نادر کیانی:موضوع برگزاری همه‌پرسی استقلال کردستان عراق با توجه به وجود بحران‌ها و مشکلات بسیار زیادی که مردم کردستان عراق با آن روبه‌رو هستند، قطعا جنبه سیاسی دارد و بارزانی مدت‌هاست به هر بهانه‌ای و در هر فرصتی که برای‌شان پیش آمده، هر از گاهی با کوبیدن بر طبل استقلال‌طلبی درصددند هم امتیازاتی از دولت مرکزی عراق کسب کنند و هم صندلی ریاست خود بر کردهای مظلوم و رنج‌کشیده کردستان عراق را مادام‌العمر کنند اما وقتی موفق به این کار نشد، تصمیم گرفت با جدی‌تر کردن این بحث، در پشت پرده حمایت رژیم صهیونیستی و آمریکا را هم در این قضیه به دست بیاورد. در قریب به یکصد سال گذشته تا کنون کردهای عراق همواره برای رسیدن به استقلال چه به صورت سیاسی و چه به صورت نظامی سعی کردند با دولت‌های مرکزی روبه‌رو شوند و به خواسته خود برسند که هر بار دو طرف موفق به تصمیمی دوجانبه نشدند تا آنکه سال ۲۰۰۳ با آمدن آمریکا و سرنگونی رژیم بعث، کردها به کمک فضای ایجاد‌شده موفق شدند عملا تبدیل به حکومت محلی خودمختاری در عراق شوند. در چند روز گذشته، «مسعود بارزانی»، رئیس اقلیم کردستان عراق اعلام کرد روز ٢٥ سپتامبر ٢٠١٧/ ۳ مهر 96، رفراندوم استقلال اقلیم کردستان برگزار می‌شود! موضوع برگزاری همه‌پرسی استقلال کردستان هدفی است که رژیم صهیونیستی و آمریکا مدنظر دارند. چرا که با توجه به دشمنی رژیم صهیونیستی با ملت ایران و نزدیکی مسعود بارزانی با این رژیم، صهیونیست‌ها موفق می‌شوند با ایجاد سفارت در منطقه کردستان عراق، خود را به مرز ایران نزدیک‌تر کرده و به اهداف شوم‌شان با کمک حکومت مدنظر بارزانی برسند! بارزانی اگر چه می‌داند اختلاف بر سر میدان‌های نفتی و خط لوله بندر جیهان ترکیه به دریای مدیترانه، مشکلات مربوط به آب دریاچه‌ها و رودخانه‌های مشترک و همچنین وضعیت اقلیت‌های قومی و مذهبی و مساله کرکوک، عراق را درگیر یک چالش طولانی و عمیق می‌کند و مردم کردستان عراق هم زیر خط فقر و بیکاری به سر می‌برند اما این مسائل برایش کوچک‌ترین اهمیتی ندارد، چرا که استقلال کردستان او را به آرزوی دیرینه‌اش یعنی ریاست دائمی بر یک کشور موهوم که هیچ کدام از کشورهای همسایه هم کوچک‌ترین حمایتی از آن نکرده و نمی‌کند، می‌رساند! برای او اهمیتی ندارد تاوان این کارش، در فلاکت فرو رفتن مردم منطقه‌اش باشد و همه کشورهای همسایه را هم از دوست به دشمن تبدیل کند، چرا که هدف او ایجاد یک کشور برای خودش و دریافت کمک‌های کلان کشورهای دشمن مسلمانان است. همچنین بحران استقلال باعث بهم‌ریختگی سیاسی در منطقه هم می‌شود و این بهترین فرصت برای رژیم کودک‌کش اسرائیل و آمریکاست تا حضور نظامی خود را با استفاده از ضعف بارزانی و کل عراق قانونمند کنند. از این رو در ماه‌های گذشته شاهد هستیم که واشنگتن تحرکات نظامی‌اش را در برخی مناطق عراق گسترش داده و از شدت یافتن عملیات علیه داعش به بهانه‌های مختلف جلوگیری هم کرده است. بر این اساس مسعود بارزانی با این امید که طرح برگزاری رفراندوم بازی دو سر برد برای او خواهد بود، دوباره آن را به صورت جدی دنبال می‌کند. بارزانی از سال 2005 در قدرت است و ادامه حکومت او از سال 2013 تنها پس از رایزنی‌های گسترده میان احزاب و به عنوان یک دوره اضطراری مورد قبول واقع شد. لذا وجود هرگونه تهدید یا طرح‌های بزرگی مانند همه‌پرسی می‌تواند توجه گروه‌ها و مردم کردستان را از بحث اصلی دور کند. در این شرایط وجود یک چهره با تجربه برای روزهای چانه‌زنی با بغداد تداوم حکومت بارزانی را توجیه خواهد کرد. اما واقعیت امر آن است که در بین احزاب اصلی و قدرتمند و مردمی کردستان عراق نیز بر سر بحث همه‌پرسی، اختلافات بسیار جدی‌تر از آنی که فکر می‌کنید وجود دارد. از جمله حزب و جنبش مردمی گوران (تغییر) در این ارتباط بشدت با بارزانی مخالف است. این جنبش مردمی بر این باور است طرح موضوع و اجرای آن، تنها و تنها یک تاکتیک فرار به جلو بارزانی محسوب می‌شود و این امری نیست که احزاب و مردم اقلیم به راحتی از کنارش عبور کنند. اهمیت این مساله زمانی روشن‌تر می‌شود که تاکتیک بارزانی به برخورد جدی ترکیه و ایران با اربیل منجر شود. جمهوری اسلامی ایران بارها و بارها اعلام کرده با هرگونه تجزیه‌طلبی عراق مخالف است و از تمامیت ارضی این کشور حمایت می‌کند. رویکرد جمهوری اسلامی ایران در کمک به بغداد برای مبارزه با تروریسم در 3 سال گذشته نیز موید این مطلب است. ترکیه هم به دلیل احساس خطر از سوی کردهای همجوار کردستان عراق، با سیاست‌های تجزیه‌طلبانه اربیل مخالفت جدی دارد. از همین رو اواسط فروردین سال جاری به دنبال برافراشته شدن پرچم کردستان در استان کرکوک، رجب طیب اردوغان ضمن درخواست برای پایین آوردن این پرچم هشدار داد خودداری از انجام این کار به روابط کردها با ترکیه لطمه وارد خواهد کرد. همچنین «فدریکا موگرینی»، رئیس سیاست خارجی اتحادیه اروپایی مارس 2016 اعلام کرد این اتحادیه با تشکیل یک کشور کرد در منطقه مخالف است و از ایده جدا شدن کردها چه در ترکیه، چه در عراق  یا سوریه حمایت نمی‌کند. اجازه ندادن سخنرانی به بارزانی در کنفرانس امنیتی مونیخ هم در واقع نشان از آن داشت که قدرت‌های جهانی حاضر نیستند- به خاطر منافع اقتصادی خود هم که شده- دولت‌های منطقه را از خود ناراضی کنند. عدم حمایت قدرت‌های بین‌المللی در کنار مخالفت قدرت‌های منطقه‌ای این ایده را با چالش اساسی مواجه کرده است. همه کشورهای قدرتمند همسایه هم مخالف این تجزیه و اعمال نفوذ دیگر کشورهای خارج از منطقه در امور داخلی عراق هستند، چرا که این اقدام باعث بر هم خوردن امنیت و ثبات منطقه خواهد شد. مسؤولان اقلیم کردستان مطمئن باشند نخستین ‌نقطه‌ای که دچار ضرر و زیان می‌شود اهالی و مردم این منطقه خواهند بود، چرا که این اقلیم جزئی از خاک عراق است و باید قوانین و مقررات حاکمیت مرکزی را به رسمیت بشناسد و موارد اختلاف را در چارچوب‌های قانونی پیگیری کند. کردستان عراق باید این مفهوم را دوباره بررسی کند که در جریان وجود داعش اگر مردم و حشدالشعبی حضور نداشتند، این منطقه اکنون شاهد حضور نیروهای داعشی بود، پس نباید خود را از مردم و حاکمیت عراق دور کند. بارزانی و آمریکایی‌ها در تلاش هستند بتوانند با این روند به کشورهای منطقه صدمه بزنند و آرامش و ثبات را از منطقه بگیرند. همانطور که در ابتدا گفته شد تلاش برای برگزاری رفراندوم استقلال در اقلیم کردستان عراق  مطمئنا برای نفوذ در منطقه و بر هم زدن آرامش و امنیت دیگر کشورهاست، چرا که دشمنان مردم مسلمان بویژه رژیم صهیونیستی، از هیچ کوششی برای ایجاد تنش کوتاهی نمی‌کنند. جمهوری اسلامی ایران هم استراتژی ثابتی در این امر دارد و مخالف بر هم خوردن موازنه در منطقه و تجزیه کشورهای همسایه است. مسؤولان این اقلیم باید آگاه باشند که خارج از قوانین و قواعد بین‌المللی نباید یک اقدام خودسرانه انجام دهند، چرا که برخی مشکلات را به وجود می‌آورد و منطقه را بر هم می‌زند. قدرت‌های استکباری به دنبال چیره شدن بر دیگر کشورها هستند. ‌بدون شک تجزیه و بر هم خوردن شرایط فعلی در عراق باعث بر هم خوردن تعادل امنیت در منطقه خواهد شد. دکترین جغرافیای سیاسی تاکید دارد به جای اینکه برخی مناطق به دنبال تجزیه و کوچک‌سازی قدم بردارند بهتر است به منافع کلان و درازمدت نگاه داشته باشند و به سمت همگرایی پیش بروند. واحدهای سیاسی باید در مدار همگرایی قرار گرفته تا منافع همه‌جانبه آنها بهتر و بیشتر تامین شود. جنبش تغییر (گوران) بزرگ‌ترین جنبش و حزب سیاسی مردمی مخالف مسعود بارزانی، هفته گذشته در بیانیه تندی، ضمن مخالفت با برگزاری همه‌پرسی اقلیم کردستان عراق، به حزب نیز درباره بحران‌های اقتصادی و نگرانی‌های شهروندان کردستان عراق از وضعیت موجود هشدار داد. در این رابطه یکشنبه هفته گذشته، سخنگوی حزب دموکرات کردستان عراق نیز در واکنش اعلام کرد حزب بعد از بحث و بررسی درباره بیانیه‌ جنبش تغییر، واکنش لازم را نشان خواهد داد! مجمع ملی جنبش تغییر 21 مرداد 96/ 12 آگوست 2017 طی نشستی، وضعیت سیاسی اقلیم کردستان عراق و بحران‌های اقتصادی و نگرانی‌های شهروندان از وضعیت موجود را بررسی کرد.
در بیانیه‌ پایانی نشست مجمع ملی جنبش تغییر همچنین درخواست شد همه‌پرسی استقلال کردستان عراق لغو شده و سیستم پس‌انداز کردن بخشی از حقوق ماهانه‌ کارمندان دولت که‌ موجی از نارضایتی و اعتراض را به‌ دنبال داشته‌، پایان یابد.
شورش حاجی، از اعضای مرکز اجرایی جنبش مردمی گوران که‌ نقشی همچون دفتر سیاسی دیگر احزاب را ایفا می‌کند هم بر ضرورت پایان دادن به‌ خلأ قانونی در اقلیم کردستان و اصلاح قانون ریاست اقلیم تاکید کرده است.شورش حاجی در گفت‌وگو با شبکه‌ تلویزیونی رسمی جنبش تغییر اعلام کرد اقلیم کردستان دچار خلأ قانونی شده‌ است و یکی از اقداماتی که‌ هم‌اکنون باید انجام شود پایان دادن به‌ این خلأ و اصلاح قانون ریاست اقلیم کردستان است.بارزانی و حزبش در طول 25 سال گذشته نقش ترمز‌ خواسته‌ها و مطالبات مردم کردستان را ایفا کرده‌اند لذا هیچوقت به خاطر منافع کردها دنبال استقلال نیستند.جزر و مد مبارزات اقشار مختلف مردم کردستان عراق در طول این سه دهه علیه حکومت اقلیم کردستان عراق و بحران‌های اقتصادی همراه با تضادهای درونی حزب بارزانی بر سر سهم و جایگاه بیشتر، خود یکی از فشارهایی بوده که بارزانی گاه و بی‌گاه برای تحمیق و فریب مردم کردستان طرح رفراندوم را به پیش کشیده است.هنوز مردم کردستان قتل عام تظاهرکنندگان این منطقه را فراموش نکرده‌اند. وقتی جنبش گوران و مردم کردستان در اعتراض به فساد دولتی و فقر و بیکاری به خیابان‌ها ریختند، نیروهای نظامی و سرتاپا مسلح پارتی، به روی مردم تیراندازی کرده و بسیاری از معترضان را به شهادت رساندند. حال چنین حزب دیکتاتور و خطرناکی که صدای هر نارضایتی را با گلوله خفه می‌کند، به دنبال تشکیل یک دولت سرکوبگر دائمی نیز هست! استقلال کردستان عراق، برای حکومت منطقه‌ای اقلیم و بویژه بارزانی، همیشه نه پروژه‌ای برای کشوردار کردن مردم کردزبان عراق که وسیله‌ای برای معامله، باج‌گیری و بازی‌های دیپلماتیک با دولت‌های غربی و دولت‌های منطقه بوده است.این در حالی است که گروه‌های اسلامی و مردمی بویژه گوران، بارها اعلام کرده‌اند ناسیونالیسم کرد و احزاب آن، قابلیت کشوردار کردن هیچ بخشی از کردستان‌های منطقه را ندارند و بهتر است برای دائمی کردن پست ریاست بر کردها، به فکر دیگری باشند.کردنماها پس از تجربه
شکست خورده جمهوری مهاباد در ایران و حاکمیت 2 دهه عشیره بارزانی در عراق، سرنوشت‌شان را به رژیم‌های منفور جهان و از همه مهم‌تر به شکاف‌های منطقه‌ای و صف‌بندی‌های بین‌المللی بسته‌اند.  حزب بارزانی قدرت و حاکمیت‌شان را در کردستان عراق، هم برای طبقه کارگر و هم برای طبقه خود، به زور اسلحه به نمایش گذاشته‌اند.اعلام رفراندوم در کردستان عراق که توسط بارزانی برای معامله‌گری و گروکشی صورت گرفته است، تیغ دولبه و پرتگاهی برای احزاب کرد و دولت اقلیم است.طبقه کارگر و شهروندان به تنگ آمده از حاکمیت عشیره بارزانی و نگران از آینده نامعلوم‌شان در ماندن با عراق فدراتیو، با توجه به سناریوی سیاهی که تصویر موصل و آزاد‌سازی آن، رعشه بر اندام هر جانداری می‌اندازد، باید از این فرصت استفاده کنند و این رفراندوم را به پایان حاکمیت احزاب عشیره‌ای تبدیل کنند.فراخوان و رفراندوم ۲۵ سپتامبر، پروپاگاندایی از جنس پروپاگانداهای سنتی احزاب حاکم که اساسا برای چانه‌زنی، معامله و سهم‌خواهی از دولت‌های مرکزی و قدرت‌های بین‌المللی صورت می‌گیرد، نیست؛ پروژه‌ای است که تاریخ اجرای آن مشخص و به مراجع بین‌المللی و دولت مرکزی عراق اعلام شده است. رفراندوم قرار است برگزار شود، این معلوم است! به علاوه معلوم است آقای رئیس دولت اقلیم، از همین امروز تاریخ و نحوه اجرای نتیجه رفراندوم را، نه بسته به قدرت و آرای مردم و شهروندان ساکن شهرهای کردستان عراق و ساکنان مناطق تحت مشاجره که تماما وابسته به شکاف‌های منطقه‌ای و مشروط به نظر قدرت حاکم امروز در کردستان عراق کرده است!رفراندوم قرار است برگزار شود اما اجرای آن باز وسیله معامله و چانه‌زنی و امتیاز‌گیری حزب بارزانی از دولت مرکزی، دولت‌های منطقه و دولت‌های غربی خواهد بود. قرار است چند نسل دیگر از مردم کردستان عراق، این بار به بهانه نحوه اجرای استقلال، منتظر بمانند و به عشیره بارزانی وقت بدهند تا به حاکمیت فقر و فساد و ثروت‌اندوزی خود ادامه دهند! قرار است مساله «کرد» همچنان چون استخوان لای زخم به نفرت قومی و ملی بین عرب‌زبان و کردزبان و به تفرقه در صفوف مردم کردزبان و عرب‌زبان، بیش از پیش دامن زند! سناریوی کشوردار کردن مردم کردستان عراق، از منظر دولت اقلیم و مسعود بارزانی است. سناریویی که نه‌تنها مردم کردستان عراق را کشوردار نخواهد کرد که کار و زندگی آنها را وسیله رقابت‌های سیاسی در منطقه و جهان خواهد کرد. از همین امروز باید به نخستین‌ تقلب در رفراندوم «نه» گفت! برگزاری رفراندوم، چک سفید جدیدی به دولت اقلیم و بارزانی نیست تا هر آنطور که شرایط معامله‌گری و کاسه‌لیسی و گروکشی ممکن می‌کند، با نتیجه آن بازی کنند. بدون چنین خواستی، بدون چنین تضمینی، رفراندوم دولت اقلیم و مسعود بارزانی بی‌اعتبار و حلقه دیگری از گروکشی، معامله‌گری و بازی با سرنوشت مردم کردستان عراق است و باید محکوم شود.
*خبرنگار حوزه بین‌الملل و امور منطقه‌
 

حسین جمشیدی*: پس از سقوط نظام شاهنشاهی که بنیادش بر جهل و فساد و تبعیض بود، نظام اسلامی که بر پایه علم و صلح و عدالت در جامعه است جای آن را گرفت. اکنون نظام اسلامی حکم می‌کند کارگزاران از بالاترین مقام تا پایین‌ترین آن، صالح باشند و بر اساس علم و عدالت خدمت کنند. قطعا کارگزاران وقتی به اصلاح امور جامعه خواهند پرداخت که شایستگی حضور در جایگاه خود را داشته باشند. تاریخ همیشه همچون معلمی دانا و توانا درس‌های بزرگی به آدمیان می‌دهد. در حالی که تقارن جالب و معناداری بین هفته دولت و سالگرد انفجار دفتر نخست‌وزیری به دست منافقان و شهادت مظلومانه شهیدان رجایی و باهنر در سال 60 وجود دارد. این مساله نیز می‌تواند درسی دیگر از کتاب پربار تاریخ باشد که از جهات مختلف قابل بررسی و تحلیل است.  با نگاهی اجمالی به زندگینامه  شخصیت شهیدان باهنر و رجایی مهم‌ترین خصیصه زندگانی آن بزرگواران را می‌توان ساده‌زیستی دانست. مساله‌ای که امروز در زندگی بسیاری از دولتمردان کشور نادیده گرفته می‌شود. اگر به تاریخ و درس‌هایش اعتقاد داریم باید از مصادف بودن هفته دولت و شهادت آقایان رجایی و باهنر درس‌های اساسی گرفت که سرلوحه کار دولتمردان قرار بگیرد، درس‌هایی مانند ساده‌زیستی، ترجیح دادن منافع جمعی مردم جامعه به منافع شخصی و فردی، عدم استفاده نابجا از قدرت، پرهیز از خویشاوندسالاری و توجه غیرمعمول و اورژانسی به دوستان و آشنایان در خدمات مختلف و انتصابات، توجه به مشکلات و سختی‌های مردم خصوصا طبقه پایین جامعه و غمخوار مردم بودن، حضور در متن جامعه و میان مردم و جدا نکردن خود از جامعه، توجه به آرمان‌های انقلاب اسلامی، صبر و بردباری و...
حال در ادامه به چند ویژگی اساسی و مهم دولتمردان اشاره خواهیم کرد.
 1- خداجویی
از نخستین و مهم‌ترین شرایط حاکم و کارگزار آن است که خدا را ناظر بر اعمال خود بداند. کارگزاران در نظام اسلامی باید خداجو باشند و با اعتقاد به اینکه خداوند پاداش‌دهنده حقیقی است، به انجام وظیفه بپردازند. هدف از خدمت به اسلام و رسیدگی به کارهای مردم، باید خشنودی خداوند باشد. این صفت به کارشان ارزش معنوی می‌بخشد. حضرت علی علیه‌السلام می‌فرمایند: شخص مسؤول باید خدای بزرگ را با دل و دست و زبان یاری نماید و خداوند ضامن شده است که یاری‌کننده خود را یاری می‌دهد و هر کس که به خدا ارج نهد، خداوند به او عزت و ارجمندی می‌بخشد.
 2- معادباوری
کارگزاران فرزانه نباید فراموش کنند که روزی خداوند را ملاقات می‌کنند و از دلبستگی آنان سؤال می‌شود و باید روزی جوابگوی عملکرد خویش باشند. در قرآن مجید آمده است: «به درستی که باکرامت‌ترین شما نزد خداوند، باتقواترین شماست.» (حجرات/ 13) رسول گرامی اسلام می‌فرمایند: «3 چیز است که در هر کس نباشد، کارش سرانجامی خوش ندارد: 1- تقوایی که او را از گناه بازدارد. 2- اخلاقی که با مردم مدارا کند. 3- حلمی که با آن سبکی و جهل نادانان را دفع نماید».
 3- عدالت
نهایت کمال هر شخصی داشتن صفت عدالت و میانه‌روی است ولی کارگزار نظام اسلامی، مخصوصا عهده‌داران قضا و داوری باید بیش از دیگران از عدالت برخوردار باشند. در سایه عدل فرمانروایان، کار و کسب مردم رونق می‌گیرد، بازار علم و عمل طراوت می‌یابد و ناموس دین و شریعت نیرویی تازه می‌یابد.
مدینه فاضله در پرتو عدل، صورت حقیقی پیدا می‌کند و همه با هم خدمتگزار و مهربان می‌شوند.
ریاست به دست کسانی خطاست/ که از دستشان دست‌ها بر خداست
از حضرت علی علیه‌السلام پرسیدند: عدل یا بخشش، کدام بهتر است؟ فرمودند: عدالت، هر چیزی را در جای خود می‌نهد، در حالی که بخشش آن را از جای خود خارج می‌کند. عدالت، تدبیر عمومی مردم است، در حالی که بخشش گروه خاصی را شامل می‌شود، پس عدالت شریف‌تر و برتر است. از رسول اکرم صلی‌الله علیه و آله روایت شده است: «یک ساعت به عدل پرداختن، بهتر است از 70 سال عبادت که روزها روزه‌دار باشند و شب‌ها را به احیا و شب زنده‌داری سپری کنند».‌
اگر عدل کردی در این ملک و مال/ به مالی و ملکی رسی بی‌زوال
آری! به این چند روزه دوران قدرت نباید مغرور شد و از عدل و داد و شفقت و مرحمت بر زیردستان نباید غافل ماند.
4- عزت نفس
بزرگی و عزت نفس آن است که انسان هنگام سختی‌ها و دشواری‌ها تحمل به خرج دهد. شخص کارگزار باید عزت نفس داشته باشد و زیر بار ذلت و خواری نرود و بیدی نباشد که به هر بادی بلرزد. از موقعیت و جایگاهش نادرست استفاده نکند. استقلال و آزادی یک ملت در گرو عزت نفس کارگزاران و زمامداران حاکم بر آن ملت است. صاحبان همت بلند درصددند به کارهای بزرگ و مشاغل عالی دست یابند. کارگزاری که عزت نفس دارد، هیچ‌گاه برابر منافع دنیوی سر فرود نمی‌آورد.
غلام همت رندان بی‌سر و پایم/ که هر دو کَوْن نَیرزَد به پیش‌شان یک کاه
حضرت علی علیه‌السلام می‌فرمایند: «ذلیل، کسی است که شکست و زبونی را می‌پذیرد ولی عزیز شکست‌ناپذیر است و تن به خفت نمی‌دهد».
 5- دانش
علم و دانش؛ فضیلت است، هر چند عالم در بیابانی کویر با مرگ دست و پنجه نرم کند. نادانی؛ پستی و ضدارزش است هر چند اطراف جاهل را هاله‌ای از شرافت پدران، بستگان و پست و مقام و ثروت فراگرفته باشد!  شخص عالم و دانا همیشه دارای شخصیت والایی است، هر چند پدران و بستگانش از طبقات پایین باشند، زیرا علم و دانایی، خود، ارزش و اعتبار است، حتی اگر جاهلان متوجه این ارزش نباشند. همان‌گونه که طلا ارزشمند و گرانقیمت است، هر چند بازیچه دست کودکی شود که از ارزش آن بی‌اطلاع باشد. حضرت علی علیه‌السلام در وصف علم می‌فرمایند: «ارزش هر فرد به مقدار دانایی او است». از آنجا که حکومت اسلامی حکومتی است بر پایه علم، تقوا، کاردانی و لیاقت افراد، لازمه بقای این حکومت، علم کارگزاران آن است. حکومت اسلامی، حکومت قانون است. هر کارگزار در هر مقام و پستی که باشد، باید اطلاعات لازم را درباره مقررات و قوانین مورد نظر داشته باشد. در غیر این صورت، جاهل به قانون است و ناآگاهانه به مردم خیانت خواهد کرد و سبب نارضایتی مردم از حکومت خواهد شد. حضرت امیر، علی علیه‌السلام می‌فرمایند: «دانشمندان دین، حاکمان بر مردم هستند»، «کاری که با دانش قرین است، اندک و بسیار آن سودمند است و کاری که با نادانی قرین است، نه اندک آن سود می‌دهد و نه بسیار آن». البته نکته‌ای درباره علم قابل توجه است و آن هم اینکه دانش نباید وسیله‌ای برای ویرانی، کشتار و آتش‌افروزی باشد؛ در جهان کنونی ما که اینگونه از دانش بهره‌ می‌گیرند، نوعی سوءاستفاده از علم است، زیرا دانش وسیله‌ای برای روشنایی راه زندگی و رسیدن به ارزش‌هاست بنابراین دانشی که باید به دنبال آن رفت و آن را فراگرفت، از نظر اسلام دانشی است در خدمت بشر، نه برای نابودی او!
 6- شهرت‌گریزی
اگر فردی با جدیت و کوشش فراوان، در زندگی فعالیت کند و تقدیرات الهی نیز با او همراه شود، خواه ناخواه هرچه بخواهد به دست می‌آورد. شهرت‌طلبی گیاهی است که در دل‌های بیمار رشد می‌کند، مانند گیاهان هرزه‌ای که در زمین بایر می‌رویند. کارگزار در نظام اسلامی باید به شغلش مثل وسیله‌ای بنگرد که او را به حیات انسانی می‌رساند و رضای خدا را در آن دنبال کند و دین و زندگی و عقل را قربانی مقام نکند، زیرا افرادی که در دنیا خواستار شهرت هستند از آخرت بهره‌ای ندارند؛ به همین دلیل است که اسلام به شدت ریاست‌طلبی را نهی کرده و تشنگان آن را ملامت کرده است. کارگزار اسلامی باید در پایان هر روز نفس خود را محاسبه کند که آیا برای ریاست‌طلبی و شهرت خود تلاش می‌کند یا رضای خداوند را در کارهای خود در نظر داشته است. افزون بر محاسبه نفس، مراقبه نفس هم لازم است؛ یعنی اینکه همیشه مراقب ظاهر و باطن خود باشد که معصیتی از وی صادر نشود و واجبی را ترک نکند. روزی نزد حضرت امام موسی بن جعفر علیه‌السلام نام شخصی آورده شد که علاقه زیادی به ریاست داشت. حضرت فرمود: «زیان 2 گرگ خطرناکی که به جان گله‌ای بی‌چوپان افتاده‌اند، از ضرر و زیان ریاست‌طلبی برای دین مسلمانان بیشتر نیست».
 7- دوراندیشی
از صفات برجسته‌ای است که زمامدار مسلمانان نباید از آن غفلت کند. کارگزاران تنها نباید به پیامدهای کارهای خود در همین دنیا نظر داشته باشند، بلکه باید آخرت را نیز فراموش نکنند و کارشان را با توجه به پاسخگویی در عرصه قیامت انجام دهند. حضرت علی علیه‌السلام فرمودند: «دوراندیش، کسی است که چیزهای فریبنده دنیا او را از عمل برای آخرت بازندارد».
 8- کاردانی
زمامداران دانشمند و دوراندیش، وقتی می‌توانند خوب انجام وظیفه کنند و پاسخ قشرهای مختلف مردم را بدهند و به اصلاح امور آنان بپردازند که کاردان نیز باشند. شخص کاردان، شخص کارآزموده و زیرک است. حضرت علی علیه‌السلام می‌فرمایند: «پیروزی، در محکم‌کاری و دوراندیشی است و محکم‌کاری و دوراندیشی، در تجربه و کارآزمودگی است». فرمانروا همیشه باید از خبرگزاران دانا و دیندار و دلسوز، احوال مردم را پرس‌وجو کند و لحظه‌ای از حال آنان بی‌خبر نباشد و سخن مظلومان را بشنود و بداند که ستمدیدگان جامعه به دادخواهی حاکم دل بسته‌اند و از او (که مانند طبیبی دانا و دلسوز است) درمان دردهای خود را می‌خواهند. حاکم اسلامی باید مانند نگهبانی هوشیار و بیدار، به ناله‌های ستمدیدگان گوش فرا دهد.
نباید به نزدیک داناپسند/ شبان خفته و گرگ در گوسفند
حرام است بر پادشه خواب خوش/ که باشد ضعیف از قوی بارکش
حضرت علی علیه‌السلام در ایام خلافت، روزها به کار خَلق می‌پرداختند و شب‌ها به عبادت. یاران وفادار آن حضرت گفتند: چرا این همه خودت را به سختی می‌اندازی؟ فرمود: «اگر من روزها در آسایش به سر برم، کار رعیت ناتمام می‌ماند و اگر شب بخوابم، کار من خلل می‌یابد». کارگزاران جامعه اسلامی باید به آداب اخلاقی مؤدب باشند و به صفات انسانی از جمله بزرگواری و عطوفت، کرامت انسانی، تواضع، راستی، امانتداری و... آراسته شوند و از صفات زشت مانند حسد، کبر، بخل، حرص، نفاق و... دوری کنند تا در انسانیت و از بین بردن مفاسد و یاری رساندن به مردم الگوی دیگران باشند. وظیفه اصلی کارگزار در نظام اسلامی، رعایت حال توده محروم و گروه ضعیف است. در عین حال که هر مسؤولی موظف است سمت و مقام خود را امانت الهی بداند و خیانت یا سهل‌انگاری در دریافت دستورات را روا ندارد و همگان را از عدل و احسان خویش برخوردار کند؛ فرمانروا باید پیوسته از سرگذشت گذشتگان عبرت بگیرد و ببیند که از آن قدرتمندان چه چیزی بر جای مانده است؟ و اکنون که قدرت به دست او است، فرصت را غنیمت شمارد.
دائم گل این بستان شاداب نمی‌ماند/ دریاب ضعیفان را در وقت توانایی
بزرگ رهبر جهان اسلام، حضرت علی بن ابیطالب علیه‌السلام در عهدنامه مالک اشتر سخنی دارد که ضمن آن مالک را موظف می‌کند که برای محتاجان جلسه خاصی و فرصت ویژه‌ای قرار بدهد و در حضور همه آنان بدون تشریف نظامی و ارتشی، در کمال سادگی و خوشرویی و دور از تکلف و منزه از تصنع بنشیند و به سخن سخنگوی نیازمندان بخوبی گوش فرا دهد و بر آن اساس، اقدام لازم را به عمل آورد. در پایان هفته دولت را به تمام کارگزاران و خدمتگزاران مردم تبریک می‌گوییم و همچنین یاد و خاطره شهیدان رجایی و باهنر را گرامی می‌داریم. به امید سرافرازی بیش از پیش ایران و ایرانی.
* کارشناس جامعه‌شناسی