گروه سیاسی: محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه دولت حسن روحانی دیروز بالاخره به غارت
 2 میلیارد دلاری اموال ایران توسط آمریکا واکنش نشان داد. به گزارش «وطن امروز»، اگرچه با توجه به سابقه ظریف، در ایران انتظار واکنش قاطع از وی وجود ندارد اما به هر حال در مقام وزیر امور خارجه، او باید مدافع حقوق مردم ایران باشد. با این حال اما ظریف که به واسطه طرح دغدغه‌های حزبی در مذاکرات هسته‌ای، به یک وزیر امور خارجه حزبی تبدیل شده است؛ دیروز نیز به جای آنکه پاسخ دهد چرا آمریکایی‌ها در زمان حضور او در نیویورک 2 میلیارد دلار ایران را غارت کرده‌اند و چرا در برجام برای اموال بلوکه ایران تدبیری نشده است؛ همانند جهانگیری و سیف، موضعی حزبی گرفت و «دوره گذشته» را در ماجرای غارت اموال ایران مقصر دانست. نکته عجیب‌تر اینکه او در ادامه درباره واکنش ایران به این اقدام آمریکا، تنها به این بسنده کرد که یک کمیته برای بررسی موضوع در دولت تشکیل می‌شود و ایران در زمان لازم «ادعای خسارت» خواهد کرد! این واکنش ضعیف وزارت امور خارجه در شرایطی است که انتظار عمومی از دولت پیگیری قاطعانه این موضوع و تنبیه دولت آمریکا با اتخاذ یک واکنش قاطع است اما این اظهارات ظریف نشان می‌دهد دولت حسن روحانی و وزارت امور خارجه ظریف، برنامه‌ای برای تحت پیگرد قرار دادن دزد اموال ایران ندارند! ظریف دیروز در نشست خبری مشترک با نیکولا پوپوسکی، وزیر خارجه مقدونیه در پاسخ به سوالی درباره برداشت 2 میلیارد دلاری آمریکا از اموال بلوکه‌ ایران، با بیان اینکه در طول 20 و اندی سال گذشته دعاوی مختلفی را آمریکایی‌ها مطرح کرده‌اند که از جمله آن دعاوی بود که از طرف برخی خانواده‌هایی که در عملیات خارجی و حتی در 11 سپتامبر کشته شده بودند مطرح شده بود، عنوان کرد: نکته مسخره‌تر این است که یکی از دادگاه‌های آمریکایی ایران را برای عملیات 11 سپتامبر هم مقصر شناخت و این نشان‌دهنده میزان سیاسی بودن محاکم آمریکاست که برخلاف ادعاهایی که می‌کنند ارتباطی با بحث‌های حقوقی ندارد و تصمیم‌گیری‌ها سیاسی است. به گزارش فارس، وی با اشاره به اینکه قضیه کنونی در واقع ناشی از عدم توجه به این وضعیت در برخی تصمیم‌گیری‌ها در «دوره گذشته» برای سرمایه‌گذاری در بازار اوراق قرضه آمریکاست، تصریح کرد: از آنجا که این اقدام غیرقانونی توسط آمریکا سال‌هاست صورت می‌گیرد دستگاه‌های جمهوری اسلامی ایران همواره مراعات می‌کردند که اجازه ندهند اموال ایران به سمت آمریکا حرکت کند و آنجا بتوانند با استفاده از این آرای خلاف حقوق بین‌الملل، از نظر ما و از نظر بسیاری از کشورها، دست‌اندازی به اموال ما بکنند. رئیس دستگاه دیپلماسی با بیان اینکه متاسفانه یک بی‌احتیاطی در مقطعی صورت گرفته و این بی‌احتیاطی منجر به این شده که اموال ما در اختیار دادگاه‌های آمریکایی قرار بگیرد،‌ عنوان کرد: 2 رای توسط دادگاه آمریکا در سال‌های گذشته علیه یک مجموعه‌ای از دارایی‌های ما که در اوراق قرضه آمریکا بود صادر شد. این 2 رای هر کدام مربوط به 5 تا 7 سال قبل است، مراحل رسیدگی به این آرا و همچنین دادگاه تجدید نظر نیز قبل از این دولت پایان یافته بود. ظریف ادامه داد: در گذشته ما هیچگاه در این روند قضایی شرکت نمی‌کردیم به این دلیل که ما محاکم قضایی آمریکا را دارای صلاحیت نمی‌دانستیم و نمی‌دانیم. در مقطعی درباره این اموال تصمیم گرفته شد که در این محاکم شرکت کنند و به همین دلیل هم 2 رای، رای اول و رای تجدید نظر، صادر شد و بعد به مرحله بعدی که دیوان عالی آمریکا بود به خاطر ایرادهای قانون اساسی که وکلا به رای گرفته بودند ارجاع شد و دیوان عالی آمریکا هم به شکلی که اخیرا اعلام شد رای داد. وی با تاکید بر اینکه این موضوع مساله جدیدی نیست، تصریح کرد: متاسفانه این موضوع قدیمی است و آخرین مرحله دادرسی آن در روزهای گذشته شکل گرفت و ما از ابتدا اعلام کردیم که رای را به رسمیت نمی‌شناسیم و تصمیم دست‌اندازی به اموال ایران را غیرقانونی می‌دانیم و این تصمیم خلاف مقررات حقوق بین‌الملل است و این را بنده به وزیر خارجه آمریکا تاکید کرده‌ام. وزیر امور خارجه با بیان اینکه قبلا هم آقای کری موضع ما را می‌دانست، اظهار داشت: از زمانی که محاکم آمریکایی اقدامات غیرقانونی خود را آغاز کردند ما رسما موضع خود را اعلام کردیم. وی درباره اقداماتی که ایران می‌تواند در این زمینه انجام دهد، گفت: تمام تلاش ما این است که مانع از دسترسی آمریکا به اموال خود شویم و روش‌های آن این است که توجه داشته باشیم و اجازه ندهیم اموال ما به آمریکا وارد شود و این اتفاق بیفتد و درباره این مورد هم تمام پیگیری‌های حقوقی انجام خواهد شد. ظریف از تشکیل کمیته ویژه دولت برای بررسی برداشت آمریکا از اموال ایران خبر داد و تصریح کرد: اولا باید بررسی شود که چرا این اتفاق افتاده و چرا برخلاف تمام تذکرهایی که داده شده بود پول ما در آمریکا یا در مواردی که آمریکا به آن دسترسی دارد سرمایه‌گذاری شده است. ثانیا جلوگیری شود از تکرار اینگونه قضایا و ثالثا چطور می‌شود از اجرای این حکم و دسترسی به اموال ایران جلوگیری کرد. وی با تاکید بر اینکه در نهایت هر اتفاقی که بیفتد ما دولت آمریکا را مسؤول حفظ اموال خود می‌دانیم، خاطرنشان کرد: اگر دست‌اندازی به اموال ما شود ما حتما در زمان لازم در برابر دولت آمریکا ادعای خسارت خواهیم کرد.

محمدرضا کردلو: پیروزی‌های میدانی و دیپلماتیک محور مقاومت، اقدام اخیر عربستان در تطمیع برخی حکام عرب برای تنظیم بندهای ضدایرانی در بیانیه استانبول، اقدامات روسیه در صحنه نبرد با تروریست‌ها، شکست ائتلاف‌های عربی-غربی و اشتباهات ترکیه؛ خلاصه اتفاقات مهم منطقه‌ای است. این روزها و حتی در شرایطی که برخلاف خواسته رژیم صهیونیستی و آل‌سعود، معادلات کاملا به سود سیاست‌های جمهوری اسلامی رقم می‌خورد، سوال‌های مهمی پیرامون چالش‌های منطقه‌ای وجود دارد. در این باره با دکتر حسین شیخ‌الاسلام، معاون بین‌الملل رئیس مجلس گفت‌وگو کرده‌ایم.
***
 آقای دکتر شیخ‌الاسلام! از بیانیه اخیر سازمان همکاری‌ اسلامی و سیاست‌های خصمانه عربستان علیه ایران شروع کنیم. به نظر می‌رسد برخی امیدوار بودند در دوران پساتوافق این معادلات و روابط فیمابین با عربستان به نحو دیگری رقم بخورد اما آنطور که می‌بینیم، عربستان سیاست‌های دشمنانه بیشتری علیه ایران اتخاذ کرده است. نظر شما چیست؟
ببینید! روابط ایران و عربستان ربطی به توافق یا عدم توافق با غرب ندارد. جمهوری اسلامی خیلی قبل‌تر در سیاست و ارتباط با عربستان مرزبندی‌اش را مشخص کرده است. مثلا در سال 1981، فهد- که در آن زمان ولیعهد بود؛ او مدت زیادی ولیعهد بود اما تسلط کامل داشت- طرحی ارائه می‌دهد که غیرمستقیم امنیت را برای اسرائیل توصیه می‌کند. این طرح در واقع در اتحادیه عرب و بعد از کمپ‌دیوید مطرح می‌شود و مبنایش توسعه کمپ‌دیوید است. حضرت امام(ره) در همان ایام، واکنش تندی نسبت به این طرح دارند که بی‌سابقه است. شهریور سال 61 که ملک فهد این طرح را رسماً پیشنهاد می‌کند، با عنوان «سازش منطقه‌ای» به طور ضمنی با موجودیت اسرائیل موافقت می‌شود. امام(ره) برخورد تندی با این طرح و طراح آن دارند.  
ماجرای آن طرح که در کنفرانس فاس(1) مصوب می‌شود این بود که سیاست‌هایی به نفع اسرائیل در آن اتخاذ شده بود. سوریه در فاس اول شرکت نمی‌کند چون همه کشورهای فوق سازش کرده بودند و فقط سوریه مانده بود و عدم حضور سوریه در کنفرانس باعث شکست طرح شد. اسرائیلی‌ها که می‌خواستند این طرح تصویب شود، با همکاری آمریکا و رژیم سعودی، لبنان را اشغال می‌کنند تا ارتش سوریه عقب‌نشینی کند. اخوان‌المسلمین هم در همین راستا در داخل سوریه قضیه حمار را پیش می‌کشد که حافظ اسد مجبور به سرکوب می‌شود.
از این طریق غربی‌ها اسد را تهدید می‌کنند که اگر همراهی نکنی هم تهدید داخلی می‌شوی، هم در بیرون دچار مشکلات عدیده خواهی شد. فشارها باعث می‌شود متاسفانه در سال 1982 حافظ اسد در فاس شرکت کند و طرح هم متاسفانه تصویب می‌شود اما اسد این طرح را اجرا نمی‌کند.
تنش یا غیر آن در رابطه جمهوری اسلامی و عربستان ربطی به برجام ندارد. همه‌اش به 2 نکته اساسی بازمی‌گردد؛ اول اینکه جمهوری اسلامی در این منطقه ساختاری ایجاد کرده است که در عین دینداری، مردمسالار نیز هست و حکومت شاهنشاهی و نوکر دست‌نشانده آمریکا را ساقط کرده است. این پدیده نه‌تنها در معادلات منطقه‌ای توازن را به هم زده بلکه عربستان را هم از این جهت که مدل حکومت مردمسالار در ایران، مدلی قابل توسعه است و شاهنشاهی را به چالش می‌کشد، تهدید می‌کند. برای همین جمهوری اسلامی یک چالش جدی برای عربستان به شمار می‌آید چون مردم یاد می‌گیرند برای تعیین حق سرنوشت باید رژیم شاهنشاهی را ساقط کنند.
نکته دوم اینکه جمهوری اسلامی یک حکومت دینی راه انداخته است که اصول دینی رژیم سعودی را به چالش می‌کشد. یکی از اصول رژیم سعودی این است که این حکومت اصلا اعتقاد به ملت ندارد. در مدل حکومتی عربستان گفته می‌شود «شاه اولی‌الامر است» و خروج علیه شاه و حتی اعتراض به اولی‌امر بدعت است بنابراین به طور طبیعی نقش مردم از بین می‌رود. در صورتی که ما می‌گوییم اصلا فرق اساسی ما این است که وقتی می‌گوییم ما حکومت یزید و معاویه را نمی‌پذیریم حکومت بنی‌عباس و بنی‌امیه را نمی‌پذیریم، یعنی حاکم جور را نمی‌پذیریم، چرا که رهبر نباید هر فسق و فجوری را مرتکب شود. دعوای ما با عربستان از اینجا شروع می‌شود. این ساختار می‌گوید رهبر نمی‌تواند هر فسق و فجوری کند. دعوا از اینجا شروع می‌شود؛ رهبر باید عادل باشد، باتقوا و شجاع باشد، آگاه و مسلط به مسائل روز، مدیر و مدبر باشد. این صفات اکتسابی است و نه موروثی که شاه بی‌کفایت و فاسدی جانشین فاسد‌تر و بی‌کفایت‌تر از خودش را نصب کند؛ در واقع بعد از پیروزی انقلاب اسلامی منطقه و جهان بر مبنای این آیه تقسیم می‌شود. آیه چه می‌گوید: الَّذینَ آمَنوا یُقاتِلونَ فی سَبیلِ‌الله وَالَّذینَ کَفَروا یُقاتِلونَ فی سَبیلِ الطّاغوتِ فَقاتِلوا أَولِیاءَ الشَّیطانِ إِنَّ کَیدَ الشَّیطانِ کانَ ضَعیفًا: کسانی که ایمان دارند، در راه خدا پیکار می‌کنند؛ و آنها که کافرند، در راه طاغوت[بت و افراد طغیانگر]. پس شما با یاران شیطان، پیکار کنید! (و از آنها نهراسید!) زیرا حیله و نقشه شیطان، (همانند قدرتش) ضعیف است.(نسا/76)
هم شیطان بزرگ مشخص است و هم یاران شیطان. به همین جهت مجادله سر اینهاست. سر این نیست که برجام اتفاق افتاد یا نیفتاد؛ مخلوط کردن برجام با سیاست‌های منطقه‌ای ما بویژه سیاست‌های کلان جمهوری اسلامی در برابر آل‌سعود هم کار درستی نیست. در کشتار سال 66 که برجامی نبود. یا در کمک به رژیم بعث علیه ایران و تحمیل جنگ بر ما و مسائل دیگر که برجام نبود. نقطه اختلاف این بود که جمهوری اسلامی رژیم شاهنشاهی را با حکومت دینی مردمسالار به چالش کشیده بود. پس در خلاصه کلام باید بگوییم سیاست جمهوری اسلامی در برابر عربستان سعودی برای امروز نیست، این سیاست همان است که امام فرمودند و همواره جمهوری اسلامی در برابر رژیم ظالم استبدادی و جنایتکار سعودی است.
 به نظر می‌رسد دشمن تلاش دارد این نقطه تفاوت‌ها را کمرنگ کند و مسائل دیگری را وارد متن اختلافات ایران و عربستان کند. به عبارت دیگر برخی می‌خواهند دعوا را جور دیگری تعریف کنند. اینطور نیست؟
بله! دشمنان تلاش دارند اختلاف ایران و عربستان را کاملا مذهبی جلوه دهند تا اهل سنت را مقابل ایران قرار دهند در حالی که موضوع اصلی موضوع «تعیین حق سرنوشت» است. اینکه مردم عربستان حق داشته باشند، اختیار داشته باشند، انتخابات داشته باشند؛ مباحث اصلی اینهاست. اینکه اسلام راستین برای رأی مردم و انتخاب مردم ارزش قائل است و در عربستان اینگونه نیست. دشمن می‌خواهد اینها مطرح نشود.
 اما در کنفرانس اخیر همکاری اسلامی تلاش جدی برای ائتلاف علیه ما ایجاد شد؟
بله درست است. این تلاش پیرو راهبرد آمریکایی- صهیونیستی- سعودی مدت‌هاست که در جریان است و سعی بر این بوده که یک اتحاد سنی به رهبری مثلث «سعودی- مصر- ترکیه» علیه جمهوری اسلامی ایران تشکیل شود. نتیجه و قله این توطئه را در کنفرانس به نمایش گذاشتند. شاه سعودی با چنین طرحی سفر به مصر را شروع و تمام تلاش خود را کرد که مشکلات بین مصر و ترکیه را حل و با بوق و کَرنا در کنفرانس استانبول رهبری پیروزی ائتلاف ضد ایرانی را اعلام کند. حال آنکه خود افتتاحیه شکست این توطئه را به وضوح نمایان کرد. نه تنها شاه سلمان باتمام ولخرجی نتوانست سیسی را برای حضور در استانبول قانع کند بلکه حتی شکری، وزیر خارجه مصر در نهایت بی‌اعتنایی حتی به طور توهین‌آمیز با ترک‌ها رفتار کرد. او نه تنها از میهمان‌نوازی ترک ها قدردانی نکرد و ریاست آنها را تبریک نگفت و آرزوی موفقیت نکرد بلکه بعد از یک صحبت 20 دقیقه‌ای که متضمن توهین سیاسی قوی به ترک‌ها و عثمانی بود فقط هیات رئیسه را اعلام و بدون دست دادن با چاوش‌اوغلو و اردوغان میز ریاست را ترک کرد.
 فرمودید توهین سیاسی قوی وزیر خارجه مصر به ترکیه؛ آن چه بود؟
شکری در صحبت‌هایش تاکید کرد مشکلات منطقه مال امروز و دیروز نیست. آنها مشکلات متراکمی است که از 300 سال پیش به این طرف و روی هم انباشته شده است. 300 سال پیش یعنی از دوره سلطان سلیم و عثمانی، یعنی ترکیه را مقصر تمام مشکلات معرفی کرده و این در واقع شکستی جدی برای میانجی‌گری شاه سعودی بود.  
 اما 4 بند قطعنامه 280 بندی اجلاس علیه ما است و یک بند هم علیه حزب‌الله لبنان.
درست است اما چرا این بندها را در قطعنامه می‌گنجانند؟ بلاشک هدف آنها انزوای جمهوری اسلامی و تبدیل آنها به قطعنامه‌های فراگیرتر و در نهایت شورای امنیت است. آیا موفق هستند؟ خود ترکیه میزبان که ما به رفتارش در کنفرانس اعتراض داریم درست روز بعد از کنفرانس، رئیس‌جمهور ایران را با کمال احترام بیش از هر سفر گذشته تحویل می‌گیرد که شاید هم به گونه‌ای برای جبران کوتاهی آنها در طول کنفرانس است ولی نتیجه‌اش چه می‌شود؟ اینکه بندهای قطعنامه فقط روی کاغذ است. یا چند روز بعد از کنفرانس خانم موگرینی، مسؤول سیاست خارجی اتحادیه اروپا با 7 کمیسیونر دیگر اتحادیه که به گفته خود او این بزرگ‌ترین هیاتی است که در تاریخ اتحادیه به کشوری سفر کرده است، به ایران می‌آیند و این نشان می‌دهد که چقدر این بندها بی‌ارزش است. البته این از تقصیر یا قصور ما کم نمی‌کند یا از آنچه ما برای حذف این بندها در آینده باید انجام دهیم نمی‌کاهد ولی در مجموع شاهنشاهی سعودی به اندازه هزینه‌ای که کرده، بهره نبرده است.
 شما از تاریخ تنش‌های ایران و عربستان سعودی گفتید. مشخص است که شرایط امروز با اتفاقات پیشین قابل مقایسه نیست حتی این را می‌توان از نوع تحلیل‌ها و بیان مردم کوچه و بازار هم فهمید. تنش ایران و عربستان وارد فاز جدیدی نشده است؟
چرا! دشمنی آل‌سعود علنی‌تر شده است. به طور مثال وقتی در جنگ به صدام کمک می‌کردند این کار را مخفیانه صورت می‌دادند. بعد از جنگ هم عذرخواهی کردند. بسیاری از خباثت‌های آنها قبلا پشت پرده بود اما امروز همه این خباثت‌ها را علنی کرده‌اند و البته بگویم این حماقت آنها به موازات همکاری آنها با اسرائیل علنی‌ شده است. یک تغییر فازی هم صورت گرفته که مدام دعوای ایران و عربستان را دعوای شیعه و سنی جلوه دهند که پیش‌تر توضیح دادم این دعوا غیرواقعی است اما این راهبرد به خاطر آن است که استکبار فهمیده هیچ راهی جز اختلاف‌افکنی بین شیعه و سنی ندارد. نمونه‌اش سال 2006 که اینها دریافتند باید تفرقه را تقویت کنند. عربستان در سال 2006 پیروزی حزب‌الله بر رژیم صهیونیستی را ماجراجویی عنوان کرد. «مارتین ایندایک» که یهودی استرالیایی‌الاصل است که تابعیت آمریکا هم دارد و 2بار در اسرائیل سفیر شده و بعدش هم مدیرکل خاورمیانه ایالات متحده می‌شود، سال 2007 یک سخنرانی مهم دارد که یک بار در استرالیا و بعد در روزنامه هاآرتص رژیم صهیونیستی منتشر می‌شود؛ آنجا می‌گوید: «ما هیچ راهی نداریم جز اینکه درگیری شیعه و سنی راه بیندازیم و ما همپیمان اهل سنت هستیم». منظور او البته وهابی‌های سعودی هستند نه اهل سنت.
از این جهت سال 2011 حرکتی بین اهل سنت اتفاق افتاد که این حرکت وهابی نبود. اخوانی‌ها می‌خواستند مقداری از مشروعیت را از سوی مردم بگیرند. درباره «محمد مرسی» هم همین حرف را می‌زدند. این نوع تفکر اسلامی ایجاد شد که مشروعیت را از مردم بگیرد. این باز در مقابل عربستان بود، چرا که عربستان اصلا به مشروعیت نتیجه از ملت اعتقادی نداشت. همین امروز در مصر موضوعی که مطرح است این است که مرسی مشروعیتش از مردم بود اما «سیسی» این طور نیست، حالا بگذریم که عبدالفتاح سیسی دیگر تعهدی به خاک هم ندارد و جزایر مصر را خرید و فروش می‌کند.
 در روزها و ماه‌های اخیر یکی از مباحثی که مطرح می‌شود، خرج‌هایی است که از دلار و با پول نفت عربستان در منطقه می‌شود. حتی کشورهای دورتر از منطقه مثل مالزی یا جاهای دیگر را تطمیع می‌کند. سران‌شان را با پول می‌خرد. اسناد زیادی در این باره منتشر شده است. مثلا بعد از جنگ علیه یمن خیلی‌ها از حضور برخی کشورها در ائتلاف علیه یمن تعجب می‌کردند و بعد معلوم ‌شد اینها از سران سعودی پول گرفتند. یا خرید جزایر مصری که نمونه اخیرش بود. در این باره توضیح می‌دهید؟
بعد از مرگ ملک عبدالله، محمد بن‌سلمان، پسر پادشاه فعلی تصمیم گرفت مثل هر شاهزاده دیگری که دوست دارد زود شاه شود، این فرآیند را طور دیگری طی کند، چون می‌دید در زنجیره شاهزاده‌ها و با ساختار سنتی تا نوبت او برسد خیلی طول می‌کشد. در واقع به طور رسمی شاید نوبتش هم نشود! به خاطر همین برای اینکه زودتر شاه شود ساختار سنتی را به هم می‌ریزد؛ ساختاری که براساس سن توجیه می‌شود. ابتدا برای این کار شاهزاده مقرن را کنار می‌گذارد. ساختار را به هم می‌ریزد و مشکل خارجی در یمن راه می‌اندازد تا به بهانه آن مخالفت‌های داخلی را سرکوب کند. خودش وزیر دفاع و در واقع همه‌کاره دربار می‌شود. حتی به محمد بن‌نایف که ولیعهد است اجازه نمی‌دهد دفتر داشته باشد. به او می‌گوید در همین دیوان ملکی کار دفتر تو هم انجام می‌شود. نمونه‌اش سفر اخیر محمد بن‌نایف به فرانسه است. محمد بن‌نایف اخیرا به سفر فرانسه رفت که مورد استقبال رسمی قرار گرفت و نشان عالی کشور فرانسه و مدال هم به او دادند که مورد اعتراض مردم فرانسه قرار گرفت که چرا به این جنایتکاران و آدمکش‌ها، دولت مدال می‌دهد؟ اما خب، بن‌نایف قراردادهایی را در فرانسه منعقد می‌کند. از این طرف محمد بن‌سلمان برای اینکه اینطور وانمود کند که ولیعهد هیچ‌کاره و او همه‌کاره است، همه قراردادها را لغو می‌کند. محمد بن‌سلمان تلاش می‌کند با خرج اموال سعودی خودش را به حکومت برساند. خرج‌های سنگین این رشوه‌ها و تطمیع‌هایی که در منطقه می‌بینید از این مساله ناشی می‌شود. به‌عنوان مثال رژیم سعودی مطرح کرده که می‌خواهد 5 درصد آرامکو را که معادل تقریبا 2000 میلیارد دلار است بفروشد. از این طریق در واقع پولدوست‌های دنیا را می‌خرد. تنها در منطقه هم نیست.
 «عادل جبیر» در این پازل چه وظیفه‌ای دارد؟
جبیر دستیار «بندر بن‌سلطان» بود. بندر بن‌سلطان همه کاره و در واقع غلام حلقه به گوش آمریکایی‌ها و سفیر بود البته مشکلات شخصی هم داشت. معتاد بود و مشکلات فراوانی داشت. بندر بن‌سلطان در دوره سرپرستی سازمان امنیت شاهنشاهی سعودی، داعش را تولید کرد. داعش اما کنترل نشد، در حالی که آمریکایی‌ها می‌گفتند سازمان اطلاعات باید طوری عمل می‌کرد که داعش قابل کنترل باشد. اختلاف ایجاد شد و آمریکایی‌ها او را عوض کردند. جبیر نفر دوم بود در ساختاری که بندر بن‌سلطان رئیس بود. چون سیاست آمریکایی‌ها این بود که اختلاف میان عربستان و ایران را که کلید اختلاف در جهان اسلام هست، به وجود بیاورند داستانی ساختند که ایران قصد داشته عادل جبیر را ترور کند. این موضوع را حتی تا سطح دادگاه عالی قضایی پیگیری و حتی در مجمع عمومی سازمان ملل جمهوری اسلامی را محکوم کردند. جبیر دانسته یا ندانسته به‌عنوان یک چهره ضدایرانی توسط آمریکا تولید شد و حالا در این فرآیند به بن‌سلمان هم کمک می‌کند.
 شما یک دوگانه‌ای را مطرح کردید از ایران و عربستان که مساله اساسی‌اش تعیین حق سرنوشت توسط مردم یا توسط پادشاه بود؛ خب! عربستانی‌ها نمی‌خواهند در سوریه این حق را مردم داشته باشند و این چند سال جنگ تلاش‌شان برای این بود که این حق را از مردم سوریه سلب کنند. به نظر شما وضعیت سوریه در آینده چگونه خواهد بود؟
شاهنشاهی عربستان با همه هزینه‌های سنگینی که در این جنگ انجام داده در نهایت شکست خواهد خورد و البته امروز هم مشخص است که شکست خورده؛ به نظر من مردم سوریه در آینده باز هم به بشار رای خواهند داد. دلیلش همین مشارکت اخیر در انتخابات پارلمانی سوریه است. من در انتخابات ریاست جمهوری گذشته در سوریه حضور داشتم و می‌دیدم که مردم با شور و شوق  به «بشار اسد» رای می‌دهند. می‌دیدم که در مرز سوریه و لبنان صندوق گذاشته بودند برای آوارگان که صف‌های طویل بود و 7-6 ساعت طول می‌کشید تا کسی بتواند رای بدهد اما باز هم مردم در انتخابات شرکت می‌کردند. یا در سفارت سوریه در بیروت آنقدر جمعیت آمد که اینها سفارت را تعطیل کردند و فردایش در یک استادیوم ادامه انتخابات را برگزار کردند تا پاسخگوی حجم جمعیت مشارکت‌کننده در انتخابات باشند. همه اینها با توجه به این مهم است که معمولا آوارگانی که از یک کشور خارج می‌شوند، نسبت به آن حکومت موضع ضدیت دارند، اما در مورد سوریه این‌طور نبود؛ آوارگان سوری هم پای کار نظام سیاسی این کشور هستند و تلاش می‌کنند این نظام مشروعیتش را حفظ کند و با ماندن بشار هم موافقند. البته ما نمی‌گوییم در سوریه آزادی کامل هست اما همین قدر که بشار اسد می‌گوید اگر مردم نخواستند؛ من کنار می‌روم همین‌قدر هم در عربستان نیست؛ اینکه شاه سعودی در عربستان بیاید بگوید اگر مردم نخواستند می‌روم کنار، اما نمی‌گوید، پس آزادی نیست چون اعتقادی به مردم بین سعودی‌ها وجود ندارد.
 به نظر می‌رسد امروز در داخل کشور ما هم اجماع داخلی درباره سوریه وجود دارد حتی آن لیبرال‌هایی که 5 سال پیش به دفاع کشور از سوریه می‌تاختند، امروز موضع‌شان تغییر کرده.
بله! اقدامات جمهوری اسلامی درباره سوریه نتیجه‌بخش بود و امروز ما شاهد هستیم در این مساله این راهبردهای ما است که دارد کار را جلو می‌برد. 5 سال به‌رغم همه فشارها که رئیس‌جمهور آمریکا، اردوغان و شاه سعودی آوردند و می‌گفتند بشار باید برود، شما نگاه کنید در همین قطعنامه پایانی اجلاس کشورهای اسلامی آن بندی که درباره سوریه است، نزدیک به موضع جمهوری اسلامی است. حتی اردوغان با همه کوتاه آمدن که در مقابل شاه سلمان، جرأت نکرد درباره بشار در این اجلاس حرف بزند. درباره عدم اجماعی که در داخل وجود داشت، واقعیت این است که لیبرال‌ها هم اشتباه تحلیل می‌کردند و واقعیت صحنه را درک نمی‌کردند، آن روزهای اول واقعا مسخره بود که لیبرال‌های داخلی ما در این معادلات سوریه از عربستان دفاع می‌کردند، می‌گفتند در سوریه دموکراسی نیست اما خب! حالا بعد از 5 سال فهمیدند اشتباه تحلیل می‌کردند؛ دست برداشتند و اعتراف می‌کنند علت بحران سوریه مساله بیداری و بهار عربی نیست بلکه دخالت خارجی است. در واقع صحنه خودش را تحمیل کرد؛ میدان و واقعیت‌ها خودشان را تحمیل کردند به آنها و امروز می‌بینید آنها هم اهمیت سردار «قاسم سلیمانی» را فهمیده‌اند، واقعیت‌های میدانی، اهمیت سپاه قدس و قدرت جمهوری اسلامی خودش را به شاهان منطقه و سران استکبار تحمیل کرده است. مقاومت در منطقه، امروز نقش اول را بازی می‌کند و امروز آن کسی که در داخل، مخالف جمهوری اسلامی نیز هست مدافع قاسم سلیمانی است چون می‌گوید قاسم سلیمانی برای من یعنی امنیت، یعنی عزت.
نکته دیگر هم این است؛ الان اگر بشار را در سوریه برداریم، همه چیز به هم می‌ریزد؛ حکومت، حکومت تروریست‌ها می‌شود. یکی از حماقت‌های انگلیس و فرانسه این است که گفته‌اند انتخابات اخیر مجلس سوریه را قبول نداریم. در صورتی که قطعنامه 2254 شورای امنیت که فرانسه و انگلیس هم امضایش کرده‌اند، تاکید دارد باید نهادهای حکومتی حفظ شود. یکی از مهم‌ترین نهادهای حکومتی مجلس است. مجلس سوریه دوره‌اش تمام شده است. برای اینکه نهادهای حکومتی حفظ شود باید انتخابات برگزار شود. به عبارت دیگر حتی براساس همان مصوبه‌ای که با استفاده از آن به سوریه دارند زور می‌گویند- قطعنامه 2254- باید اینها از انتخابات مجلس حمایت کنند اما با آن مخالفت می‌کنند.
 آیا به نسبت وزنی که مقاومت در منطقه بازی می‌کند، دیپلماسی هم توانسته موثر باشد؟ برخی می‌گویند 2 بال امروز جمهوری اسلامی قاسم سلیمانی و محمدجواد ظریف است.
مقایسه برادر عزیز دکتر ظریف با برادر عزیز سردار سرلشکر سلیمانی اشتباه است؛ هر کسی جایگاه خودش را دارد و کارکرد خودش را. نیروهای مقاومت ما در منطقه امروز معادلات منطقه را به هم زده‌اند و خیلی  چیزها توسط ما تعریف می‌شود دیپلماسی هم به پشتوانه همین خط مقاومت می‌تواند کار را جلو ببرد البته همیشه جای کار بیشتر در دیپلماسی هست ولی خوب بوده تا حالا؛ آنها نتوانستند خواسته‌هایشان را تحمیل کنند. برای مثال طرح ایران درباره سوریه(2) طرح معقولی است. 4 ماده داشت که حالا هم دارد اجرا می‌شود؛ اولی‌اش آتش‌بس بود، دومی رسیدگی فوری به مناطق و اشخاص لطمه‌دیده، سومی گفت‌وگوی سوری- سوری و چهارمی‌اش انتخابات. آنها گفته بودند بشار کاندیدا نباشد ولی ما قبول نکردیم. چطور رئیس‌جمهور آمریکا می‌تواند بگوید بشار باشد یا نباشد اما مردم سوریه نمی‌توانند! این توهین به شعور ملت سوریه است. هیچکس جز ملت سوریه حقی ندارد. قدرت نظامی و راهبردی ما در منطقه به آنها تحمیل شده است و امروز ان‌شاءالله آنچه ما می‌خواهیم اتفاق می‌افتد.
 برخی می‌گویند غرب تلاش دارد با برجام 2 و 3 آنچه با هسته‌ای کرد در منطقه اجرا کند.
برجام 1و 2 و 3 حرف است. واقعیت این است که طرح ایران دارد اجرا می‌شود. معادله در منطقه به هم خورده است و ناچار همه با ما هماهنگ می‌شوند.
 می‌توانید بیشتر توضیح دهید؟
روس‌ها بر اثر اشتباهات طرف مقابل آمدند فرودگاه تجاری لاذقیه را تبدیل کردند به یک فرودگاه نظامی که با پایگاه دریایی در طرطوس قدرت هم‌افزایی دارد.
 چرا طرطوس مهم بود؟
بنادر شمالی روسیه چند ماه از سال یخبندان است و ناوگان مستقر در دریای سیاه نیز باید از بسفر و داردانل عبور کند که در دست ناتو است. کسی که در دریا آقایی نکند قدرت بزرگ نیست و یکی از جاهایی که اهمیت فراوان دارد دریای مدیترانه است. روس‌ها در معادلات جدید تسلط بیشتری بر این نقطه پیدا کرده‌اند. به همین دلیل روسیه و چین که قطعنامه‌های علیه سوریه را از اول بحران وتو کردند بعد از یک مدت حضور جدی پیدا کردند و کمک ما را خواستند. وقتی می‌خواستند تجهیزات را وارد فرودگاه لاذقیه کنند کمک ما را خواستند، چون ناتو اجازه نداد، یونان که هم‌کیش‌شان بود- مسیحی ارتدوکس هستند- اجازه نداد، بلغارستان و قبرس هم اجازه ندادند. روس‌ها آمدند با ایران توافق کردند که اتاق عملیات مشترکی شد که اهدافی را که می‌خواهیم بزنیم، با هم توافق کنیم. روس‌ها از ما خواستند چند هدف مشخص هم خودشان داشته باشند. آن اهداف پایگاه‌های آموزشی بود که داعشی‌های اهل آسیای میانه و قفقاز در خاک سوریه داشتند، ایران هم مخالفتی نکرد. یعنی روسیه گفت شما می‌توانید این شرایط را فراهم کنید؟ و از ما کمک خواست، ما هم به شرطی قبول کردیم، به شرط آنکه همه چیز با هماهنگی ما اتفاق بیفتد و امروز هر اتفاقی قرار باشد بیفتد باید با ما هماهنگ شود.
می‌دانید که مشکل فعلی در مساله تروریسم این است که تروریسم دارای سرزمین است. آموزش می‌دهد، تجهیز می‌کند و همه ویژگی‌های یک دولت را دارد. نفت می‌فروشد. واقعا دولت است. از دنیا پول برایش می‌آید و ساختار دارند. کتابی هست با عنوان «10 روز با داعش» که «یورگن تودنهوفر» روزنامه‌نگار آلمانی نوشته است. نویسنده این کتاب از دفتر ابوبکر البغدادی امان‌نامه می‌گیرد و 10 روز با آنها زندگی می‌کند. اطلاعات خوبی در این کتاب هست.
روس‌ها با همکاری ایران تجهیزات سنگین را وارد خاک سوریه کردند. روسیه درخواست کرد کروز هم بزند. ایران اما با تمهیداتی پذیرفت که در زدن اهداف با ایران باید توافق شود. روس‌ها از این فرصت به یک قدرت مافوق تصوری رسیدند. متوجه شدند که توافق با ایران برای‌شان حیاتی است. این برای آمریکایی‌ها خیلی گران تمام شد. اشتباه ترکیه در این فرآیند برای‌شان خیلی گران تمام شد. بعد از اینکه هواپیمای روسی توسط ترکیه هدف قرار گرفت، روس‌ها بلافاصله سامانه ضدموشکی اس 400 را آوردند کنار مرز ناتو و اروپا-سامانه‌ای که با آن از مسکو حفاظت می‌شود- و هواپیماهای خود ائتلاف هم که می‌خواهند در سوریه پرواز کنند باید با اینها هماهنگ شوند. روسیه بدون هزینه سیاسی اینقدر سپر دفاعی‌اش را جلو آورد. آمریکا دید هر چه می‌گذرد، بیشتر می‌بازد و نیروی مقاومت برنده است برای همین مواضعش را تغییر داد. اینکه می‌گویم امروز ایران حرف اول و آخر را در منطقه می‌زند فقط در موضع نظامی نیست، از موضع نظامی و خط مقاومت به دیپلماسی هم تسری دارد، شما نگاه کنید عربستان زمانی آقای لبنان بود؛ مانند زمانی که فهد طرح خود را (پیش‌تر اشاره شد) ارائه داد. لبنانی‌ها زمانی مسائل خودشان را در عربستان حل می‌کردند؛ نمونه‌اش قرارداد طائف.(3) عربستان حالا به ذلتی افتاده است که توافق می‌کند که سلیمان فرنجیه که دوست خانوادگی اسد و دوست حزب‌الله است بشود رئیس‌جمهور لبنان، تازه سیدحسن نصرالله مخالفت می‌کند. سیدحسن نصرالله می‌گوید من با فرنجیه دوست هستم اما گزینه‌ام «میشل عون» است. سلیمان دوست من است اما عون همپیمانم. از آن طرف سمیر جعجع می‌گوید «خاک بر سر سعد حریری و عربستان که من را که همپیمان‌شان بودم فروختند به دوست حزب‌الله اما مرحبا به سیدحسن نصرالله و حزب‌الله که همپیمانشان را به دوست‌شان نفروختند».
در لبنان درست یا غلط ریاست‌ جمهوری سهم مسیحیت است. مسیحیت به‌رغم همه پشتیبانی غرب نمی‌تواند نقش‌آفرین باشد. غرب می‌خواهد ریاست‌جمهوری در لبنان حل شود. سعد حریری می‌آید پیش عربستان، سفیر فعلی آمریکا در پاکستان که سابقاً سفیر آمریکا در لبنان بود به سعد حریری می‌گوید یک نفر را که خود حزب‌الله قبول دارد و ما هم می‌توانیم با او کار کنیم پیدا کنید و در نهایت به سلیمان می‌رسند. می‌روند پاریس و توافق می‌کنند سر انتخابات، سیستم قضایی، وزرا و... اما وقتی سعد با همه هماهنگ می‌کند و سلیمان فرنجیه را به‌عنوان گزینه اعلام می‌کنند، سیدحسن نصرالله می‌گوید نه! و همه چیز بهم می‌خورد. نمی‌گویم هر چه حزب‌الله می‌خواهد در لبنان اتفاق می‌افتد اما به قطع می‌توان گفت هر چه حزب‌الله نخواهد پیش نمی‌رود.
 پس شما با برجام 2 و 3 که بخواهیم با آن مسائل سوریه را با راهکارهای غربی حل بکنیم، مخالفید؟
من می‌گویم استفاده هر جناحی از هر موضوع خارجی برای اهداف داخلی خیانت است. خیانت به انقلاب است. برجام نباید موضوع سیاست داخلی می‌شد. نباید با برجام بهره‌برداری سیاسی داخلی شود، چه دولت و چه منتقدان دولت! آمریکا می‌خواهد که برجام مساله داخلی ما بشود که آن وقت با شل و سفت کردن اجرای برجام اهرمی برای تاثیرگذاری بر سیاست داخلی ما پیدا کند. آمریکا می‌خواهد القا کند که در برجام تصمیم‌گیر اول و آخر او است و متاسفانه تا حدودی جا افتاد. حالا ما باید با آن مقابله کنیم که ان‌شاءالله می‌کنیم ولی نباید بگذاریم در قضایای منطقه و مساله سوریه این القای آمریکا جا بیفتد، البته خوشبختانه ما موفق بوده‌ایم. همچنین قضایای سوریه نباید تبدیل به مسائل داخلی بشود. نباید اینطور بشود. داخلی را باید داخلی دید. مسائل خارجی هم باید خارجی دیده شود و در مسائل خارجی باید روی مواضع اساسی جمهوری اسلامی- مواضع کلان که از قانون اساسی، خط امام و رهبری بیرون می‌آید- همه متحد باشیم. نباید بهره‌برداری داخلی از هیچ پروژه سیاست خارجی صورت بگیرد.
 مثل جوابی که آقای ظریف در شورای روابط خارجی آمریکا به هاله اسفندیاری داد؟ ظریف آنجا گفت: «ما روندی را شروع کرده‌ایم که هدف از آن تغییر فضای سیاست خارجی کشور است. اگر با وجود تلاش‌های ما برای تعامل، این تلاش‌ها بی‌نتیجه بماند، مردم ایران این فرصت را خواهند داشت تا ۱۶ ماه دیگر که انتخابات پارلمانی در ایران برگزار می‌شود، به این عملکرد ما (با آرای خود) پاسخ دهند».
بعید می‌دانم آقای ظریف چنین حرفی زده باشد اما اگر آقای ظریف این حرف را زده کار اشتباهی است؛ این طرف و آن طرف ندارد؛ هیچ کس نباید بهره‌برداری سیاسی داخلی از مسائل سیاست خارجی بکند. ما در میدان حق و باطل هستیم باید به حق عمل کنیم و این حق نیست که از پروژه‌های ملی، سوءاستفاده‌های جناحی شود.
 زمانی که موضوعات عقیدتی است مثل سوریه و فلسطین چطور؟ یا مثلا وقتی در فرانسه انفجار اتفاق می‌افتد؛ آقای روحانی چند ساعت بعد پیام می‌دهد اما همزمان انفجار لبنان اتفاق افتاد که ایشان با تاخیر 3 روزه این کار را انجام داد.
این کار اشتباه بود؛ نقد این کار هم کار درستی است اما منتقدان دولت هم از این موضوع نباید برای بهره‌برداری سیاسی داخلی استفاده کنند، این هم نکته مهمی است که باید لحاظ شود البته اینکه لیبرال‌ها دید خارجی‌شان با امثال من فرق دارد، شک ندارم ولی ما از این تفاوت نگاه آنها نباید استفاده ابزاری برای مقاصد سیاست داخلی خودمان کنیم. در عرصه بین‌الملل ایران باید به‌عنوان یک جمع دیده شود.
 خب! در فاجعه منا یا مساله فرودگاه جده به نظر می‌رسید نگاه دولتمردان متفاوت از نگاه کل جامعه ما بود، کل به معنای رهبری و ملت! مثلا یک هفته پس از آن فاجعه حرف از دوستی با عربستان می‌زنند که همه هم از این موضع ناراحت می‌شوند، البته به نظر می‌رسد در این نشست سران اسلامی نگاه واقع‌بینانه‌تری پیدا کردند و مواضع اصولی خوبی از سوی رئیس‌جمهور بیان شد.
دولت دارد به واقع‌بینی نزدیک می‌شود، سخنرانی رئیس جمهور محترم آقای دکتر روحانی در ترکیه خیلی خوب بود. هم کوتاه بود، هم مواضع شفاف و قوی بود؛ اینکه این ایران است که دارد با تروریست‌ها مبارزه می‌کند در همه جا و همه این مدعیان، حامیان تروریست‌ها هستند. باید منصفانه نگاه بکنیم؛ هم آنجا اشتباه کردند و هم اینجا خوب عمل شده است. شرکت نکردن‌شان در اختتامیه هم کار بسیار خوبی بود چون یک نظر این بود که اصلا نروند اما نظر حضرت آقا این بود که ما باید در سازمان همکاری اسلامی حضور جدی داشته باشیم و باید برویم و حرف‌مان را بزنیم و از حق‌مان دفاع کنیم، هم رفتیم حرف‌مان را زدیم و هم آنجا که خواستند گستاخی کنند، گفتیم در اجلاس پایانی شرکت نمی‌کنیم. این را هم بگویم این بیانیه‌ها ارزش ندارد. ما 6 قطعنامه زیر فصل 7 داشتیم، همه را با اقتدار لغو کردیم. اینها تلاش دارند غربی‌ها از این قطعنامه حمایت کنند که در شورای امنیت مطرح شود اما از همین حالا این طرح شکست خورده است.
 موضوع منا و فرودگاه جده پیش آمد. به نظر شما آنگونه که باید پیگیری‌ها برای این مسائل جدی هست یا حداقل در فضای رسانه‌ای بین‌المللی، حرکتی از سوی مسؤولان وجود دارد؟ چون یادمان هست زمانی که کارمند مست سفارت عربستان هم یک ایرانی را کشت چون پیگیری جدی نشد، عربستانی‌ها قضیه را ماست‌مالی کردند.
آنگونه که باید و شاید این مساله‌ها پیگیری نمی‌شود، یا شاید اگر پیگیری هم می‌شود، با آن فضای رسانه‌ای ایجاد نمی‌شود، احقاق حقوق ما در قبال سعودی کار حقوقی می‌خواهد در فضای بین‌الملل. سر و صدایی نیست از اینکه حالا دارد کاری می‌شود! دنیای فعلی دنیایی است که به اندازه‌ای که زور داری، حق داری. حقوق بین‌الملل در نگاه سران قدرت‌های جهان کشک است. قدرت هم فقط نظامی نیست. فرهنگی، سیاسی، اجتماعی، علمی، سایبری، تبلیغاتی، اقتصادی و... مجموعه اینها می‌شود قدرت. هنر دیپلماسی این است که این قدرت را نقد و به طور موثر وارد معادلات کند.
 به‌عنوان آخرین سوال اخیرا آقای سیف گفته هیچ چیز از برجام عاید ایران نشده است، نظرتان در مورد این مساله چیست؟
این حرف یعنی چی؟ هیچ چیز عاید ایران نشده است. توافق کرده‌ای با هر هزینه و فایده‌ای که درباره توازن یا عدم توزانش نمی‌خواهیم بحث کنیم، توافق صورت گرفته است و حالا همه مسؤولان محترم باید تلاش کنند طرف مقابل به تعهداتش در توافق عمل کند و منافع ما عایدمان شود. نمی‌شود که توافق بکنیم و تمام‌قد پشت آن بایستیم و بعد هم بگوییم هیچ چیز عاید ما نشد، کار ما این است که حقوق‌مان را از توافق نقد کنیم.
-------------------------------------------
1- «فاس»، شهری در مراکش است. در کنفرانس فاس با شرکت رؤسای کشورهای عربی و مسلمان، موجودیت اسرائیل به طور ضمنی پذیرفته و امنیت آن نیز تضمین شد. حضرت امام خمینی(ره) در واکنش به بیانیه فاس در همان ایام گفتند: وقتی شما همه گفتید باید اسرائیل همان طوری که حجاز، همان طوری که لبنان، همان طوری که جاهای دیگر تأمین بشود و امنیت باشد، به طوری که اگر یکی‌شان بخواهند به دیگری تعدی بکنند، شورای امنیت جلوی‌شان را بگیرد، این معنایش این است که اگر یکی بخواهد به این اسرائیل صدمه‌ای بزند، یکی بخواهد علیه او کاری بکند، شورای امنیت باید به حکم همه این آقایانی که در فاس جمع شدند، باید جلویش را بگیرد. این بیمه کردن اسرائیل است زاید بر شناسایی. شناسایی این است که خب! شما هم یکی از ممالک هستید و خودتان هم حکومت دارید و خودتان چه، این شناسایی! اما زاید بر شناسایی، بیمه کردند این اسرائیل را.
2- این طرح 4 ماده ای شامل اجرای آتش بس فوری، ‌تشکیل دولت وحدت ملی،‌ اصلاح قانون سوریه، و اجرای انتخابات در سوریه تحت نظارت بین المللی است .
3-  در اکتبر 1989، مجمع ملی لبنان در شهر طائف عربستان‌سعودی تشکیل جلسه داد تا قرارداد «آشتی ملی» را تحت نظارت سوریه و عربستان‌سعودی تصویب کنند. بر اساس توافقنامه 1989طائف که به جنگ داخلی 15 ساله لبنان پایان داد مقرر شد در صورت برقراری امنیت و ثبات در لبنان نیروهای سوری در دره بقاع در نزدیکی مرزهای سوریه مستقر باشند و این کار با هماهنگی دولت‌های دو کشور انجام شود.

میکائیل دیانی: گسل به شکستگی‌هایی اطلاق می‌شود که سنگ‌های 2 طرف صفحه شکستگی نسبت به یکدیگر حرکت کرده باشند. این جابه‌جایی می‌تواند از چند میلیمتر تا صدها متر باشد. انرژی آزادشده هنگام حرکت سریع گسل‌های فعال، عامل وقوع اغلب زمین‌لرزه‌هاست. اساسا وقتی یک گسل فعال شود باید منتظر تکانه‌های باقی گسل‌ها باشیم. این را علم زمین‌شناسی به ما آموخته است اما به نظر می‌رسد این مساله در تحلیل زمین سیاست هم کاربرد داشته باشد و این روزهای فضای سیاست کشور را تحلیل کند. بویژه پس از اظهارنظر سیف درباره عواید اقتصادی برجام برای کشور!
آنچه را این روزها بر دولت یازدهم می‌رود نظریه «ساخت اجتماعی واقعیت» بخوبی به تصویر می‌کشد. این نظریه، تصور و درک مخاطب از دنیای پیرامون را حاصل ترکیب ساخت اجتماعی معنا و معنای حاصل از تجربه شخصی یا به عبارتی، مذاکره و توافق علت و عاملیت تحت عنوان برساخت‌گرایی اجتماعی می‌داند. در این دیدگاه، تنها واقعیت عینی و بیرونی نیست که شناخت ما را می‌سازد، بلکه ذهن ما نیز در ساختن جهان خارج نقش سازنده‌ای دارد. به نظر برساخت‌گرایان، مفاهیم جنبه خاص تاریخی و فرهنگی خود را دارند و نتیجه شرایط خاص زمانی و مکانی خود هستند. به نظر آنها، آنچه حقیقت نامیده می‌شود، حاصل مشاهده عینی جهان نیست، بلکه زاییده فراگردهای اجتماعی مستمر بین افراد است.
دولت حل مشکلات را در معنای مذاکره و توافق با غرب در اذهان به‌وجود آورد و «برجام» آن نتیجه نهایی‌ای بود که می‌توانست این برساخت اجتماعی واقعیت باشد که در استعاره‌های پرطمطراقی چون «آفتاب تابان» واگویه می‌شد و با اهدای مدال قهرمانی به ظریف، صالحی و عراقچی و دیگران این نظم معنایی از طریق روحانی بیشتر می‌شد و این معنا را که تعامل، مذاکره و توافق با غرب می‌تواند گره‌گشا باشد در اذهان تثبیت می‌کرد. دولت در این برساخت اجتماعی واقعیت با ابزارهای رسانه‌ای موفق بود اما آنچه امروز دولت را به چالش کشیده است تحمیل «حقیقت برجام» بر برساخت اجتماعی‌ای است که دولت از برجام ساخته است که می‌تواند حکم همان گسلی را داشته باشد که دولت یازدهم لغزش‌هایش را از آنجا شروع کند.
صالحی، یکی از قهرمانان دیپلماسی هسته‌ای، در روزهای بعد از توافق در گفت‌وگو با العربیه اعلام کرد «غربی‌ها هنوز برخی تعهدهای خود در برجام را انجام نداده‌اند و در این کار تأخیر دارند.» و رئیس‌جمهور محترم در برخورد با وی اعلام کرد نباید از صالحی پرسید چرا که «در زمینه مسائل اتمی آقای صالحی هرچه بگوید درست است و ایشان وزیر اقتصاد و رئیس کل بانک مرکزی نیست، وزیر امور خارجه هم الان نیست، ایشان مسؤول سازمان انرژی اتمی است.» و همچنین در ادامه گفت: «مرجع اظهارنظر درباره مسائل هسته‌ای آقای عراقچی است، در سیاست خارجی وزیر امور خارجه مسؤول است، در مسائل اقتصادی وزیر اقتصاد و بانک مرکزی مسؤول است.» این اظهارنظر برای روحانی کار را مشکل‌تر کرد، چرا که عراقچی که به گفته روحانی مرجع اظهارنظر  مذاکرات هسته‌ای بود در گفت‌وگوی ویژه خبری اعلام کرد: «آمریکا در مسیر اجرای تعهدات 1+5 کارشکنی می‌کند».
و اما از همه مهم‌تر اعتراف سیف در بلومبرگ بود که گفت: «تا اینجا ایران تقریبا هیچ چیز از اجرای توافق هسته‌ای به دست نیاورده است.» این یعنی همه مراجعی که روحانی به آنها اشاره کرده بود که نتایج برجام را آنها باید توضیح می‌دادند به بی‌نتیجه بودن برجام معترف شدند و این همان گسلی است که تکان‌های بعدی آن دولت را خواهد لرزاند. روحانی و تیم همراهش به این نکته توجه نداشتند که این برساخت اجتماعی واقعیت در تعامل با مردم و مخاطبان شکل می‌گیرد و نتایج آن نیز به‌صورت مداوم، ساخت‌های جدیدی از مساله می‌دهد؛ چنانکه، مردم واقعیت را براساس آگاهی فردی خویش و نیز آگاهی به دست آمده از تعاملات اجتماعی با دیگران می‌سازند و همه این اتفاقات و عدم نتایج برجام، برساختی بزرگ‌تر از ساخت ابتدایی دولت علیه دولت ایجاد می‌کند.
حال شاهد اعتراض طرفداران اصلی روحانی در مساله مذاکرات هستیم، مثل مجتهدزاده که معتقد است آبرویش را در دفاع از برجام گذاشته اما جز قهرمان‌بازی «ظریف» و «روحانی» چیزی برای کشور نداشته است یا حسین دهباشی که حتی فیلم تبلیغاتی حسن روحانی را ساخته است و می‌گوید «کم‌کمک و مع‌الاسف باید تعبیر و هشتگ دقیق و جدیدی در واژه‌شناسی فهم رفتار برخی مسؤولان ایرانی در تعامل با بیگانگان رایج شود: # وکیل_مدافع_شیطان».
اینها یعنی گسل‌ها برای دولت یازدهم در حال لغزیدن هستند و مردم برساخت دوباره‌ای هم از برجام و هم از دولت می‌سازند که این‌بار در آن، دولت در کانون ناکارآمدی‌ها قرار دارد. وضعیت اقتصادی نابسامان و عدم کارکرد برجام در این حوزه، فقدان برنامه‌های اقتصادی داخلی در دولت، عدم توجه به قشر مستضعف و بالارفتن شکاف طبقاتی و نابرابری اجتماعی و عدم عزت یافتن ملی در عوض تعامل با غرب، همه گزاره‌هایی است که امروز مستند به گزارشات و سخنان خود مسؤولان دولتی است، به‌عبارتی آنها خود با زبان بی‌زبانی از ناکارآمدی ایده تعامل با غرب سخن می‌گویند و برساخت عمومی جامعه را تغییر می‌دهند. آنچه از شرایط سیاسی کشور می‌توان به وضوح فهمید اینکه؛ بزرگ‌ترین رقیب روحانی در سال 96، خودش و عملکردش است و آنچه پاشنه آشیل روحانی است، ظرفیت منفی‌ای است که ناکارآمدی‌های وی و ایده مدیریتی‌اش برای کشور به ارمغان آورده که هر روز «نه به روحانی» را در جامعه تقویت می‌کند. ظرفیت‌هایی منفی که در کنار روشن شدن خلاف واقع‌گویی‌های روحانی درباره برجام به عنوان مثال آفتاب‌تابان خواندن توسط روحانی و در مقابل بی‌عایدی خواندن توسط سیف هر روز بیشتر هم می‌شود. برساخت اجتماعی واقعیت این‌بار در قالب «نه به روحانی» تقویت می‌شود و اساسا این تصور اجتماعی هر چقدر قوی‌تر می‌شود، کار برای روحانی سخت‌تر می‌شود.

رضا علیزاده: 1- تعداد قابل توجهی از وزرا و معاونان و رؤسای دستگاه‌های دولت، در حال حاضر به طور همزمان دارای اشتغال و انتفاع در بنگاه‎های بخش خصوصی هستند. بیماری «دکان دونبش» در دولت فراگیر شده است. در این بین آقایان نعمت‌زاده و آخوندی متصدیان بزرگ‌ترین وزارتخانه‌های اقتصادی (هر یک تلفیق 2 وزارتخانه قبلی) همزمان بیشترین شرکت‌های خصوصی را اداره می‌کنند.
2- محمدرضا نعمت‌زاده، وزیر فعلی صنعت، معدن و تجارت از جمله اشخاصی است که ضمن تصدی وزارت فوق، همچنان به صورت مستقیم و غیرمستقیم مدیریت خود بر مجموعه عظیمی از شرکت‌های خصوصی و عمدتا پتروشیمی را حفظ کرده است. وی رئیس یا نایب‌رئیس حداقل 17 شرکت خصوصی* است و به صورت غیرمستقیم (از طریق همسر، دختران و دیگر دوستان) کنترل 16 شرکت دیگر را حفظ کرده است. سحر نعمت‌زاده (ساکن امارات) به دلیل فعالیت گسترده اقتصادی در امارات بیشتر از دیگران به بابا کمک می‌کند. البته شخص نعمت‌زاده هم با وجود کهنسالی، در سرکشی به شرکت‌ها و حضور در جلسات آن کم نمی‌گذارد.
3- بخشی از افراد مرتبط با آقای نعمت‌زاده در شرکت‌های خصوصی نظیر آقایان آل‌یاسین، شعری‌مقدم و سیدابریشمی به سمت‎های مدیریتی از معاونت وزارت نفت تا مدیرعاملی شرکت‎های پتروشیمی منصوب شده‎اند. البته شعری‌مقدم شریک قدیمی نعمت‌زاده که به عنوان معاون پتروشیمی‌های وزارت نفت منصوب شده هنوز زحمت برخی شرکت‌های نعمت‌زاده را هم به دوش می‌کشد.
4- به طور اتفاقی انگیزه نعمت‌زاده -که برخی شرکت‌های پتروشیمی به او منتسب است- در پیگیری مسائل پتروشیمی‌ها بیشتر از وزیر مربوط (وزیر نفت) است(!) تخصیص زمین‌های ارزان در چابهار، تلاش برای خارج‌سازی از بورس کالا و اصرار بر ارزان کردن قیمت خوراک پتروشیمی‌ها از جمله تلاش‌های نعمت‌زاده است.
5- بعد از نعمت‌زاده، عباس آخوندی رکورددار بیشترین فعالیت بخش خصوصی در دولت است. آخوندی که اتفاقا در چند وقت اخیر به‌خاطر انتقاد از کنترل قیمت‌ها (سوسیالیست نامیدن سازمان حمایت مصرف‌کننده)، خرید فله‌ای ایرباس‌ها و گران کردن قیمت بلیت هواپیماها در صدر اخبار رسانه‌ها قرار داشت، مدیرعامل یا عضو هیات‌مدیره بیش از 10 شرکت و نهاد اقتصادی خصوصی است. به طور اتفاقی انتصاب آخوندی در وزارت راه‌وشهرسازی با گرایش عمرانی شرکت‌های خصوصی وی تناسب دارد، همان اتفاقی که درباره نعمت‌زاده و شرکت‌های پتروشیمی منسوب به او واقع شده است. می‌توانید با جست‌وجوی نام عباس آخوندی در سایت روزنامه رسمی آمار شرکت‌های زیرمجموعه را ملاحظه کنید.
 6- آخوندی شرایط اقتصادی پسابرجام را بسیار خوب و رو به جلو ارزیابی می‌کند. ظاهرا پسابرجام دوره خریدهای خارجی وزارت راه است. خرید سنگین 20 میلیارد دلاری هواپیما از فرانسه و دریافت خط اعتباری 4 میلیارد دلاری واردات ریل از هند و چند خرید سنگین دیگر از ژاپن، روسیه و ایتالیا که هنوز نهایی نشده است. ظاهرا برجام برای جناب آخوندی پرمایه بوده است.
7- دکان دونبش می‌تواند باعث پی‌ریزی فساد در درون دستگاه اجرایی شود. کانون‌های ثروت و سودجویان به دنبال ارتباط و جذب مدیران اجرایی و صاحبان امضاهای طلایی برای تسهیل امور خویش و دریافت امتیازهای اقتصادی (ویژه‌خواری) هستند. نکته‎ای که مقام معظم رهبری پیش از این بارها نسبت به آن هشدار داده‌اند: «متاسفانه همیشه اینجور است که مفسد اقتصادی در مرکز دولتی جاپا پیدا می‌کند. یعنی یک کسی را پیدا می‌کند که به او کمک کند، به او پاس بدهد، تا او آبشار بزند. تا کسی در داخل حصار نباشد که به آن متجاوز کمک کند، آن متجاوز نمی‌تواند فساد اقتصادی بکند. لذا مسؤولان دولتی موظفند نسبت به بروز و نفوذ فساد اقتصادی در دستگاه‎های دولتی بشدت حساس باشند». 26مرداد90
8- مردم از انتصاب و عملکرد وزرای هزار میلیاردی دولت یازدهم ناراضی‌اند. این نارضایتی در انتخابات شهرستان‌ها بیشتر از تهران نمایان شد. اکنون که آقای روحانی از برجام فارغ شده‌اند، بهتر است کمی به وضعیت عملکرد وزرای اقتصادی خویش (بدون تعصبات سیاسی) توجه کنند. آقایی که بعدازظهرها مشغول سرکشی به شرکت‌های خودش است، انگیزه و فرصت پیگیری مشکلات مردم را ندارد. دکتر روحانی نباید با وزرای ناکارآمد رودربایستی داشته باشد. اینکه فلان وزیر میلیاردی رئیس ستاد انتخاباتی در سال 92 بوده دلیل نمی‌شود تا اشتباهات مکرر او نادیده گرفته شود.
9- دولت در سال پایانی خود قرار دارد. انتخابات ریاست‌جمهوری در پیش است و هنوز دولت منتظر اتفاقات خوب برونزاست. هنوز امید به آثار برجام است. این امید بدون تدبیر در دولت یازدهم باعث شده اقتصاد راکد شود. باعث شده هیچ برنامه اصلاحی در داخل پی‌ریزی نشود و مماشات با کابینه ادامه یابد. زمان برای اعتدالیون رو به اتمام است و جامعه در انتظار تدبیر است و «تدبیر» در گرو تغییر برخی مدیران دولت.
--------------------------------------
پی‌نوشت
* شرکت‌ها: هرمزان تجارت گستر کیش، موسسه بنیاد دانشگاه امیرکبیر، برق انرژی پاینده جم، مهندسی پترو فرآیند کرخه، الوند پترو انرژی کیش، توسعه تجارت نعمت نیکو، سرمایه‌گذاری سیراف انرژی، پترو تجارت هرمزان، خط لوله انتقال گاز مکران منطقه آزاد چابهار، آب نیروی مکران منطقه آزاد چابهار، ارگ شیمی پارسا، کیمیا صنایع دالاهو، توان‌پرداز باطری، رسا فارمد، مهندسی نفت هوسیت پارس، توسعه پتروشیمی ساحل دریا و توسعه نگین مکران

گروه سیاسی: حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای رهبر حکیم انقلاب اسلامی پیش از ظهر دیروز (دوشنبه) در دیدار اعضای شورایعالی مرکز الگوی اسلامی- ایرانی پیشرفت، هدف انقلاب اسلامی را «تحقق تمدن اسلامی» خواندند و با اشاره به مبانی غلط و ناکارآمدی الگوهای توسعه جهانی و ضرورت ارائه الگوی جدید اسلامی- ایرانی، «کار جهادی و انقلابی»، «استفاده از ظرفیت غنی و قوی منابع اسلامی و حوزه‌های علمیه»، «برخورداری از قوت علمی» و «گفتمان‌سازی» را از الزامات تولید و تدوین «الگوی اسلامی- ایرانی پیشرفت» برشمردند.
حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای در تبیین مراحل پنجگانه تحقق اهداف انقلاب اسلامی و نسبت آن با الگوی پیشرفت، گفتند: مرحله‌ اول در این فرآیند، شکل‌گیری انقلاب اسلامی است و پس از آن باید بلافاصله نظام اسلامی تشکیل شود که هنر بزرگ امام خمینی(ره) نیز ایجاد نظام اسلامی بود. رهبر فرزانه انقلاب، مرحله سوم را که اکنون در آن قرار داریم، «تشکیل دولت اسلامی» یعنی تشکیل دولتی براساس الگوها و معیارهای کاملاً اسلامی خواندند و افزودند: تا وقتی این مرحله به طور کامل محقق نشده است، نوبت به «تشکیل جامعه اسلامی» نمی‌رسد و در این صورت، موضوع سبک زندگی اسلامی نیز صرفاً در سطح گفتمان‌سازی در جامعه باقی خواهد ماند. ایشان، گام نهایی در مراحل پنجگانه اهداف انقلاب اسلامی را تحقق «تمدن اسلامی» دانستند و خاطرنشان کردند: تمدن اسلامی، کشورگشایی نیست بلکه به معنای تأثیر پذیرفتن فکری ملت‌ها از اسلام است. حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای تولید الگوی اسلامی- ایرانی پیشرفت را لازمه تحقق «تمدن اسلامی» خواندند و در پاسخ به این سوال که «چرا الگوهای موجود و آزموده‌شده در دنیا نمی‌توانند الگوی مطلوبی برای ما باشند؟»، گفتند: الگوهای رایج توسعه، از لحاظ مبانی، غلط و بر پایه اومانیسم و اصول غیرالهی هستند و از لحاظ آثار و نتایج نیز نتوانسته‌اند وعده‌هایی را که درباره ارزش‌هایی نظیر آزادی و عدالت داده بودند، محقق کنند. رهبر حکیم انقلاب، وضعیت نامناسب برخی کشورهای دنبال‌کننده این الگوها در شاخص‌هایی نظیر بدهی‌های کلان مالی دولت‌ها، بیکاری، فقر و اختلاف طبقاتی شدید را نشانه‌هایی از ناکارآمدی الگوهای رایج خواندند و افزودند: این جوامع اگرچه پیشرفت‌هایی نیز داشته‌اند اما پیشرفت‌ها تا اعماق آن جوامع نفوذ نکرده و به «اخلاق، عدالت، معنویت و امنیت» منتهی نشده است، بنابراین ما باید الگوی پیشرفت بومی خود را متکی بر مبانی اسلامی و فرهنگ ایرانی، تعریف و ارائه کنیم. ایشان، «اسلامی بودن» الگوی پیشرفت را اساس کار خواندند و تأکید کردند: لازمه تحقق این موضوع، تحقیقات عمیق اسلامی و ارتباط وثیق و پیوسته با حوزه‌های علمیه و فضلای متفکر، آگاه و مسلط بر مبانی فلسفی، کلامی و فقهی است. حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای، توجه به وَجه ایرانی در عنوان الگوی اسلامی- ایرانی پیشرفت را نیز مهم ارزیابی کردند و افزودند: ایران، زمینه‌ تحقق این الگوست و اگر به فرهنگ، تاریخ، جغرافیا، اقلیم، آداب و سنن و سرمایه‌های انسانی و طبیعی کشور توجه نشود، الگوی پیشرفت، سندی غیرقابل تحقق و بدون استفاده خواهد شد. رهبر حکیم انقلاب پس از بیان اهمیت و ضرورت الگوی اسلامی- ایرانی پیشرفت به بیان الزامات تولید آن پرداختند. ایشان، «تنظیم و تدوین علمی»، «ایجاد زمینه برای بحث و تضارب آرا درباره الگو»، «مشخص شدن مرزبندی‌ها و تمایزات الگو با نسخه‌های فراوان و مکاتب موجود در دنیا»، «توجه توأمان به آرمان‌ها و واقعیات»، «کاربردی بودن» و «برخورداری از قوت و مقاومت علمی در برابر نظرات معارض و مخالف» را از جمله الزامات تدوین الگوی اسلامی- ایرانی پیشرفت خواندند. حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای در ادامه چند توصیه نیز خطاب به اعضای شورایعالی مرکز الگوی اسلامی- ایرانی پیشرفت بیان کردند. «عجله نکردن در تهیه و تدوین الگو»، «آسیب‌شناسی عملکرد پنج‌ساله مرکز»، «نقد جدی و قوی الگوهای رایج توسعه جهانی»، «کار جدی، جهادی و انقلابی و استفاده از محققان جوان، خوشفکر، مؤمن و انقلابی»، «ارتباط با دستگاه‌ها و بدنه مدیریتی کشور» و «گفتمان‌سازی» توصیه‌های رهبر بزرگوار انقلاب اسلامی به اعضای شورایعالی مرکز الگوی اسلامی- ایرانی پیشرفت بود. حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای با تأکید بر اهمیت «گفتمان‌سازی»، افزودند: باید با استفاده از دستگاه‌ها و امکانات، به نحوی گفتمان‌سازی شود که الگوی پیشرفت اسلامی- ایرانی، به گفتمانی حاکم بر ذهن‌ها و دل‌های جوانان یعنی نسل آینده مدیران کشور تبدیل شود. ایشان همچنین شرط لازم برای موفقیت در هر اقدامی را «ایمان و اعتقاد راسخ» خواندند و از فعالیت‌های رئیس و اعضای شورایعالی مرکز الگوی اسلامی- ایرانی پیشرفت تشکر کردند. پیش از بیانات رهبر فرزانه انقلاب اسلامی، واعظ‌زاده، رئیس شورایعالی مرکز الگوی اسلامی- ایرانی پیشرفت، گزارشی از فعالیت‌ها و برنامه‌های مرکز و مراحل تهیه و تدوین الگوی پایه‌ پیشرفت اسلامی- ایرانی ارائه کرد.
 

با وجود تغییرات در راس هرم مدیریتی فیفا، تصمیمات سیاسی این نهاد بین‌المللی ادامه دارد. در حالی که کنفدراسیون فوتبال آسیا بشدت تحت تاثیر لابی کشورهای عربی با رئیس بحرینی این کنفدراسیون است، این انتظار می‌رفت که فیفا فارغ از نگاه‌های سیاسی تصمیمات خود را اتخاذ کند اما این فدراسیون جهانی با مدیریت جدید خود هم در اولین گام نشان داد نگاهش تفاوت چندانی با تصمیم‌گیران فوتبال در آسیا ندارد. در حالی که بعد از همگروهی عراق با عربستان، فدراسیون فوتبال عراق مانند مرحله قبلی مسابقات انتخابی جام‌جهانی ایران را به عنوان میزبان بازی‌های خانگی خود معرفی کرده بود اما فیفا با این درخواست مخالفت کرد تا نظر فدراسیون فوتبال عربستان به کرسی بنشیند، آن هم در شرایطی که بین فدراسیون‌های 2 کشور در مدت 10 روز گذشته درگیری لفظی جدی‌ای ایجاد شده بود. با این حال فدراسیون فوتبال عراق همچنان تاکید دارد که این تصمیم را نخواهد پذیرفت و به دادگاه عالی ورزش شکایت می‌کند. فدراسیون بین‌المللی فوتبال (فیفا) برگزاری هرگونه بازی بین‌المللی در عراق را به خاطر جنگ و ناامنی که در این کشور وجود دارد منع کرده است. تیم ملی فوتبال عراق به مرحله نهایی انتخابی جام‌جهانی راه یافته و با عربستان در یک گروه قرار گرفته است اما با توجه به محرومیت از سوی فیفا نمی‌تواند در خاک خود برابر حریفان صف‌آرایی کند و به همین خاطر هم فدراسیون فوتبال این کشور تصمیم گرفت ایران را به عنوان میزبان بازی‌های خود انتخاب کند تا هواداران این تیم به راحتی بتوانند خود را به ورزشگاه‌های ایران برسانند و از تیم محبوب خود حمایت کنند. اما فدراسیون فوتبال عربستان در ادامه جنجال‌سازی‌های خود اصرار دارد در خاک ایران به میدان نخواهد رفت و از هرگونه راهکاری استفاده می‌کند تا عراقی‌ها را از تصمیم خود منصرف کند و همین باعث شده است تا کنفدراسیون فوتبال آسیا با یک چالش جدیدتری روبه‌رو شود. یحیی کریم عضو فدراسیون فوتبال عراق در گفت و گویی که با سایت عربی الکوره داشت گفت فیفا با درخواست فدراسیون فوتبال عراق برای انتخاب ایران به عنوان میزبان بازی‌هایش در انتخابی جام‌جهانی مخالفت کرده است اما او همچنان تاکید دارد عراق چنین تصمیمی را قبول نخواهد کرد. او گفت: فیفا رسما با درخواست میزبانی بازی‌های ما در ایران مخالفت کرده است و از فدراسیون فوتبال عراق خواسته کشور جدیدی را برای میزبانی خود انتخاب کند. عضو فدراسیون فوتبال عراق تاکید کرد: ما به چنین تصمیمی اعتراض داریم و شکایت خود را به صورت رسمی اعلام خواهیم کرد. اگر فیفا دوباره با اعتراض ما مخالفت کند به دادگاه عالی داوری ورزش شکایت می‌کنیم و همه تلاش خود را به کار می‌گیریم تا این ظلم را از میان برداریم.