در مباحث ژئوپلیتیک همیشه ظهور بازیگران استراتژیک حائز اهمیت بوده است؛ بازیگرانی که ضمن داشتن پتانسیل‌های فراملی، توانایی تغییر مناسبات را در حوزه فراملی خود دارند. نگاهی‌به منطقه غرب آسیا نشان‌دهنده تغییر مناسبات ژئوپلیتیک با‌ ظهور‌ بازیگران‌ جدید و غیرملی در این منطقه است. در همین‌ 5 سال اخیر غرب آسیا در حوزه ژئوپلیتیک تشیع و فراتر از آن ژئوپلیتیک جهان اسلام دچار تغییرات فراوانی شده است. برای مثال بازیگری انصارلله در منطقه غرب آسیا و حشدالشعبی به عنوان یک نیروی استراتژیک نظامی تغییراتی را در این سطح از بازیگری در منطقه ایجاد کرده است اما منطقه غرب آسیا اخیرا با نوع جدیدی از تغییرات ژئوکالچر مواجه شده‌ است که به طور خاص از راهپیمایی اربعین می‌توان به عنوان یک نمونه یاد کرد. تغییرات در این سطح با تغییرات در جغرافیای نیروهای نظامی متفاوت است. در ‌ادامه به چند تفاوت این دو‌ حوزه اشاره خواهد شد.
 راهپیمایی اربعین و نسل جدید بازیگری تشیع
شیعه در حوزه ژئوپلیتیک دچار ‌تغییرات وسیعی شده است. اگر تا پیش از این جغرافیای فعالیت شیعه به مساجد و پایگاه‌های محلی بازمی‌گشت، اینک این جغرافیای سیاسی در حال گسترش ‌به سمت حوزه‌های جدید است. یکی از مهم‌ترین حوزه‌های این جغرافیا، ژئوکالچر شیعه است. ژئوپلیتیک در حال پوشیدن ردای‌فرهنگی و گرایش به سمت حوزه عمومی شیعیان است. راهپیمایی اربعین یکی از نمودهای بارز تحرک شیعه از جغرافیای سخت سرزمینی به جغرافیای نرم باورهای شیعیان و پیوند این دو مهم است، این ترجمان قدرت ژئوکالچر شیعه است. این موضوع نشان می‌دهد ظرفیت بازیگری در جهان تشیع فراتر از مرزها به حوزه‌های فراسرزمینی نیز تسری می‌یابد و برای رسیدن به موضوعات گفتمان، فاصله زیادی وجود ندارد. شیعیان از بازیگران متفرق جدا شده با مرزهای «دولت/ ملت» در حال تبدیل شدن به یک واحد فرهنگی هستند. این موضوع به هیچ‌وجه به معنی از بین رفتن مرزهای سرزمینی نیست، به عبارت دیگر هیچ منافاتی بین داشتن مرزهای سرزمینی و داشتن یک موجودیت واحد فرهنگی وجود ندارد. موضوعی که در کلیت جهان اسلام به دلایل متعدد از جمله حضور برخی بازیگران منفعت‌محور اتفاق نیفتاد، این بار در ژئوپلیتیک شیعه در حال رخ دادن است.
 قابلیت‌های ژئوپلیتیک شیعه
در زیر به برخی از قابلیت‌های ژئوپلیتیک جدید منطقه با تمرکز بر ژئوکالچر تشیع اشاره خواهد شد:
- منطقه غرب آسیا اسیر وحشتناک‌ترین نوع جرائم سازمان یافته شده است، موضوعی که نه تنها قابلیت این را دارد که نظم منطقه‌ای را از بین ببرد، بلکه در نوع خود دولت/ ملت‌های منطقه‌ای را نیز دستخوش تغییراتی کرده است.
- علاوه بر نظم سخت منطقه‌ای که با مرزها جدا می‌شود و بازیگران را متفرق می‌کند، مرزها جلوه‌های فرهنگی نیز دارند. مثلا جلوه فرهنگی نظم اروپایی، دموکراسی لیبرال اروپاست.
- منطقه غرب آسیا نیز قابلیت فرهنگی دارد، اگر چه به سامان فرهنگی نرسیده است اما از این پتانسیل برخوردار است.
- از بین عوامل نظم‌دهنده، مذهب از بیشترین توانایی نظم‌سازی در محیط ژئوکالچر برخوردار است.
- تشیع از انسجام و مشروعیت بیشتری در میان سایر عناصر مذهبی منطقه برخوردار است.
- راهپیمایی اربعین باید در این کانتکس مورد تحلیل قرار گیرد؛ به عنوان نمود و نماد ژئوکالچر منطقه و تنها تجلی نظم جدید فرهنگی منطقه فراتر از مرزهای سخت فیزیکی.
توجه رهبر انقلاب به ظرفیت‌های راهپیمایی اربعین
رهبر انقلاب در بیانات مختلف‌شان درباره راهپیمایی اربعین، از ابراز علاقه قلبی خود برای حضور در میان مردم خبر داده‌اند. اما چرا رهبری علاقه دارند در این همایش شرکت کنند؟ رهبر انقلاب به واقع در حال صدور پیام ارادت، محبت و علاقه خود به راهپیمانان اربعین به عنوان بازوی فرهنگی جدید تشیع هستند. این پیام نشان‌دهنده نگاه تمدنی ایشان به مساله اربعین بوده و این موضوع، همچنین در اصرار ایشان بر موضوع فراسرزمینی نگاه کردن به پتانسیل‌های نهفته در جهان اسلام ریشه دارد. رهبر انقلاب بخوبی می‌دانند مردمی که در این همایش شرکت کرده‌اند، بدون توجه به تعلقات سیاسی وارد این میدان شده‌اند، به همین دلیل است که بار بیانات خود را عاطفی کرده‌اند. به عبارت دیگر به دلیل وجود مناسبات احساسی در راهپیمایی اربعین ابعاد جدیدی بر این موضوع مترتب شده است. از دیگر سو کسر قابل توجهی از جمعیت شرکت‌کننده در این همایش، مستضعفین و همان طبقه‌ای از مردم هستند که یکی از سرمایه‌های اصلی انقلاب اسلامی‌اند. جریان «تشیع انگلیسی» به این همایش عظیم طمع کرده و ضروری است برای جلوگیری از این خدعه تمایلات واقعی مردم مورد دقت قرار گیرد.
 همگرایی در منطقه
در این قسمت به بخش قابل توجه دیگری از اهمیت مساله اربعین در ژئوپلیتیک شیعه اشاره خواهد شد؛ مساله پتانسیل همگرایی و واگرایی در منطقه غرب آسیا و شمال آفریقا. این موضوع حتی فراتر از غرب آسیا و شمال آفریقا به حوزه‌های دیگر جغرافیایی نیز بسط داده شده است و توانسته نفوذ خود را در آنجا نیز پابرجا و زنده نگه دارد.
 پتانسیل همگرایی اربعین
بارزترین مصداق شکل‌گیری نظم در مناطق جغرافیایی وجود عنصر همگراست. عنصر نظم‌ساز در مناطق جغرافیایی، معمولا هژمون اقتصادی- سیاسی است اما با دقت در نظم ‌‌‌در حال ظهور در ژئوپلیتیک شیعه، مشاهده می‌شود عنصر نظم‌ده، فرهنگی و مذهبی است.  در طول تاریخ نظریه‌پردازی، مشهور بوده که مذهب به تداوم ژئوپلیتیک کمک و به دلیل ماهیت فرامرزی‌اش، ثبات یا بی‌ثباتی طولانی‌تری ایجاد می‌کند. اربعین و راهپیمایی این روز را باید در این بستر مورد بررسی قرار داد، پدیده‌ای با پتانسیل همگرایی مذهبی- اجتماعی که توان ایجاد نظم ژئوپلیتیک جدید منطقه‌ای را دارد. به همین دلیل است که جنگ‌های مذهبی طولانی‌ترند.
وجه ممیزه رهبری منطقه‌ای ایران
بسیاری از کارشناسان بر آنند که ایران از ابعاد گسترده‌ای از شاخص‌های رهبری منطقه‌ای برخوردار است. از جمله این ابعاد می‌توان به توانایی جریان‌سازی در کشورهای مقصد اشاره کرد. تفاوت بین ایران و عربستان نه تنها در عمق قدرت ملی ایران است که آن هم برخاسته از روحیه ملی است، بلکه در توانمندی ایران در موج‌سازی و جریان‌سازی نیز هست. یکی از شاخص‌های هژمونیک ایران در سطح منطقه‌ای، توانمندی برای ایجاد موج اجتماعی در منطقه است. جمهوری اسلامی به دلیل ماهیت خود، به واسطه فهم خواست عمومی و مطالبات حداکثری مردم منطقه توان فهم جریان‌های اجتماعی و متعاقبا جریان‌سازی اجتماعی را نیز دارد. یکی از مهم‌ترین نمودهای این موضوع را می‌توان در شکل‌گیری نهضت مخالفت با تروریسم در مردم منطقه دید. تا پیش از این تصور می‌شد مساله مبارزه با تروریسم مساله‌ای مختص دولت‌هاست اما با تغییر نگرشی که در مردم منطقه (با بازیگری ایران و مردم ایران) به وجود آمد، این برداشت از بین رفت و مردم خود را مکلف به مبارزه با تروریسم می‌دانند. حشدالشعبی عراق، حزب‌الله لبنان و انصار‌الله یمن نمودهای این برگرفتن از الگوی جریان‌ساز اجتماعی ایران در سطح منطقه‌ای‌اند. زمانی که حزب‌الله لبنان به وجود آمد تقریبا هیچ گروه اسلامی مبارزه با تروریسم دولتی وجود نداشت که بتواند در مقابل رژیم صهیونیستی عرض اندام کرده و آن را تهدید به نابودی کند. درباره توانمندی ایران برای ایجاد موج اجتماعی می‌توان به حادثه راهپیمایی اربعین حسینی و بسیج اجتماعی- فرهنگی شیعیان نیز اشاره کرد.
 گستره ژئوکالچر عاشورا و تفاوت در 2 حوزه‌ ژئوپلیتیک و ژئوکالچر
درباره تفاوت‌های بین 2 حوزه ژئوپلیتیک و ژئوکالچر باید به ابعاد نرم‌افزاری حوزه ژئوکالچر و ابعاد سخت‌افزاری حوزه ژئوپلیتیک اشاره کرد. یکی از تمایزها، تمایز در مرزهای ژئوپلیتیک و ژئوکالچر است؛ در حالی که مرزها در حوزه ژئوپلیتیک مرزهای سخت و نظامی است، مرزها در حوزه ژئوکالچر مرزهای عقیدتی است، به عبارتی در این حوزه مشخصا حصار و سرزمین قابل تفکیک نیست. دومین موضوع این است که ژئوپلیتیک حوزه‌ منازعات بر سر جغرافیای فیزیکی است ولی ژئوکالچر حوزه‌ منازعات بر سر جغرافیای فرهنگی. به عبارتی هیچ تمایزی بین آزادی‌خواهی شبیه به مهاتما گاندی و... با کسانی که اعتقادات شیعی دارند وجود ندارد. نقطه تمایز سوم این است که ژئوپلیتیک حوزه‌ امنیت سخت است اما ژئوکالچر حوزه‌ امنیت نرم.
1- ژئوپلیتیک حوزه‌ مرزهای جغرافیایی است اما ژئوکالچر حوزه‌ مرزهای عقیدتی
نگاهی به اخبار جهان تشیع درباره عزاداری امام حسین(ع) نشان‌دهنده وسعت نفوذ ژئوکالچر شیعه یا بهتر دیده شدن آن در گستره وسیع‌تری از حوزه بین‌المللی است. برخی از این عزاداری‌ها با بازتاب‌هایی توسط رسانه‌های غربی همراه بوده است. همانطور که در گزارش «یورونیوز» مشهود است، در اغلب کشورهایی که مراسم روز عاشورا برگزار و تکریم می‌شود، قاطبه جمعیت سنی‌نشین هستند. به عبارتی تسری فرهنگ عاشورایی یا تکریم شهادت امام سوم شیعیان محدود به جهان تشیع نشده است. یورونیوز یکی از رسانه‌هایی است که به عزاداری‌های محرم پرداخته است. در گزارش یورونیوز آمده است: از ارامنه ایران که به احترام هموطنان خود در محرم سیاه می‌پوشند تا زرتشتیان که امام سوم شیعیان را داماد ایرانیان می‌دانند (زیرا او همسر شهربانو، دختر یزدگرد بوده)، جوامع مسلمان و غیرمسلمان به غیر از ایران در اقصی نقاط جهان مراسم عاشورا را به شیوه خود برگزار می‌کنند.
2- ژئوپلیتیک حوزه‌ منازعات بر سر جغرافیای فیزیکی است ولی ژئوکالچر حوزه‌ منازعات بر سر جغرافیای فرهنگی
بر اساس  همین ویژگی حوزه ژئوکالچر است که هیچ تفاوتی بین مردم در دورترین نقطه غرب آسیا و شمال آفریقا یعنی در مصر با مردمی که در دورترین نقطه شرق آسیا و جنوب آسیا یعنی هند و بنگلادش زندگی می‌کنند وجود ندارد و حوزه‌های گفتمانی جهان تشیع توانسته خود را در گستره ژئوپلیتیک سخت تسری داده و به آن نفوذ کند. موضوع نفوذ فرهنگی آموزه‌ها و زیرگفتمان‌های جهان تشیع به حوزه جغرافیای سرزمینی ناهمگن، مساله بسیار مهمی است که می‌توان از آن برای تسری حوزه‌های دیگر گفتمانی بهره جست. علت‌یابی این موضوع می‌تواند در به وجود آمدن یک فهم صحیح برای تسری به حوزه‌های دیگر کارگر افتد. یکی از این علل تسری می‌تواند مظلومیت تلقی شود. بی‌تردید با شنیدن نام عاشورا و امام حسین در ذهن کسانی که تکریم‌کننده آموزه‌های عاشورا هستند، مظلومیت بارور می‌شود. سوای از آن دادخواهی است، دادخواهی نیز یکی دیگر از زیرگفتما‌ن‌های تداعی‌کننده قیام امام حسین است. از دیگر زیرشاخه‌های گفتمان امام حسین می‌توان به مفهوم آزادی اشاره کرد. موضوعی که توانسته بسیاری از انسان‌هایی را که در جست‌وجوی این مفهوم هستند به خود جذب کند.
3- ژئوپلیتیک حوزه ابزار و سخت‌افزار است و ژئوکالچر حوزه انسانیت و نرم‌افزار
 این موضوع را بخوبی می‌توان در قیام عاشورا و تاثیری که داشته است، مشاهده کرد. «امام حسین در فرهنگ بشریت چون قاعده زرین ادیان، فصل مشترک مذاهب و مرام‌های دینی و قومی و فکری است. نور او چون جد و پدر بزرگوارش مرزهای تاریخی و جغرافیایی را در نوردید و انسان‌های روشن‌ضمیر از مهاتما گاندی هندی و توماس کارلایل و ادوارد گیبون انگلیسی، تا واشنگتن ایروینگ آمریکایی، توماس مان و کورت فیشلر آلمانی و توماس مازاریک اسلواک و هزاران تن دیگر را متاثر و شیفته کرد. توماس کارلایل از بزرگ‌ترین نویسندگان و فیلسوفان قرن 19 اروپا و انگلستان، در کتاب مشهور خود «قهرمانان»، بارها شخصیت پیامبر بزرگ اسلام، علی‌(ع) و امام حسین‌(ع) را ستایش می‌کند. جمله مشهور «علی را نمی‌شود دوست نداشت» از او است. کارلایل در توصیف امام حسین(ع) می‌گوید حسین  نماد اعتقاد راسخ بر خداوند، برای همیشه اثبات کرد و به همه آموخت آنجا که بی‌عدالتی و تفرعن در برابر حقیقت و عدالت صف‌آرایی می‌کند، تفوق نفرات و مادیات اهمیت خود را می‌بازد! خون حسین همچنان می‌جوشد و سفینه نجات بشریت را همچنان پیش می‌برد.
منبع: برهان
 

رابرت ریچ *: نقشه این است: سارقان در خیابان نزدیک به بانک بمبی را منفجر می‌کنند و در حالی که همه حواس‌ها به سمت انفجار این بمب منحرف شده است، پول‌ها را به سرقت می‌برند. ورای واقعیتی که در تلویزیون به نمایش گذاشته می‌شود، ترامپ همان بمب است و ما همان کسانی هستیم که ضرر می‌کنیم. سارقان بانک همان الیگارشی آمریکا هستند که از حزب جمهوری‌خواه حمایت مالی می‌کنند و در حال طراحی بزرگ‌ترین سرقت در تاریخ این کشور هستند. این سرقت شامل یک طرح محدود کردن کاهش مالیاتی کلان است که رقم آن تا 8/5 تریلیون دلار برآورد می‌شود. بر اساس داده‌های مرکز سیاست مالیاتی آمریکا، حدود 80 درصد این رقم به یک درصد افراد ثروتمند جامعه آمریکا خواهد رسید. ترامپ بشدت و بسیار فعالانه با توئیت‌های انفجاری و اقدامات فتنه‌انگیزانه خود در حال انحراف افکار عمومی آمریکا از این مساله است. او این کار را با انتقاد شدید از سناتورهای جمهوری‌خواهی نظیر «جف فلیک» و «باب کروکر» بازیکنان تیم‌ملی راگبی که زانو می‌زنند، رؤیاپردازان،(1) پناهجویان، مهاجران، رسانه‌ها، مرد موشکی (لقبی که ترامپ به رهبر کره‌شمالی داد)، هیلاری کلینتون، اوباما، مسلمانان، اعضای پیمان نفتا و افرادی که به دنبال آینده بهتر در آمریکا هستند، انجام می‌دهد. بمب ترامپ بسیار آسیب‌زاست و باعث رواج و اشاعه تنفر در جامعه آمریکا خواهد شد و همچنین نهادهای دموکراتیک در این کشور را تهدید خواهد کرد. با این حال به نظر نمی‌رسد این مسائل باعث آزار جمهوری‌خواهان کنگره شود مگر اندک سناتورهایی که به دنبال کاندیدا شدن مجدد برای راهیابی به سنا نیستند. این مساله به این دلیل است که جمهوری‌خواهان کنگره تلاش‌های خود را بر هموار کردن مسیر سرقت بزرگ حامیان ثروتمندشان متمرکز کرده‌اند. جمهوری‌خواهان به دنبال آن هستند تا به سرعت و قبل از اینکه کسی متوجه نقشه آنها شود طرح خود را پیش ببرند. آنها درصدد هستند بدون آنکه در جلسه استماعی شرکت کنند یا اینکه بحث و مشاجره‌ای در این باره پیش بیاید، تا پیش از کریسمس طرح کاهش مالیاتی خود را به تصویب برسانند. اگر این نقشه با موفقیت همراه شود بیشتر مردم آمریکا از 3 طریق مورد سرقت قرار خواهند گرفت. اول اینکه مردم آمریکا تخفیف مالیاتی را که روی آن حساب باز کرده‌اند از دست خواهند داد؛ به عنوان مثال، معافیت از پرداخت مالیاتی که در طرح (k 401 )  در نظر گرفته شده است. (k 401 )  یک طرح پس‌انداز بازنشستگی است که برعهده کارفرماست؛ بر اساس این طرح، کارگر می‌تواند بخشی از حقوق ماهانه خود را قبل از آنکه مالیات از اصل حقوق وی کسر شود، پس‌انداز و سرمایه‌گذاری کند. مبلغ سرمایه‌گذاری شده تا وقتی از حساب خارج نشده است معاف از مالیات باقی خواهد ماند].  در حال حاضر حدود 55 میلیون آمریکایی، روی برنامه‌های وابسته به طرح (k 401 )  برای پس‌انداز دوران بازنشستگی حساب کرده و به نوعی به آن اعتماد کرده‌اند. در صورتی که طبق طرح جدید جمهوری‌خواهان، مردم تخفیف‌های مالیاتی دولتی و محلی را از دست خواهند داد. بیشتر از نیمی از این تخفیف مالیاتی در حال حاضر به مالیات‌دهندگانی با درآمد کمتر از 200 هزار دلار تعلق می‌گیرد. جمهوری‌خواهان در برابر این مساله و انتقاد معتقدند طبقه متوسط بخوبی با این کاهش مالیاتی کنار خواهند آمد، چرا که آنها تخفیف مالیاتی استانداردتری را دریافت خواهند کرد اما این مساله صحت ندارد. میانگین صورتحساب مالیاتی آمریکایی‌ها با این طرح جمهوری‌خواهان افزایش خواهد یافت، چراکه آنها در مجموع، چیزی بیش از تخفیف مالیاتی استانداردتری که جمهوری‌خواهان پیشنهاد می‌کنند، از دست خواهند داد. دومین روشی که به موجب آن آمریکایی‌ها توسط جمهوری‌خواهان مورد سرقت قرار خواهند گرفت این است که بیشتر آمریکایی‌ها خدمات دولتی‌ای را از دست خواهند داد که به منظور تامین هزینه‌های این کاهش مالیاتی عظیم، محکوم به حذف خواهند بود. این خدمات به احتمال زیاد شامل خدمات درمانی هم خواهد بود. در لایحه بودجه‌ای که جمهوری‌خواهان آن را تایید کردند حدود 5/1 میلیارد دلار از هزینه‌های خدمات درمانی کاسته شده تا به واسطه این، آنها بتوانند با 51 رای از سنا این لایحه مالیاتی را به تصویب برسانند (در همین حین ترامپ با ارائه نمایش‌های نامربوط توجهات عمومی را از این طرح منحرف کرده است). سومین روش این است که بیشتر آمریکایی‌ها مجبور خواهند بود سود بیشتری را برای وام‌های مربوط به رهن و خودرو و دیگر قرض‌ها بپردازند، چراکه این طرح کاهش مالیاتی کلان، بدهی‌های ملی را به سطح انفجار می‌رساند. بدهی ملی اکنون در حدود 20 تریلیون دلار یعنی 70 درصد  کل اقتصاد آمریکاست. اگر این رقم بالاتر برود تمایل به قرض گرفتن کاهش پیدا می‌کند و نرخ سود، جبراً بالا می‌رود. با کنار هم قرار دادن تمام شواهد این سرقت، در واقع بزرگ‌ترین بازتوزیع ثروت از 90 درصد فقیر جامعه آمریکا به یک درصد ابرثروتمند جامعه آمریکا صورت می‌گیرد که در تاریخ این کشور بی‌سابقه است. بزرگ‌ترین ترس و هراس جمهوری‌خواهان این است که واژه و کلمه «سرقت» برای عموم مردم فاش شود و لایحه مالیاتی آنها به وسیله اندک سناتورهای جمهوری‌خواهی که فشار افکار عمومی را حس می‌کنند، شکست بخورد. این همان چیزی است که دقیقا درباره نقشه جمهوری‌خواهان برای لغو قانون حمایتی «اوباماکر» اتفاق افتاد. حامیان بزرگ مالی جمهوری‌خواهان در کنگره برای لغو این قانون فشار زیادی وارد کردند، نه به این دلیل که آنها اعتراض اصولی به این قانون داشتند بلکه نمی‌خواستند به موجب این قانون، متحمل پرداخت 144 میلیارد دلار مالیات بر درآمد سرانه‌ای شوند که به افراد با درآمد بیش از یک میلیون دلار تعلق می‌گیرد. در کل، جمهوری‌خواهان نتوانستند طرح خود را عملیاتی کنند (اوباماکر را لغو کنند. این در حالی است که ترامپ سال 2016 در تبلیغات انتخاباتی خود بارها متعهد شده بود اوباماکر را کنار خواهد گذاشت)، چرا که آمریکایی‌ها متوجه شدند بیشتر از 23 میلیون نفر پوشش بیمه‌ای و چتر حمایتی خود را از دست خواهند داد و خدمات درمانی نیز متوقف خواهد شد. ترامپ مشتاق بود توجه افکار عمومی را منحرف کند تا بدین وسیله فرصت لغو این قانون را برای جمهوری‌خواهان فراهم کند اما مردم آمریکا فهمیدند ترامپ به دنبال فریب آنهاست. پس از اینکه پیامدها و عواقب لایحه سلامتی جمهوری‌خواهان اعلام شد، ترامپ آن را یک اقدام پست و تنگ‌نظرانه خواند. ترامپ شاید بتواند اقدامی مشابه، نسبت به لایحه مالیاتی انجام دهد و تقریبا هم این کار را انجام داده است. اخیرا که فاش شد جمهوری‌خواهان در حال برنامه‌ریزی برای محدود کردن کاهش مالیات‌ها در طرح (k 401 ) هستند، ترامپ همزمان توئیت کرد که این اتفاق نخواهد افتاد (و سپس از توئیت خود عقب‌نشینی کرد). سودهای مالی و منافع کلان جمهوری‌خواهان (که نیروی محرکه آنها است) به بمب ترامپ وابسته است؛ بمبی که بتواند افکار عمومی را از سرقت کلان آنها منحرف کند. چالش آنها، اطمینان حاصل کردن از این است که بمب (ترامپ) از مسیر خود منحرف نشود.
-------------------------------
پی‌نوشت
1- به مهاجرانی که بعد از طرح داکا توانستند در آمریکا به تحصیلات خود ادامه دهند یا شاغل شوند، به‌اصطلاح «رویاپردازان» گفته می‌شد.
* استاد دانشگاه کالیفرنیا
ترجمه: مریم فتاحی/ فارس

با واژه «تکامل» همه آشنا هستیم. همه‌جا سخن از تکامل است؛ تکامل جهان، تکامل جانداران، تکامل انسان و اجتماع. این تکامل چیست و چگونه صورت می‌گیرد؟ آیا یک سلسله علل تصادفی است که منجر به تکامل می‌شود یا در سرشت آن چیزی که متکامل می‌شود، میل و جذبه‌ای به سوی تکامل هست و او راه خود را از پیش انتخاب و مشخص کرده است؟ آیا حرکت تکاملی همواره روی خط معین و مشخص و با هدف و مقصد شناخته شده انجام می‌شود یا این حرکت چندی یک بار تحت تاثیر علل تصادفی روی یک خط قرار می‌گیرد و پیوسته تغییر جهت می‌دهد و هیچ‌گونه هدف و مقصد مشخص ندارد؟
از نظر قرآن کریم سیر تکاملی جهان و انسان و اجتماع، یک سیر هدایت شده و هدفدار است و روی خطی است که «صراط مستقیم» نامیده می‌شود و از لحاظ مبدأ و مسیر و منتها، مشخص است. انسان و اجتماع متحول و متکامل است ولی راه و خط سیر، مشخص و واحد و مستقیم است: «و ان هذا صراطی مستقیما فاتبعوه و لا تتبعوا السبل فتفرق بکم عن سبیله ذلکم وصاکم به لعلکم تتقون؛ و همانا راه راست من همین است، پس از آن پیروی کنید و از راه‌ها [ی متفرقه] پیروی نکنید که شما را از راه او پراکنده می‌سازد. این است آنچه خدا شما را به آن سفارش کرد، باشد که شما پرهیزکار شوید». (انعام/ 153)
یکی خط است از اول تا به آخر / بر او خلق خدا جمله مسافر
تکامل انسان به این نحو نیست که در هر زمانی تحت تاثیر یک سلسله علل - صنعتی یا اجتماعی یا اقتصادی- در یک راه حرکت کند و دائما تغییر مسیر و تغییر جهت بدهد. اینکه قرآن با اصرار زیاد دین را یکی می‌داند و فقط به یک شاهراه قائل است و اختلاف شرایع و قوانین را مربوط به خطوط فرعی می‌داند، مبتنی بر این اصل فلسفی است. بشر در مسیر تکاملی خود مانند قافله‌ای است که در راهی و به سوی مقصد معینی حرکت می‌کند ولی راه را نمی‌داند و هر چندی یک بار به کسی برخورد می‌کند که راه را می‌داند و با نشانی‌هایی که از او می‌گیرد ده‌ها کیلومتر راه را طی می‌کند تا می‌رسد به جایی که باز نیازمند راهنمای جدید است، با نشانی گرفتن از او افق دیگری برایش روشن می‌شود و ده‌ها کیلومتر دیگر را با علاماتی که گرفته طی می‌کند تا بتدریج خود قابلیت بیشتری برای فراگیری پیدا می‌کند و می‌رسد به شخصی که «نقشه کلی» راه را از او می‌گیرد و برای همیشه با در دست داشتن آن نقشه از راهنمای جدید بی‌نیاز می‌شود.
قرآن با توضیح این نکته که راه بشر یک راه مشخص و مستقیم است و همه پیامبران با همه اختلافاتی که در راهنمایی و دادن نشانی به حسب وضع و موقع زمانی و مکانی دارند، به سوی یک مقصد و یک شاهراه هدایت می‌کنند، جاده ختم نبوت را صاف و رکن دیگر از ارکان آن را توضیح می‌دهد، زیرا ختم نبوت آنگاه معقول و متصور است که خط سیر این بشر متحول متکامل، مستقیم و قابل مشخص کردن باشد اما اگر همانطور که خود بشر در تکاپو است و هر لحظه در یک نقطه است، خط سیر او نیز دائما دستخوش تغییر و تبدیل باشد و نهایت و مقصد و مسیر، مشخص نباشد و در هر برهه‌ای از زمان بخواهد در یک جاده حرکت کند، بدیهی است ختم نبوت - یعنی دریافت یک نقشه و برنامه کلی و همیشگی- معقول و متصور نیست.
منـبـع: «ختم نبوت» نوشته استاد شهید مرتضی مطهری