رحمت مهدوی * :اقلیم کردستان و در رأس آن مسعود بارزانی با حمایت علنی و همه‌جانبه رژیم جعلی اسرائیل به دنبال تجزیه کشور عراق به عنوان دومین کشور پرجمعیت شیعی خاورمیانه هستند. نزدیکی علنی اقلیم با اسرائیل در رفتارهای حامیان این حرکت بسیار مشهود بوده و به وضوح در رفتارهای خود آن را نشان می‌دهند و همواره در مراسم‌های مختلف اقلیم، پرچم‌شان را دوشادوش پرچم رژیم صهیونیستی به اهتزاز درمی‌آورند.
در حالی که رویکرد اصلی نظام و مقام معظم رهبری به این امر کاملا مشخص بوده و بسیار بارز است که شکل‌گیری کشوری جدید در همسایگی کشورمان در آینده نزدیک منطقه را آبستن حوادث متعددی خواهد کرد، اخیرا ملاحظه می‌کنیم برخی نمایندگان همزبان این اقلیم در مجلس به صراحت از حق تعیین سرنوشت ملت‌ها در این منطقه سخن بر زبان می‌آورند و بدون توجه به منافع ملی تلاش در رساندن صدای دوئیت از داخل کشور به خارج دارند.  جدا از این حرکت ناپسند در مجلس، اخیرا در فضای رسانه‌ای شاهد بازتاب مکرر نوشتاری از احمد نقیب‌زاده، استاد گروه علوم سیاسی و روابط بین‌الملل دانشگاه تهران هستیم که وی برخلاف ارگان‌های رسمی کشور که تشکیل کردستان را شکل‌گیری اسرائیل دوم در منطقه نامیده‌اند، به استقبال جدایی اقلیم از عراق رفته و از آن به عنوان ایران دوم یاد کرده است. در بخشی از این یادداشت تحت عنوان «استقلال اقلیم کردستان؛ یعنی تولد ایران دوم» ذکر شده است: «دولت کردستان به مرکزیت اربیل هیچگاه علیه ایران شمشیر نخواهد کشید و دوستی‌اش با دشمنان ما از جمله اسرائیل را به ضرر ایران توسعه نخواهد داد. همه ویژگی‌ها و خصوصیات فرهنگی، اجتماعی و سیاسی که در این منطقه وجود دارد باعث می‌شود تا من از تولد محتمل «ایران دوم» از آن یاد کنم؛ ایران دومی که ان‌شاءالله بدین سان شکل خواهد گرفت هیچگاه خاک خود را در اختیار معاندان ایران قرار نخواهد داد».  در ابتدای این یادداشت نیز اشاره شده است «کردها و دیگر ایرانیان دارای پیوندهای عمیق و ناگسستنی تاریخی و فرهنگی هستند؛ از 3 خانواده‌ای که امپراتوری ایران را تشکیل می‌دادند یعنی مادها، پارس‌ها و پارت‌ها، گام اول را مادها یا کردها برداشتند».
جدا از صحت این یادداشت در منتسب بودن به استاد روابط بین‌الملل دانشگاه تهران، به نظر می‌رسد بازتاب‌دهندگان آن در چارچوب عقاید باستان‌گرایی چشم بر روی بسیاری از حقایق بسته و در تحلیل مسائل، واقعیت‌های موجود را نادیده گرفته‌اند. در حالی که در این نوشتار نویسنده سخن از این رانده است که به باور من دولت کردستان به مرکزیت اربیل هیچ‌گاه علیه ایران شمشیر نخواهد کشید، در روزهای اخیر به شکل گسترده‌تری شاهد ترسیم «نقشه خیالی کردستان بزرگ» در آینده هستیم که بسیاری از مناطق ترکیه، سوریه و غرب ایران به خاک این کشور محقق نیافته، اضافه شده است.
 همچنین در شبکه «رود» متعلق به بارزانی در برنامه هواشناسی آن به 7 استان ترکیه، شمال سوریه و استان‌های غربی ایران نیز در چارچوب کشور کردستان اشاره می‌شود. بسیار قابل توجه می‌نماید که چطور ممکن است این استاد محترم برای نگارش خود اندکی تامل درباره تحولات اخیر اقلیم نداشته و شاهد وقایع تلخ در منابع اینترنتی نشده است. 3 سال پیش بود که سایت شبکه تلویزیونی «روداو»، متعلق به نیچروان بارزانی، نخست‌وزیر دولت اقلیم کردستان عراق تصاویری از اسکناس‌های کردی را به نمایش گذاشت که در آن بخش اعظمی از آذربایجان غربی و بخش‌هایی از ترکیه و سوریه در نقشه کردستان بزرگ دیده می‌شوند. در تازه‌ترین اقدام نیز در جریان مراسم تبلیغات رفراندوم کردستان عراق در ترانه‌ای که روی سن، خواننده کرد اجرا می‌کند، به صراحت بخش‌هایی از ایران اسلامی همچون ارومیه، مهاباد، سنندج، نقده و حتی قزوین را جزو خاک کردستان می‌نامد. این در حالی است که در فضای مجازی به شکل وسیعی کلیپی در حال پخش است که در آن برخی از مردم کردزبان کشور پرچم اقلیم را در دست دارند و خواهان الحاق به اقلیم هستند. اینکه 2 سال پیاپی در نمایشگاه کتاب ارومیه نام استان آذربایجان غربی از سوی برخی انتشارات تحریف می‌شود و نام استان ارومیه درج می‌شود، آیا نشان‌دهنده برخی حرکات مرموز و ناپسند در داخل کشور نیست؟ آیا می‌توان پذیرفت اینکه این روزها به صورت متعدد در فضای مجازی شاهد تصاویر مجسمه‌هایی به شکل دعوت از کوله‌برها به سوی اقلیم کردستان هستیم بدون برنامه‌ریزی و اتفاقی است و بیشتر بر هیجانات و احساسات استوار است؟
با ذکر واقعیت‌های موجود حال پرسش اصلی این است: آیا افرادی که قائل به حق تعیین سرنوشت ملت‌ها در عراق هستند، فردای شکل‌گیری این رژیم جعلی، فریاد حق تعیین سرنوشت را در داخل پیگیری خواهند کرد؟ آیا آنها چنین حقی را برای مردم کرکوک و اقلیت‌های دیگر نیز قائل هستند؟ آیا قرار بر تجزیه و نابودی کامل دومین کشور شیعی منطقه است؟ آیا «ایران دوم» قرار است در آینده برای توسعه بیشتر چشم به خاک «ایران اول» بدوزد که هنوز یاد و خاطره هزاران شهید در دفاع مقدس آتشی بر روح و روان این مرز و بوم می‌گذارد و مادران بسیاری هنوز چشم به راه برگشتن عزیزان خود هستند؟ آیا تنها چند روزی پس از هفته دفاع‌مقدس که باید بیش از هر زمان دیگر مباحث مربوط به تمامیت ارضی کشور مورد توجه مسؤولان، صاحبنظران و... قرار گیرد بیان چنین تحلیل‌هایی شایسته و عقلانی است؟ آیا قرار است بعد از وعده سردارسلیمانی مبنی بر سرکوب کامل داعش در 3 ماه آینده، امپریالیسم جهانی و در راس آن رژیم جعلی صهیونیستی از طریق بارزانی در کردستان عراق فتنه جدیدی را رقم زنند؟ اینکه مسؤولان مختلف کشور قاطعانه مطرح کردند در صورت بروز تجزیه عراق، حتی بر مرزها دیوار می‌کشند، یک اظهارنظر کاملا کارشناسی شده و با رصد همین اتفاق‌ها و گزارش‌های اتاق‌های فکر است. اصل فتنه در بحث تجزیه عراق در اتاق‌های فکر مقابل ایران، یعنی صهیونیست‌ها طراحی شده است. مشخص و پذیرفته شده است که مسائل داخلی عراق به کشورهای دیگر همچون ایران ارتباطی ندارد اما باید گفت توطئه طراحان ایجاد کردستان با تجزیه عراق خیلی فراتر از این حرف‌ها بوده و در پشت این توطئه در  فکر این هستند که یک کشور جدید با تجزیه 4 کشور عراق، ترکیه، سوریه و ایران ایجاد کنند و با تحریک مباحث قومی و مذهبی کشوری وسیع و نیرومند تشکیل دهند و رسما قلب منطقه خاورمیانه را مورد هدف قرار دهند. امید است در صحنه بین‌الملل در حل این مساله حیاتی همه کشورهای اسلامی دست به دست یکدیگر دهند و این جنین رشد نیافته را سقط کنند و در داخل کشور نیز شاهد اظهارنظرهای کارشناسی نشده نباشیم و در فضای غبارآلود منطقه در راستای اهداف امپریالیسم جهانی مباحثی مطرح نشود که نشان از دوگانگی تصمیم‌گیرندگان داخلی باشد و بخواهد ناخواسته مقدمات نظری این اتفاق نامیمون را فراهم آورد.
 *فعال سیاسی
 

نوشین نامداری: نام حسین لشکری با حماسه در هم آمیخته است. خلبانی که با هجوم عراق به مرزهای ایران به مواضع بعثی‌های متجاوز حمله کرد و در یکی از ماموریت‌ها هواپیمایش دچار سانحه شد و در خاک عراق به اسارت درآمد. تا سال‌ها هویت و نام وی افشا نشد. صلیب سرخ  از زنده بودن او اطلاع نیافت از همین ‌رو در ایران نیز هیچکس از سرنوشت او اطلاعی نداشت. وی در مدت 6410 روز اسارت زیر شکنجه و تهدیدها نه‌تنها لب به افشای اسرار نظامی باز نکرد که تا پای جان در مقابل تطمیع مقامات عراقی ایستاد و هیچ‌گاه علیه دولتمردان کشورش مصاحبه نکرد.  
او اگرچه از نخستین اسرای جنگی ایرانی بود اما سال‌ها پس از بازگشت نخستین  آزادگان به کشور همچنان در بند بعثیون ماند. وی 18 سال در اسارت بود که دست‌کم نیمی از این مدت را به صورت انفرادی و دور از دیگر اسرا بوده است.
وی پس از بازگشت به کشور کوشید لختی از خاطرات اسارت خود را بنگارد. حاصل تلاش او تحت عنوان «6410»  صورت کتاب یافت و چند بار تجدید چاپ شد. این روزها این کتاب براحتی در دسترس است و با رضایت خانواده و ناشر امکان دانلود رایگان آن فراهم شده است.
در سال‌های اخیر خاطراتی از آزادگان منتشر شده که هر کدام رنگ و بوی خاصی دارد و در جایگاه خود ارزشمند است اما جنس خاطرات لشکری با دیگر آزادگان تفاوت‌های چشمگیری دارد. طول اسارت او با هیچ‌یک از آزادگان قابل مقایسه نیست. از طرف دیگر خاطرات مشترک بین آزادگان فراوان است اما از آنجا که لشکری مدت زیادی از دوران اسارتش را به صورت انفرادی تحمل کرده نکات منحصر به فردی در خاطراتش دیده می‌شود که در هیچ جای دیگر نمی‌توان مشابه آنها را یافت. در ادامه به بیان 2 مورد بسنده می‌کنیم.
«سربازی بود به نام ستار، خیلی علاقه‌مند بود با من صحبت و شوخی کند. سعی کردم به نحوی اعتماد او را به خود جلب کنم. ستار تازه ازدواج کرده بود و بچه‌ای در راه داشت. پدرش را در بچگی از دست داده بود و گاهی به شوخی به من می‌گفت اینجا بمان و با مادر من ازدواج کن. اسیران با چوب و تخته ماکت‌های زیبایی از هواپیما درست می‌کردند. ستار با دیدن آنها علاقه عجیبی نشان می‌داد و از من خواست یک ماکت هواپیما برایش بسازم. بهترین فرصت بود چون می‌توانستم در قبال ساخت ماکت از او چیزی بخواهم. ساخت ماکت هواپیمای بوئینگ 747 را شروع کردیم و از ستار برای ساخت آن چسب، کاغذ و خودکار گرفتیم. او می‌گفت هر چه می‌خواهی بگو تا برایت بیاورم. من با سکوت فقط تماشایش می‌کردم.
یکی از روزها ستار در کنارم ایستاده بود و از خانواده‌اش برایم صحبت می‌کرد، از او خواستم خبر جدیدی از جنگ برایم بگوید. نگاهی به من کرد و گفت می‌خواهی رادیو برایت بیاورم. او متوجه بود من چه می‌خواهم. برای اینکه او را تشویق به این عمل کنم با لبخند خفیفی رضایت خود را اعلام کردم.... به نظر می‌آمد ستار می‌خواهد یک رادیو بدهد ولی منتظر فرصت است. چنانچه مسؤولان عراقی موضوع را می‌فهمیدند حتما ستار را به جرم جاسوسی و همکاری با دشمن تیرباران می‌کردند. سرانجام روز موعود فرارسید؛ آن روز ستار به تنهایی در محوطه هواخوری عهده‌دار نگهبانی بود. من و چند نفر دیگر در محوطه بودیم و بقیه بچه‌ها در آسایشگاه. در یک فرصت مناسب ستار خودش را به من نزدیک کرد... به من گفت حالت چطور است، من می‌روم. ان‌شاءالله مبارک شما باشد!»
این روایت نیز خواندنی است و راوی ناگفته‌هایی است از احوال عراقی‌هایی که به اجبار پای‌شان به جنگ کشیده شده بود: «روزی یک ستوان‌یار یکم به نام حسن انصاری که حدود 45 سال داشت و 28 سال خدمت کرده بود به جای ارشد نگهبان‌ها آمد. از افتخارات او این بود که مدت 5 سال از عمرش را در جبهه‌های جنگ گذرانده بود. می‌گفت من در جبهه قصد کشتن سربازان ایرانی را نداشتم و از خدا می‌خواستم من هم کشته نشوم. به من می‌گفت در این مدت شاید یک‌میلیون فشنگ و 100 هزار آرپی‌جی زدم ولی هیچ وقت ایرانی‌ها را هدف نمی‌گرفتم تا بدین وسیله خودم هم کشته نشوم، چون با خدا عهد کرده بودم، خدا هم دعای مرا مستجاب کرد. تعریف می‌کرد چندین بار خمپاره و گلوله آرپی‌جی در کنارش به زمین خورده است و دوستانش در سنگر کشته شده‌اند ولی به او آسیبی نرسیده است...».
 نکته قابل توجه این است که لشکری در خلال بیان خاطرات گاه و بیگاه به تحلیل وضع بعثی‌ها و اوضاع و احوال منطقه می‌پردازد تا فضای روشن‌تری از آن سال‌ها به دست ‌دهد. مطالب غالباً مفصل‌ نیستند اما درک روشنی از وضعیت کلی اسرا در اختیار مخاطبان قرار می‌دهد.
در پایان، بخشی از این کتاب را که مربوط به نمایش اعدام ساختگی شهید لشکری است مرور کرده و از شما دعوت می‌کنیم با مطالعه «6410» بیش از پیش با زندگی و مصائب این شهید سرافراز آشنا شوید.
«ناگهان در سلول باز شد، نگهبان داخل آمد و گفت: بیا بیرون! مسؤول با تو کار دارد. دست و چشم مرا بستند و 2 نگهبان در حالی که زیر بازویم را گرفته بودند مرا پایین برده سوار ماشین کردند. از چند خیابان و چهارراه و چاله و دست‌اندازهایی که در مسیر بود گذشتیم. خودرو متوقف شد. از سکوتی که بر اطراف حاکم بود و عدم تردد ماشین‌ها و تاریکی مطلق می‌شد فهمید در خارج از شهر هستیم. نگهبان‌ها خواستند مرا از ماشین بیرون بیاورند ولی با صدای بلند، شخصی آنها را از این کار باز می‌داشت. نگهبان‌ها خود از ماشین پیاده شدند و مرا درون خودرو تنها گذاشتند. هر چه به ذهنم فشار آوردم نتوانستم حدس بزنم مرا برای چه به بیابان آورده‌اند. ناگهان در کنارم صدای تیراندازی شنیدم. حدود 10 تیر شلیک شد و پس از آن هم چند تک تیراندازی کردند. سپس شخصی لباسم را کشید و مرا از ماشین پیاده کردند. زمین ناهموار بود و هنگام راه رفتن به سنگلاخ برخورد می‌کرد. به جایی رسیدیم که زمین پوشیده از شن و ماسه بود و صدای خش‌خش آن را زیر پایم می‌شنیدم. حس غریبی داشتم و به نظرم ‌رسید باید این مکان میدان تیر یا میدان اعدام باشد. به‌رغم ذهنیتی که داشتم مبنی بر اینکه دشمن هر کاری با من بکند مرا نخواهد کشت در آن لحظه برایم مسجل شده بود آنها می‌خواهند مرا تیرباران کنند. به یاد صحبت‌های بازجو افتادم که می‌گفت: ایران گفته تو کشته شده‌ای و ما تو را می‌کشیم، آنها هیچ مدرکی برای زنده ماندن تو ندارند.
در دلم مرتب ذکر خدا را می‌گفتم و به یاد ملت و مردم خوبم افتادم. همسر، فرزند و پدر و مادرم را به یاد آوردم. آیا می‌شد بار دیگر آنها را ببینم؟ عرق سرد تمام بدنم را فرا گرفته بود و لب‌هایم خشک شده بود. خدایا زمان چه سخت می‌گذرد! ... یکی آمد جلو، دست مرا گرفت و به درختی تکیه داد. لحظاتی به همان شکل مرا نگه داشتند. دیگر برایم یقین شده بود حکم اعدام من نوشته شده و اینها منتظر فرمان آتش یا رسیدن مامور اجرای حکم هستند. تا کسی پای چوبه دار نرفته باشد نمی‌تواند لحظاتی را که بر من گذشته درک کند... دوباره یک رگبار شدید و طولانی شلیک شد... صدای خش‌خش پاهای شخصی روی شن‌ها شنیده شد. او به طرف من می‌آمد. پیش خود گفتم دارد می‌آید مرا به درخت ببندد. ولی این کار را نکرد. چند دقیقه‌ای سکوت همه جا را فرا گرفته بود. سرم بشدت درد می‌کرد. ناگهان سکوت بیابان با خنده دسته‌جمعی نگهبانان شکسته شد. نگهبانان با یکدیگر گفت‌وگو می‌کردند... یکی از آنها به من نزدیک شد و با خنده به زبان انگلیسی شکسته و بسته‌ای گفت: مستر چطوری؟... دست مرا گرفت و کشید. گیج مانده بودم که چه بلایی می‌خواهد سرم بیاید که متوجه شدم نزدیک ماشینم. مرا به داخل راهنمایی کردند و پس از گذشت تقریبا 50 دقیقه به درون سلول خودم هدایتم کردند. وقتی به سلول رسیدم و چشم و دستم را باز کردند احساس شتری را داشتم که از کشتارگاه فرار کرده باشد».

سید وحید سمنانی: کهنسالان و جوانان دوران جنگ هر کدام تصویری از آن روزها در خاطر دارند. از ایشان که بگذریم این واژه برای دهه شصتی‌ها، مفهومی است شگفت‌انگیز. شاید خاطرات شفافی از روزهای جنگ نداشته باشند اما تاثیر آن را از بن جان حس کرده‌اند. اخبار جنگ، اتوبوس‌های خاکی رزمنده‌ها، نوای آهنگران، شایعه‌ها و افسانه‌سازی‌ها، خاطره تشییع پیکر شهدا و... همه خاطرات خاکستری‌ای هستند که‌ ذهن‌شان را هاشور می‌زند اما درک جوان‌ترها از جنگ محدود می‌شود به شنیده‌ها؛ شفاهیاتی که اغلب از دورماندگان از صحنه‌های نبرد می‌شنوند؛ کسانی که اگرچه دوران جنگ را لمس کرده‌اند اما کمتر با مفهوم خط مقدم، خمپاره و مین عجین بوده‌اند. از همین رو بعید نیست بیان سختی‌ها و مشکلات در کلام ایشان اغلب به محدودیت‌های پشت جبهه از جمله مسائل اقتصادی و کمبود کالاها محدود ‌شود. با توجه به در نظر گرفتن وضعیت اجتماعی روز و تغییر و تحول آن در سال‌های اخیر نمی‌توان امید داشت این سخنان دستاویزی مطمئن باشد برای حفظ روایتی شفاف از آن روزها. خاطرات مردان جنگ آموختنی است و این مهم تنها در سایه بازخوانی‌ آنها اتفاق می‌افتد. در مثلث جنگ، رزمنده و خانواده، خانواده ضلعی است فراموش‌ و خاموش‌مانده. کمتر به چشم‌انتظاری مادران و همسران پرداخته‌ایم و یادمان رفته زنان چگونه دست بدرقه بوده‌اند برای همسرانی که هیچ‌گاه برنگشته‌اند. زنانی که دلهره و اضطراب‌شان را در لبخندشان می‌کشتند و اشک‌شان را در حریم چادر گم می‌کردند تا پایی که جبهه را مشق می‌کند فکر عقب‌گرد نکند و دلی که به دفاع از ناموس برخاسته است از بیم تاریکی‌ خانه‌های بی‌فانوس خویش نلرزد.«روزهای بی‌آینه» تلاشی است برای ثبت همین نگرانی‌ها و دلواپسی‌ها. محور روایت اگرچه بر مدار شخصیت «سیدالاسرای ایران» تاب می‌خورد اما راوی دلتنگی‌های زنی است که در آغاز زندگی مشترک، عفریت جنگ، همسر خلبانش را به اسارت گرفت. مرور این کتاب از آنجا دلچسب است که سال‌های سال بی‌خبری و چشم‌انتظاری را به تماشا می‌گذارد. استواری بر عهدی که بسته‌ای تا چه میزان باید مقدس باشد که جوانی‌ات را به پای حدسیات و شاید‌ها و احتمال‌ها بریزی و سال‌ها امیدوار بمانی که شاید خبر تازه‌ای از راه برسد.
«روزهای بی‌آینه» سیر زندگی زنی را نشان می‌دهد که 31 سال در عقد خلبانی بوده که تنها 13 سالش زیر یک سقف برگزار شده است. 13 سالی‌که تنها 2 سالش قبل از به اسارت رفتن لشکری است. تصویر معکوس اعداد در آینه‌ سال‌ها 31 را با 13 به بازی می‌گیرد اما آنچه در این مسیر  برجسته می‌‌شود همت و عاشقانگی‌های روح زنی‌ است که با وجود تمام کمبودها و ناملایمات چشم به فردا دارد و به قیمت عمر و جوانی پای تمام داشته‌ها و نداشته‌های زندگی‌اش می‌ایستد. این حقیقتی انکارناپذیر است که ‌ایثار و شکیبایی همسر شهید لشکری بال‌هایی هستند که نام لشکری در سایه آنهاست که اوج می‌گیرد و به چشم می‌آید. شکی نیست که اگر استقامت منیژه لشکری در مواجهه با حوادث از بین می‌رفت یا در پیچ و خم بلاتکلیفی‌ها و به خواهش این و آن به تجدید فراش می‌اندیشید، نام شهید لشکری این آوازه را نمی‌یافت و رخصت ابراز نمی‌‌گرفت.  صداقت، بزرگ‌ترین مشخصه این کتاب است. خواننده با مرور آن احساس افسانه‌سازی و «رستم‌پروری» نمی‌کند. تصویر ارائه‌شده از شهید لشکری، با کلیشه‌های موجود همخوانی چندانی ندارد از همین ‌رو هرگاه صحبت از دیانت وی می‌شود خواننده می‌پذیرد و آن را عنصری جدایی‌ناپذیر از شخصیت کسی می‌داند که 18 سال تنها انیس و مونسش قرآن بوده است.  بیان تمام داشته‌های ذهنی راوی، مبین تلاش او در به تصویر کشیدن هر چه دقیق‌تر از اتفاقاتی است که شاید به شناخت بیشتر زوایای پنهان زندگی شهید کمک کند. این دقت‌ها گاه با اشاره به رنگ لباس‌ها، نام فروشگاه‌ها، خیابان‌ها و... خود را نشان می‌دهد و گاه با حذف نام کسانی که گذشت زمان تنها تصویری از خاطرات‌شان بر جا گذاشته است. بیان جزئیات خسته‌کننده نیست و حتی بیان آنها در شیرینی روایت موثر است؛ با این همه تردیدی نیست که نویسنده باید از ذکر برخی جزئیات می‌گذشت یا اگر اصرار به ذکرشان داشت ابهامی کنایه‌آمیز را چاشنی قلمش می‌کرد و این اتفاقی است که گاه متن را دچار غفلت‌زدگی و کژتابی می‌کند. نویسنده مقید به روایت راوی بوده و گویا در آن دست نبرده است؛ همین مساله موجب شده در سراسر متن کمتر شاهد اتفاق‌های ادبی‌ باشیم. نقل نعل به نعل روایت اگرچه قابل احترام است اما بهتر ‌بود نویسنده نیم نگاهی به قواعد برجسته‌سازی متن می‌انداخت تا طیف وسیع‌تری از مخاطبان را میزبان قلم خویش کند و این مشکلی است که در اغلب خاطره‌نوشته‌های جنگ دیده می‌شود. با این همه نثر کتاب در اغلب سطور روان و شفاف است و ماحصل تلاش نویسنده کتابی است خوش‌خوان و جذاب.
فضای کتاب بسیار زنانه است و فضای عاطفی در تمام کتاب بر روایت آن سایه انداخته است. خاطرات شهید لشکری در زمان حیاتش تحت عنوان «6410» منتشر شد و امروز از طریق فضای وب براحتی قابل دسترسی است. در قسمتی از آن کتاب می‌خوانیم که وقتی عکاس برای نخستین بار پس از سال‌ها به اردوگاه رفت تا چند عکس برای خانواده لشکری دست و پا کنند و بفرستند، او به عکاس کمک کرد که عکس‌هایش طوری جلوه کنند که او را در عین سلامت و شادابی نشان بدهند! در نامه‌های معدودی‌ هم که بین او و خانواده‌اش رد و بدل شده است مکرر به وضعیت مناسب خود در اسارت اشاره کرده است! نیازی به تحقیق دوباره از چگونگی احوال اسرای ایرانی نیست و تلاش شهید لشکری برای سفید نشان دادن وضعیت خویش را جز کوششی برای آرامش دادن به خانواده نباید جور دیگری تفسیر کرد. با مرور خاطرات شهید لشکری درمی‌یابیم وی این روحیه را حتی هنگام تدوین خاطرات خود نیز حفظ کرده است. از همین رو تنها با خواندن کتاب روزهای بی‌آینه است که به ناگفته‌های زندگی لشکری چه در اسارت و چه در روزهای پس از بازگشت پی می‌بریم.  تلاش نویسنده برای اقناع منیژه لشکری در بازگویی خاطرات روزهای تلخی که داشته ستودنی‌ است اما آنچه به کار او اهمیت بیشتری می‌دهد، این است که گاهی تنها با مرور «روزهای ‌بی‌آینه» تکه‌های گم‌شده یا کمرنگ شده از روزهای اسارت لشکری بازیابی می‌شود و خواننده بعد از خواندن این دو کتاب به این نتیجه خواهد رسید که «6410» تنها با حاشیه‌نویسی مفصل «روزهای بی‌آینه» است که به روایتی روشن و کامل می‌رسد. آنچه نگارنده را به قلمی کردن این سطور تحریض کرد، توجه دادن به اهمیت خاطرات جنگ است. شکی نیست تلاش برای ثبت خاطرات آن روزها و سربازان ایران‌زمین، ارزش‌گذاری برای مفهوم جنگ و تقدس‌بخشی به این بلای ناگریز نبوده و نیست- چونان که در جنگ 8 ‌ساله ما پیشدستی ‌نکرده‌ایم- بلکه احترام به کسانی است که خاک و ناموس‌شان را هیچ‌گاه از اعتقادات‌شان جدا ندانسته‌اند. با این توصیف بر ذمه فعالان فرهنگی است که بیش از پیش در احیای این میراث و مکتوب‌سازی آنها اهتمام بورزند؛ پیش از آنکه دیرتر شود.  یکی از پربیننده‌ترین سریال‌های ساخته شده در سال‌های اخیر «شوق پرواز» بود. جای بسی تعجب است که چرا آن تجربه موفق با فیلمنامه‌های دیگری پیرامون چهره‌های شاخص جنگ ادامه نیافت. جای دریغ است که تاکنون حتی یک فیلم یا سریال ماندگار پیرامون حماسه اسرای ایرانی ساخته نشده است. به اعتقاد نگارنده، زندگی این خلبان آزاده قابلیت تبدیل شدن به یک پروژه سینمایی را دارد و از آنجا که چهره این شهید، نماد استقامت اسرای ایرانی است می‌توان با بهره‌مندی از خاطرات خودنوشته ایشان و مشاوره دیگران، با کمک امکانات سینمایی رنگی تازه به هویت اسرای ایرانی زد. باشد که به دستاویز هنر زوایای حماسی زندگی ایشان جانی دوباره بگیرد؛ هرچند قهرمانان هرگز نمی‌میرند.