حاج محمود تاری*: رهبر معظم انقلاب دیروز در دیدار مداحان با معظم‌له فرمودند: «گریه در مجالس شهیدان گریه ضعف نیست، گریه  اراده است». گاهی این سؤال در اذهان عمومی نقش می‌بندد که آیا بر شهید گریه کنیم؟ آیا گریه بر شهید ضعف است؟

در این ارتباط رهبر بزرگوار انقلاب اسلامی فرمودند: گریه بر شهید گریه اراده است، گریه عزت است، گریه تبیین احساسات عالی یک انسان وسط میدان است». همین چند جمله کوتاه معنای گسترده‌ای دارد که راه را به پیروان راه شهیدان روشنایی نشان می‌دهد. حضرت امام خمینی فرمودند: گریه بر شهید ادامه دادن راه او است.

پس می‌بینیم گریه بر شهید نه‌تنها ضعف محسوب نمی‌شود، بلکه بالعکس حضور گریه‌کننده بر شهید، آوردن او در وسط میدان است، تا او نیز راهی را که شهید به زیبایی ترسیم کرده است، ادامه دهد. گریه بر شهید برانگیختن احساسات یک انسان است که بر شهید می‌گرید و عزم رفتن به میدان همچون شهید را دارد. با نگاهی به تاریخ تشیع به درک این حقیقت می‌رسیم که مجالس توسل و اشک بر اهل بیت علیهم‌السلام سبب زنده نگاه داشتن دین و احکام نورانی آن است، به معنای دیگر  گریه بر شهید باعث احیای شیوه‌های دین‌باوری در جامعه می‌شود. همان‌گونه که رهبر انقلاب فرمودند امروز تشییع جنازه شهدا، مجلس عزای شهیدان، تکرار نام شهیدان عزاست، گریه هم در آن هست اما وسیله‌ای برای احساس عزت و احساس قدرت و احساس شجاعت است.  به بیانی از امام خمینی اشاره می‌کنم که فرمودند: شهدا مظهر قدرت اسلامند. حال گریه بر شهید رونمایی از مظهر قدرت اسلام است، یعنی این شهید است که با خون خود درخت اسلام را بارور و تناور ساخته است و اشک‌های ما آب زلالی است که بر طراوت این درخت تنومند می‌افزاید. حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای همچنین در جایی فرمودند: قدرت عاطفه، قدرت عظیمی است، لذا ما را امر می‌کنند به گریستن، گریاندن و حادثه را تشریح کردن. وقتی بر شهید گریه می‌کنیم، داریم با اهداف و آرمان شهید، با منش شهید و راه شهید میثاق می‌بندیم؛ میثاقی ناگسستنی. شیعه ۱۴۰۰ سال است بر شهیدان کربلا می‌گرید و این گریه، گریه ضعف نیست، اگر گریه ضعف بود، باید تا به حال از بین رفته باشیم، اگر هستیم یعنی قدرت داریم، پس معلوم می‌شود گریه به ما قدرت داده است. به هر روی، فرمایشات رهبر حکیم و فرهیخته انقلاب در دیدار  سالانه مداحان اهل بیت(ع) با ایشان دارای نکات ارزشمندی است و امسال دل‌ها را متوجه این بخش عاطفی و عزتمند کردند که از گریه بر شهید ابایی نداشته باشیم و بدانیم گریه بر شهید دشمن ما را زمینگیر می‌کند و اشک‌های ما سیلی می‌شود که بساط چیده‌شده آنها را در هم می‌پیچد.

در شهادت سپهبد شهید حاج قاسم سلیمانی مشاهده کردیم میلیون‌ها انسان پاک‌طینت در عزای او گریستند و به عالم مظهر قدرت اسلام را نشان دادند. میلیون‌ها انسان آزاده هم گریستند و فریاد انتقام سر دادند، این همان قدرتی است که دشمنان ما را بیمناک کرده است. امروز دشمنان ما در ترس و دلهره به سر می‌برند و قدرت ما خواب را از چشمان‌شان ربوده است. 

پس گریه بر شهید خواهیم کرد، تا عظمت شهید و قدرت شهید را به رخ جبهه کفر بکشانیم.

* مداح اهل‌بیت عصمت و طهارت علیهم‌السلام

گروه سیاسی: گرم شدن فضای تبلیغات انتخاباتی، عدم تفوق در انتشار لیستی واحد از سوی نیروهای انقلابی و انتشار چند لیست انتخاباتی از سوی اصلاح‌طلبان باعث شد فضای مباحثات پیرامون انتخابات وارد موضوعات جدیدتری شود. در همین زمینه روز گذشته غلامعلی حدادعادل، رئیس شورای ائتلاف نیروهای انقلاب اسلامی طی یک نشست خبری به سوالات خبرنگاران در زمینه ابهامات پیرامون چگونگی شکل‌گیری لیست نهایی این شورا و برنامه‌های آن در صورت کسب کرسی‌های مجلس پرداخت. «نجات اقتصاد ایران» کلیدواژه و شعار اصلی حدادعادل در زمینه نقشه راه لیست شورای ائتلاف نیروهای انقلاب اسلامی بود. وی در همین زمینه و در پاسخ به سوالی درباره نپذیرفتن لیست شورای ائتلاف از سوی محمدباقر قالیباف، خاطرنشان کرد: نقدی که آقای قالیباف به فهرست نهایی ‌نشده شورای ائتلاف داشتند این بود که انتظار داشتند تعداد نیروهای اقتصادی لیست، بیشتر باشد. حدادعادل ادامه داد: پس از توئیت آقای قالیباف، بررسی بیشتری به‌ عمل آمد و با تغییراتی در لیست، نظر ایشان و سایرین تامین شد و اکنون اختلافی وجود ندارد. رئیس شورای ائتلاف نیروهای انقلاب با بیان اینکه در تهیه فهرست توجه ما به اقتصاد بود، تصریح کرد: سعی شد بیش از هر چیزی، کسانی انتخاب شوند که از نظر اقتصادی صاحب‌نظر، صاحب تجربه و فعال باشند. وی افزود: با توجه به اینکه مشکل اصلی کشور، معیشت است، شورای ائتلاف سعی کرد فهرستی کارآمد را تهیه کند. حدادعادل، عنوان لیست شورای ائتلاف را «ایران سربلند برای تشکیل مجلسی کارآمد» دانست و تصریح کرد: مقصود از حضور این لیست در مجلس، نجات اقتصاد ایران است. رئیس شورای ائتلاف نیروهای انقلاب اسلامی در پاسخ به سوالی درباره برنامه مدون این شورا برای تحقق بخشی به این هدف گفت:  از مدت‌ها پیش کارگروهی برای مشخص کردن گفتمان لیست تشکیل شد و اهم موضوعاتی که این کارگروه به آنها رسیده است، عمدتا اقتصادی بوده است. حدادعادل با نام بردن از  الیاس نادران، سیداحسان خاندوزی، مجتبی رضاخواه، سیدمحسن دهنوی، مصطفی زمانیان، اقبال شاکری، مالک شریعتی، سیدمحمد آقامیری، عزت‌الله اکبری، مجتبی توانگر و علی شمسی‌پور به ‌عنوان اعضای اقتصادی لیست «ایران سربلند» در پاسخ به سؤالی درباره علت جابه‌جایی برخی افراد در لیست شورای ائتلاف، گفت: معمولا قبل از شروع مسابقه، ممکن است مربی بنا به دلایلی، یکی، دو نفر از بازیکنان خود را جابه‌جا کند که طبیعی است. این جابه‌جایی‌ها ناشی از برخی ملاحظات بود که یکی از این ملاحظات، همین موضوع تخصص افراد حاضر در لیست بود. وی افزود: چون اساس گفتمان شورای ائتلاف، اقتصاد بود، تغییراتی در لیست ایجاد شد.

 

* کسانی که در لیست نیستند انصراف دهند

مسأله چگونگی رسیدن به لیست نهایی از دیگر مباحثی بود که حدادعادل به ارائه توضیحاتی پیرامون آن پرداخت و گفت: در 352 محله تهران شوراهایی تشکیل شد و هم از این شوراها و هم از عده‌ای دیگر از مردم خواسته شد که نظرشان را درباره کاندیداها بگویند که در مرحله اول به 332 نفر و در مرحله بعدی با مصاحبه به 159 نفر رسیدیم و این عدد را در معرض رأی 4200 نفر از مردم قرار دادیم و براساس آن رأی به 90 نفر رسیدیم. وی تاکید کرد: این 90 نفر توسط هیأت انتخاب و بر اساس شاکله و ترکیب سن و جنسیت و تخصص، با رعایت شاخص‌ها بررسی شدند و به یک لیست 30 نفره رسیدیم. نکته مهم در این زمینه هم توجه به اقتصاد بود و سعی شد بیش از هر چیز افرادی انتخاب شوند که در مجلس بتوانند درباره اقتصاد در معنای وسیع آن صاحب‌نظر باشند تا مشکل اصلی مردم که مشکل اقتصادی است را بتوانند دنبال کنند. حدادعادل با اشاره به تعهد داوطلبان برای انصراف از میدان انتخابات در صورت حضور نداشتن در لیست نهایی گفت: داوطلبانی که به شورای ائتلاف پیوستند تعهد دادند که اگر در لیست نهایی نباشند انصراف دهند و همین‌جا از آنان می‌خواهم همانطور که قرار گذاشتیم دوستانی که در لیست نیستند انصراف دهند تا وحدت ممکن و پیروزی حاصل شود.

 

* میدان را برای جوانان باز کرده‌ایم

انتشار لیست مجزا از سوی جبهه پایداری از دیگر موضوعاتی بود که در کنفرانس خبری حدادعادل مورد پرسش واقع شد و رئیس شورای ائتلاف نیروهای انقلاب اسلامی با بیان اینکه چنین مسأله‌ای در همه جا از جمله در بین اصلاح‌طلبان نیز وجود دارد، گفت: سعی ما ایجاد وحدت حداکثری بود، با دوستان نیز گفت‌وگوهای طولانی داشتیم اما به خاطر اختلاف سلیقه‌ای که وجود داشت نتوانستیم به وحدت کامل برسیم، البته اشتراکاتی هم بین لیست ما و دوستان وجود دارد. وی اساس مجلس آینده را استقلال دانست و گفت: راهبرد ما در مجلس آینده، توجه به ظرفیت‌های داخلی برای حل مشکلات است. حدادعادل با بیان اینکه یک نگاه می‌گوید مشکلات را از طریق مذاکره باید حل کنیم، اظهار داشت: نگاهی دیگر، اگر چه مذاکره را نفی نمی‌کند اما به دلیل تجربه‌هایی که حاصل شده، آن را کارآمد نمی‌داند و چاره حل مشکلات کشور را در رجوع به اقتصاد مقاومتی می‌داند. 

گروه فرهنگ و هنر: «مجمع نویسندگان و منتقدان سینمای انقلاب» طبق رسم چندسال اخیر خود با برگزاری یک نظرسنجی از میان منتقدان و روزنامه‌نگاران فرهنگی دست به انتخاب آثار برتر جشنواره سی‌وهشتم فیلم فجر زده است. نظرسنجی جالبی که نتایج آن قابل توجه و تامل است. به گزارش «وطن امروز»، بر اساس آنچه از این نظرسنجی به دست آمده، فیلم‌های «شنای پروانه»، «روز صفر»، «لباس شخصی»، «خروج»، «خورشید» و «پوست» به ترتیب 6 اثر برتر مجمع منتقدان و نویسندگان سینمای انقلاب هستند؛ آرای جالب توجهی که حامل پیام‌های مهمی است. 

اولین و بارزترین نکته در ارتباط با 3 فیلم اول انتخاب شده از سوی منتقدان و نویسندگان سینمای انقلاب، فیلم‌اولی بودن آنهاست؛ اتفاقی بی‌سابقه که نشان می‌دهد جشنواره فیلم فجر الزاما جشنواره اسم‌های بزرگ و چهره‌های سرشناس نیست؛ انتخابی که اتفاقا نشان‌دهنده اشتباه هیات انتخاب این دوره از جشنواره فیلم فجر در اولویت دادن به اسم‌ها به جای آثار بی‌کیفیت است؛ تصمیمی که یکی از بزرگ‌ترین خسارات ناشی از آن، بیرون ماندن فیلم «لباس شخصی» از بخش مسابقه اصلی این رویداد بود که با دیده شدن اثر توسط منتقدان و اهالی رسانه، این تصمیم اشتباه هیات انتخاب فجر 38 بیش از پیش به چشم آمد.

پیام و نشان دیگری که می‌توان از برآیند نگاه و انتخاب منتقدان و نویسندگان سینمای انقلاب به آن رسید، اهمیت سینمای قصه‌گو و مبتنی بر داستان است؛ مسیری که اتفاقا در جهت عکس سینمای اجتماعی سال‌های اخیر سینمای ایران و البته در راستای جریان اصلی سینما در جهان است. هر 6 اثر انتخاب شده به عنوان آثار برتر این جمع، آثاری از سینمای قصه‌گو هستند. طبیعتا در این سینمای قصه‌گو، وجود قهرمان امری بدیهی و الزامی است و به همین خاطر هم هست که خروجی نهایی آثار برگزیده منتقدان و نویسندگان سینمای انقلاب از جشنواره امسال، آثاری قهرمان‌محور است؛ روندی که نشانه‌های آن را می‌توان در انتخاب‌های سال‌های اخیر این جمع از دوره‌های پیشین جشنواره فیلم فجر نیز مشاهده کرد. در واقع توجه به سینمای قهرمان‌محور و قصه‌گو همیشه مورد توجه این جمع بوده و این اتفاقی نیست که صرفا محدود به جشنواره امسال باشد.

توجه ویژه به اصول اساسی طراحی صحنه و لباس برای بالاتر بردن میزان باورپذیری آثار سینمایی دیگر ویژگی مشترکی است که می‌توان آن را در آثار برگزیده نویسندگان و منتقدان سینمای انقلاب از جشنواره فیلم فجر امسال دید؛ از «روز صفر» و «لباس شخصی» و «پوست» که نیازمند طراحی صحنه و لباس ویژه بودند تا فیلم‌های اجتماعی مثل «شنای پروانه»، «خورشید» و «خروج» که با توجه به فضای ویژه قصه خود، سعی کردند با طراحی صحنه و لباس دقیق به نزدیک‌تر شدن فضای ذهنی مخاطبان به فضای کلی اثر کمک کنند؛ فضایی که اتفاقا با فضای فیلم‌های آپارتمانی مرسوم در سینمای ایران فاصله بسیاری دارد و طبیعتا باورپذیرتر شدن این فضا برای مخاطبان باهوش ایرانی کاری سخت است.

از نکات جالب توجه دیگر در انتخاب‌های این جمع، توجه ویژه به فیلم سینمایی «پوست» است؛ اثری از 2 فیلمساز فیلم‌اولی که بزرگ‌ترین مزیت آن نسبت به بسیاری از آثار ارائه شده در جشنواره فیلم فجر امسال و در کل آثار نمایش داده شده در سینمای ایران، بومی بودن ژانر این اثر به معنی واقعی کلمه است؛ نکته‌ای که برادران ارک به عنوان خالقان «پوست» در نشست خبری این فیلم در جشنواره فیلم فجر نیز به آن اشاره کردند؛ «ما به دنبال ساخت ژانر مخصوص خودمان بودیم»؛ ژانری که اگر درکنار بومی بودن به صفت قصه‌گویی و سینمای قصه‌گو نیز آراسته شود، قطعا با استقبال مخاطبان سینمای ایران روبه‌رو می‌شود. 

***

[بازگشت به عقب در جشنواره سی و هشتم]

در بخشی از بیانیه مجمع منتقدان و نویسندگان سینمای انقلاب در ارتباط با جشنواره سی‌وهشتم فجر و ضعف‌های عجیب و غریب مدیریتی در این دوره از جشنواره آمده است: «جشنواره سی‌وهشتم فجر برخلاف جشنواره سال گذشته که از حیث تعداد آثار استاندارد که به مرزهای جدیدی از تکنیک و پروداکشن در سینمای ایران رسیده بودند و می‌توانستند نوید آینده‌ای روشن‌تر را دهند، یک بازگشت به عقب بود. از این منظر جشنواره سی‌وهشتم مانند سال‌های دورتر، با کمتر از انگشتان یک دست فیلم قابل تامل و چندین فیلم ضعیف برگزار شد تا نشان دهد سال گذشته یک استثنا در سیر طبیعی سینمای ایران بوده است.  با این وجود اما مهم‌ترین نکته‌ای که در تاریخ از جشنواره سی‌و‌هشتم ثبت خواهد شد ناداوری، عدم اعتماد به نفس و حقارت در مدیریت و درنهایت خطی است که سیاست‌گذاران فجر از این طریق به سینمای ایران می‌دهند. جشنواره سی‌و‌هشتم با بر صدر نشاندن معدود تحریم‌کننده‌ها که حتی برای گرفتن سیمرغ حاضر به حضور در جشنواره نشدند، ابتدا باعث شد یکی از بی‌رمق‌ترین و ضعیف‌ترین اختتامیه‌های ادوار فجر رقم بخورد، مراسمی که از جشنواره سال بحرانی 88 هم کم‌شورتر و خالی‌تر از چهره‌ها بود و تبدیل به رکورددار عدم حضور کاندیداها و برگزیده‌ها در مراسم شد. مهم‌تر اما اینکه نشانه‌ای بود برای سینماگران ایرانی که بدانند بی‌احترامی به سیستم و قانون برای تصمیم‌گیران فرهنگی کشور یک مزیت است و هرچه بیشتر به قانون احترام بگذارید قدر کمتری خواهید دید. جشنواره فیلم فجر، به عنوان جشنواره‌ای دولتی که همچنان مهم‌ترین و موثرترین رویداد در سینمای انقلاب اسلامی است، به تهیه‌کنندگانی مانند سعید ملکان می‌گوید اگر یک فیلم تلخ اجتماعی مانند «ابد و یک روز» بسازند سیمرغ‌باران می‌شوند و اگر سراغ مضامین ملی و ژانرهایی بسیار بااهمیت‌تر بروند دست‌شان از تمام جوایز اصلی کوتاه خواهد ماند. جشنواره فجر انقلاب به کارگردانان جوانی مانند امیرعباس ربیعی اعلام می‌کند حتی با وجود ساخت فیلمی که از منظر ساختاری و سینمایی با هر نگاهی جزو چند فیلم برتر جشنواره است اما به دلیل ورود به حوزه موضوعات ملتهب تاریخ انقلاب، راهی به بخش اصلی جشنواره ندارند و اگر می‌خواهند در فستیوال دیده شوند بهتر است سراغ ساخت فیلم‌های اجتماعی بی‌مخاطب بروند. این البته تایید پیش‌بینی خود فیلم هم هست؛ «لباس شخصی»‌های فرهنگی همچنان مشغول کارند. جشنواره فجر به فیلمسازان جوانی مانند نیما جاویدی اعلام می‌کند اگر با فیلمنامه درخشان «سرخ‌پوست» به صورت مستقل در جشنواره باشند جایزه‌ای نخواهند گرفت اما اگر با متنی به مراتب ضعیف‌تر اما در رکاب یکی از پدرخوانده‌ها و رانت‌داران سینما به جشنواره بیایند براحتی سیمرغ را به خانه خواهند برد و به کارگردانانی مانند محمدحسین مهدویان نشان می‌دهد کارگردانی درخشانش در «ماجرای نیمروز»ها و «ایستاده در غبار» براحتی نادیده گرفته خواهد شد و برای بردن سیمرغ لازم است با فیلمی با مضمون «درخت گردو» در جشنواره حاضر شود.  و از همه مهم‌تر جشنواره فیلم فجر به بازیگرانی مانند جواد عزتی، هادی حجازی‌فر، شهاب حسینی، امیر جدیدی و... می‌گوید هر چقدر نجیبانه‌تر رفتار کنند، هر چقدر از مواضع سیاسی ضدسیستم دوری کنند و هر چقدر دهن‌کجی‌ کمتری به قوانین بکنند، به همان میزان کمتر به حق‌شان خواهند رسید. مدیران فرهنگی ما همواره در پی «دفع» سربه‌زیرها و «جذب» کسانی هستند که به آنها توهین می‌کنند، حتی اگر از هنر کمتری برخوردار باشند. با این وجود اما تاریخ ثابت خواهد کرد که چه فیلم‌ها و فیلمسازان و چه نقش‌ها و هنرپیشه‌هایی در تاریخ ماندگار خواهند شد».

زمانی که رسانه‌ها و سیاستمداران آمریکایی بعد از ترور شهید سلیمانی به دنبال یافتن پاسخ این پرسش بودند که چرا این عملیات نظامی بدون جلب نظر و مشورت اعضای کنگره انجام شده است، دولت ترامپ در کاخ سفید اعلام کرد از نظر مراجع اطلاعاتی آمریکا، سردار سلیمانی در حال تدارک تهدیدی قطعی و فوری علیه نیروهای آمریکایی در عراق بوده است. آن روزها که آمریکایی‌ها با نگرانی مشغول رصد اخبار مربوط به حمله به سفارت این کشور در بغداد بودند، گمان می‌کردند این تهدید فوری قرار است علیه سفارت آمریکا انجام شود و بلافاصله حادثه بنغازی در لیبی برای‌شان یادآور می‌شد. حمله به کنسولگری آمریکا در بنغازی به قدری برای دولت اوباما و بویژه هیلاری کلینتون پرهزینه بود که تصور اینکه دولت ترامپ برای جلوگیری از روی دادن دوباره این حادثه دست به یک عمل پیشدستانه زده است برای آمریکایی‌ها چندان هم دور از ذهن نبود. با این حال گذشت زمان، شواهد و مدارک منتشرشده نشان داد چنین تهدیدی ابدا درباره نیروهای آمریکایی در عراق یا سفارت آنها در بغداد وجود نداشته و ترامپ بنا به دلایل شخصی و انتخاباتی دست به چنین اقدامی زده است. همان زمان هم در شرایطی که ترامپ و وزیر خارجه‌اش «مایک پمپئو» از این تهدیدات در رسانه‌ها سخن به زبان می‌آوردند، «مارک اسپر» وزیر دفاع از چنین مسأله‌ای بی‌خبر بود و بعد از چند روز که مشاهده کرد مواضعش با مواضع رئیس دولت در کاخ سفید ناهمخوان است، با آنها همراه شد و مواضع خود را در حمایت از اقدام ترامپ تعدیل کرد. روز گذشته اما بیانیه‌ای از طرف کاخ سفید منتشر شد که نشان می‌دهد دولت دونالد ترامپ برای ضروری نشان دادن ترور سپهبد قاسم سلیمانی عملا به دروغگویی متوسل شده است. مایک پمپئو که قرار است ماه فوریه (2 هفته پیش رو) در کنگره حاضر شده و درباره دلایل این ترور دولتی توضیح دهد، کار خود را در هماهنگی با رئیس‌اش در اتاق بیضی شکل کاخ سفید با انتشار بیانیه‌ای برای توجیه این عملیات آغاز کرده است. در این بیانیه که به درخواست کنگره تدوین و ارائه شده است، آمده است ترور و کشتن ژنرال سلیمانی جهت انتقام‌گیری از اقدامات ایران در زمان اشغال عراق توسط نیروهای آمریکایی انجام شده است. در این بیانیه هیچ اثری از تهدید امنیتی فوری و قطعی که تا پیش از این ترامپ از آن حرف می‌زد دیده نمی‌شود. در این گزارش تاکید شده است: «رئیس‌جمهور این عملیات را در پاسخ به حملات روزافزون ایران و نیروهای تحت حمایتش در منطقه که منافع آمریکا را در منطقه خاورمیانه با تهدید رو‌به‌رو ساخته بودند انجام داد».

کمیته روابط خارجی مجلس نمایندگان اما یک روز پس از تصویب قطعنامه «کاهش اختیارات جنگی دولت آمریکا علیه ایران» این بیانیه را که به این کمیته ارسال شده بود منتشر کرد تا نشان دهد دلیل نمایندگان برای محدود کردن رئیس‌جمهور آمریکا از آغاز عملیات نظامی علیه ایران دلیل قابل استناد و محکمی است. در این گزارش با این حال تاکید شده است هدف از ترور شهید سلیمانی، حفاظت و حمایت از نیروهای نظامی آمریکا در عراق، بازدارندگی در مقابل ایران، کاستن از میزان تاثیرگذاری نیروهای نظامی تحت حمایت ایران و کاستن از میزان توانایی آنها برای حملات بعدی به منافع آمریکا و همچنین پایان دادن به افزایش تنش‌ها و حملات استراتژیک ایران در منطقه بوده است. نکته جالب توجه در این بیانیه این است که رئیس‌جمهور آمریکا بر اساس قانونی که سال 2002 برای حمله به عراق تدوین شد، این حق را دارد با استفاده از نیروی نظامی، از آمریکا و نیروهای آمریکایی در برابر تهدیدات و حملات فوری محافظت کند. با این حال در هیچ کجای این بیانیه ذکر نشده چه تهدید فوری‌ای نیروهای آمریکایی یا منافع آمریکا را در منطقه تهدید می‌کرد.

انتشار این بیانیه باعث عصبانیت بیش از پیش نمایندگان دموکرات در مجلس نمایندگان شده است. الیوت انگل، رئیس کمیته امور خارجی مجلس نمایندگان با عصبانیت اعلام کرده است نمایندگان به پاسخ‌های بیشتری نیاز دارند، چرا که هیچ تهدید فوری‌ای در این زمینه مشاهده نشده است. او در این باره بیان کرد: «این توضیحات جعلی برای روز بعد از واقعه به درد نمی‌خورد. ما دنبال پاسخگویی مسؤولان دولتی به صورت شهادت در کنگره هستیم، به همین دلیل از مایک پمپئو خواسته‌ام 28 فوریه به جلسه استماع کمیته امور خارجی مجلس نمایندگان بیاید. اگر چه تاکنون 2 بار مایک پمپئو از حضور در کنگره و پاسخگویی در این زمینه طفره رفته است اما به نظر می‌رسد این بار به صورت ضمنی پذیرفته که در جلسه کمیته امور خارجی مجلس نمایندگان حضور یابد. حضور نیافتن پمپئو در کنگره به معنای نادیده گرفتن نمایندگان نیست. وزارت خارجه آمریکا تاکنون به صورت خصوصی با بسیاری از نمایندگان مجلس نمایندگان و سنا جلسه گذاشته و به آنها درباره دلایل این عملیات تروریستی توضیح داده است اما به نظر می‌رسد نمایندگان هنوز از توضیحات کاخ سفید، وزارت دفاع و وزارت خارجه قانع نشده‌اند. دموکرات‌ها بر این عقیده‌اند که این حمله نظامی بدون توجیهات لازم و بدون وجود خطر فوری و قطعی علیه منافع آمریکا در عراق رخ داده و در عین حال استراتژی روشنی پشت این ماجرا نیز وجود نداشته است.

***

توضیحات روز جمعه کاخ سفید به کنگره حاوی توجیهات دولت دونالد ترامپ برای ترور سردار شهید قاسم سلیمانی، نظر اغلب نمایندگان و رسانه‌های جریان اصلی آمریکایی را جلب نکرده است.

به گزارش شبکه سی‌ان‌ان، رئیس کمیته امور خارجی مجلس نمایندگان، مجلس پایین‌دستی کنگره که پیش‌تر خواهان توضیح رسمی دولت ایالات متحده و دلایل قانونی و سیاسی درباره اقدام ارتش تروریست آمریکا در تاریخ 13 دی ماه در فرودگاه بین‌المللی بغداد شده بود، حالا پس از دریافت گزارش رسمی کاخ سفید در این باره و تحویل آن به نهاد قانونگذاری، می‌گوید: «این گزارش رسمی، مستقیما با اظهارات نادرست رئیس‌جمهور مبنی بر اینکه برای جلوگیری از یک حمله قریب‌الوقوع به پرسنل و سفارتخانه‌های آمریکا، ژنرال ایرانی را هدف حمله قرار داده، منافات دارد».

«الیوت انگل» تأکید دارد در گزارش مزبور هیچ اشاره‌ای به «تهدید قریب‌الوقوع» از ناحیه فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی که ترامپ پس از ترور مدعی آن بود، نشده است. انگل معتقد است: «این، به کلام ساده و صریح نشان می‌دهد توجیه ارائه‌شده از سوی رئیس‌جمهور به مردم آمریکا نادرست بوده است».

او ماده قانونی مورد استناد ترامپ برای توجیه سوء‌قصد به سردار قاسم سلیمانی را هم نادرست خوانده است. برخی مقام‌های کاخ سفید در 45 روز اخیر مدعی شده  بودند حمله پهپادی مزبور بر اساس قانون مصوب سال ۲۰۰۲ بوده که زیربنای قانونی حمله سال ۲۰۰۳ به عراق توسط دولت جرج بوش پسر  را فراهم آورد اما  انگل در این باره می‌گوید: «بدتر از همه، دولت برای اجتناب از توضیح درباره اقداماتش به کنگره، به غلط ادعا کرده کنگره ذیل قطعنامه عراق مصوب ۲۰۰۲، این حمله را مجاز کرده است. این نظر حقوقی، مزخرف است. این قانون در سال ۲۰۰۲ برای مقابله با صدام تصویب شد و هیچ ارتباطی با ایران یا مقام‌های حکومت ایران در عراق ندارد».

سازمان هواشناسی نسبت به ورود سامانه بارشی جدید به کشور تا پایان هفته جاری و بارش برف و باران بویژه در مناطق شمال و غرب و شمال غربی هشدار داده است تا رانندگان و مسافران از وضعیت هوا باخبر شوند. به گزارش «وطن امروز»، هنوز هم برخی استان‌ها نظیر کردستان، آذربایجان غربی، سمنان، گیلان و مازندران با برف درگیرند. پلیس راهور نیز هشدارهای لازم را به رانندگانی که قصد دارند به این مناطق سفر کنند داده است که بدون زنجیر چرخ به نقاط کوهستانی و جاده‌های شمال و شمال غربی سفر نکنند. البته به نظر می‌رسد این هشدارها بیشتر از اینکه به مردم و مسافران باشد به مسؤولان و مدیران است تا مشکلات مشابه اتفاقاتی که در گیلان افتاد، تکرار نشود. هنوز مسافران گیلان 5 روز پس از عزیمت در آزادراه قزوین - رشت در راه مانده‌اند و عملکرد مدیران دولتی در مواجهه با مشکلات ناشی از بارش برف، مورد انتقاد شدید مردم است.  مدیرکل پیش‌بینی و هشدار سریع سازمان هواشناسی ضمن اشاره به اینکه سامانه بارشی جدیدی طی امروز ۲۷ بهمن‌ماه به کشور وارد می‌شود، گفت: این سامانه سبب بارش باران و برف در بیشتر مناطق خواهد شد. صادق ضیاییان در گفت‌وگو با ایسنا، افزود: یکشنبه ۲۷ بهمن‌ماه بتدریج سامانه بارشی جدیدی از شمال غرب وارد کشور می‌شود و در دامنه‌های زاگرس مرکزی واقع در غرب و شمال غرب بارش برف و در ارتفاعات البرز در استان‌های قزوین، البرز و دامنه‌های زاگرس مرکزی در جنوب غرب بارش پراکنده را به دنبال دارد. وی تصریح کرد: طی روز دوشنبه (۲۸ بهمن‌ماه) این سامانه بارشی علاوه بر مناطق مذکور در دامنه‌های زاگرس مرکزی واقع در جنوب غرب، دامنه‌های جنوبی البرز، مرکز و شمال شرق فعال است و بارش باران کل سواحل شمالی را در بر می‌گیرد. به گفته ضیاییان این سامانه اواخر وقت روز دوشنبه از شمال شرق کشور خارج می‌شود و طی این روز بارش برف در جنوب آذربایجان غربی، غرب کردستان، شمال کرمانشاه و جنوب لرستان شدت بیشتری دارد. وی در ادامه اظهار کرد: طی روز چهارشنبه (۳۰ بهمن‌ماه) نیز بارش برف در جنوب لرستان، چهارمحال‌و‌بختیاری، غرب کردستان و جنوب آذربایجان غربی شدت می‌گیرد. این سامانه بارشی نیز روز پنجشنبه (اول اسفندماه) در کل کشور فعال خواهد بود و بتدریج اواخر وقت این روز از فعالیت آن در نیمه غربی کاسته می‌شود.

 

* یخبندان در کشور

طبق پیش‌بینی سازمان هواشناسی طی امروز و فردا دمای هوا در برخی شهرهای کشور تا 6 درجه زیر صفر خواهد رسید. دمای هوا طی امروز و فردا در تبریز و اردبیل به منفی 6 درجه سانتیگراد می‌رسد و در ارتفاعات این دما کمتر نیز خواهد بود. در این میان سردترین نقطه ایران در 48 ساعت گذشته ارتفاعات شهرستان خلخال با منفی 23 درجه بوده که طی امروز و فردا این سرما  تداوم می‌یابد.

 

* مسدود بودن راه 48 روستای کردستان

با آنکه امدادرسانی همچنان در شهرهای شمالی کشور ادامه دارد، رئیس مرکز مدیریت راه‌های اداره کل راهداری و حمل‌و‌نقل جاده‌ای کردستان می‌گوید به دلیل کولاک مجدد راه ارتباطی ۴۸ روستای کردستان همچنان مسدود است. دانش زندی در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به گزارش عملیات راهداری، اظهار کرد: راهداران استان به مدت ۷۲ ساعت در راهدارخانه‌ها مستقر بوده و برای بازگشایی راه‌های استان فعالیت می‌کنند. وی با اشاره به اینکه ۱۹محور (۱۳ محور شریانی و ۶ محور غیرشریانی) درگیر عملیات راهداری بوده‌اند، افزود: برف‌روبی یکهزار و ۶۰۹ کیلومتر راه، اسکان دادن 80 مسافر و رهاسازی ۱۷۰ دستگاه خودرو توسط رهداران انجام شده است. به گفته زندی ۶۴ دستگاه ماشین‌آلات و ۱۲۰ نیروی راهدارای در تلاش برای بازگشایی راه ارتباطی روستاها هستند و بزودی راه ۴۸ روستا باز خواهد شد. رئیس مرکز مدیریت راه‌های اداره کل راهداری و حمل‌و‌نقل جاده‌ای کردستان با اشاره به عملیات در راه‌های روستایی، خاطرنشان کرد: در محورهای روستایی ۶۹۴ کیلومتر برف‌روبی شده است.

 

* باد و بوران 4 محور استان سمنان را مسدود کرد

بر اساس اعلام راهداری استان سمنان در حال حاضر 4 محور این استان به علت باد و بوران و نبود ایمنی مسدود است. به دنبال بارش برف و باران در نقاط مختلف استان سمنان 4 محور مناطق کوهستانی و برفگیر این استان تا اطلاع ثانوی مسدود است. سامانه راهداری و حمل و نقل جاده‌ای استان سمنان اعلام کرده است: بر اساس تصاویر ارسالی از دوربین‌های نظارتی و گزارش همکاران راهداری، محورهای شاهرود- آزادشهر به علت باد و بوران، شاهرود-گرگان- گردنه توسکستان به دلیل باد و بوران، شهمیرزاد- فولادمحله و کیاسر به علت باد و بوران و شاهرود- رامیان به علت نبود ایمنی تا اطلاع ثانوی مسدود است. بنا بر اعلام این اداره کل در سایر محورهای استان بارش یا مداخلات جوی خاصی گزارش نشده است. همچنین تردد انواع موتوسیکلت به استثنای موتوسیکلت‌های امدادی و انتظامی از محور تهران- سمنان- مشهد و بالعکس مسدود است.

 

* آماده‌باش برای ورود موج جدید بارش‌ها

با توجه به تجربه تلخ برف گیلان، مسؤولان دولتی در تلاشند مسافران را متقاعد کنند از تجهیزات کافی برای سفر احتمالی استفاده کنند. مدیرکل دفتر مدیریت بحران و تجهیز ماشین‌آلات سازمان راهداری و حمل‌و‌نقل جاده‌ای گفت: سامانه جدید بارشی از روز یکشنبه (امروز) استان‌های کشور را در برخواهد گرفت، بنابراین به مسافران توصیه می‌شود تجهیزات زمستانی به همراه داشته باشند. محمد رودباری افزود: با توجه به اطلاعیه هواشناسی به استان‌ها برای انجام عملیات برف‌روبی، نمک‌پاشی، تجهیز و تعمیر ماشین‌آلات و همچنین تجهیز راهدارخانه‌ها به تجهیزات مورد نیاز از جمله شن، نمک و ذخیره سوخت مورد نیاز اعلام آماده‌باش شده است. وی ادامه داد: سازمان هواشناسی اعلام کرده است بارش‌ها در استان‌های آذربایجان‌غربی، آذربایجان‌شرقی، اردبیل، زنجان، کردستان، ارتفاعات البرز، گیلان و مازندران در روز یکشنبه (امروز) به صورت برف و باران و در نیمه جنوبی کشور و کرمانشاه و ایلام به صورت باران خواهد بود. رودباری با اشاره به پیش‌بینی بارش‌های اخیر، ضمن توصیه به هموطنان مبنی بر اینکه در 2 روز آینده از انجام سفرهای غیرضروری پرهیز کنند، از مسافران خواست با توجه به اینکه در محورهای کوهستانی احتمال کولاک وجود دارد، حتما تجهیزات زمستانی بویژه زنجیر چرخ را به همراه داشته باشند و قبل از سفر با تماس با سامانه‌ ۱۴۱ از وضعیت جوی و ترافیکی را‌ه‌ها مطلع شوند. مدیر کل دفتر مدیریت بحران سازمان راهداری با بیان اینکه در راه‌بندان اخیر 90 درصد خودروهای حاضر در آزادراه قزوین - رشت بدون زنجیر چرخ بودند، گفت: شاهد تردد خودروهای سنگین از جمله تریلرها بدون زنجیر چرخ بودیم که باعث راه‌بندان شده بود. وی تاکید کرد: الان اعلام می‌کنیم سامانه بارشی جدید وارد کشور می‌شود و همه رانندگان باید خودروی خود را مجهز به تجهیزات زمستانی بویژه زنجیر چرخ کنند. رودباری با بیان اینکه یکی از مهم‌ترین مشکلات ما در ایجاد راه‌بندان‌ها عدم تجهیز خودروها به زنجیر چرخ است، اظهار داشت: نمی‌دانیم چرا مردم توصیه‌های ما را جدی نمی‌گیرند و برای‌شان مهم نیست. مردم حداقل به خود و همسفران‌شان رحم داشته باشند تا سایرین را هم در این سرما گرفتار نکنند.

گروه سیاسی: در خجسته سالروز میلاد حضرت فاطمه زهرا سلام‌الله‌علیها فضای حسینیه امام خمینی(ره) معطر به یاد و نام دخت گرامی پیامبر اعظم(ص) شد و مداحان و شاعران اهل‌بیت علیهم‌السلام به قرائت اشعاری در وصف آن بانوی بزرگ اسلام پرداختند.

به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر مقام معظم رهبری، رهبر حکیم انقلاب اسلامی در این دیدار، مهم‌ترین و اصلی‌ترین وظیفه جامعه مداحان را فرهنگ‌سازی و تعمیق معارف دینی در جامعه از جمله در میان جوانان برشمردند و گفتند: فرهنگ‌سازی درخصوص سبک زندگی اسلامی بویژه همبستگی اجتماعی و کمک آحاد مردم به یکدیگر و همچنین عمق‌بخشی به روحیه حماسی و ایستادگی و بصیرت در جامعه از مسؤولیت‌های خطیر جامعه اثرگذار و تعیین‌کننده مداح است.

رهبر انقلاب اسلامی با اشاره به وظیفه جامعه مداحان در مدیریت و هدایت شادی‌های معنوی و عزاهای اساسی و عمیق جامعه گفتند: برخلاف آنچه برخی روشنفکرنما در برهه‌ای تلاش داشتند القا کنند، گریه و تضرع در مجالس اهل بیت و در مراسم شهدا، گریه ضعف نیست بلکه احساسات عالی یک انسان وسط میدان و وسیله‌ای برای احساس عزت و قدرت و شجاعت است و ائمه اطهار پایه‌گذار این سنت و ترویج‌کننده این مجالس بوده‌اند.

حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای مراسم تشییع باشکوه شهید حاج قاسم سلیمانی و همرزمانش را نمونه بارزی از چنین مجالسی دانستند و خاطرنشان کردند: امروز یکی از نیازهای اساسی کشور مجهز شدن جوانان به سلاح‌های جنگ نرم است که عبارتند از ارتقا و تعمیق قدرت روحی، فکری و معنوی جوانان و شناخت صحیح از معارف فاطمی و معارف اهل بیت علیهم‌السلام.

ایشان با تأکید بر اینکه مجهز شدن به چنین سلاحی موجب مصونیت جامعه و نظام اسلامی خواهد شد، گفتند: این وظیفه و مسؤولیت، بر عهده جامعه مداحان است و اگر به این وظیفه سنگین به‌درستی عمل نشود، بازخواست و مؤاخذه الهی سنگین خواهد بود.

رهبر انقلاب اسلامی به یک نمونه از آثار معارف اهل بیت و مجالس امام حسین و یاد و نام حضرت زهرا اشاره کردند و افزودند: تاب‌آوری ملت ایران در برابر فشارهای غول وحشی آمریکا که ناظران جهانی را به حیرت واداشته است، به برکت همین معارف است.

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای گفتند: در چنین شرایط سختی، همه، حضور ملت مقاوم ایران را در راهپیمایی ۲۲ بهمن و قبل از آن در تشییع سردار شهید سلیمانی دیدند و این تاب‌آوری واقعا حیرت‌انگیز است.

ایشان یکی دیگر از وظایف مهم جامعه مداح را ترویج و تعمیق سبک زندگی اسلامی برشمردند و تأکید کردند: اگر بخواهیم در مقابل موج تهاجم فرهنگی دشمن، سبک زندگی را به مسیر صحیح و اسلامی آن بازگردانیم، تنها چاره، فرهنگ‌سازی است و مداحان برای چنین کار مهمی بسیار تأثیرگذار هستند.

رهبر انقلاب اسلامی یکی از معارف عالی دینی و سبک زندگی اسلامی را فرهنگ نهراسیدن از دشمن و توکل به خدا دانستند و افزودند: اگر در روزهای اول انقلاب گفته می‌شد که ایران از لحاظ رتبه علمی و فناوری و جایگاه سیاسی و نفوذ منطقه‌ای به مرحله کنونی می‌رسد، کسی باور نمی‌کرد اما ملت ایران به خدا توکل کرد و از هیچ قدرتی نهراسید و توانست به این مرحله از پیشرفت‌ها دست یابد. حضرت آیت‌الله خامنه‌ای همچنین با اشاره به درس‌های فاطمی از جمله در عرصه مسائل فرهنگی و موضوع حجاب و ایستادگی در مقابل باطل و دفاع از ولایت، گفتند: یکی از معارف مهم فاطمی، موضوع همبستگی اجتماعی و کمک به دیگران است که در سخنان آن حضرت و رفتارهای اجتماعی ایشان به‌وضوح دیده می‌شود.

ایشان یکی از نیازهای امروز جامعه بویژه برای حل موضوعاتی همچون اشتغال و ازدواج جوانان را ترویج روحیه همبستگی اجتماعی دانستند و افزودند: برای مقابله با تبلیغات همه‌جانبه‌ای که جوانان را به فرزندآوری کمتر تشویق می‌کند و نتیجه آن هم پیر شدن جامعه و تسلط آسان دشمنان بر یک جامعه خالی از جوان است، باید در زمینه ازدواج آسان و فرزندآوری بیشتر فرهنگ‌سازی شود. رهبر انقلاب اسلامی همچنین با اشاره به برنامه‌ریزی اندیشکده‌ها و تبلیغات گسترده رسانه‌های غربی برای قانع کردن ملت ایران به‌منظور کوتاه آمدن در مقابل آمریکا تأکید کردند: ملت ایران به لطف خدا تاکنون ایستاده است و از این پس هم خواهد ایستاد اما این ایستادگی نیازمند تزریق مستمر نیروی معنوی به جامعه است.

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای با تأکید بر اینکه روح حماسی در کشور همچنان زنده است، افزودند: ملت ایران در همه قضایایی که نیازمند حضور پرشور و حماسی بوده، در میدان حاضر بوده است اما استمرار این روحیه نیازمند تعمیق معارف دینی و فرهنگ‌سازی است. ایشان این وظایف خطیر را از جمله مسؤولیت‌های جامعه مداحان برشمردند و خاطر‌نشان کردند: به لطف خداوند جنس جمهوری اسلامی از همه نظر جور است زیرا نظام اسلامی، سردار نظامی خوب، مردان علمی جوان و پرانگیزه، فرهنگ‌سازان پرهمت و باغیرت و هنرمند، و مردم آماده به کار در همه عرصه‌ها دارد، بنابراین با چنین ظرفیت‌هایی به فضل الهی، پیروزی قطعی و نهایی بر جبهه وسیع دشمن متعلق به ملت ایران خواهد بود.

در این دیدار 8 تن از مداحان و شاعران از استان‌های مختلف کشور به قرائت اشعار و مدایحی در فضائل حضرت فاطمه‌زهرا سلام‌الله‌علیها پرداختند.

گروه بین‌الملل: ماموریت‌های ناتو دیگر موضوع چندان جدی‌ای برای اعضای این پیمان نیست، بلکه بودن یا نبودن یا به عبارتی بقای ناتو امروز مهم‌ترین چالشی است که اعضای ناتو با آن دست به گریبانند. 

کنفرانس امنیتی مونیخ که معمولا جایی برای تبادل نظر سران کشورهای دنیاست، امسال علاوه بر موضوعات معمول خود، به محلی برای تبادل نظر رهبران عضو ناتو بر سر ضعف‌های این پیمان، نقش ترامپ در تضعیف آن و بقای ناتو تبدیل شد. 

امانوئل مکرون که چندی پیش با اعلام مرگ مغزی ناتو، چالش جدیدی را برای بحث بر سر این پیمان امنیتی فراروی رهبران غربی قرار داده بود، این بار در اجلاس مونیخ در واکنش به سخنان مایک پمپئو، وزیر خارجه آمریکا که مدعی قدرتمند بودن غرب شده بود، صراحتا اعلام کرد: «بلوک غرب تضعیف شده است». وی تاکید کرد که امنیت اروپا نیازمند ناتو است. 

وی در سخنان خود از اتحادیه اروپایی نیز انتقاد کرد و خواستار افزایش بودجه آن شد تا در حوزه فناوری‌های نو از چین و آمریکا عقب نماند. مکرون گفت: ما در حال تبدیل شدن به قاره‌ای هستیم که به آینده خود باور ندارد. ما برای آینده خود به اندازه کافی سرمایه‌گذاری نمی‌کنیم... و این تنها راه آشتی با طبقه متوسط اروپاست.

 

* منتقد بزرگ ناتو

امانوئل مکرون همواره از مهم‌ترین منتقدان ادامه وضعیت ناتو با رویکرد فعلی بوده است. سال گذشته میلادی سخنان وی درباره مرگ مغزی ناتو با انتقادات بسیار رهبران اروپایی مثل مرکل و مقامات آمریکایی همراه شد اما وی هرگز از این رویکرد خود کوتاه نیامد. همین هم باعث ایراد سخنان بی‌سابقه دونالد ترامپ علیه وی شد. سال گذشته دونالد ترامپ،‌ رئیس‌جمهوری آمریکا در بدو ورود به لندن برای شرکت در مراسم هفتادمین سالگرد تاسیس سازمان پیمان آتلانتیک شمالی،‌ رویکرد امانوئل مکرون نسبت به این پیمان را بسیار شرورانه و توهین‌آمیز در قبال 28 عضو دیگر قلمداد کرد. دونالد ترامپ همچنین سخنان انتقادآمیز امانوئل مکرون را برای فرانسه بسیار خطرناک توصیف کرد و گفت: هیچ کس بیشتر از فرانسه به ناتو محتاج نیست.

 

* ادعای پیروزی غرب!

مایک پمپئو، وزیر خارجه آمریکا که این روزها کشورش بابت نوع تعامل با ناتو با انتقادات رسانه‌های غربی و مسؤولان اروپایی مواجه است نیز در اجلاس مونیخ به سوالات فراوان رهبران اروپایی از دولتمردان آمریکا درباره ناتو اشاره کرد و گفت: برخی رهبران از آمریکا درباره روابط با ناتو سوال می‌کنند. این تعجب‌آور است. همه اینگونه می‌‌پرسند که آیا این نظم دو‌جانبه فرو خواهد ریخت و آیا آمریکا از ناتو عقب‌نشینی خواهد کرد؟ باید بگویم که این بیانیه‌ها واقعیت ندارد و مبنی بر واقعیت نیست. اصلا چنین اتفاقی نیفتاده است. توافق آتلانتیک از بین نرفته و ناتو پیروز می‌شود.

 

* جان کری: با سیاست‌های ترامپ، ناتو در حال فروپاشی است

با وجود لفاظی‌های پمپئو درباره ناتو، وزیر پیشین خارجه آمریکا یعنی جان کری که در دولت اوباما عهده‌دار این مسؤولیت بود، به انتقاد از سیاست‌های آمریکا در قبال ناتو پرداخت. جان کری، وزیر پیشین خارجه آمریکا، در مصاحبه با دویچه وله آلمان و در حاشیه کنفرانس سالانه امنیتی مونیخ با انتقاد شدید از سیاست‌های دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا گفت: به خاطر سیاست‌های ترامپ، ناتو در حال فروپاشی است. وی به آنگلا مرکل و دیگر رهبران اروپایی توهین و دیگران را از خود دور کرد. در عین حال وی درباره رئیس‌جمهور پوتین و ویکتور اوربان رئیس‌جمهوری مجارستان سخنان ناخوشایندی را به زبان آورد. این غیرقابل قبول است. همچنین سیاست زیست‌محیطی ترامپ یکی دیگر از مواردی بود که مورد انتقاد کری به نمایندگی از حزب دموکرات قرار گرفت.

 

* ماجرای ارتش اروپایی

ناامیدی فرانسه و آلمان به عنوان 2 کشور مهم اروپا از بقای ناتو به دلیل کارشکنی‌های آمریکا، سبب شد این دو کشور طرح تاسیس یک تشکیلات نظامی اروپایی بدون حضور آمریکا را پیگیری کنند. این موضوع در کنفرانس امنیتی مونیخ امسال نیز بازتاب ویژه‌ای داشت و ینس استولتنبرگ، دبیرکل ناتو به آن واکنش نشان داد. دبیرکل ناتو در سخنرانی خود در کنفرانس امنیتی مونیخ از طرح‌های آلمان و فرانسه در زمینه تاسیس یک تشکیلات نظامی اروپایی انتقاد کرد و آن را موجب تضعیف روابط فراآتلانتیک دانست. دبیرکل ناتو البته از طرح‌های اروپایی برای افزایش قابلیت‌ها و هزینه‌های دفاعی استقبال کرد اما همزمان در زمینه اقدامات دفاعی موازی و تلاش‌هایی که باعث دوری از ایالات متحده آمریکا می‌شود هشدار داد.  استولتنبرگ افزود: هر تلاشی برای ایجاد فاصله بین اروپا و آمریکای شمالی نه‌تنها استحکامات فراآتلانتیک و توانایی ما برای رقابت در سطح جهانی را تضعیف می‌کند، بلکه این مسأله خطر تقسیم اروپا را هم به دنبال خواهد داشت. اظهارات دبیرکل ناتو پس از آن مطرح می‌شود که به دنبال شروع بحث‌ها درباره خروج انگلیس از اتحادیه اروپایی و سیاست‌های یک جانبه آمریکا بویژه پس از روی کار آمدن دونالد ترامپ، آلمان و فرانسه قدم‌هایی را برای ایجاد یک ارتش اروپایی طی سال‌های اخیر برداشته‌اند. 

 

* مأموریت تازه ناتو؟

آمریکایی‌ها دیر یا زود باید عراق را ترک کنند. آنها حتی با وجود گردن‌کشی‌های دیپلماتیک و نظامی خود، حالا با توجه به مصوبه پارلمان عراق مبنی بر الزام دولت عراق به آماده کردن بستر خروج نیروهای نظامی خارجی از کشورشان آرام‌آرام آماده خروج از این کشور می‌شوند. با این حال اما یکی از علایق آنها ادامه حضور در این کشور البته با پرچم ناتو است. آمریکایی‌ها در ناتو حرف اول و آخر را می‌زنند و حضور ناتو در عراق یعنی حضور آمریکا البته با پرچم جدید.  آنها از همین رو تلاش فراوانی را برای قانع کردن اعضای ناتو به حضور در عراق همزمان با طرح کاهش نیروهای آمریکایی در این کشور آغاز کرده‌اند که از اهمیت فراوانی برخوردار است و باید با دقت همه جوانب آن را بررسی کرد.  موضوع حضور در عراق دیروز در سخنرانی دبیرکل ناتو جایگاه ویژه‌ای داشت و وی صراحتا اعلام کرد: ناتو فعالیت خود را در عراق افزایش می‌دهد. وی در ادامه افزود: ما تصمیم گرفتیم حمایت خود را از عراق برای تحقق امنیت در منطقه افزایش دهیم. استولتنبرگ همچنین تصریح کرد: نبرد با داعش هنوز تمام نشده است.

دبیرکل ناتو با اعلام اینکه دولت عراق تمایل خود را نسبت به تداوم فعالیت‌های آموزشی، مشاوره‌ای و ظرفیت‌سازی ناتو برای نیروهای مسلح عراق اعلام کرده است، گفت: ما تنها تا زمانی در عراق می‌مانیم که از حضور ما استقبال شود.

 

* قول اعضای ناتو به آمریکا

سخنان دبیرکل ناتو در حالی است که مارک اسپر، وزیر دفاع آمریکا روز پنجشنبه گفت که این کشور با ناتو برای گسترش عملیات‌های نظامی در عراق به توافق رسیده است. او خاطرنشان کرد که سران کشورهای ناتو توافق کرده‌اند در خاورمیانه اقدامات بیشتری انجام دهند. وی اضافه کرد، آمریکا از سایر اعضای ناتو تعهداتی دریافت کرده تا آنها جای خالی نیروهای آمریکا در عراق را پر کنند.

 

* مأموریت آمریکایی ناتو

طرح حضور ناتو در عراق اساسا طرحی آمریکایی است و اظهار نظر دبیرکل ناتو مبنی بر اینکه فقط تا زمانی که عراقی‌ها بخواهند در عراق می‌مانیم نشان از نوعی اجبار در اصل ماموریت جدید ناتو است. چندی پیش دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا با لحنی طلبکارانه گفته بود: ناتو باید حضور خود را در خاورمیانه گسترش دهد. این یک موضوع بین‌المللی است. ما می‌توانیم به خانه بازگردیم و از ناتو استفاده کنیم، زیرا این یک مشکل بین‌المللی است. اکنون این بار بر دوش ماست و این ناعادلانه است. 

***

حمید کمار: آمارهای منتشرشده از سوی مرکز آمار نشان می‌دهد وضعیت نابرابری در طول مدیریت دولت موسوم به تدبیر و امید در کشور بدتر شده است. روند تغییرات شاخص جینی به عنوان معیاری برای سنجش میزان نابرابری در توزیع درآمد، این موضوع را تایید می‌کند. شاخص جینی که بین صفر تا یک (یا به عبارت دیگر صفر تا 100) تعریف می‌شود، هرچه به صفر نزدیک‌تر باشد، نشان‌دهنده وضعیت بهتر در توزیع درآمد و در نتیجه نابرابری کمتر است. در مقابل هرچه عدد این شاخص بزرگ‌تر باشد، یعنی توزیع درآمد در جامعه ناعادلانه‌تر است. بنا بر اعلام مرکز آمار، شاخص جینی در دولت روحانی هر ساله افزایش داشته است. به بیان دقیق‌تر شاخص جینی که سال 92 در بهترین وضعیت خود پس از انقلاب یعنی معادل 5/36 درصد بود، با روندی صعودی به 41 درصد در سال 97 رسید.

تغییر مسیر شاخص‌های نابرابری از سال 92 به این سو، به وضوح نشانگر تاثیر تغییر دولت و جایگزین شدن گفتمان کاملا متفاوت (و در بسیاری موارد متضاد) با گفتمان دولت پیشین است؛ موضوعی که نمود آن را می‌توان در ماه‌های آغازین دولت تدبیر در نفی همه‌جانبه عملکرد دولت پیشین مشاهده کرد. ریشه‌یابی علل تشدید شکاف طبقاتی در دولت روحانی، تاثیر عملکرد دولت کنونی و گفتمان مدیریتی آن را روشن‌تر می‌کند، هر چند اشاره متن حاضر به عملکرد دولت، نافی ناکارآمدی مجلس و همراهی آن با سیاست‌های مخرب دولت نیست. به طور کلی 3 دسته از اقدامات دولت کنونی به تشدید شکاف طبقاتی در جامعه انجامیده است.

 

* توقف اقدامات حمایتی از قشر محروم

دولت تدبیر در حالی کار خود را مرداد سال 92 آغاز کرد که از همان روز اول بر نفی عملکرد دولت قبل تاکید داشت و طرح‌های دولت پیشین را مخرب نامید. از جمله شاخص‌ترین مصادیق این موضوع، طرح مسکن مهر بود. این طرح که با هدف تامین مسکن خانوارهای کم‌درآمد کشور در سال 87 اجرا شد، در مجموع بیش از 4 میلیون مسکن جدید برای مردم تامین کرد. برخورد سیاسی دولت تدبیر با طرح‌های دولت قبل اما کار را به جایی رساند که پروژه مسکن مهر با 70 درصد پیشرفت فیزیکی تا مرداد 92، هنوز تکمیل نشده باشد. افزایش چندباره قیمت واحدهای مسکونی این طرح در دولت تدبیر و دریافت مبالغ سنگین از متقاضیان آن از یک سو و قطع منابع مالی این طرح باعث شد تامین خانه متقاضیان مسکن مهر به درازا کشیده شود. بی‌مهری دولت تدبیر به طرح مسکن مهر در حالی بود که این دولت هیچ طرح مناسبی برای تامین مسکن اقشار کم‌درآمد پیش‌بینی نکرد. 5 سال صدارت عباس آخوندی در راس وزارت شهرسازی در حالی بود که وی بارها بر تکمیل نکردن طرح مسکن مهر تاکید کرد و از این بابت به خود می‌بالید. در نهایت با 3 برابر شدن قیمت مسکن در کشور، دولت متوجه شکست سیاست‌های خود شد تا جایی که آخوندی سال گذشته استعفا کرد و دولت مجبور به تکمیل باقیمانده مسکن مهر شد.

از دیگر مصادیق متوقف شدن اقدامات حمایتی، توقف اجرای گام‌های بعدی طرح هدفمندی یارانه‌ها بود. طرح هدفمندی و پرداخت یارانه به مردم هم از حملات دولت فعلی در امان نبود تا جایی که پرداخت یارانه به مردم از سوی علی طیب‌نیا، وزیر اقتصاد پیشین دولت روحانی، شب عزای دولت تعبیر شد. در نتیجه این دیدگاه، دولت در سال‌های 93 و 94 اقدام به افزایش قیمت بنزین کرد، بدون آنکه دریافتی مردم از یارانه‌‌ها را افزایش دهد.

 

* توقف اصلاح ساختارهای اقتصادی

از جمله عواملی که به تشدید شکاف طبقاتی در دولت روحانی انجامید، بی‌عملی دولت در اصلاح ساختارهای اقتصادی بود. انفعال دولت در حوزه اقتصاد داخل و گره زدن سرنوشت اقتصاد کشور به سرانجام مذاکرات، علاوه بر آسیب‌پذیرتر شدن اقتصاد در مقابل تحریم‌ها، باعث تشدید شکاف طبقاتی و تشدید فشار بر طبقات متوسط و پایین‌تر جامعه شد. شاخص‌ترین مصداق این موضوع را می‌توان در انفعال دولت در اصلاح ساختار مالیاتی کشور دید. ساماندهی معافیت‌ها، هوشمندسازی مالیات‌ستانی برای جلوگیری از فرار مالیاتی، انتقال بار مالیاتی به اقشار ثروتمندتر جامعه از طریق وضع مالیات‌هایی نظیر مالیات بر ثروت، مالیات بر سپرده‌های میلیاردی و وضع مالیات‌های تنظیم‌گری نظیر مالیات بر خانه‌های خالی و عایدی سرمایه از جمله اقداماتی بود که دولت روحانی در طول سال‌های گذشته به بهانه‌های واهی اجرا نکرد.

اقدام اصلاحی دیگر در حوزه اقتصاد، شفاف شدن ساختارهای اقتصاد به منظور مقابله با فساد و سوءاستفاده‌های اقتصادی بود که باز هم با بی‌توجهی دولت مواجه شد. شاید واضح‌ترین مصداق این موضوع را می‌توان در موضوع حذف یارانه ثروتمندان در سال 93 دید؛ جایی که حسن روحانی از بررسی وضعیت اقتصادی مردم به بهانه «حریم شخصی بودن حساب‌های مردم» ممانعت کرد و باعث شد ثروتمندان همچنان سر سفره یارانه‌ها بمانند. روحانی در حالی حساب‌های بانکی مردم را حریم شخصی خواند که بسیاری از نهادهای دولتی هر روز با این حساب‌ها سر و کار داشته و اطلاعات آن را در اختیار دارند. بهانه عوام‌فریبانه روحانی عملا مانع شفاف شدن وضعیت مالی مردم و در نتیجه سد عادلانه شدن پرداخت یارانه‌ها شد.

 

* توزیع رانت میان ثروتمندان

از دیگر عوامل تشدیدکننده شکاف طبقاتی در دولت روحانی، اجرای طرح‌هایی بود که به توزیع رانت‌های بزرگ میان قشر محدود ثروتمندان انجامید. شاخص‌ترین این طرح‌ها، «طرح تحول سلامت» و «پرداخت ارز دولتی با نرخ 4200 تومان» به اقشار ثروتمند جامعه بود. طرح تحول سلامت که با هدف «بیمه همگانی» و «حذف زیرمیزی پزشکان» اجرا شد، با صرف ده‌ها هزار میلیارد تومان از بودجه کشور طی سال‌های گذشته، در نهایت شکست خورد. پس از این بود که سعید نمکی برای کنترل هزینه‌های افسارگسیخته آن، جانشین قاضی‌زاده هاشمی شد. بودجه‌های کلان طرح تحول سلامت در نبود نظارت صحیح، به جیب جامعه پزشکی رفت و تا آنجا ادامه یافت که بدهی بیمه‌ها به داروخانه‌ها و بیمارستان‌ها سر به فلک کشید و بسیاری از آنها را به مرز فروپاشی کشاند.

طرح جنجالی دیگر هم، اعطای ارز دولتی با نرخ 4200 تومان به واردکنندگان به بهانه کنترل قیمت کالاها بود. در قالب این طرح که از فروردین 97 آغاز شد، تاکنون میلیاردها دلار ارز ارزان قیمت به برخی افراد خاص داده شده تا از افزایش قیمت کالاها جلوگیری شود. این در حالی است که گزارش‌های متعدد مرکز پژوهش‌های مجلس نشان می‌دهد توزیع ارز دولتی برای کنترل قیمت‌ها مدت‌هاست شکست خورده و نتیجه‌ای جز هدررفت ذخایر ارزی کشور ندارد. آخرین مورد این طرح، اختصاص 5/10 میلیارد دلار ارز دولتی برای واردات کالاهای اساسی در لایحه بودجه سال 99 است؛ اقدامی که در صورت تصویب مجلس و تبدیل آن به قانون، ده‌ها هزار میلیارد تومان ثروت کشور را بدون هیچ دستاورد خاصی آن هم در اوج تنگنای ارزی کشور، به جیب سرمایه‌داران خواهد ریخت.

صفحه 5 را بخوانید

میثم مهرپور: در ماه‌های اخیر شاخص بورس رکوردهای عجیبی را شکسته و به بالاترین حد ممکن در تاریخ تشکیل خود رسیده است؛ چنانکه طبق آمار منتشر‌شده، شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران در ۹ ماه ابتدایی سال جاری نسبت به مدت مشابه سال قبل ۱۲۶ درصد رشد داشته است. از طرفی بورس را آینه تمام‌نمای اقتصاد یک کشور می‌دانند. اگرچه می‌توان عواملی چون رشد نقدینگی، جا ماندن بورس از تورم و افزایش تمایل حضور پس‌اندازها در بورس به جای بازارهای موازی را از مهم‌ترین دلایل این جهش دانست اما طبیعتا و بر اساس قاعده، با افزایش رشد شاخص بورس این موضوع باید خودش را در اقتصاد ملی و بویژه در تولید و رشد اقتصادی نیز نشان دهد ولی شواهد گویای این ماجرا نیست؛ شاخص‌ها در حال رکوردشکنی است اما رشد اقتصادی در وضعیت نامناسبی قرار دارد. برای تشریح دلایل این موضوع ذکر چند نکته ضروری است.

1- نگاه کوتاه‌مدت به بازار سرمایه: نگاه کوتاه‌مدت و غیرجامع (سازمانی و مقطعی) به بازار سرمایه را می‌توان یکی از نقاط ضعف بورس در اقتصاد ایران دانست. این نگاه معتقد است حداکثر زمان برای رسیدن به بازدهی در بازار سرمایه یک سال است. از این رو کاهش یا افزایش مقطعی قیمت‌ها در بورس برای این افراد مهم و در تصمیم‌گیری آنها تاثیرگذار است، به نحوی که این افراد کاهش یا افزایش قیمت‌ها در بورس را بدون توجه به شاخص‌هایی چون رشد اقتصادی و وضعیت اشتغال رصد کرده و روند حرکتی شاخص بورس را تافته جدا بافته‌ای از اقتصاد ملی می‌دانند. 

2- افزایش غیرواقعی قیمت‌ها: بورس در ایران شباهت زیادی به نظام بانکداری‌مان دارد. همانطور که در نظام بانکداری ما تحت عنوان سود علی‌الحساب سودهای قطعی پرداخت می‌شود که در نهایت به افزایش عملیات‌های صوری و سودهای موهوم می‌انجامد، بورس و افزایش قیمت‌ها در بازار سرمایه نیز همین‌طور بی‌قاعده و غیر‌واقعی است. سوال ابتدایی این است: وقتی ارزش واقعی سهمی در بازار 100 ریال بوده اما به واسطه هجوم نقدینگی و افزایش تقاضا یا تبلیغات غیرواقعی و دلایلی از این قبیل با قیمت۱۲۰ ریال فروخته می‌شود، آیا اتفاقی واقعی در وضعیت تولید آن شرکت بورسی رخ داده یا افزایش قیمت‌ها به دلیل وجود عده‌ای سفته‌باز در بازار است که با مدیریت بازار، سهام شرکت‌ها را خرید و فروش می‌کنند؟ چطور ممکن است در 2 هفته قیمت سهم یک شرکت رشد 20 درصدی داشته باشد؟ آیا واقعا عملکرد (تولید) این شرکت در 2 هفته 20 درصد افزایش داشته است؟ پاسخ بسیار ساده است! در این فرآیند تنها اتفاقی که رخ داده تبدیل m1 به m2 است. در نتیجه وقتی تعداد این معاملات افزایش یابد حجم عظیمی از پول که هیچ زحمتی نیز برای آن کشیده نشده و تولیدی برای آن وجود ندارد، خلق می‌شود و این همان خلق نقدینگی این بار در بازار سرمایه به جای نظام بانکی است. برای همین نیز شاهدیم بورس ایران با ارزشی چندده میلیارد دلاری نقش متناسبی در تولید و رشد اقتصادی کشور ندارد. 

3- پول‌هایی که تبدیل به سرمایه نمی‌شود: تا زمانی که پول‌های واردشده به بورس تبدیل به ماشین‌آلات، ساختمان، انواع تجهیزات و... (سرمایه) نشود، این نقدینگی هیچ اثری بر بخش واقعی اقتصاد نخواهد داشت که اگر چنین بود، با توجه به افزایش بی‌سابقه شاخص بورس باید شاهد رشد اقتصادی بالایی در کشور باشیم اما در شرایط فعلی به‌رغم رکوردزنی‌های بورس، وضعیت اشتغال و تولید در شرایط نابسامانی قرار دارد که نشان‌دهنده وجود فاصله عمیق بازار سرمایه- به نمایندگی از بورس- با بخش واقعی اقتصاد ایران است.  

با این حال از آنجا که عمده پس‌انداز در ایران یا به سمت سپرده‌های بانکی رفته یا به ساختمان، ارز و طلا تبدیل می‌شود، گسترش فرهنگ حضور در بورس که در یک سال اخیر و با ایجاد کدهای سهامداری جدید، روند بی‌سابقه‌ای را تجربه کرده است، می‌تواند بستر مناسبی برای جذب سرمایه در طرح‌های مولد ایجاد کرده و از طرفی با کاهش فعالیت‌های سوداگرانه به رشد اقتصاد کشور کمک کند. در این میان باید به این نکته دقت کرد که گسترش فرهنگ حضور پس‌اندازها در بازار سرمایه یک پروسه بلند‌مدت است که در گذشته نیز شاهد آن بوده‌ایم و در مقاطعی مردم به سمت بورس تمایل پیدا کرده‌اند اما متاسفانه به دلیل عملکرد دولت‌ها، نقدینگی حاضر در بورس به یک‌باره از بورس خارج شده و به سمت سایر بازارها(مسکن، ارز و طلا) رفته است.

 

* راهکار چیست؟

در این شرایط، نیازمند افزایش آشنایی شهروندان با بازار سرمایه و ایجاد یک نگاه بلند‌مدت برای سرمایه‌گذاری در بورس به جای نگاه مقطعی و سفته‌بازانه‌ایم. تحقق این 2 موضوع نیازمند افزایش سواد و آگاهی شهروندان نسبت به بازار سرمایه و تغییر در برخی قوانین بورس است. 

در کنار این موضوع باید اذعان داشت تهیه صورتحساب سود و زیان و تراز‌نامه شرکت‌ها به راحتی و خیلی زود قابل تهیه است. روند درست سود‌دهی در بورس این است که بعد از پایان بازرسی‌های لازم، انتشار صورت‌های مالی و... در ازای هر سهم n درصد سود منطبق با سوددهی واقعی آن شرکت پرداخت شود.