرنج سعودی چند صباحی است شاه ندارد و وزیران اعظم و مهره‌های سواره رقیب در بازی جنون‌آسای قدرت، خارج از قواعد سیاسی ضد هم جولان می‌دهند. تجربیات ماه‌های پرتلاطم اخیر به ما می‌گوید پس از «خبر مرگ» عبدالله، هر آن باید منتظر خبر عزل، رسوایی، جنگ، مرگ، ترور، توطئه، کودتا و حتی شورش و تجزیه از حجاز باشیم. عربستان بدون شاه واقعی، سرزمینی بی‌سر و زمین نزاع است؛ کشوری فاقد عقل جمعی و همگرایی لازم برای ادامه بقا در قالب یک نظام سیاسی.
رخ نمودن واقعه «11 سپتامبر آل‌سعود» یعنی همین فاجعه سقوط جرثقیل خادم حرمین‌شریفین بر سر زائران بیت‌الله‌الحرام در «جمعه سیاه مکه» و درست پیش از آغاز مناسک حج، نشانه‌ای از ضعف مقدر نظامی نامتعادل است.
تنها چنین نظام نامتعادلی ممکن است در منطقه پیرامون خودش توفانی به نام قاطعیت به پا و به یمن لشکرکشی کند و در جنگی درگیر شود که پس از 6 ماه کشتار و ویرانی هنوز نتیجه‌ای برای آن متصور نیست. کشوری که به قول فرید زکریا توانایی مونتاژ یک خودرو را هم ندارد، خواهان موشک بالستیک و کلاهک هسته‌ای علیه خصم خودساخته‌اش ایران می‌شود در حالی که در مقابل موشک‌های فقیرترین کشور عربی آسیب‌پذیر است.  این عربستانی است که شکارچیان شرق و غرب دوستش دارند؛ شکاری فربه از ثروت نفت که بی‌سر در صحرا می‌دود و اگرچه تا پیش از تمام کردن و بر خاک افتادن گرد و خاکی هم می‌کند اما ارزش انتظار کشیدنش را دارد تا در نهایت قطعه قطعه‌اش کنند. اینکه عربستان سراپا تحت سلطه غول‌های نفتی و بانکی آمریکا مثل تگزاکو و شورون، به بهانه پذیرش برجام هسته‌ای از آمریکا سرپیچی می‌کند همانقدر باورنکردنی است که روابط بی‌سابقه‌اش با مسکو و تل‌آویو. اما به مصداق مثل معروف اعرابی: «الغریق یتشبث بکل حشیش؛ غریق، به هر شاخه  خشکیده‌ای چنگ می‌زند» سودای استقلال این موجود از خود بی‌خود شده خیالی خام بیش نیست، چه او در اوج عدم تعادل مجبور است خود را به هر تکیه‌گاهی بند کند.
  مترسک سلمان
تاریخ ثابت کرده حجاز بدون یک حاکم واحد و متعادل، به عرصه تاخت و تاز قبایل متعدد و حرامی‌ها و بیگانگان بدل می‌شود. در حال حاضر این بزرگ‌ترین خطری است که جزیره..‌العرب را تهدید می‌کند. تا وقتی سایه یک شاه واقعی بالای سر سعودی‌ها بود- هر چند فرتوت و بیمار مثل 2 شاه آخری فهد و عبدالله– نه یمن تهدیدی این چنین جدی برای امنیت ریاض به حساب می‌آمد که جنوب را آنچنان در آتش جنگ فرو برد، نه خطر خیزش قبایل بزرگ رقیب سعودی مثل «عُتَیبه» جدی گرفته می‌شد، نه بیم انقلاب شیعیان شرقیه و حرمین شریفین (مکه و مدینه) حتی در کوران بیداری اسلامی می‌رفت و نه گسل‌های انشقاق درون حاکمیتی مثل امروز دهان باز کرده بود.
نخبگان ناراضی عربستان ترجیح می‌دهند برای حفظ ثبات هم که شده یک سر نمادین بالای سرشان باشد، شاهی که فقط باشد حتی اگر شده «لخت»! اما تفاوت بزرگ شرح حال امروز پادشاهی جدید سعودی با داستان معروف «لباس جدید پادشاه» اثر «هانس کریستین اندرسن» دانمارکی در نامرئی بودن خود پادشاه است نه لباس او! اگرنه شاه فعلی چیزی بیش از دشداشه، غتره، عقال و عصایش نیست و البته قلم امضای احکام که در جیب اوست اما اختیارش در دست دیگری است. پس از خبر مرگ عبدالله، در این 8 ماه و اندی هیچ خبری از ریاض نیامده که ما را مجاب کند کسی که به جای او بر تخت نشسته یک شاه واقعی دارای هوش و حواس و شخصیت مستقل و خلاصه! سری بالای سرهای دیگر است. هرچه از نزدیک‌تر به سلمان بن عبدالعزیز و رفتار و گفتارش دقیق می‌شوید و هر چه اخبار و تصاویر دست اول‌تری از حقیقت شخصیت این پیرمرد آلزایمری 80 ساله به دست می‌آورید، بیشتر مجاب می‌شوید که نه‌تنها او شاه‌مهره شطرنج قدرت سعودی نیست بلکه از توانایی‌های یک مهره سرباز عادی هم محروم است. در حقیقت چیزی جز مترسکی سر جالیز ریاض نیست که خویشاوندانش از تیره اقلیت سدیری آل‌سعود به سرکردگی پسر جاه‌طلبش محمد بن سلمان و برادرزاده‌اش محمد بن نایف، آن را علم کرده‌اند تا رقبا بویژه پسران عبدالعزیز بنیانگذار این تاج و تخت را که هنوز در قید حیات هستند از میراث بن سعود دور نگاه دارند. عبدالعزیز وصیت کرده بود تا پسرانش زنده هستند سلطنت حق آنهاست اما این حق از آنها دریغ شد. همان قانون بادیه‌نشینی که سلمان را به ولیعهدی و سپس شاهی رساند، نه شامل حال مقرن کوچک‌ترین برادر ناتنی او شد که از سمت ولیعهدی برکنار شد و نه برادران ارشدی مثل طلال (مسن‌ترین بازمانده بن سعود که در تبعید است) یا شاهزاده احمد که داعیه سلطنتش به جای سلمان به طور جدی مورد وثوق اکثریت ناراضی خاندان بوده است. اینگونه مترسک سلمان با مرگ عبدالله علم شد تا در کمتر از نیم سال از شاه کردنش کار به جایی رسید که همه جهان فهمیدند «سلمان شاهی است که نیست؛ چه ملبس و چه حتی لخت!»
نیازی هم به افشاگری بزرگ «سعودی لیکس» نبود تا این راز آشکار را بدانند. بزرگ‌ترین نشانه شاه نبودن سلمان، امواج عزل و نصب‌های تحمیلی 8ماهه است که به نفع ولیعهد جدید و پسرش و به ضرر بقیه اعضای کلیدی خاندان حاکم اتخاذ شده، قبیله‌ای که همه چیز را از 8 دهه پیش میان خود قسمت کرده بودند و حمایت آنها از تاج و تخت ریاض می‌توانست تنها شرط بقای این حکومت طایفه‌ای فاقد ساختار قانونی و مشروعیت مردمی باشد. هنر شاهان پیشین سعودی آن بود که منافع طیف‌های متضاد و حتی مخالف خاندان سعودی و وابستگانشان را در کنار هم حفظ می‌کردند و بسیار بعید است سلمان بن عبدالعزیز به‌عنوان حَکَم
40 ساله خاندان، این سیاست مجرب را نیاموخته باشد مگر آنکه بیماری زوال عقل همه چیز را از یادش برده باشد. در حقیقت توفان‌های پی در پی که از کاخ سلطنتی «روضه خریم» برخاستند و به همه نهادها و ساختارهای حاکمیت توفتند، کار عروسک‌گردانان مترسک سلمان است. جوانانی جاه‌طلب و بی‌تجربه که نابخردانه به خاطر قدرت فردا به پیشینه قدرت سعودی پشت پا می‌زنند و «جنبه توحش را بر جنبه ظاهرسازی غلبه می‌دهند» اما این تنها حرف رهبر ایران نبود بلکه بلافاصله از زبان «سایمون هندرسون» بزرگ‌ترین سعودی‌شناس غرب هم شنیده شد.
  وزیر به وزیر به وزیر
حال طی 3 موج عزل و نصب گسترده تقریبا تمام زعمای سعودی از راس هرم قدرت حذف شده‌اند جز 3 نفر از همان جوانان بی‌تجربه که وزرای کلیدی دولت مرکزی در سطوحی مختلف هستند؛ ولیعهد محمد بن نایف، پسر شاه محمد بن سلمان و البته پسر شاه سابق متعب بن عبدالله که در مقام وزیر و فرمانده گارد ملی آخرین بقایای قدرت پدرش را دودستی چسبیده است و در عین حال تنها راس مثلث قدرت است که اکثریت ناراضی سعودی هنوز به حضورش در دولت جدید دل بسته‌اند. قدرت این سه همسان نیست و وزن هر یک به واسطه لنگری نظامی- امنیتی برای چنگ و دندان نشان دادن یا موازنه قوا با سایرین است. بن سلمان علاوه بر مجموعه دیوان پادشاهی و دولت، ارتش را به‌عنوان وزیر دفاع زیر یراق خود دارد، بن نایف به‌عنوان وزیر کشور از تجربه گران 2 دهه‌ای پلیس و دستگاه امنیت داخلی و مبارزه با به اصطلاح تروریسم و گاهی هم بهره‌برداری از تروریسم برخوردار است و متعب نیز با در دست داشتن گارد ملی که تنها نیروی موثر و صد درصد وفادار به آل‌سعود برای روز مبادا محسوب می‌شود فعلا برای خود حاشیه امنی از دست 2 محمد مقتدر سدیری‌های حاکم پیدا کرده است.
با آنکه 2 محمد مقتدر یعنی محمد بن سلمان (پسر پادشاه، وزیر دفاع، رئیس شورای اقتصادی دولت و جانشین ولیعهد) و محمد بن نایف (وزیر کشور، رئیس شورای سیاسی دولت و ولیعهد) فعلا از برگ برنده دستگاه امضای پادشاه ناهشیار برای حذف مخالفان خود استفاده می‌کنند اما بین خود آنها تنازعی جدی برای رسیدن به سلطنت به چشم می‌خورد. از طرف دیگر متعب بن عبدالله که متحد نزدیک ولیعهد برکنار شده مقرن است خود را به‌عنوان منتقم میراث مصادره شده سعودی از پادشاه و ولیعهدهای جدید جا زده است.
اما اگر قدرت مرکزی به این 3 ضلع خلاصه می‌شود، پتانسیل سیاسی و اجتماعی شورش یا دست‌کم مداخله در قدرت از این فراتر رفته و اضلاع دیگری چون اکثریت طرد شده شاهزادگان سعودی، روسای قبایل بزرگ مستقر در شهرها و بادیه‌ها و البته جامعه بیدار شیعیان نیز خود را می‌نمایانند. تازه اینها به جز خطرات پیرامونی نظیر حملات تروریستی داعش، واکنش‌های راهبردی یمنی‌ها به تجاوز ائتلاف سعودی یا شورش قبایل کوچک‌تر شمال و جنوب است.
در چنین شرایطی فقدان مهره شاه در صفحه شطرنج قدرت عربستان، فرآیندهای سیاسی میان اضلاع قدرت را تبدیل به تقابل‌های پنهان و دسیسه‌چینی‌های گاه و بیگاه ضد یکدیگر کرده است. اگر در شطرنج سیاست حرکت «وزیر به وزیر» برای موازنه قوا و ساده کردن معادلات بازی به نفع 2 شاه دو طرف است اما «وزیر به وزیر به وزیر» در عربستان امروز، نامعادله‌ای است که دست کم 3 وزیر در جهت حذف 2 تن دیگر به آن دست می‌زنند تا خود شاه شوند؛ قماری غیرقابل پیش‌بینی و منجر به هرج و مرج هرچه بیشتر. آنچه آینده را کاملا مبهم می‌‌کند این است که در شطرنج بدوی سعودی‌ها، تضمینی وجود ندارد که هیچ‌یک از سه طرف قدرت تا پایان به قواعد بازی پایبند بمانند و هر آن زیر صفحه بازی نزنند و کودتایی عریان خارج از مجاری سیاسی را برای حذف سایرین به راه نیندازند. به عبارت بهتر آنها 3 پادشاه در یک اقلیم هستند که مدام به هم کیش می‌دهند و حتی اگر طرف‌های‌شان را مات کردند و شاه شدند، باز هم هر لحظه در معرض کیش و مات شدن توسط شرایط بی‌ثبات پیرامونی و خارجی قرار دارند.
  جنون سعودی
«جنون» و «بیماری»؛ کلیدواژه‌های اغلب تحلیل‌های متعارف اما غیرتعارفی آمریکایی‌ها از شرایط امروز عربستان است که ظاهرا در وصف جنگ و آشوب‌های پیرامون این کشور به کار می‌رود اما زیرکانه به شرایط بغرنج داخلی به واسطه بیماری زوال عقل شاه و جنون قدرت‌طلبی در میان جانشینانش کنایه می‌زند. باراک اوباما در سالگرد 11سپتامبر از بیماری تروریسم در خاورمیانه سخن می‌گوید و کیست که نداند این بیماری چه ارتباط تنگاتنگی با ارسال دلارهای نفتی و فتواهای وهابی از ریاض به تکفیری‌های اقصی نقاط عالم دارد.
«توماس فریدمن» سرشناس‌ترین روزنامه‌نگار نزدیک به آیپک که قاعدتا باید از دست دوستی دادن اخیر ریاض با تل‌آویو خشنود باشد هم وقتی با عناوینی مثل ضدمدرن، ضدزن، ضدغرب و ضدتکثرگرایی به وهابیت حاکم بر عربستان حمله می‌کند فراموش نمی‌کند کنایه‌ای نیز به وضعیت عقلانی او بزند. فریدمن درست پیش از سفر ابتدای شهریورماه ملک سلمان به آمریکا در ستونش در نیویورک‌تایمز عدم عقلانیت سعودی‌ها را برجسته می‌کند و از بیماری مهلک جهان عرب سخن می‌گوید و دست آخر یک متلک سیاسی آبدار نثار شاه 80 ساله می‌کند: «همچون «سندرم پولیتبورو» در شوروی دهه 1980، تعداد اندکی از پیرمردان و سالخوردگان سعودی که مجاز به انجام هر کاری هستند- پادشاه و تعداد کمی از شاهزادگان ارشد- یا در حال مرگند یا آنقدر به لحاظ فکری متحجر هستند که نمی‌توانند دیگران را برای اتخاذ رویکردی اساسا متفاوت ترغیب کنند».
این همه در حالی است که تقریبا تمام رسانه‌های جریان اصلی غرب و شرق، همگی برای چشم و دهان بستن بر مشکلات ذهنی آشکار سلمان برای اداره پادشاهی حق‌السکوت‌های کلان مستقیم از ریاض گرفته یا غیرمستقیم توسط دولت‌ها و سرمایه‌داران نزدیک به خود که از باج‌های میلیاردی پادشاه جدید بهره می‌برند به سکوت فراخوانده شده‌اند. به‌عنوان مثال روزنامه انگلیسی گاردین که در روزهای اول تاجگذاری سلمان جزئیات آلزایمر و فراموشکاری شاه جدید سعودی را در کنار دیگر بیماری‌هایش مثل مشکلات قلبی گزارش می‌داد ناگاه با درج جوابیه دربار عربستان از افشاگری دست کشید. نشریات غالبا افشاگر آلمانی هم خیلی زود فراموش کردند که خود زمانی می‌نوشتند: «سلمان نام پسرش را هم فراموش می‌کند» و بعد معلوم شد پای خریدهای ده‌ها میلیارد دلاری ریاض از آلمان در میان بوده است.
  شهریار عالم هپروت
اما حتی در میان سانسور شدید این رسانه‌های شرکتی، افشای توئیتری توصیه شیخ صباح الاحمد الجابر الصباح امیر کویت به پسر شاه سعودی پیش از سفر به اجلاس کمپ دیوید، دم خروسی بود که بالاخره به لطف ناراضیان ریاض بیرون زد: «پدرت به آمریکا برای شرکت در اجلاس کمپ‌دیوید و دیدار با باراک اوباما نرود تا به دلیل وضعیت جسمانی و عقلی‌اش، عربستانی‌ها را در تنگنا نگذارد».
بدین ترتیب توئیتر مجال سر بر آوردن یک پدیده شد. برای نخستین‌بار مخالفانی از درون حلقه خاندان سعودی شروع به افشاگری درباره همه مسائل ریز و درشت بویژه اسرار مگوی پادشاهی، فساد و پشت پرده‌های درباریان کردند. در این میان افشاگری به نام «مجتهد» که چندین بار صفحه توئیترش بسته شد اطلاعاتی ارزشمند از داخل خاندان حاکم منتشر کرد و بعد نوبت «سعود بن سیف النصر» نوه بنیانگذار سعودی بود.
به قول مجتهد، این روزها سلمان تنها عروسکی است که تمام کلمات و حرکاتش توسط حلقه‌ای از گماشتگان خاص پسرش محمد کنترل می‌شود. او نمی‌تواند بیش از 5 دقیقه روی یک موضوع تمرکز کند و تقریبا تمام نام‌ها را فراموش کرده است. در ماه‌های اخیر فیلم دیدارهای او به صورت کاملا گزینشی و محدود (کمتر از یک دقیقه) بوده و به صورت زنده پخش نشده‌اند و چه بسا در پشت پرده تصاویری شبیه تلوتلوخوران امیر کویت در تهران بارها و بارها تکرار شده اما از چشم عموم مخفی مانده باشد. پادشاه آلزایمری 4 ماه است سخنرانی قابل توجهی نداشته و حتی قوه تشخیصش چنان تحلیل رفته که روخوانی هم نمی‌تواند. احتمالا همان کلمات محدود هم از طریق گوشی‌های بی‌سیم در گوشش گفته می‌شود.
از خلال این افشاگری‌ها کم‌کم آشکار شد که شاه تازه بر تخت نشسته در اصل شهریار عالم هپروت است و در همین عالم روزمرگی ما هم حضوری نصفه و نیمه دارد چه رسد در عالم پرتنازع قدرت در عربستان که این روزها همه چیزش به شمشیر ختم می‌شود؛ یقینا شمشیر سعودی که حالا با صرف‌نظر کردن تدریجی این خاندان اسرائیل‌دوست و ضداسلام  از عبارت
«لا اله الا الله» روی پرچم سبزشان به تنها نماد هویت آنها بدل شده در دست هر کسی است جز سلمان. افشاگران مزبور در نهایت پرده را از اندرونی سلمان کنار زدند و نوشتند که مملکت عربی به دست یک شاه بی‌کفایت و پسری بی‌تجربه و تمامیت‌طلب در حال نابودی است.
همین شد که شاه عالم هپروت را از حدود 2 ماه پیش به بهانه تعطیلات تابستانی از ریاض دور کردند تا درباریان و رقبا از حال وخیم او آگاه نشوند. ابتدا از اوایل مرداد او را به قصر مجلل شاهان سعودی در جنوب فرانسه فرستادند اما ابعاد ریخت و پاش شاه و هزار خدمه‌اش، اعتراض مردم محلی به قرق ساحل ریورا و البته فضولی رسانه‌های فرانسوی در احوال شخصی شاه بر عروسک‌گردانانش گران آمد. پس او را از نیس به قصر دیگرش در طنجه فرستادند جایی که کاملا تحت سانسور و حفاظت دولت مراکش قرار می‌گرفت. وقتی پس از یک ماه دوری از کشور برای جبران غیبت در اجلاس کمپ‌دیوید به واشنگتن نزد اوباما رفت حالش کمی بهتر شده بود اما نه آنقدر که بتواند در جلسه مطبوعاتی کاخ سفید درباره مسائل مهمی که ادعا می‌شد با اوباما درباره‌شان مذاکره کرده صحبت کند. از لب‌خوانی تصاویر کوتاهش کنار اوباما هم معلوم بود فقط احوالپرسی کرده‌اند و این محمد بن سلمان بوده که به جای پدرش درباره برجام هسته‌ای و جنگ یمن و آینده سوریه با رئیس‌جمهور آمریکا مذاکره کرده است.  سرانجام وقتی سلمان پس از غیبتی طولانی برای افتتاح مناسک حج به عربستان بازگشت، منتقدان دوران حضورش در مراکش را با آخرین ماه‌های عمر عبدالله و اقامت‌های بلندمدتش با حالی وخیم در کاخ طنجه در آن کشور مقایسه کردند.
صدامک
شگفتا که تنها 10 ماه پیش، آن فرزند ارشد سلمان که در صورت شاه شدن پدرش به میراث بزرگ او در کانون ارتباطات سعودی و پست وزارت دفاع می‌رسید «فیصل» نام داشت نه «محمد»!
پیش از تحویل سال جاری میلادی که هنوز چند صباحی تا خبر مرگ عبدالله باقی بود، بازی تاج و تخت در ریاض با همه پیچیدگی‌اش تا این اندازه غیرقابل پیش‌بینی به نظر نمی‌رسید. همه می‌دانستند بخت پادشاهی سلمان، ولیعهد شاه بیمار پس از مرگ برادر ناتنی قدرتمندش تقریبا قطعی است. البته آن زمان تصور بر این بود که حتی در صورت سلطنت سلمان، بخش اعظم قدرت کماکان در ید قدرت باند وارث و متحد شمیری شاه یعنی پسرش متعب در راس گارد ملی و شورای سلطنتی و مقرن بن عبدالعزیز کوچک‌ترین پسر بن سعود در مقام ولی ولیعهد باقی می‌ماند اما حتی در این صورت هم قدرت گرفتن نسبی فرزند ارشد سلمان بن عبدالعزیز طبق سنت چند دهه‌ای آل‌سعود غیرقابل پیش‌بینی نبود چنانکه متعب به همین روال تبدیل به مرد قدرتمند کاخ سلطنتی روضه خریم شده بود.
حتی اینکه با ترقی سلمان وزیر وقت دفاع به راس هرم قدرت، پست او در خانواده‌اش باقی بماند و به پسرش برسد نیز چیز عجیبی نبود. وزارت دفاع در نیم قرن اخیر همواره مرکز ثقل نیمی از قدرت مرکزی عربستان به حساب آمده و برای عبدالله، شاه پیشین نیز در دهه‌های 1960 تا 1990همین پست مهم متضمن کلیدی‌ترین روابط خارجی، قدرت قابل توجه داخلی و در اختیار داشتن بخش عمده بودجه نفتی سرشار کشور در قالب خریدهای بی‌حد و حساب نظامی و البته بهترین سکوی پرتاب برای مقام ولیعهدی بود. سلمان سال‌ها به‌عنوان حاکم پایتخت و حَکَم خانوادگی سعودی‌ها عملا پرده‌دار چندین و چند ساله خاندان محسوب می‌شد و کلیدداری ارتباط و تعامل با مهم‌ترین شخصیت‌های بین‌المللی که به ریاض می‌آمدند، در کنار پست وزارت دفاع قطعا میراثی ارزشمند از روابط سطح بالا برای ترقی پسرانش فراهم کرده بود.
البته تا همین اواخر در خارج عربستان نام این میراث‌دار که در صورت پادشاهی محتمل پدر می‌توانست رقیب متعب بن عبدالله در قبضه قدرت شود فیصل بود، پسر بزرگ سلمان. فیصل بن سلمان حاکم فعلی مدینه، کسی بود که سال 2003 تز دکترایی در رابطه با مقابله با نفوذ ایران در خلیج‌فارس را در دانشگاه آکسفورد انگلیس ارائه کرد؛ مهم‌ترین چشم‌انداز آکادمیک از سوی یک شاهزاده سعودی که تاکنون برای حفظ قدرت ریاض در منطقه ارائه شده است. همچنان که نفس‌های عبدالله به شماره می‌افتاد در داخل خاندان یک دلیل و گواه آشکار برای اینکه سلمان از عهده پادشاهی برخواهد آمد، توانایی پسرش فیصل برای به دست گرفتن زمام سیاست خارجی بود اما طبق قانون الیگارشی، نزدیک‌ترین فرد به قدرت بخت بیشتری برای قدرت گرفتن دارد تا شایسته‌ترین فرد. آن هنگام که فیصل سرش به نظریه‌پردازی گرم بود و برادر بزرگ‌ترش سلطان به‌عنوان اولین فضانورد عرب در آسمان‌ها سیر می‌کرد، محمد بن سلمان کوچک پایش را روی زمین سفت می‌کرد و با همه شرارت و جسارت و کج‌دستی‌اش که در خاندان شهره بود رئیس دفتر پدر ولیعهدش محسوب می‌شد.  شاید راز نفوذ او بر پدرش این باشد که اگرچه او یکی از کوچک‌ترین‌ها در میان 12 پسر شاه 79 ساله است اما در عین حال بزرگ‌ترین پسر همسر سوم و آخر و در حقیقت سوگلی دوران پیرانه سری او است. همین باعث شده او از کودکی دردانه یکی از قدرتمند‌ترین شاهزاده‌های سدیری و گزینه جدی پادشاهی شود. روایت‌هایی که از داخل خاندان درباره گذشته محمد بن سلمان شنیده می‌شوند در یک نکته مشترکند؛ او با چراغ سبز پدرش در کودکی و نوجوانی هر شرارتی که می‌خواسته انجام می‌داده تا جایی که مجتهد، افشاگر درون‌پرده سعودی می‌گوید داخل خاندان به او لقب «بچه بی‌چشم و رو» داده بودند. با در نظر گرفتن چنین پس‌زمینه‌ای می‌توان به جرات گفت محمد بن سلمان با ورد «به هیچ‌کس اعتماد نکن» مسخ شده و هر کاری که دلش بخواهد می‌کند. این وضعیت روحی از جنبه روانشناختی، او را در محدوده شخصیتی بزرگ‌ترین گنگسترها نظیر آل‌کاپون یا خودکامگان قهاری مثل صدام قرار می‌دهد؛ افرادی که به هر کاری که اراده کنند بدون در نظر گرفتن عواقبش دست می‌زنند. به خاطر چنین شباهت‌های شخصیتی پس از آغاز جنایت‌های ائتلاف متجاوز به یمن از سوی «وطن‌امروز» به او لقب «صدامک» داده شد که بلافاصله به مطبوعات عربی تحت عنوان «صدام صغیر» راه یافت.
مشکل شخصیتی دیگر او اعتیاد به کوکائین است که چندی پیش در دیدار رسمی‌اش از کاخ الیزه در حضور دوربین‌های خبری در خلال رفتارهای او فاش شد.  همچنان‌که پسر شرور سلمان به شکلی اسرارآمیز از تاریکی پا به بالاترین مدارج قدرت گذاشته، گذشته تاریک و مبهمش نیز به ابعاد شخصیتی رازآمیزش دامن می‌زند. مثلا وقتی ماه ژانویه همین امسال به‌عنوان جوان‌ترین وزیر دفاع جهان جای پدر تاجدارش را در کابینه گرفت هیچ کس به درستی نمی‌دانست دردانه سلمان چند سال دارد. گزارش‌ها در مورد تولد او از 1980 تا 1985 و حتی بعضا 1988 متغیر هستند یعنی اینکه احتمال دارد همه‌کاره امروز ریاض فقط یک جوان 27 ساله باشد. مساله سن او به قدری در سطوح دیپلماتیک بغرنج بوده است که طی 5 ماه سایت سفارت عربستان (مهم‌ترین منبع دیپلماتیک کشور) در واشنگتن در فهرست وزرای کابینه هیچ تاریخ تولدی جلوی نام او ذکر نکرده است. این در حالی است که در پشت پرده قدرت، او از سنین پایین‌تر از این هم خود را نه یک سیاستمدار شطرنج‌باز بلکه یک ماجراجوی سیاسی جسور و صرفا عملگرا معرفی کرده بود. وقتی سلمان در سال 2011 به وزارت دفاع رسید، پسر دردانه و رئیس دفترش طوری به دخل و تصرف در ارکان نظامی پرداخت که در فاصله آوریل 2013 تا ژوئن 2014 چهار معاون وزیر دفاع آمدند و رفتند و از آن پس هم در یک سال گذشته این وزارتخانه معاونی ندارد، جایگاهی که معمولا به نخبگان و پیشکسوتان ارتش تعلق داشت تا جلوی اشتباهات شاهزادگان غیرمتخصص در امور نظامی را بگیرند.
در نهایت بزرگ‌ترین خصیصه صدامک، عملگرایی بی‌حد و حصر او است. مثلا او اخیرا دولت‌هایی مثل کویت و پاکستان را که رابطه نزدیکی با عربستان دارند به خاطر مشارکت نکردن در حمله زمینی به یمن تهدید کرده است و چون درباره مصر از پس تهدید کسی مثل ژنرال سیسی برنمی‌آمد، دیدار برنامه‌ریزی شده شاه از قاهره در بازگشت از تعطیلات 2 ماهه را لغو کرد. همچنین نحوه استفاده او از حضور پدر تاجدارش در واشنگتن برای امتیاز گرفتن از اوباما به منظور حمایت از آینده سیاسی‌اش در عربستان جالب توجه است.
جنون قدرت او حد و حدودی ندارد تا آنجا که در همین زمان کوتاه تمام مصادر قدرت و ثروت عربستان را که امکان داشته به مصادره خود درآورده است. او نخستین شاهزاده سعودی است که پیش از رسیدن به سلطنت همزمان با فرمان شاه که بازیچه دستش است، وزارت دفاع، وزارت خارجه- از طریق الجبیری نظریه‌پرداز و نوچه وفادارش- و نیمی از دولت را در اختیار دارد و علاوه بر آن ریاست هیات مدیره بزرگ‌ترین منبع درآمد کشور یعنی شرکت نفتی آرامکو، کنترل کامل درآمدهای زیارت مکه و مدینه از طریق عنوان پدرش- خادم حرمین‌شریفین- و همچنین بزرگ‌ترین پروژه‌های ساخت و ساز در کشور را از طریق مصادره بخشی از اموال شرکت بن‌لادن به نام شرکت خودش «نسما» در اختیار دارد. اینها تا همین‌جا از او یک شبه‌قارون می‌سازد اما نه برای همیشه. در حقیقت نقطه ضعف صدامک وخامت حال پدر پادشاهش است که اگر به مرحله عدم هوشیاری کامل برسد یا بمیرد، او هم همانند پسران پادشاهان قبلی عمده مشروعیت خود را از دست می‌دهد. به همین دلیل بنا دارد در کمترین زمان ممکن به جایگاه ولیعهدی برسد تا پس از مرگ سلمان جوان‌ترین شاه عربستان لقب بگیرد. اگرچه از محبوبیتی نسبی در میان نسل جوان عربستان برخوردار است اما بخوبی می‌داند که در این راه عمده شاهزادگان برجسته سعودی مشروعیت او را زیر سوال می‌برند، به همین دلیل بعید نیست سرکوبی بزرگ و حتی یک حمام خون خانوادگی را تدارک دیده باشد که البته بعید نیست در آن صورت عربستان در آتش جنگ داخلی فرو رود. جنگی که قطعا از دل آن کشوری تجزیه شده بیرون خواهد آمد. در کل می‌توان گفت چشم‌انداز حکومتی او، تبدیل الیگارشی خاندانی حال حاضر براساس تقسیم قوا میان بزرگان آل‌سعود به یک دیکتاتوری عربی تمام‌عیار فردی به محوریت خودش و نظیر آن چیزی است که صدام در عراق به پا کرد. اما همه اینها در ذهن محمد بن سلمان می‌گذرد و در عالم واقع او هنوز در باتلاق یمن که 6 ماه پیش فکر می‌کرد سکوی پرتابش به تخت پادشاهی باشد دست و پا می‌زند. ضمنا رویکرد دیکتاتورمنشانه‌اش از همین حالا نگرانی‌هایی در غرب پدید آورده‌است.
ولیعهد مکار و جوان بی‌تجربه
سایمون هندرسون چهره برجسته موسسه واشنگتن- تخصصی‌ترین اندیشکده آمریکایی در امور خاورمیانه- و صاحب همان قلمی که در کتاب «پس از شیوخ» دومینوی سقوط قریب‌الوقوع پادشاهان عربی را پیش‌بینی کرده بود، تنها چند روز پس از بیانات آیت‌الله خامنه‌ای، از «جوان بی‌تجربه عربستان‌سعودی» نوشت. این عنوان آخرین تحلیلش در تارنمای موسسه واشنگتن در 21 آوریل بود که به شخصیت جاه‌طلب محمد بن سلمان می‌پرداخت. او با عاریت گرفتن خطابه رهبر ایران درباره توحش «جوانان بی‌تجربه»‌ای که در عربستان روی کار آمده‌اند، محمد بن سلمان را مصداق اصلی حرف ایشان دانسته و می‌نویسد: «هر قدر رویکرد منطقه‌ای بیش‌فعال شاهزاده محمد بن سلمان روشن‌تر می‌شود، احتمال زیاده‌روی پادشاهی در یمن توسط این وزیر دفاع تازه‌کار بیشتر می‌شود». او سپس هوشمندانه سعی می‌کند خط قرمزهای آمریکایی برای اشاره به عدم هوشیاری سلمان را اینچنین زیر پا بگذارد: «شاه در خلال دیدارهای گیج‌کننده‌اش با مقامات، متحیر به نظر می‌رسد!»
هندرسون سپس خیلی زود از شاه عبور می‌کند و آینده او و پسرش را مستقیما به سرنوشت جنگ یمن گره می‌زند و در نهایت زیرکی، حضورا از محمد بن نایف می‌خواهد درباره شباهت احتمالی محمد بن سلمان با تصویری منفی که آیت‌الله خامنه‌ای از او ارائه داده اظهارنظرکند. ولیعهد دم به تله نمی‌دهد اما هندرسون دوقطبی قدرت در دربار را میان این دو ترسیم می‌کند. اما نکته اینجاست که آمریکایی‌ها 2 دهه است به قطب دوم که فعلا قطب ضعیف‌تر محسوب می‌شود اعتماد کرده‌اند. در حقیقت محمد بن نایف ولیعهد فعلی و پسر ولیعهد درگذشته نایف بن عبدالعزیز عاملی بود که پیش از مرگ عبدالله، واشنگتن به کودتای سدیری‌ها از طریق روی کار آمدن سلمان اطمینان کند. آمریکا‌یی‌ها تا همین اواخر فکر می‌کردند مورد اعتماد‌ترین مهره‌شان در جهان عرب بزودی به جای عموی پیرش پادشاه خواهد شد. محمد بن نایف که پس از تحصیل در آمریکا در اف‌بی‌آی و اسکاتلندیارد دوره دیده بود از 2 دهه پیش به واسطه حضور پدرش در وزارت کشور، با ماجرای انفجار برج‌های پایگاه نیروهای آمریکایی در شهر «خُبر» درگیر شد و از 37 سالگی تا امروز که 56 سال دارد به‌عنوان نزدیک‌ترین و هوشمند‌ترین همکار امنیتی آمریکایی‌ها بویژه در مبارزه با تروریسم القاعده و همچنین گروه‌های مقاومت حزب‌الله و حماس شناخته می‌شود. او هنوز هم کلید امنیت داخلی عربستان است به طوری که 3 سال پیش وقتی پس از مرگ پدر ولیعهدش جایگاهش سست شد و وزارت کشور، میراث چندین ساله نایف، به احمد بن عبدالعزیز رسید، انفجار مهیب ریاض را با همدستی القاعده ترتیب داد تا به‌عنوان شرور‌ترین شاگرد، مبصر کلاس شود و به وزارت کشور برسد.
در حال حاضر او منزوی‌تر از قبل به نظر می‌رسد. محمد بن سلمان در جلسات دولت به ریاست او شرکت نمی‌کند و برای حذف او از صحنه سیاسی برنامه می‌ریزد. پسر شاه با تهدید و تطمیع مقامات و شاهزادگان سعودی باقیمانده در حاکمیت کاری کرده تا اغلب آنها محمد بن نایف را بایکوت کنند تا جلسه‌ سه‌شنبه‌های ولیعهد خالی‌تر از همیشه باشد. مشکل دیگر نایف این است که به خاطر فعالیت‌های امنیتی‌اش نه میان شاهزادگان و درباریان محبوبیت دارد و نه مردم و نه حتی دیگر دولت‌های عربی. به همین دلیل از فقدان پایگاه اجتماعی رنج می‌برد. هرچند تا حدودی توانسته پایگاه سنتی پدرش در میان علمای وهابی را حفظ کند. مجتهد افشاگر سعودی‌ها این هفته در توئیتر نوشت: «جانشین ولیعهد عربستان‌سعودی تلاش می‌کند با استفاده از دستاوردهایی که از پرونده‌های منطقه‌ای به دست آورده است محمد بن نایف، ولیعهد و وزیر کشور سعودی را برکنار کند و خود را به‌عنوان ولیعهد معرفی کند تا زمینه را برای جانشینی پدر و پادشاهی این کشور به دست آورد. او این کار را تا پایان مناسک حج به تاخیر انداخته است، زیرا نمی‌خواهد در این زمان به کشورش شوک وارد شود». شاهزاده‌های سعودی هم‌اکنون چالش‌های محمد بن سلمان و طمع وی به قدرت و دستپاچگی وی را همانند کودکی که تاجی بر سرش می‌نهند و بر الاغی سوار می‌کنند و در روستایی می‌گردانند توصیف می‌کنند. به گفته مجتهد، محمد بن سلمان نه تنها با سیسی در قاهره دیدار کرده بلکه می‌خواهد برای مطرح کردن خود به‌عنوان مقتدر‌ترین فرد عربستان سفری به ایران داشته باشد.
آمریکایی‌ها هم بر سر یک دو راهی مانده‌اند. از یک طرف آنها به شخصیتی ماجراجو مثل صدامک در منطقه علیه ایران نیاز دارند، از طرف دیگر کامل شدن دیکتاتوری این جوان مغرور سی و چند ساله در عربستان می‌تواند از او یک صدام سرکش دیگر در قلب حیاتی‌ترین منافع آمریکا پدید آورد.
با آنکه سفر اخیر سلمان و پسرش به واشنگتن با هدف جلب نظر اوباما در نهان برای حمایت از بن‌سلمان صورت گرفت ولی از مکر وزیر کشور هم نباید غافل شد. او می‌داند آمریکایی‌ها از یاغی‌گری‌های آینده پسر پادشاه می‌ترسند. بن نایف و بن سلمان با نقشه‌ای حساب شده تا اینجا قدرت را بین خود تقسیم کرده‌اند اما هرچقدر تهدید رقیب بیشتر می‌شود، احتمال واکنشی خطرناک از سوی ولیعهد مکار هم فزونی می‌گیرد به گونه‌ای که هر لحظه امکان وقوع یک حادثه تروریستی در رابطه با یکی از این دو یا حتی شخص شاه وجود دارد.
محمد بن نایف سعی کرده این اواخر رابطه‌اش با مخالفان دانه‌درشت سلطنت سلمان را بهبود بخشد. او چندی پیش در مجلسی در ریاض دست شاهزاده احمد، عموی 72 ساله‌اش و جدی‌ترین فرزند بنیانگذار سعودی را که مدعی تاج و تخت است بوسید. شاهزاده احمد معتبر‌ترین وارث بن سعود است که با ولیعهد و ولی ولیعهد بیعت نکرده است. وزیر کشور فعلی با این کار با یک تیر دو نشان زد؛ هم بابت توطئه منجر به برکناری شاهزاده احمد از وزارت کشور در سال 2012 دلجویی کرد و هم در شرایطی که امیدش از دربار قطع شده یک قدم به ائتلاف مخالفان نزدیک شد.
آتش زیر خاکستر
آتش مخالفان صدامک هنوز زیر خاکستر است و معلوم نیست آنها از چه میزان اعتبار و قدرت و نیروی اجتماعی برای به چالش کشیدن پادشاه برخوردارند. 8 دهه است هیچ کودتایی علیه حکومت مستقر در ریاض به سرانجام نرسیده است. مهم‌ترین کودتا در سال 1969 توسط افسران نیروی هوایی که شور «پان‌عربی» در سر داشتند علیه ملک فیصل صورت گرفت ولی با کمک آمریکایی‌ها سرکوب شد. اگرچه فیصل 6 سال بعد توسط برادرزاده‌اش ترور شد اما روند عادی سلطنت ادامه پیدا کرد. با چنین سابقه‌ای شاید بتوان گفت تمام امید اکثریت مخالفان آل‌سعود برای بازگشت به حکومت در چارچوب فعلی به متعب بن عبدالله، وزیر گارد ملی معطوف می‌شود، چرا که یک کودتای خارج از حکومت مترادف انقلاب خواهد بود و الیگارشی خاندان سعودی را به طور کامل سرنگون خواهد کرد.
فرزند شاه پیشین از آن جهت توانایی کودتا را دارد که یک نظامی مجرب است و خود گارد ملی را به‌عنوان یک نیروی ویژه زبده و وفادار شکل داده است. با آنکه او با مرگ پدرش توسط رقیب تازه به دوران رسیده محمد بن سلمان از ریاست دیوان پادشاهی کنار زده شد اما نتوانستند او را از گارد بیرون کنند، چرا که برکناری او حکم کودتای تمام‌عیار سدیری‌ها علیه شمیری‌ها را داشت و عواقبی نامعلوم برای پادشاه جدید رقم می‌زد. صدامک در حال حاضر به دنبال ادغام گارد ملی در ارتش تحت فرمان خودش است اما مشکل آنجاست که متعب از زمان سلطنت عبدالله وفاداران زیادی در ارتش دارد و این ادغام دامنه کودتای احتمالی را وسیع‌تر خواهد کرد.  مزیت دیگر متعب این است که او برجسته‌ترین عنصر باقیمانده از دوران سلطنت فهد و عبدالله در حاکمیت است و گفته می‌شود گروهی از شاهزاده‌های ناراضی را به رهبری متحد نزدیکش مقرن بن عبدالعزیز، ولیعهد برکنار شده گرد خود جمع کرده است.
گارد ملی نیروی روز مبادای سلطنت سعودی است و وظیفه درگیری‌های برون‌مرزی از جمله در یمن را ندارد اما پسر پادشاه همه تلاشش را کرد تا این نیروی ویژه را در مرز با یمن درگیر کند که موفق هم شد. در حقیقت کنار کشیدن ارتش عربستان از سر راه ارتش و نیروهای مردمی یمن در استان‌های جنوبی برای کشاندن پای گارد ملی به جنگ فرسایشی است. جنگ یمن همچنین فرصت خوبی برای تسلط بیشتر صدامک به‌عنوان وزیر دفاع تازه‌کار بر ارتش بود. تاکنون همزمان با مانورهای گارد ملی، سلمان را 2 بار سراسیمه از سفرهای خارجی بازگردانده‌اند تا از نظر خودشان کودتای احتمالی متعب را خنثی کنند اما به نظر می‌رسد ترس دربار از عدم مداخله گارد ملی در مواقع بحرانی بیش از مداخله احتمالی‌اش باشد. ارتش و پلیس عربستان ساختاری مزدورمحور و سست‌عنصر دارند بنابراین در صورت شورش‌ها یا حملات تروریستی جدی نظیر آنچه داعش در عراق و سوریه ترتیب داد کارآیی لازم را ندارند. به همین دلیل عدم واکنش عمدی گارد ملی به یک شورش هماهنگ- فرضا از سوی قبیله بزرگ «عُتَیبه» در شمال و مرکز که سال گذشته با ابوبکر البغدادی بیعت کرده بودند یا قبایل اصالتا یمنی جنوب- می‌تواند پاشنه آشیل حکومت ریاض باشد خصوصا که با کنار رفتن خاندان‌های فیصلی و سلطانی از سازمان استخبارات (اطلاعات) خلأ بزرگی در حوزه کنترل و رصد عمومی به وجود آمده که اگر محمد بن نایف هم با غائله مزبور همدست شود یک شبه کاخ آرزوهای صدامک بر سرش خراب خواهد شد. این حربه‌ای برای روز مباد خواهد بود چون آل‌سعود از زمان به قدرت رسیدن همواره از خیزش قبایل دیگر وحشت داشته‌اند اما با توجه به اینکه شاهزاده مقرن پیش از کنار گذاشته شدن حتی به مرحله‌ای از استیصال رسیده بود که در کنار سعودالفیصل- دشمن قدیمی انقلاب اسلامی- از ایران درخواست کمک فوری برای مقابله با کودتای سلمان و پسرش کرده بود، نمی‌توان چنین فرضی را در ماه‌های آتی منتفی دانست. در چنین شرایطی می‌توان اتحادی تاکتیکی میان تمام طیف‌های مدعی تاج و تخت علیه دیکتاتوری احتمالی بن سلمان را پیش‌بینی کرد. اتحادی هر چند دشوار از اپوزیسیون‌های مدعی تاج و تخت شامل پسران عبدالعزیز که در قید حیاتند از جمله شاهزاده احمد و برادر ناتنی کوچک‌ترش مقرن در داخل و همین طور برادر بزرگ‌تر در تبعیدشان شاهزاده طلال و پسر او ولید بن طلال به‌عنوان بزرگ‌ترین تکنوکرات و میلیاردر سعودی و سرانجام متعب بن عبدالله به‌عنوان بازوی نظامی. اما مساله اینجاست که اگر به فرض اپوزیسیون سعودی‌ها با وجود اختلافات داخلی‌شان از این طریق برای کودتا اقدام کردند، بازهم از سوی طیف‌های بشدت متناقض جامعه عربستان حمایت خواهند شد؟ و آیا در این صورت اصلا کشوری واحد به نام عربستان وجود خواهد داشت؟ آیا باز هم سعودی‌ها در معرض کیش و مات قرار نخواهند گرفت؟

گروه بین‌الملل:  بی‌تردید بمباران منزل سفیر عمان در صنعا توسط جنگنده‌های ائتلاف عربی به رهبری عربستان‌سعودی که عصر جمعه صورت گرفت، نشان‌دهنده اوج اختلاف میان عمان و عربستان به عنوان 2 عضو شورای همکاری خلیج‌فارس است. اینکه وزیر خارجه عمان عید محمد الثقفی، سفیر عربستان‌سعودی در مسقط را به مقر وزارت خارجه این کشور فرابخواند و یادداشتی اعتراضی را به وی در محکومیت اقدام جنگنده‌های ائتلاف عربی به رهبری عربستان‌سعودی به بمباران منزل سفیر عمان در صنعا، پایتخت یمن که به تخریب آن منتهی شد، تحویل دهد، در تاریخ شورای همکاری کشورهای حوزه خلیج‌فارس که عمان و عربستان زیر چتر آن هستند، اقدامی بی‌سابقه به شمار می‌رود. روزنامه رای‌الیوم در تحلیلی در این‌باره نوشت حکومت عربستان‌سعودی از طریق کانال‌های سیاسی رسمی خود به این اقدام بی‌سابقه خود در بمباران منزل سفیر عمان واکنش نشان نداد و مساله را به  سرتیپ احمد عسیری، سخنگوی نیروهای ائتلاف واگذار کرد تا به نیابت از حکومت عربستان این ماموریت را انجام دهد. این رخداد در روابط دیپلماتیک میان کشورها بویژه روابط دیپلماتیک میان کشورهای شورای همکاری حوزه خلیج‌فارس،معمول نیست. معمولا اینگونه مسائل اختلاف‌برانگیز به دور از سر و صدا و برای جلوگیری از هرگونه بالا گرفتن تنش حل می‌شد از جمله به شیوه خود کشورهای حوزه خلیج‌فارس عذرخواهی‌هایی می‌شد اما این بار چنین چیزی رخ نداد. روابط میان عربستان‌سعودی و عمان طی سال‌های اخیر آنچنان که باید و شاید خوب نبوده است و چه‌بسا مبالغه نمی‌کنیم اگر بگوییم در حال سپری کردن یک بحران خاموش است و 2 سال پیش هنگامی که یوسف بن علوی، وزیر خارجه عمان به تبدیل کردن شورای همکاری حوزه خلیج‌فارس به «اتحادیه» اعتراض کرد، این بحران علنی شد. وزیر خارجه عمان این اعتراض را در «همایش دوحه» در پاسخ به درخواست همتای سعودی خود بیان کرد.  اوضاع از آنجا میان 2 کشور بدتر شد که مسقط مذاکرات غیرعلنی مستقیم میان ایران و آمریکا را درباره توافق هسته‌ای میزبانی کرد و تنش میان 2 کشور زمانی به اوج خود رسید که عمان ترجیح داد در بحران یمن بی‌طرف باشد و در این کشور دخالت نکند و به عملیات «توفان قاطعیت» همانند دیگر کشورهای عربی و کشورهای حوزه خلیج‌فارس ملحق نشود.  سرتیپ عسیری نمک بسیاری بر زخم دیپلماتیک عمانی ریخت، آن هنگام که در سخنانی مطبوعاتی، بمباران منزل سفیر عمان توسط جنگنده‌های ائتلاف سعودی را تکذیب کرد و  گفت جنگنده‌های ائتلاف ساختمان وزارت کشور یمن را بمباران کردند، نه محل اقامت سفیر عمان را. درخواست انجام تحقیقات تلاش  سعودی‌ها برای شانه خالی کردن از زیر بار مسؤولیت، حداقل در حال حاضر است و در عین حال این پرسش مهم را مطرح می‌کند که چرا راکت‌های انصارالله ساختمان‌های سفرای به طور مثال کشورهای آمریکا، فرانسه، عربستان، امارات و قطر را هدف قرار نمی‌دهند؟ دخالت نظامی عربستان در یمن چه‌بسا فقط منجر به تجزیه یا تقسیم یمن و بازگشت آن به دوران سلطنت‌های پیش از استقلال جنوب در سال 1967 نشود بلکه به احتمال زیاد منجر به تقسیم خود شورای همکاری حوزه خلیج‌فارس یا تضعیف آن شود. پرواضح است که کشوری نظیر کویت هنگامی که نپذیرفت همانند امارات، بحرین و قطر نیروهای زمینی در چارچوب ائتلاف عربی سعودی برای مشارکت در جنگ علیه یمن اعزام کند، خشم سعودی‌ها را برانگیخت و باعث شد فعالان سعودی نزدیک به حکومت این کشور در شبکه‌های اجتماعی حملات خشنی به کویت بکنند و این حملات بر نقش برجسته عربستان در آزادی کویت تمرکز کرد، نقشی که در هر صورت نمی‌شود آن را انکار کرد. فعالان عربستانی، کویت را متهم به نمک‌نشناسی کردند. نتایج و پیامدهای معکوس و وخیم بمباران یمن توسط جنگنده‌های توفان قاطعیت شروع به هویدا شدن کرده و نگرانی کشورها و سازمان‌های حقوق بشر غربی و عربی را به دلیل افزایش تلفات انسانی در صفوف غیرنظامیان برانگیخته است زیرا این بمباران 6 ماه پس از آغازش به دلیل نبود اهداف که تا حدودی صفر شده، تبدیل به بمبارانی کورکورانه شده است. روز شنبه در صنعا چندین خانواده به طور کامل در اثر موشک‌های جنگنده‌های ائتلاف در یکی از بمباران‌ها به طور کامل محو شدند و در اثر بمباران یکی از مراکز امنیتی در شهر القاعده در مرکز یمن 300 زندانی فرار کرده و 11 نفر نیز کشته شده و 50 نفر زخمی شدند که بیشتر آنها غیرنظامی و زندانی هستند. این جدای از بمباران انبارهای آب و ورزشگاه‌هاست و اگر بخواهیم مراکز دیگر را ذکر کنیم فهرست طولانی می‌شود. دخالت نظامی عربستان‌سعودی در یمن چه‌بسا در به دست آوردن یمن و مجبور کردن ارتش و نیروهای مردمی وابسته به انصارالله به تسلیم موفق نشود اما در عین حال باعث تزلزل شورای همکاری حوزه خلیج‌فارس می‌شود اگر نگوییم شکل کنونی‌اش از هم فرو بپاشد یا به 2 گروه تقسیم‌ شود، مگر آنکه معجزه‌ای رخ دهد و بحران متوقف و خسارت‌ها کم شود آن هم از طریق دادن فرصتی بیشتر به راه‌حل‌های سیاسی. اما چگونه چنین چیزی در سایه بمباران سفیر یک کشور بی‌طرف که میزبان مذاکرات میان طرف‌های درگیر است، رخ می‌دهد؟
72 شهید در جنایت سعودی‌ها در صعده
جنگنده‌های عربستان‌سعودی دیروز بازاری را در منطقه منبه استان صعده یمن بمباران کردند که در این حمله 72 غیرنظامی از خاندان آل‌مقنع به خاک و خون کشیده شدند. این جنایت جدید سعودی در یمن در شرایطی رخ داد که مدعیان حمایت از حقوق بشر در منطقه و جهان در برابر جنایت‌های عربستان در یمن سکوت کرده‌اند.

انهدام ده‌ها تانک و خودروی زرهی  در عربستان
ارتش  و کمیته‌های مردمی یمن، ۲۵ تانک و خودروی زرهی عربستان را در جریان عملیات گسترده در جنوب عربستان منهدم کردند. به گزارش تسنیم، واحد تبلیغات جنگی ارتش یمن تصاویری از عملیات شکار یک نفربر عربستانی در موضع نظامی «فرضه الجابری» در منطقه جازان در جنوب عربستان منتشر کرده است. در این عملیات ارتش و کمیته‌های مردمی بعد از رصد دقیق این نفربر، آن را با موشک هدایت شونده هدف قرار دادند که بعد از اصابت مستقیم موشک به این خودروی زرهی تمام افراد داخل آن کشته شدند.

هنوز آفتاب آخرین یکشنبه تابستان در آتن غروب نکرده بود که دست تسیپراس بار دیگر به عنوان پیروز انتخابات سراسری توسط رقیبش بالا برده شد. اینگونه با شمارش تنها 57 درصد آرا،  ونجلیس میماراکیس، رهبر حزب دموکراسی نوین پذیرفت که حزب چپگرای سیاسی با وجود همه ریزش‌هایش طی 2 ماه اخیر بار دیگر پیروز شده است. حزب سیریزا بیش از
35 درصد آرا (145 کرسی از 300 کرسی پارلمان) را کسب کرد و حزب دموکراسی نوین نیز حدود 28 درصد آرا اما آرای احزاب و نامزدهای مستقل آنقدر بالاست که سیریزا می‌تواند بار دیگر با آنها دولت ائتلافی خود را به نخست‌وزیری آلکسیس تسیپراس، رهبر جنجالی و غیر قابل پیش‌بینی‌اش برپا کند. به این ترتیب او فرصت خواهد داشت در قسمت دوم سریال صدارت کوتاهش بر دولت آتن به اجرای اصلاحات اقتصادی مورد نظر نهادهای بین‌المللی البته به شیوه خودش بپردازد تا بلکه اقتصاد بحران‌زده یونان را از این وضعیت خارج کند، موضوعی که باعث
2 دستگی در حزب سیریزا شد. یونان در یک سال اخیر 3 بار و در 6 سال گذشته 5 انتخابات برگزار کرده است اما تسیپراس پس از پیروزی یکشنبه قول داد مرحله جدیدی از ثبات را برقرار کند. حزب سیریزا در مبارزات انتخاباتی قول داده بود که بسته نجات مالی 85 میلیارد یورویی را اجرا خواهد کرد ولی در عین حال قول‌هایی را برای حمایت از گروه‌های آسیب‌پذیر جامعه مطرح کرده است. ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه نخستین رهبر خارجی بود که انتخاب مجدد تسیپراس را تبریک گفت در حالی که  رئیس یورو‌گروپ واکنشی محتاطانه داشته و گفته تا تشکیل دولت جدید یونان و اجرای مفاد مندرج در بسته نجات مالی صبر می‌کند.

امیر سرتیپ گلفام، رئیس سازمان حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع‌مقدس ارتش جمهوری اسلامی ایران از رونمایی شمشیر متعلق به مختار ثقفی در حاشیه مراسم رونمایی از کتب دفاع‌مقدس خبر داد. به گزارش مهر، سرتیپ گلفام در نشست خبری برگزار شده به مناسبت هفته دفاع‌مقدس با یادآوری نقش ارزنده امام راحل در تاریخ انقلاب اسلامی افزود: ایشان رهبری بودند که تصمیم‌های بزرگ و راهبردی زیادی را اتخاذ کردند، از جمله حفظ ارتش بعد از انقلاب و حتی حفظ ارتش و ایجاد رابطه خوب با آن در سال‌های قبل از پیروزی انقلاب. وی در ادامه با اشاره به برنامه‌های پیش‌بینی شده به منظور گرامیداشت هفته دفاع‌مقدس اظهار داشت: روز چهارشنبه اول مهرماه از ۶ عنوان کتاب تازه تالیف شده درباره تاریخ دفاع‌مقدس و اسناد جنگ رونمایی خواهیم کرد. این مراسم در موزه نظامی مجموعه سعدآباد برگزار خواهد شد. گلفام در همین زمینه افزود: در موزه نظامی سعدآباد با مجموعه غنی از ادوات نظامی تاریخی مواجه بودیم که مدت زیادی بود روی آنها تحقیق می‌کردیم و به 3 قبضه شمشیر برخوردیم که بررسی اسناد تاریخی مرتبط با آنها در دوره قاجار و پهلوی اول توسط اساتید تاریخ به ما نشان داد یکی از این شمشیرها متعلق به مختار ثقفی است که به ایران هدیه شده و قرار است همزمان با مراسم چهارشنبه از آن رونمایی کنیم. سرتیپ گلفام در ادامه به برگزاری همایش فرماندهان شهید لشکر ۹۲ زرهی خوزستان اشاره کرد که روز شنبه ۴ مهرماه ساعت ۱۶ در فرهنگسرای اندیشه برگزار می‌شود. همچنین در روز ۵ مهرماه نیز در باغ‌موزه دفاع‌مقدس و از ساعت ۱۸ عصر همایش گرامیداشت خانواده شهدا و گرامیداشت عملیات ثامن الائمه که منجر به شکست حصر آبادان شد، برپا می‌شود. گلفام در ادامه از اجرای مراسم نصب تندیس شهید اشراف در محل تپه نورالشهدا و رونمایی از پل شهید صفوی در محل تقاطع بزرگراه همت و آزادگان در روز 6 مهرماه خبر داد و توضیح داد: در روز پایانی هفته دفاع‌مقدس مصادف با 7 مهرماه نیز همایش فرماندهان شهید در سانحه سقوط هواپیمای C130 در شهرری- کهریزک برگزار خواهد شد.
 

روز یکشنبه حسین مرعشی، سخنگوی حزب کارگزاران که به حزب هاشمی رفسنجانی معروف است و در تعریف عرفی فضای سیاسی در ایران وی جزو حلقه نزدیکان به خانواده آقای هاشمی و در زمره خاندان هاشمی به شمار می‌رود، طی اظهاراتی گفت: «اگر کسی از تکرار دولت‌های نهم و دهم، تنش نلرزد و متاثر نشود یک ایرانی «باشرف» نیست!» هرچند چنین اظهارنظرهای عجیب و «بی‌شرف» خواندن هواداران یک رقیب سیاسی را حتی در ادبیات جوامع نزدیک به انسان‌های اولیه نیز شاید به سختی بتوان یافت، با این حال این اولین توهین یک شخصیت‌ سیاسی در این جناح نیست. پیش از این نیز آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی مخالفان سیاسی خود را به قصد تحقیر، «روستایی» خطاب کرده بود. به‌رغم وجود نوعی اجماع در قبیح بودن چنین ادبیات و اظهاراتی، از منظر اندیشه سیاسی، یکی از مهم‌ترین سوالات در این راستا آن است که چنین ادبیات و اظهاراتی از چه ریشه‌ای نشأت می‌گیرد؟  به گزارش تسنیم، دکتر پرویز امینی کارشناس ارشد مسائل سیاسی چندی پیش طی گفت‌وگویی به بررسی همین مساله یعنی رفتار جریان فکری وابسته به هاشمی رفسنجانی پرداخته بود. آنچه در زیر می‌آید، بخشی از این گفت‌وگوست که عیناً نقل می‌شود: پرویز امینی در رابطه با پرخاش‌گری شخصیت‌هایی مانند آیت‌الله هاشمی به بدنه اجتماعی رقیب سیاسی خود و حتی برخی ساختارها و ارکان نظام جمهوری اسلامی می‌گوید: در روانشناسی سیاسی بحثی داریم با عنوان «محرومیت نسبی» که برخی افراد مثل «تداگر» حتی بزرگ‌ترین دلیل برای انقلاب‌ها را نیز همین مساله محرومیت نسبی می‌دانند.  در این محرومیت نسبی، فرد یک انتظاراتی از خود دارد و زمانی که این انتظارات با واقعیت بیرونی تعارض پیدا کرد فرد دنبال این می‌رود که منبعی که این محرومیت را ایجاد کرده کجاست؟ بعد شروع می‌کند به پرخاش کردن به منبع ناکامی خود. مثلا فرد احساس می‌کند باید صاحب یک کرسی بین‌المللی در حوزه حقوق باشد ولی الان یک کارشناس است در دستگاه دیپلماسی. این فرد سوال می‌کند چه کسی این شکاف را بین انتظار من و واقعیت ایجاد کرده؟ و مثلا پاسخ می‌دهد وزیر خارجه مرا محروم کرده! در این شرایط مناسبات خود را به سمت تقابل با اندیشه‌‌های منبع محرومیت پیش خواهد برد. مطابق روانشناسی‌ آقای هاشمی که بیان کردم، ایشان نمی‌پذیرد که شاید انتظارات من از خودم زیادی بوده یا شاید اشتباهاتی داشتم که چنین نتایجی در دوره اصلاحات و در انتخابات سال 84 و 88 به بار آمد بنابراین وی برای محرومیت‌های خود به دنبال منبع ایجاد این ناکامی‌ها می‌گردد. در دوره اصلاحات منبع این ناکامی را جریان اصلاحات می‌داند  بنابراین تهاجمش به همین منبع است. مثلا در خطبه‌های نماز جمعه سال 79 صراحتا کنفرانس برلین را می‌کوبد و اصلاح‌طلبانی که در آن شرکت کرده بودند را با عنوان عامل شرمندگی خطاب می‌کند. اما در دوره احمدی‌نژاد و پسا 84 خود احمدی‌نژاد و بعدها برخی نهادهای حاکمیت و حتی خود حاکمیت را منبع این ناکامی‌ها تحلیل می‌کند و پرخاش‌های خود را متوجه آنها به عنوان منبع محرومیت می‌کند. امینی در ادامه در پاسخ به این سوال که آیا روستایی خطاب کردن مخالفان توسط آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی نیز در همین راستا است، می‌گوید: هاشمی از واژه «روستایی» به عنوان یک نشانه اجتماعی در تحقیر مخالفان خود بهره گرفت. در نگاه اول این سوال مطرح می‌شود چرا کسی که خود روستازاده است و از نقش و اهمیت روستاییان در انقلاب و حوادث بعد از آن مطلع است و در نهایت برای پیش بردن مقاصد خود به آرای این روستایی‌ها نیاز دارد، واژه روستایی را به عنوان یک نشانه اجتماعی تحقیرآمیز به‌کار می‌برد؟ توجه به روانشناسی خاص هاشمی می‌تواند از این سوال رمزگشایی کند. همان‌طور که بیان شد احمدی‌نژاد یکی از منابع ایجاد محرومیت در هاشمی و عامل مرکززدایی از او در سال‌های بعد از 84 است. به همین دلیل طبیعی است که هاشمی از خود سوال کند چه کسانی احمدی‌نژاد را پیروز انتخابات کردند؟ یک بخش از این پاسخ معطوف به روستاییان است که در سال 88 آرایی یکپارچه و بزرگ به احمدی‌نژاد دادند. بنابراین نفرت از احمدی‌نژاد به عاملان پیروزی او یعنی روستاییان نیز تسری یافته است.

حسین علوی: اجرای برجام رسما آغاز شد. آمانو در سفر یک روزه خود به تهران، بعدازظهر یکشنبه از پارچین بازرسی کرد. به گزارش «وطن امروز»، یوکیا آمانو، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بعدازظهر یکشنبه به سایت نظامی پارچین رفت تا از نزدیک این تاسیسات نظامی را بازرسی کند. البته پیش از حضور آمانو در ایران، برخی منابع غربی خبر حضور او در پارچین را منتشر کرده بودند. براساس گزارش آسوشیتدپرس، قرار بود آمانو به همراه بازرسان آژانس به صورت ویژه بر نمونه‌برداری از پارچین توسط تکنیسین‌های ایرانی نظارت کند. با این حال براساس اطلاعات منتشر شده، گویا موضوع نمونه‌برداری در بازرسی روز یکشنبه انجام نشد و قرار است این موضوع در یک بازه زمانی دیگر انجام شود.
اما حضور آمانو در پارچین به چه صورت بود؟
اگرچه مقامات دولتی مدعی هستند حضور آمانو در پارچین «تشریفاتی» بوده است و روز یکشنبه خبرگزاری دولتی ایرنا این خط عملیات روانی دولت را کلید زد اما اطلاعات رسیده به «وطن امروز» حاکی از آن است که آمانو از نزدیک در جریان برخی جزئیات تاسیسات پارچین قرار گرفت. یک منبع آگاه در این‌باره به «وطن امروز» گفت پس از بازدید آمانو از پارچین، منابع نزدیک به آژانس مدعی شده‌اند یوکیا آمانو حتی از نزدیک، مخزن ادعایی سایت پارچین را بازرسی کرده است! که در صورت صحت چنین ادعایی، بازدید آمانو از سایت پارچین را باید به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین و مهم‌ترین بازرسی‌های هسته‌ای و نظامی تلقی کرد! به عبارتی سطح دسترسی آمانو در این بازرسی بسیار وسیع بوده است! البته پس از بازدید آمانو از پارچین، او توضیحات بیشتری درباره این بازدید ارائه کرد! توضیحاتی که نشان می‌دهد نمونه‌گیری در تاسیسات پارچین نیز انجام شده و بازرسان آژانس بزودی نتیجه این نمونه‌گیری‌ها را اعلام می‌کنند! آمانو در اظهارات خود تصریح کرد نمونه‌گیری‌ها از پارچین با نظارت آژانس صورت گرفته و تکنیسین‌های ایرانی نیز در آن نقش داشته‌اند. یوکیا آمانو، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی روز دوشنبه پس از بازگشت از ایران، گفت: پیشرفت قابل توجهی درباره پرونده هسته‌ای ایران صورت گرفته است.  مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درباره فرآیند بازرسی و نمونه‌گیری از پارچین گفت: «همین الان شورای حکام را در جریان سفر آخر هفته‌ام به ایران قرار دادم. من در جریان این سفر با رئیس‌جمهور روحانی و دیگر مقامات ارشد ایرانی، همچنین اعضای پارلمان این کشور دیدار کردم.» به گزارش فارس، آمانو افزود: «من به شورای حکام گفتم پیشرفت چشمگیری در زمینه اجرای نقشه راه حاصل شده است. من همچنین در مورد دیدارم از بخشی خاص در سایت پارچین که بارها گفته‌ام برای شفاف‌سازی موضوعات مرتبط با ابعاد احتمالی نظامی برنامه هسته‌ای ایران، از اهمیت بالایی برخودار است، گزارش دادم».  مدیرکل آژانس ادامه داد: «معاون مدیرکل و من روز یکشنبه به این سایت رفتیم. این اولین بار بود که آژانس از این نقطه بازدید می‌کرد. ما وارد ساختمانی شدیم که  آژانس پیش از این تنها می‌توانست با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای، شاهد آن باشد.» او افزود: «داخل ساختمان، ما نشانه‌هایی از فعالیت‌های جدید نوسازی مشاهده کردیم. هیچ تجهیزاتی داخل ساختمان وجود نداشت».  وی ادامه داد: «کارشناسان ما این اطلاعات را تحلیل کرده و همانطور که در نقشه راه آمده، در هفته‌های آینده با ایران در این رابطه گفت‌وگو خواهیم کرد». آمانو همچنین گفت: «همانطور که در گزارش‌هایم به شورای حکام اعلام کرده‌ام، فعالیت‌های زیادی که از اوایل سال 2012 در این نقطه انجام گرفته، توان آژانس برای راستی‌آزمایی موثر در آنجا را تضعیف کرده است».  وی افزود: «پیش از بازدید ما، فعالیت‌های مشخص پادمانی آژانس در نقطه مشخصی در سایت پارچین صورت گرفت. این فعالیت شامل نمونه‌برداری‌های محیطی بود. نمونه‌برداری، فرآیند پیچیده‌ای است». مدیرکل آژانس ادامه داد: «براساس تجربه‌ای که طی سال‌ها به دست آمد، آژانس در شرایط خاصی، به نمایندگان کشورهای عضو اجازه داده است فعالیت‌هایی را برای کمک به اقدامات راستی‌آزمایی آژانس، انجام دهند. این امر به نحوی انجام می‌شود که اطمینان حاصل شود به روند راستی‌آزمایی آژانس لطمه نمی‌خورد».  وی در ادامه با بیان اینکه ایران در فرآیند نمونه‌برداری «ایفای نقش» کرده است، گفت: «آژانس می‌تواند صحت فرآیند نمونه‌برداری و اصالت نمونه‌ها را که از محل‌های مورد نظر آژانس در نقطه‌ای مشخص در پارچین برداشته شده‌اند، تایید کند.» آمانو افزود: «اصالت نمونه‌های آژانس با استفاده از یک روند استاندارد راستی‌آزمایی حاصل شد. این روند تحت مسؤولیت و نظارت ما انجام گرفت. نمونه‌ها به وین منتقل شده و توسط کارشناسان آژانس مورد ارزیابی قرار خواهد گرفت.» وی ادامه داد: «اجرای نقشه راه، به مرحله مهمی رسیده است. فعالیت‌های راستی‌آزمایی در پارچین به نحو همخوان با اقدامات استاندارد پادمانی ما صورت گرفت. تمام اطلاعات به دست آمده و اکنون در حال ارزیابی توسط آژانس است».  او در پایان گفت: «با این حال، کارهای زیادی در هفته‌های پیش‌رو، باقی مانده است. اجرای کامل نقشه راه، برای شفاف‌سازی تمام موضوعات گذشته و حال مربوط به برنامه هسته‌ای ایران همانطور که در ضمیمه گزارش نوامبر 2011 من اعلام شده، ضروری است».
نظارت داشته‌اند!
به گزارش «وطن امروز»، آمانو در این اظهارات به وضوح گفت آژانس بر روند نمونه‌گیری‌ها نظارت داشته است و ایران نیز در این فرآیند «ایفای نقش» کرده است! او در اظهاراتش تصریح کرد که آژانس صحت نمونه‌گیری‌ها را تایید می‌کند. بنابراین فرآیند نظارت آژانس بر نمونه‌گیری‌ها به گونه‌ای بوده که اطمینان‌خاطر مدیرکل آژانس را موجب شده است. پیش از این خبرگزاری آسوشیتدپرس در گزارشی مدعی شد در فرآیند نمونه‌گیری از پارچین، تکنیسین‌های ایرانی اقدام به نمونه‌گیری می‌کنند و بازرسان آژانس با حضور در محل نمونه‌گیری، بر این موضوع نظارت خواهند داشت.  از سوی دیگر بهروز کمالوندی، سخنگوی سازمان انرژی اتمی گفته است این نمونه‌گیری‌ها هفته گذشته و بدون حضور بازرسان آژانس انجام شده است البته هفته گذشته تعدادی از بازرسان آژانس به ایران آمده بودند که البته سازمان انرژی اتمی مدعی شد حضور آنها در ایران، برای بازرسی نیست. البته پیگیری‌های «وطن امروز» حاکی از آن است که نظارت آژانس بر نمونه‌گیری‌ها از طریق دوربین‌های آنلاین بوده است. بر این اساس از طریق دوربین‌های آنلاین آژانس و همچنین «جی‌پی‌اس‌های همگرا» که توسط آژانس ارائه شده ‌است، بر عملیات نمونه‌گیری نظارت می‌شود.ایران هسته‌ای هم در گزارشی نوشت که حضور آمانو در پارچین نیز به منظور «تایید چشمی» در پارچین بوده است.
 به هر حال ایفای نقش ایران در فرآیند نمونه‌برداری از پارچین، به‌عنوان «بازوی اجرایی» بوده است!
آمانو راضی رفت!
علی‌اکبر صالحی، رئیس سازمان انرژی اتمی البته درباره بازرسی‌های صورت گرفته از پارچین، ترجیح داد به حضور یا عدم حضور بازرسان اشاره نکند. صالحی در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه آیا بازدید آمانو از پارچین تشریفاتی بوده است، اظهار داشت: ما طبق نقشه راه عمل کرده‌ایم و طرفین طبق تعهدات عمل کرده‌اند.  وی افزود: سفر آمانو به ایران بسیار موفقیت‌آمیز بوده است.  صالحی در پاسخ به سوال دیگری مبنی بر اینکه ارزیابی شما از ملاقات آمانو با اعضای کمیسیون برجام چه بوده است، گفت: ملاقات آمانو با کمیسیون برجام خوب بوده است و طرفین راضی بوده‌اند، آمانو با رضایت از ایران رفته است و امیدواریم مباحث و فعالیت‌های گذشته و حال در پایان سال جاری میلادی بسته شود. رئیس سازمان انرژی اتمی همچنین درباره رویکرد کمیسیون ویژه برجام و اینکه آیا رویکرد آن جناحی بوده است یا نه، گفت: شهادت می‌دهم کمیسیون برجام بدون سمت‌گیری کار را جلو برده است.
قانون؟! کدام قانون؟
یوکیا آمانو در حالی پارچین را بازرسی کرد و نمونه‌برداری از آن شد که تمام مجاری قانونی در ایران این اقدام را نقض صریح قانون می‌دانند. دولت ایران در حالی اجازه بازرسی از پارچین را داده است که براساس مصوبه مجلس هفتم، اجازه این اقدام را نداشت. مجلس هفتم در مصوبه «قانون صیانت از دستاوردهای هسته‎ای جمهوری اسلامی» تصریح کرد: «دولت مکلف است صرفاً در چارچوب «توافقنامه پادمان» معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی همکاری کند. اجابت درخواست‌های فراتر از «توافقنامه پادمان» توسط دولت ممنوع است».  در کنار این موضوع، مصوبه اخیر مجلس نهم با عنوان «الزام دولت به حفظ دستاوردهای هسته‌ای ملت ایران» نیز دارای 3 اصل بود که اکنون با بازرسی صورت گرفته از پارچین، این مصوبه نقض شد. در بند دوم این مصوبه که به تایید شورای نگهبان رسیده و جالب اینکه حسن روحانی نیز آن را ابلاغ کرده است، آمده: «آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در چارچوب توافقنامه پادمان، مجاز به انجام نظارت‌های متعارف از سایت‌های هسته‌ای است و دسترسی به اماکن نظامی، امنیتی و حساس غیرهسته‌ای، اسناد و دانشمندان ممنوع است و باید مصوبات شورایعالی امنیت ملی رعایت شود». بنابراین اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی و مجوز حضور آمانو در سایت نظامی پارچین، نقض صریح این قوانین است ضمن اینکه براساس اطلاعات موجود، شورایعالی امنیت ملی نیز مصوبه‌ای در این‌باره نداشته است! البته موضوع بازرسی از پارچین که در واقع یک سایت نظامی است، یک تعهد فراپروتکلی است؛ موضوعی که یوکیا آمانو در اظهارات اخیرش در نشست عمومی آژانس صراحتا به آن اشاره کرد و گفت: «ایران پروتکل الحاقی را به منظور ارائه دسترسی بیشتر به بازرسی‌های آژانس به سایت‌ها اجرا می‌کند. علاوه بر این، ایران قبول کرده اقدامات شفاف‌ساز بیشتری را براساس برجام انجام دهد». البته تعهدات فراپروتکلی ایران در سند برجام نیز قید شده بود. به هر حال در شرایطی که نه قانون مجوز بازرسی پارچین را داده و نه هنوز مجاری قانونی در ایران درباره برجام تصمیم‌گیری کرده‌اند، دولت حسن روحانی اجرای تعهدات خود در برجام را کلید زده است. کمیسیون برجام نیز در حالی باید جمع‌بندی نهایی خود از برجام را مهرماه به صحن علنی ببرد که روز یکشنبه، یوکیا آمانو، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در راستای اجرای برجام، پارچین را پایید و رفت!
 

علی‌اکبر صالحی، رئیس سازمان انرژی اتمی البته درباره بازرسی‌های صورت گرفته از پارچین، ترجیح داد به حضور یا عدم حضور بازرسان اشاره نکند. صالحی در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه آیا بازدید آمانو از پارچین تشریفاتی بوده است، اظهار داشت: ما طبق نقشه راه عمل کرده‌ایم و طرفین طبق تعهدات عمل کرده‌اند.  وی افزود: سفر آمانو به ایران بسیار موفقیت‌آمیز بوده است.  صالحی در پاسخ به سوال دیگری مبنی بر اینکه ارزیابی شما از ملاقات آمانو با اعضای کمیسیون برجام چه بوده است، گفت: ملاقات آمانو با کمیسیون برجام خوب بوده است و طرفین راضی بوده‌اند، آمانو با رضایت از ایران رفته است و امیدواریم مباحث و فعالیت‌های گذشته و حال در پایان سال جاری میلادی بسته شود. رئیس سازمان انرژی اتمی همچنین درباره رویکرد کمیسیون ویژه برجام و اینکه آیا رویکرد آن جناحی بوده است یا نه، گفت: شهادت می‌دهم کمیسیون برجام بدون سمت‌گیری کار را جلو برده است.
 

گروه اقتصادی: سهامداران بورس با ادامه سقوط شاخص بازار سرمایه دیگر امیدی به مسؤولان سازمان اوراق بهادار ندارند و فقط منتظر آینده‌ای بهتر هستند. به گزارش «وطن‌امروز»، شاخص کل بورس تهران دیروز با افت ۲۲۵ واحدی به عدد ۶۱ هزار و ۳۲۸ واحد رسید و این عدد بیش از 4 هزار واحد سقوط نسبت به ابتدای امسال و بیش از 10 هزار واحد سقوط نسبت به سال گذشته را نشان می‌دهد. دیروز ارزش کل معاملات بورس تهران به بیش از 175میلیارد تومان رسید که ناشی از دست به دست شدن 620 میلیون سهم و اوراق مالی قابل معامله طی 33 هزار و 144 نوبت خرید و فروش بود. طی معاملات دیروز نماد معاملاتی 3 شرکت پالایش نفت اصفهان با 54 واحد، پالایش نفت بندرعباس با 52 واحد و مخابرات ایران با 46 واحد کاهش بالاترین تاثیر منفی را در محاسبه شاخص کل بورس برجای گذاشتند. در عین حال نماد معاملاتی 3 شرکت هلدینگ پتروشیمی خلیج‌فارس با 46 واحد، پتروشیمی مبین با 35 واحد و سرمایه‌گذاری صندوق بازنشستگی با 31 واحد افزایش بالاترین تاثیر مثبت را در برآورد این نماگر به دوش کشیدند. براساس این گزارش، دیروز نماد معاملاتی شرکت‌های پالایش نفت لاوان و حق تقدم خرید سهام بیمه کارآفرین از سوی ناظر بازار سهام بازگشایی و در عین حال نماد معاملاتی شرکت قند مرودشت متوقف شد. دیروز در عین حال نماد معاملاتی اسناد خزانه اسلامی در بازار ابزارهای نوین مالی فرابورس پس از پذیرش در این بازار درج شد. ناظر بازار سهام در این زمینه اعلام کرده که گشایش نماد معاملاتی و آغاز معاملات ثانویه اوراق اسناد خزانه اسلامی نیازمند تعیین کارگزار عرضه‌کننده از سوی پیمانکاران تا پایان هفته جاری است. دیروز در عین حال بلوک 29/1 درصدی سهام شرکت سرمایه‌گذاری مسکن از سوی سرمایه‌گذاری تدبیر روی میز فروش بورس رفته که به نظر می‌رسد از سوی سهامدار عمده این شرکت خریداری شده است. طی معاملات دیروز بانک‌ها، پالایشی‌ها و خودروسازان پربیننده‌ترین نمادهای معاملاتی معامله‌گران در بازار سهام بودند.
وضعیت بورس نگران‌کننده است
یک مسؤول سابق سازمان بورس وضعیت فعلی بازار سرمایه را نگران‌کننده و هشدار بزرگی برای صنایع دانست و گفت: برای نجات بورس باید بسته نجات صنعت و بازار برای عبور از این بحران تدوین شود. محمودرضا خواجه‌نصیر، مدیرعامل تامین سرمایه آرمان در گفت‌وگو با ایسنا، وضعیت فعلی بورس را نگران‌کننده دانست و گفت: وضعیت این روزهای بورس نگران‌کننده است چرا که گشایشی در وضعیت هیچ کدام از صنایع ایجاد نشده و صنایع دیگری به صنایع بحران‌زده اضافه شدند. وی افزود: سال 1393 در حالی سپری شد که صنایع پالایشی، پتروشیمی و معدنی به واسطه رکود اقتصادی و هزینه‌های عمده تحریم‌ها با رکود مواجه شدند با این حال بهبود مذاکرات هسته‌ای در سال 1394 موجب شد صنایعی مانند خودرویی و بانکی به دلیل تاثیرپذیری از تحریم‌ها به لیدر بازار تبدیل شوند اما بعد از فصل مجامع و گزارش نامطلوب شرکت‌ها اقبال به این گروه‌ها نیز از بین رفت. خواجه‌نصیر عنوان کرد: بنابراین نبود انتظار برای رفع مسائل در کوتاه‌مدت و نبود امید به گزارش‌های 6 ماه و 9 ماهه شرکت‌ها موجب شده سرمایه‌گذاران با نگاه ناامیدکننده به بورس نگاه کنند، علاوه بر اینکه در یک‌سال اخیر مرتبا با خروج منابع مالی از بورس و رفتن سرمایه‌ها به سمت بانک و کاهش حجم نقدینگی مواجه هستیم، این در حالی است که برای ادامه کار نه‌تنها نیاز به حفظ نقدینگی وجود دارد بلکه باید نقدینگی جدیدی تزریق شود تا سرمایه گذاران دورنمایی از وضعیت بازار داشته باشند. مدیر سابق نظارت بر بورس‌ها و بازارهای سازمان بورس تاکید کرد: اگر در وضعیت فعلی اقدامات اساسی و قطعی درباره صنایع صورت نگیرد باید نگران باشیم که این روند قرار است کجا متوقف شود. وی خاطرنشان کرد: این در حالی است که فارغ از وضعیت فعلی بورس باید سیاست‌گذاران اقتصادی به این فکر کنند که وضعیت بورس هشدار بزرگی برای صنایع است و اگر وضعیت صنایع به‌گونه‌ای باشد که توجیهی برای سرمایه‌گذاری نداشته باشد، معضلات بزرگی همچون بیکاری و ورشکستگی را به دنبال دارد لذا مسؤولان باید این هشدار را به صورت بررسی یک بحران نگاه کنند. خواجه‌نصیر خروج از وضعیت فعلی بورس را نیازمند تصمیم جدی و اقدام عملی دولت دانست و عنوان کرد: تیم اقتصادی دولت برای حل این موضوع باید به صورت متمرکز فکر و در جهت حمایت از صنایع تصمیم‌گیری کند. مدیرعامل تامین سرمایه آرمان با بیان اینکه تزریق منابع محدود و تصمیم‌های دم‌دستی به بورس در شرایط فعلی بی‌فایده است، عنوان کرد: به اعتقاد من برای نجات بورس باید بسته نجات بازار و صنعت تهیه و تدوین شود تا بتوانیم این بحران را رد کنیم بنابراین پیشنهاد می‌شود بسته نجات که حاوی اقدامات اساسی است تدوین شود حتی به برخی اقدامات ماه‌های اخیر دولت تلنگری وارد شود و درباره مواد اولیه، شرکت‌ها و صنایع تصمیم‌گیری‌های اساسی صورت گیرد. این مسؤول سابق سازمان بورس تصریح کرد: بنابراین می‌توان درباره نرخ خوراک شرکت‌های پتروشیمی، صنایع فولادی، پالایشگاهی، معدنی و سایر صنایع تصمیماتی در قالب بسته نجات گرفته و اجرایی شود تا بازار سرمایه به پشتوانه آن بتواند بهبود پیدا کند. مدیرعامل تامین سرمایه آرمان با بیان اینکه اعتقاد دولت به بهبود وضعیت صنایع و رفع مشکلات صنایع، اثر خود را در وضعیت بازار نشان می‌دهد، اظهار کرد: اگر صنایع مورد حمایت قرار بگیرد و دولت تصمیمات جدی و اساسی برای نجات صنایع اتخاذ کند، بازار سرمایه نیز به پشتوانه این حمایت بهبود پیدا می‌کند در غیر این صورت اگر تزریق منابع به بازار به پشتوانه تصمیمات صنعت همراه نشود، اثرات مقطعی دارد. خواجه‌نصیر گفت: اگر دولت دغدغه بهبود بازارها را دارد باید به‌رغم همه مشکلات مالی برای بهبود صنایع اقدام اساسی انجام دهد زیرا بسیاری از کشورهای دنیا در مواقع وقوع بحران اقدامات اثرگذاری انجام می‌دهند که می‌تواند اثرگذار باشد.

گروه سیاسی: آیت‌الله آملی‌لاریجانی، رئیس دستگاه قضا تاکید کرد تنها راه مقابله با اقدامات ضدبشری رژیم صهیونیستی همان راهکار جمهوری اسلامی ایران است و این غده سرطانی باید از منطقه حذف شود. آیت‌الله آملی‌لاریجانی روز گذشته در جلسه مسؤولان عالی قضایی به وقایع و جنایات اخیر صهیونیست‌ها در مسجدالاقصی اشاره کرد و افزود: اقدامات اخیر صهیونیست‌ها در مسجد‌الاقصی قبله نخست مسلمانان و سکوت کشورهای اسلامی در این‌باره موجب تأسف است. رئیس دستگاه قضا تاکید کرد: متاسفانه برخی دولت‌های اسلامی به جای همدلی و اتحاد علیه دشمن صهیونیستی، به نام داعش و گروه‌های تروریستی دیگر در پی فتنه‌انگیزی هستند و به حمایت از این گروه‌ها مشغولند و در مقابل رژیم صهیونیستی هم بی‌دغدغه به تجاوزهای خود و دست‌اندازی به قبله نخست مسلمانان مشغول است. آیت‌الله آملی‌لاریجانی اقدام اخیر رژیم صهیونیستی را زنگ خطری برای کشورها و ملت‌های اسلامی دانست و گفت: راه مقابله با رژیم صهیونیستی همان راه جمهوری اسلامی ایران است؛ باید در تلاش برای حذف این غده سرطانی از منطقه بود و اگر دولت‌ها و کشورهای مسلمان با رژیم صهیونیستی مقابله نکنند چه بسا این رژیم اشغالگر گام‌های دیگری برای تعدی به ملت‌های مسلمان بردارد. رئیس قوه‌قضائیه سپس به موضوع بحران پیش‌آمده مربوط به مهاجران و آوارگان سوریه و شمال آفریقا اشاره و تصریح کرد: بحران اخیر مهاجران که اینک دامن اروپایی‌ها و غرب را گرفته است حاصل کمک غربی‌ها به تروریست‌ها است و می‌بینیم که اکنون همین کشورهای حامی گروه‌های تروریستی با ورود چندصد هزار مهاجر عاجز و درمانده شده‌اند. آیت‌الله آملی‌لاریجانی افزود: این در حالی است که جمهوری اسلامی ایران بیش از 30 سال میزبان چند میلیون مهاجر از افغانستان و کشورهای دیگر از جمله عراق بوده است. رئیس قوه‌قضائیه ابراز امیدواری کرد کشورهای اروپایی و آمریکایی به جای بحث درباره میزان و تعداد پذیرش این مهاجران به سمت حل ریشه‌ای این بحران حرکت کنند. رئیس دستگاه قضا حل ریشه‌ای این بحران را منوط به «دست کشیدن غربی‌ها از کمک به تروریست‌ها» دانست و تاکید کرد: غربی‌ها به جای حمایت‌های مالی و نظامی از گروه‌های افراطی و تروریستی باید ضمن متوقف کردن این حمایت‌ها اجازه دهند ملت‌ها خودشان درباره سرنوشت و آینده کشورشان تصمیم‌گیری کنند.

میثم امیری: جانبازها وسط حسینیه، یک مربع بزرگ درست کرده‌اند و سه ضلعش را نشسته‌اند. یک ضلع مربع هم باز است برای آمدن آقا. 3 نفر روی تخت هستند و باقی روی صندلی یا ویلچر نشسته‌اند؛ دسته ۴۹ نفره جانبازهای قطع‌ نخاع و بالای ۷۰درصد- که همزمان چشم‌ها و یک
یا 2 عضو بدن خود را از دست داده‌اند- مشتاق دیدار رهبر انقلاب هستند.
 آمدن آقا نزدیک است که یکی از خوش‌سخن‌های جانباز بجا می‌گوید: «سلامتی بزرگ جانباز انقلاب صلوات».
آقا نزدیک ۱۰:۳۵ وارد حسینیه می‌شوند. شعارها مخلوط است و قوام نمی‌گیرد و کلام روی صورت خیلی‌ها جایش را به اشک می‌دهد. آقا می‌روند سراغ اولین تخت که جانباز ۷۰درصد نخاع گردنی است از اردبیل. دستاری که ۲۸ سال است گردنی شده و هنوز لبخند به لب دارد و بشاش است. چشمانش از دیدن آقا می‌درخشد و صورتش همه رضایت و شادی است. از او می‌پرسم راضی است یا نه؛ از پرسشم تعجب می‌کند. آقا همان‌طور که معروف شده‌اند و
- بگذار بگویم متفاوت با همه مسؤولان مملکتی- می‌بوسندش؛ ممتد و پشت سر هم. جانباز بعدی بیوک آقاصحابی است. لهجه دارد. او هم بیشتر از ۲۸سال است که جانباز شده. آقا با او آذری صحبت می‌کنند: زنجانلی سان؟! پسرش هم اشک‌ریزان است، مانند پدر. نامه‌ای می‌دهد دست آقا. او در ۵عملیات مجروح شده و آقا او را و همه را مثل هم، با توجه و ممتد بوسه‌باران می‌کنند.
آقا به جانباز بعدی می‌گویند: پاتون قطع شده؟
جانباز می‌گوید: ارزشی نداشت!
محمدحسین حاجی‌زاده، جانباز بعدی از یزد است. به آقا می‌گوید به دخترمون دیگه کارت ندادن.
«چرا؟»
«دیگه گفتن دو تا همراه باشه!»
«ای بابا...»
داماد خانواده می‌گوید: یزدی‌ها مظلومن دیگه!
آقا با خنده جواب می‌دهند: حالا خیلی هم مظلوم نیستن!
جانباز باصفایی است که وقتی درباره رفقایش می‌پرسم، از ۳۰ نفری می‌گوید که در سنگر شهید شدند. نگاهش از روی صورتم برمی‌گردد و گوشه‌ای از حسینیه را نگاه می‌کند و چشمش هم نمناک می‌شود.
بیشترشان برای دیدن آقا ذوق دارند و مثل باران می‌بارند اما نشاط و شور آقا فضا را عوض می‌کند. از همسرهای‌شان می‌پرسند؛ از مادرها هم و از بچه‌ها. آقا به این دو مورد بسیار توجه دارند. ندیدم موردی باشد که آقا از همسر جانباز نپرسند. همسر ایثارگر و چشم‌به‌راه مظلوم است. او که خاموش صبر کرد و سوخت و ساخت و یک پای مجاهدت مرد خانه بود. او که همه زخم ‌‌زبان‌ها را تاب آورد و همه طعنه‌های «چرا جوانی‌ات را، زندگی‌ات را، دنیایت را پای یک مرد ویلچری سر کردی» تحمل کرد و از امانت خدا روی زمین نگهداری کرد. آقا حواس‌شان به این نکته هست و توی سخنرانی‌شان هم به این اشاره می‌کنند: «این خانم‌هایی که به‌عنوان همسر، پذیرای رنج شما هستند به معنای واقعی کلمه ایثارگرند، خدمت آنها ارزش خیلی بالایی دارد. رنج مریض‌داری از رنج مریضی اگر بیشتر نباشد، کمتر نیست».
جانبازان روی تخت، همین سه نفرند. آقا باقی را هم مثل اینها تحویل می‌گیرند. هنوز آقا روی ضلع یک هستند. احوال همه اهالی خانه را از جانباز می‌گیرند. اگر یکی‌شان نیامده باشد، حتما می‌گویند که «سلام مرا برسانید». یکی از جانبازها این طرف سلام یک آسایشگاه جانبازان را به آقا می‌رساند و می‌گوید همه آنها دوست دارند آقا را ببینند. آقا می‌گویند: «امیدوارم ببینم‌شان، هر جا که شد». این جانباز، چفیه آقا را می‌گیرد. بیشتر جانبازها، چفیه‌ را گرفتند و آقا دقت دارند که بلافاصله روی شانه‌شان چفیه گذاشته شود. جانبازها هم از همان چفیه روی شانه می‌خواهند. جانباز دیگری از بی‌سعادتی‌اش می‌گوید که بعد این همه سال تازه توانسته آقا را ببیند. آقا هم می‌گویند که «این بی‌سعادتی» ایشان است که بعد این همه سال تازه توانسته این جانباز را زیارت کند. نفر بعدی مانند همه کسانی که چشمان‌شان نم دیدار را به خود گرفته به گریه می‌افتد. دست راستش را که از آرنج قطع شده از زیر عبا روی قبای طوسی آقا می‌گذارد و سیر گریه می‌کند، فرماند‌هان ارتش، سپاه و ناجا هم چشم‌شان رو به سرخی است. آقا به پسر کوچکی اشاره می‌کنند که
یکی- دو ساله به نظر می‌آید. «این کوچولو مال شماست؟» و بعد می‌خندند. جانباز می‌گوید: «آقا خیلی مخلصیم». می‌گوید: «اسمش امیرعلی است...» بچه دیگری هم آن بین، مثل پدر و مادرش گریه می‌کند. آقا می‌گویند: «بچه‌ را آرام کنید...» خانم آنقدر هیجان دارد که فکرش پیش گریه بچه نیست. آقا خودشان کودک را-که گریه می‌کند- مخاطب قرار می‌دهند: «جان... جان...» مادر هم انگار تازه فهمیده باشد سعی می‌کند کودک را آرام کند. آقا هم روی سر جانباز خوش‌برخورد بیرجندی دست می‌کشند و می‌روند سراغ جانباز بعدی.
آقا به جانباز بعدی که نمی‌تواند حرف بزند و در رنج است می‌رسند. حال جانباز و نگاهش کنترل ندارد، با حرکت دست، صورت، چشم و دهانی که یک دنیا حرف دارد شیون‌ می‌کنند؛ دل سنگ آب می‌شود. آقا امید می‌دهند که ان‌شاءالله فردای قیامت به زبان فصیحی صحبت می‌کنند و آرزو می‌کنند که با همان زبان برای ما هم دعا کند.
آقا می‌آیند سراغ جانباز بعدی. جانبازها چفت هم نشسته‌اند. آقا می‌گویند: «همچین به هم چسبیده‌اید که نمی‌شود آمد جلو!». جانباز املشی هم بالای ۳۰سال است که جانباز شده است. آقا برای آیت‌الله ربانی‌املشی هم خدابیامرز می‌فرستند.
سخت است سر بلند کردن مقابل جانبازها. وقتی یکی‌شان می‌گوید: «کربلای ۵ قطع‌نخاع شدم و در عملیات بدر چشمم را از دست دادم». آقا هم یک لحظه سکوت می‌کنند.
جانباز بعدی از سیستان و بلوچستان است. آقا با اشاره به فرزند جانباز می‌پرسند: «چند تا از اینها داری؟» جانباز ایرانشهری می‌گوید: «دو تا دختر، دو تا پسر». از پسرها که همراه پدر آمده‌اند از درس‌شان می‌پرسند.
دیگری می‌گوید: «ما هزار تا صلوات نذر کردیم که بتوانیم شما را ببینیم». گویا تا دیشب هم نمی‌دانسته که قرار است آقا را ببیند. آقا هم گفتند: «خدا شما را حفظ کند».
جانباز بعدی از ابتدای جلسه بیش از بقیه شور نشان می‌داد و صلوات می‌گرفت. این جانباز تا آقا را دید شروع کرد به شعر خواندن درباره امام زمان عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف. آقا از حرف زدن ایشان خوش‌شان می‌آید و می‌گویند: «چه خوش‌بیان و خوش‌تقریر هستید».
جانباز بعدی هم شرح جذابی دارد و می‌گوید شهید هم شده است! می‌گوید حتی ۴۸ساعت هم داخل سردخانه خوابیده و جز زبان و گوش چپش، همه بدنش پر از ترکش شده است. اراکی است؛ از هزاوه. به آقا اشاره می‌کند: «ما از هزاوه هستیم. همان جایی که جد مبارک شما هستند». شیوا صحبت می‌کند: «۶۵ بار جراحی شده‌ام». آقا از عدد ۶۵ متعجب می‌شوند. می‌گوید در آلمان جراحی شده و برای آلمان‌ها سوال بود که چرا ما می‌جنگیم. خاطره‌ای هم از یکی از سفرهایش به آلمان دارد: وقتی وارد آلمان شدیم، گفتند شما که نمی‌تونستید چرا به عراق حمله کردید... من هم گفتم ما حمله نکردیم...
آقا حرفش را قطع می‌کنند: می‌خواستید بگید می‌تونیم خوبم می‌تونیم!
همه می‌خندند.
او توضیح داد: آلمان‌ها وقتی دیدند روی ترکشی که از بدنم درآوردند نوشته «آلمان»، دیگر سوال نپرسیدند و فهمیدند که آنها جنگ‌طلب و حامی ظالم هستند نه ما.
آقا از بیان این خاطره خیلی خوشحال شدند و در سخنرانی‌شان به این نکته اشاره می‌کنند: «نگاه به شما، نشان‌دهنده جنایات آن قدرت‌هایی است که از رژیم صدام حمایت کردند. حضور شما مبین حقایق تاریخی، معرفتی، سیاسی و بین‌المللی است‌».
جانباز بعدی هم در پاسخ به سوال آقا که پرسیدند «اهل کجایی» می‌گوید: «زیر پای شما، همین تهران.» بعد هم می‌گوید که ورزشکار است. آقا می‌پرسند: «چه ورزشی؟» جانباز از گلبال می‌گوید و شنا. ادامه می‌دهد که دوست دارد با چتر بپرد. آقا هم نگاهی به جانباز می‌کنند و می‌گویند: «اگر خانم‌تان اجازه بدهند، من هم اجازه می‌دهم».
جانباز بعدی که دو چشم ندارد و 2 دست هم، می‌گوید اگر باز هم سلامتی پیدا کند، از کشورش دفاع خواهد کرد. آقا می‌گویند: «همین روحیه است که کشور را نگه می‌دارد».
جانباز بعدی به صورت پیش‌فرض با آقا ترکی صحبت می‌کند. آقا هم با «هارالیسان» شروع می‌کنند. بعد هم به جانباز ترک می‌گویند: «اَیلش...» که گوش نمی‌دهد و نمی‌نشیند. او دست انداخته روی شانه آقا و آقا هم انگار دوست داشته باشند تا قیامت دست‌شان دور گردن جانباز باشد، مشغول احوالپرسی می‌شوند. اسمش ابراهیم است و به آقا چیزی می‌گوید که مفهوم نیست. آقا هم می‌گویند: «نمنه؟» او بار دیگر لرزان و بغضناک تکرار می‌کند. آقا متوجه نمی‌شوند تا بالاخره به سختی به فارسی می‌گوید: «دست‌ جانبازتان را روی قلب من بگذارید آقا». آقا چنین می‌کنند و پسر کوچک جانباز، حواسش جمع است و چفیه آقا را می‌گیرد.
جانباز لاهیجانی هم منقلب است. آقا هم می‌خواهند کمی فضا را بشکنند: «حتما چای هم زیاد می‌خورید؟» بغض جانباز فروکش نکرده... آقا چفیه‌شان را می‌دهند.
فرزند یک ماهه جانباز را هم آقا می‌بینند. کودک را به آغوش می‌گیرند. سر کودک نزدیک قلب آقاست که ایشان اذان می‌خوانند و بعدش هم اقامه. خانواده جانباز یک‌ریز می‌بارند. آقا کودک را می‌دهند و تأکید می‌کنند: «بدهید به مادرش.» و دوباره همین جمله را تکرار می‌کنند. جانباز بعدی سبزواری است و می‌گوید کوهنورد است. از کوه‌های شمرق نام می‌برد و کوه‌های شاه‌‌جهان که آقا این آخری را می‌شناسند.
آقا نام جانباز کرمانی را از روی کارتش می‌خوانند؛ «آقای منصور رضوانی». طلبه است و الان پایه 10 را هم تمام کرده و دانشجوی دکتری مبانی فقه و حقوق است. ۵ بچه دارد که آقا ماشاءالله می‌گویند. پسرهای 8-7 ساله‌اش شروع می‌کنند به خواندن شعری برای آقا.
جانباز دیگری به سختی بلند می‌شود. آقا می‌گویند: «بفرمایید بنشینید». می‌گوید: «آقا شما بفرمایید بنشینید». آقا می‌خندند و می‌گویند: «من که نمی‌توانم بنشینم...» اهل مشهد است. می‌خواهد آشنایی بدهد. ولی آقا به یاد نمی‌آورند. از جایی به اسم «تالار تشریفات» نام می‌برد و خاطره‌ای می‌گوید و آقا «عجب عجب» می‌گویند.
جانباز دیگری شعرخوانی می‌کند و می‌گوید: «آقا ما منتظریم شما حکم جهاد بدهید...» آقا با لبخند می‌گویند: «من که حکم جهاد دادم. منتها نه جهاد نظامی...» و از «جهاد فکری»، «جهاد تبلیغی» و «جهاد روحیه‌ای» سخن می‌گویند.
آقا نام فردی به نام زیدآبادی را می‌خواند و روی صورتش دست می‌کشد و می‌گوید: «ریش‌ها را سفید کرده‌ای». آقا این را با نگاه به سال تولد آقای زیدآبادی می‌گویند؛ ۱۳۴۲.
جانباز تبریزی هم ترکی با آقا گرم می‌گیرد و به آقا «خدا قوت» می‌گوید. آقا هم به ترکی به او می‌گوید: «الله ان‌شاءالله عوض خیر بدهد به شما».
جانباز بعدی گل‌شیخی نام دارد. جانباز ۷۰درصدی که تا اورست هم رفته و قله‌ای بالای ۷ هزار متر در تاجیکستان را زده و به آقا می‌گوید که به عشق ایشان این کار را کرده است. آقا خیلی تحویلش می‌گیرند و روی سرش دست می‌کشند و آفرین می‌گویند. آقا می‌پرسند: «پس دماوند هم رفتید؟» گل‌شیخی می‌خندد و می‌گوید این دست‌گرمی است و به آقا می‌گوید: «البته شما هم کوهنوردی می‌کنید». گویا از کوه‌ رفتن آقا خیلی روحیه گرفته است. آقا هم می‌خندند و می‌گویند: «کوه رفتن ما با کوه رفتن شما فرق دارد؛ این فقط حرکتی است». آخرش هم از آقا انگشتر ایشان را طلب می‌کند. آقا می‌خندند: «شما که انگشت نداری؟» باقی هم می‌خندند و خانم جانباز خواست چیزی بگوید که گل‌شیخی گفت که انگشتر آقا را می‌خواهد برای سجاده‌اش. آقا هم انگشتر را دادند.
جانبازی هم درخواست دارد که پرونده‌اش از طبس برود به یزد. آقا می‌گویند که در موارد جزئی وارد نمی‌شوند ولی به‌طور کلی سفارش خواهند کرد.
آقا رفته و نرفته سراغ جانباز بعدی، دختر کوچک جانباز که 5 ساله به نظر می‌رسد می‌پرد جلو: سلام حاج‌آقا! شعر بخونم!
«سلام دختر گلم».
آقا اشاره کردند که اول دختر را بلند کنند. دختر را می‌آورند به موازات صورت آقا. می‌گویند: «اول یه بوس خوشمزه به من بده...» بعد هم اسم دخترک را می‌پرسند که نرگس است. آقا می‌خندند و می‌گویند: «چه دختر
زبون داری!» باقی هم می‌خندند و نرگس خانم شروع می‌کند به شعر خواندن. سریع می‌خواند و آقا خواهر بزرگ‌تر نرگس را هم می‌بینند:
«کلاس چندمی؟»
-«چهارم».
«جشن تکلیف گرفتی؟»
-«آره».
«پس نمی‌شود بوسیدت».
جانباز خوش‌روحیه بعدی می‌گوید که می‌خواهد تا عمق ۴۰متری غواصی کند و از آقا می‌خواهد که دستور دهند با او همکاری کنند. آقا می‌گویند: «لزومی ندارد شما غواصی کنید». او می‌گوید: «من دانشجوی روانشناسی هم هستم...» آقا لبخند می‌زنند: «اینکه دانشجو هستید، خوب است ولی زیر آب را نمی‌توانم قول بدهم».
یکی- دو تا از جانبازها از آقا می‌خواهند که در قنوت نماز شبشان اسم آنها را ببرد و دعا کند. یکی‌شان سریع اسم خودش، همسر و بچه‌هایش را هم می‌گوید تا آقا حفظ کنند و در قنوت بگویند! آقا می‌گویند: اسم که یادم نمی‌مونه اما شما رو خاص دعا می‌کنم و خدا هم که شماها رو کاملاً می‌شناسه دیگه.
جانباز می‌گوید: فدات بشم که 70 دقیقه وقت شما رو گرفتیم...
«70 دقیقه شد؟»
-«بله!»
«چه زود گذشت!»
-«خدا کنه این وقت رو جزو حق‌الناس به گردن ما ننویسن...»
انگار دارد از طرف تمام جمع از آقا عذرخواهی می‌کند، چون توضیح می‌دهد که وقت آقا برای تمام اسلام و مسلمین است. او از آقا می‌خواهد که در نماز شبش او را دعا کند.
جانباز بعدی جهرمی است و می‌گوید پیر شده، چون نوه‌دار شده است و بچه‌ها به او می‌گویند آقابابا. آقا هم می‌گویند: «پیری ربطی به نوه‌دار شدن یا نوه‌دار نشدن ندارد». خود آقا نکته‌سنجی می‌کنند: «توی جهرم به پدربزرگ می‌گویند آقابابا» که جانباز تایید می‌کند.
جانباز بعدی که ارتشی است از آقا مساله شرعی می‌پرسد: «اگر آدم از یک آدم بزرگواری دعوت کند که نیم ساعت بنشیند و با آدم چای بخورد، آن بزرگوار می‌تواند قبول کند یا نمی‌تواند؟» آقا هم متوجه نکته می‌شوند و می‌گویند که می‌توان قبول نکرد. آقا می‌گویند: «دنبال صحبت کردن با من نباشید. آدم‌هایی هستند که حرف‌های خصوصی را می‌شنوند و خلاصه‌اش را به من منتقل می‌کنند». جانباز ارتشی راضی نمی‌شود و می‌خواهد با خود آقا صحبت کند؛ گویی فقط آقا را هم‌راز خود می‌یابد. آقا هم می‌گویند: «ببینم».
جانباز بعدی محمد لک از دورود است. می‌گوید در شوش مجروح شده است. آقا می‌گویند که در تاریخی که شوش خالی از سکنه بوده و همه شهر را تخلیه کرده بودند به این شهر رفته بودند و در خیابان‌هایش قدم زده بودند. لک تایید می‌کند و می‌گوید او هم همان موقع مجروح شده است.
سیدمحسن محسنی، جانباز بصیر دیگری است که آقا را در آغوش می‌گیرد. چشم‌خانه‌ها از چشم خالی است و آقا او را به یاد می‌آورند، چون انگار سال ۷۹ عبای آقا را دیدار ایشان به یادگار گرفته بودند. او قبل آمدن آقا گفته بود که امکان ندارد از کسی بپرسید که آیا سختی می‌کشد یا نه و او جواب بدهد که دارد سختی می‌کشد. راست می‌گوید. رنج در تمام زخم‌های هنوز تازه، در سال‌هایی که راه رفتن تنها یک خاطره است، در آستین‌های خالی، در چشم‌هایی برای ندیدن، تمام‌قد وجود دارد. درد هم همزاد رنج در تمام این سال‌ها که جان را اندک‌اندک باخته‌اند، بوده و هست ولی اینجا از هر کس بپرسی که چه مصائبی کشیده یک طوری بحث را عوض می‌کند و می‌رساند به اینجا که: «می‌دانی... شیرینی‌های خودش را هم داشته».
سیدمحسن محسنی درباره برجام نظر می‌دهد و اینکه آمریکا به فکر نفوذ در داخل کشور است. می‌گوید: نماینده‌های مجلس آنقدر که حواسشون به سانتریفیوژ و غنی‌سازی و... هست حواسشون به این نیست که آمریکا با این کار داره با این توافق پاش رو میذاره لای در تا این در مذاکره هیچ‌وقت بسته نشه و ما تا چندین سال بعد هی باید بریم پشت میز مذاکره و...
صحبت‌هایش که تمام می‌شود آقا می‌گویند: این رو به من نگید، این رو به نماینده‌های مجلس بگید، به اونایی که فکر می‌کنید حواسشون نیست بگید...
او درباره همسرش هم می‌گوید که باید یاد اینها را گرامی داشت، چون زحمت اصلی بر دوش آنان است. همسر سیدمحسن هم جلو می‌آید و می‌گوید: ما وقتی شادی و بشاشیت رو توی چهره شما می‌بینیم حالمون خوب میشه. بعد هم ادامه می‌دهد: الان ما می‌گیم اعوذ بالله من الشیطان الرجیم و اعوذ بالله من الآمریکا!
آقا می‌گویند: شیطان عظیم!
باز همه می‌خندند. همسر جانباز از آقا می‌خواهد که یک دیدار عمومی مخصوص بچه‌های شهدا و جانبازان داشته باشند که آقا به اعضای دفتر می‌گویند بنویسند. همسر جانباز شروع می‌کند به دعا کردن: خدا ان‌شاءالله همه افرادی که برای این کشور و نظام غیرمفیدن...
آقا باز تصحیح می‌کنند: بگید مضر... نگید غیرمفید...
خب غیرمفیدها فعلاً خیالشان می‌تواند راحت باشد! شاید هم آنقدر مضر وجود دارد که نوبت به آنها نمی‌رسد، باید بروند ته صف...
جانباز دیگر که همرزم شهید پیچک بوده می‌گوید: «وقتی شما مریض می‌شوی، ما هم مریض می‌شویم. فدایت شوم».
جانباز بعدی می‌گوید: «آرزویم این بود که کاش شما را می‌دیدم.» و پاسخ می‌شنود: «ای کاش آرزوی بهتری می‌کردید».
 آقا، آرام آرام به آخر ضلع 3 نزدیک می‌شوند. جانباز دیگر که انگار از اصفهان آمده، می‌گوید: «تبرکی بدهید برای جانبازان آسایشگاه اصفهان.» و آقا فکر می‌کنند چفیه می‌خواهد که این‌طور نیست. جانباز به عبای آقا چشم دوخته است. آقا هم می‌گویند: «خواستم بروم، عبایم را بگیرید. این عبا مال شما». جانبازها یکان یکان آقا را در آغوش می‌گیرند. بی‌استثنا گریه می‌کنند و بی‌استثنا التماس دعا می‌گویند و بی‌استثنا آرزوی عاقبت به خیری دارند.
آخرین نفر هم کودکی را که دور سرش چفیه پیچیده شده به آقا می‌دهد. آقا لبخند می‌زنند و برایش دعا می‌کنند.
آقا در جایگاه می‌نشینند و انگار نگاه دارند به حال جانبازها که حتما از صبح تا به حال خسته شده‌اند. آقای شهیدی و سردار جعفری هم هر کدام گزارش کوتاهی می‌دهند.
پیش از شروع صحبت‌های آقا، جانبازی می‌گوید اگر ما ۷۰درصدیم، همسرهای ما ۱۰۰درصدند. بعد هم شعر عاشقانه‌ای می‌خواند در ستایش همسر جانباز: «هر مریمی که مثل تو مریم نمی‌شود». شعری که مورد توجه آقا هم قرار می‌گیرد. البته آقا تذکر می‌دهند که اینها به حرف ثابت نمی‌شود، باید با عمل هم همراه باشد. جمعیت می‌خندد، بعد آقا هم صحبت‌شان را خیلی کوتاه بیان می‌کنند. سخنرانی آقا به 10 دقیقه هم نمی‌کشد. سخنرانی آقا که تمام می‌شود، جانبازها شعار می‌دهند. آقا رفته‌اند ولی جانبازها؛ یکی بی‌دست، یکی فقط با یک دست، برخی هم با دو دست بریده شده، برخی‌شان بصیر و اندکی هم با دو دست شعار می‌دهند که «خونی که در رگ ماست، هدیه به رهبر ماست».
جانبازها هم کم‌کم حسینیه را ترک می‌کنند و از این حضور شادابند انگار. هر چه باشد کسی را از جنس خودشان دیده‌اند، رهبری از طایفه جانبازان و آقا هم امروز در برابر جانبازها سراسر تحسین و شکر و دعا بودند. تفاوت ظاهری‌اش هم این است که در همه دیدارها، نهایت انگشتر یا چفیه‌ای از آقا به یادگار می‌گیرند ولی امروز...
مشغول نوشتن گزارش هستم که یکی از رفقا از دفتر نشر زنگ می‌زند و می‌گوید: «آقا بعد دیدار، عبای‌شان را درآوردند و به آن جانباز اصفهانی دادند».