گروه بین‌الملل: آمریکایی‌ها دیروز طولانی‌ترین شب تاریخ خود را پشت سر گذاشتند. درست از زمانی که پایان رای‌گیری در آمریکا اعلام شد، جنگ روانی 2 کاندیدا علیه یکدیگر آغاز شد و هر دو در حالی که شمارش آرا ادامه داشت، اعلام پیروزی یا خوش‌بینی به پیروزی کردند. 

 

* بایدن: ما پیروزیم!

اگر چه پیش‌بینی‌‌های اولیه حاکی از آن بود که ترامپ زیر میز بازی انتخابات بزند اما نخستین کاندیدایی که دیروز تلویحا اعلام پیروزی کرد جو بایدن بود که 9:15 صبح به وقت تهران سخنرانی کرد. بایدن در سخنانی در جمع حامیانش در ایالت «دلاور» از صبوری مردم قدردانی کرد و گفت می‌دانسته اعلام نتایج خوب است. نامزد دموکرات انتخابات با اعلام اینکه حس خوبی درباره نتایج دارد، گفت: «من معتقدم ما در راه پیروزی هستیم و خوشبینم». او تاکید کرد: «اعلام نتایج آرای پستی بی‌سابقه، طول می‌کشد و تا کار سخت شمارش تمام شود، داستان ادامه دارد». وی با ابراز رضایت از آرای انتخابات گفت: «حس ما حس خوبی است. مطمئنم آریزونا را بردیم، در جورجیا هم احتمال برنده شدن داریم. من خوشبین به نتیجه هستم. ایمان خود را قوی نگه دارید، ما پیروزیم». کمپین انتخاباتی جو بایدن عصر دیروز هم مدعی شد نتایج نشان از مسیر شفاف پیروزی بایدن دارد. در اتفاقی جالب مسؤولان کمپین بایدن در دلاور اعلام کردند امیدواریم همین امروز مشخص شود ما پیروز شدیم. در همین حال مسؤولان کمپین ترامپ هم اعلام کردند ما به پیروزی خود مطمئنیم. 

جو بایدن همچنین توئیت کرد: «تا زمانی‌که همه آرا را نشمردند، ستاد انتخاباتی‌ام استراحت نمی‌کند». او از مردم خواست برای اطلاع از شرایط با مسؤولان ستادش به طور دائم در ارتباط باشند. مسؤولان کمپین بایدن در دلاور هم اعلام کردند: امیدواریم همین امروز مشخص شود پیروز شده‌ایم.ستاد انتخاباتی بایدن همچنین دیشب اعلام کرد: چنانچه ترامپ مناقشه بر سر انتخابات را به دیوان عالی بکشاند، شکست خجالت‌آوری خواهد خورد.

 

* ترامپ: انتخابات را بردیم

همزمان که بایدن در حال سخنرانی بود، ترامپ هم شروع به توئیت زدن کرد و نوشت: «پیروزی بزرگ. ما در راه پیروزی بزرگی هستیم اما دموکرات‌ها در تلاشند انتخابات را بدزدند. ما هرگز اجازه این کار را نخواهیم داد. بعد از بسته شدن مراکز نباید هیچ رایی اخذ شود». در حالی که همه رسانه‌ها تصور می‌کردند توئیت ترامپ تنها واکنش وی به سخنرانی بایدن است اما ترامپ ساعتی بعد از سخنرانی بایدن یعنی حدود ساعت 10:50 صبح به وقت تهران تصمیم به سخنرانی گرفت و در حالی که خانواده و معاونش پنس او را همراهی می‌کردند، از وضعیت موجود شمارش آرا ابراز نارضایتی کرد و گفت: ما خود را برای جشن آماده می‌کردیم، در حال پیروزی بودیم، ما آماده جشن و پایکوبی هستیم برای این موفقیت بزرگ. 

وی گفت: «کنفرانس امروز بی‌شک کنفرانس خبری‌ای است که دیرتر از هر زمانی برگزار کردم. تشکر می‌کنم از مردم آمریکا برای میلیون‌ها میلیون نفر که به من رای دادند و متاسفانه برخی سعی دارند حق ما را سلب کنند و ما تحمل نمی‌کنیم». وی افزود: «شهروندان ما با رکوردشکنی، از جنبش خارق‌العاده ما حمایت کردند. ما با اختلاف زیاد در برخی ایالت‌ها پیروز شدیم. ایالت‌هایی را بردیم که اصلا انتظارش را نداشتیم». ترامپ در میان تشویق مردم با تاکید بر پیروزی در پنسیلوانیا گفت: «محال است دموکرات‌ها در آنجا پیروز شوند. ما در میشیگان هم پیروزیم با اختلاف ۳۵۰ هزار رای ولی ما به اینها احتیاج نداریم، فرماندار تگزاس به من تبریک گفت برای پیروزی. فرماندار به من گفته تاکنون چنین چیزی را شاهد نبوده. ما شب بزرگی داشتیم. تمام ایالت‌ها و اختلاف آرا بی‌سابقه بوده است». وی افزود: «می‌دانستند نمی‌توانند ببرند مساله دادگاه را مطرح کردند. من با اعلام آرای پستی، دادگاه را پیش‌بینی می‌کردم. ما این انتخابات را بردیم، هدف ما در حال حاضر تضمین این پیروزی است، ما می‌خواهیم قانون اجرا شود، به دیوان عالی می‌رویم و می‌خواهیم رای‌گیری پایان یابد. تا آنجا که به من مربوط است ما پیروزیم. از تمام حامیان و کسانی که با ما کار کردند، متشکرم». 

همزمان با ادعای ترامپ، «مت مکویاک» از روزنامه‌نگاران حامی ترامپ مدعی شده در یکی موارد به‌روزرسانی شمارش آرا در میشیگان 100درصد آرای شمارش شده به بایدن تعلق گرفته است.

دیشب و در شرایطی که منابع خبری در آمریکا از پیروزی بایدن در ایالت آریزونا خبر می‌دادند، پسر ترامپ در توئیت خود نوشت ما در آریزونا پیروز خواهیم شد.

مایک پنس، معاون ترامپ نیز با تشکر از میلیون‌ها آمریکایی برای شرکت در انتخابات گفت: «ما هشیار خواهیم بود. من معتقدم با اختلاف زیاد آرا پیروز شده‌ایم. ما در راه پیروزی هستیم و دوباره عظمت را به آمریکا بازمی‌گردانیم». ترامپ همچنین عصر دیروز در توئیتی نوشت: دیشب در ایالت‌های تحت کنترل   دموکرات‌ها پیش افتاده بودم و حالا به طرز معجزه‌آسایی تک‌تک آنها ناپدید شدند.

 

* ترامپ: در ایالات دموکرات آشوب می‌شود

آشوب در فردای اعلام نتایج در انتخابات پیش‌بینی چندماهه بسیاری از کارشناسان و تحلیلگران امنیتی مسائل آمریکا بود. افزایش عجیب و غریب خرید اسلحه توسط مردم آمریکا از چند هفته پیش این نگرانی را تشدید کرد. در سوی دیگر اما آنچه مهم بود اینکه دموکرات‌ها و جمهوری‌خواهان انگشت اتهام برای آشوب را به سوی یکدیگر نشانه می‌رفتند. درست زمانی که همه منتظر اعلام نتایج انتخابات در آمریکا بودند، ترامپ اعلام کرد آشوب‌ها از مناطق تحت کنترل دموکرات‌ها آغاز می‌شود. 

دونالد ترامپ گفت: آشوب احتمالی بعد از پیروزی من در انتخابات در شهر‌های تحت هدایت دموکرات‌ها رخ خواهد داد. به نوشته وبگاه خبری «نیوزمکس»، ترامپ گفت: این آشوب در شهر‌های شیکاگو، نیویورک، پورتلند، اوکلند و جا‌های دیگر مانند بالتیمور و به دلیل رهبری ضعیف رخ خواهد داد. وی افزود: طرفداران من قوی هستند اما دوست ندارند این کار را انجام دهند، آنها به کشورمان افتخار می‌کنند و نمی‌خواهند به کشورمان آسیب بزنند. ترامپ در ادامه با اشاره به آشوب‌های روز‌های قبل از بر‌گزاری انتخابات آمریکا، طرفداران حزب دموکرات را تندرو توصیف کرد و آنان را جزو گروه موسوم به «آنتی فا» دانست. رئیس جمهور آمریکا روز سه‌شنبه همچنین در یک سخنرانی در جمع اعضای ستاد انتخاباتی خود مدعی شد پیروزی‌اش باعث وحدت آمریکا می‌شود و تاکید کرد باخت در این انتخابات برای وی سخت است. 

 

* ستاد بایدن: انتخابات به دیوان عالی بکشد، مقابله می‌کنیم

کشاندن کار به دیوان عالی آن هم در میانه شمارش آرا چیزی نبود که کسی پیش‌بینی آن را کرده باشد. تصور کارشناسان این بود ترامپ فقط اگر شکست بخورد کار را به دیوان عالی که جمهوری‌خواهان در آن دست بالاتر را دارند، خواهد کشاند. ساعتی بعد از سخنرانی ترامپ، ستاد انتخاباتی بایدن در واکنش به تهدید ترامپ درباره کشاندن پرونده انتخابات به دیوان عالی، اعلام کرد اگر او به تهدید خود عمل کند، تیم‌های حقوقی دموکرات‌ها با این اقدام مقابله خواهند کرد. ستاد انتخاباتی بایدن همچنین ترامپ را به تلاش برای سلب حق رأی آزاد آمریکایی‌ها متهم کرد. ستاد انتخاباتی بایدن در این باره گفت: ترامپ سعی دارد حق مردم آمریکا برای رأی آزاد را سلب کند. ترامپ نتیجه انتخابات را تعیین نمی‌کند. ستاد انتخاباتی بایدن با ابراز اطمینان درباره پیروزی نامزد حزب دموکرات در انتخابات تصریح کرد: اطمینان داریم پس از اتمام روند شمارش آرا، بایدن رئیس‌جمهور می‌شود. مدیر ستاد انتخاباتی بایدن اظهارات ترامپ را شنیع، بی‌سابقه و نادرست خواند و گفت: اگر ترامپ به تهدید خود برای بردن پرونده به دیوان عالی و جلوگیری از طی‌کردن روند طبیعی شمارش آرا عمل کند، تیم‌های حقوقی دموکرات‌ها با این اقدام مقابله خواهند کرد. 

 

* نتیجه انتخابات؛ شاید چند روز بعد

همزمان با بحران انتخاباتی در آمریکا به دلیل اعلام زودهنگام رئیس‌جمهور این کشور درباره پیروزی خود و هشدارش درباره احتمال تقلب از یک سو و تاکید رقیب دموکراتش بر اینکه او در مسیر پیروزی قرار دارد، شبکه فاکس‌نیوز از احتمال به طول انجامیدن چند روزه نتیجه انتخابات خبر داد. 

فاکس‌نیوز ادامه داد: «آمریکایی‌ها سه‌شنبه‌شب (به وقت محلی) به تختخواب رفتند و چهارشنبه صبح در حالی بیدار شدند که مطمئن نیستند چه کسی رئیس‌جمهور بعدی آنهاست، چرا که نتایج آرا در ایالت‌های کلیدی به کندی منتشر می‌شود و این موضوع تعیین اینکه آیا رئیس‌جمهور ترامپ یا جو بایدن برنده انتخابات شده را غیرممکن کرده است. این رسانه آمریکایی در ادامه گزارش خود خبر داد احتمال طول کشیدن چند روزه مشخص شدن نتیجه انتخابات ریاست‌جمهوری این کشور وجود دارد.

 

* بولتون: صحبت‌های ترامپ یک رسوایی‌ است

از سوی دیگر جان بولتون، مشاور پیشین امنیت ملی دولت آمریکا اظهارات ترامپ را فضاحت توصیف کرد. بولتون در مصاحبه‌ای گفت: فکر می‌کنم اظهارات چند ساعت قبل رئیس‌جمهور ترامپ که گفت پیروز انتخابات است و چگونه قرار است آن را از وی بدزدند، یکی از غیرمسؤولانه‌ترین حرف‌هایی بود که یک رئیس‌جمهور ایالات متحده تاکنون گفته است. وی افزود: کاملا محتمل است که ترامپ بتواند پیروز شود اما او صحت تمام روند انتخابات را به ‌خاطر منافع شخصی خود، زیر سوال برد. این فضاحت و رسوایی است. 

 

* فاکس‌نیوز: ترامپ روی وضعیت قابل اشتعال آمریکا کبریت کشید

اعلام پیروزی زودهنگام 2 کاندیدا امری جالب و جدید در فضای انتخاباتی آمریکاست که تاکنون سابقه‌ نداشته است. بایدن هم اگر چه اعلام پیروزی کرد اما نحوه اعلام پیروزی و سخنان ترامپ درباره قطعی شدن پیروزی‌اش هم در روز انتخابات و هم فردای انتخابات سبب شد شبکه فاکس‌نیوز که به جمهوری‌خواهان و ترامپ نزدیک است هم به اعلام موضع در این باره بپردازد. «کریس والاس» خبرنگار و مجری شبکه «فاکس‌نیوز» بعد از صحبت‌های ترامپ درباره پیروزی در انتخابات و مطرح کردن بحث تقلب گفت او روی وضعیت قابل اشتعال کشور کبریت کشید. والاس گفت: وضعیتی فوق‌العاده قابل اشتعال است و رئیس‌جمهور روی آن کبریت انداخت. او ایالت‌ها را نبرده، هیچ کسی نمی‌گوید که او ایالت‌ها را برده است. ایالت‌ها هم نگفته‌اند او برده است. وی افزود: نمی‌دانم ترامپ دقیقا منظورش چیست. او گفت ما به دیوان عالی خواهیم رفت برای اینکه می‌خواهیم همه رای‌گیری متوقف شود. توقف رای‌گیری (بعد از اتمام ساعت رای‌گیری) بله! اما شمارش آرا را که نمی‌توان متوقف کرد. والاس که در مناظره اول ترامپ و بایدن مجری بود، در ادامه گفت: می‌دانید ایالت‌ها طبق قوانین خود این فرصت شمارش آرا را دارند و به طور معمول می‌توانند تا شب انتخابات و تا فردای روز بعد از انتخابات آرای‌شان را بشمارند و این ممکن است چند روز طول بکشد. او در ادامه توضیح داد: شاید این سوال مطرح باشد که چه مدت می‌توانند آرا را قبول کنند اما در این باره سوالی وجود ندارد که همه ایالت‌ها به شمارش آرا تا چند روز ادامه می‌دهند. آنها می‌توانند تا هفته‌ها برنده را تایید نکنند. این همان چیزی است که در فلوریدا در سال ۲۰۰۰ اتفاق افتاد. نمی‌دانم آیا منظور ترامپ این بود که می‌خواهد شمارش را متوقف کند یا چیز دیگری. فکر می‌کنم این می‌تواند خیلی زیاد تحریک‌آمیز باشد و صادقانه فکر نمی‌کنم چیزی باشد که دادگاه بپذیرد. 

 

* آلمان: وضعیت پس از انتخابات در آمریکا انفجاری است

در میان متحدان غربی آمریکا هم دیروز فقط آلمان‌ها به صراحت درباره وضعیت آمریکا بعد از اعلام نتایج به اظهارنظر پرداختند. در همین ارتباط «آنگرت کرامپ کارنباوئر» وزیر دفاع آلمان گفت: این یک وضعیت بسیار انفجاری است. این وضعیتی است که می‌تواند همان‌طور که کارشناسان بدرستی می‌گویند، منجر به بحران اساسی شود. او در مصاحبه‌ای به کانال تلویزیونی زد‌دی‌اف بیان داشت: این مساله‌ای است که باید برای ما موجب نگرانی زیاد شود. 

 

* اعتراضات در واشنگتن‌دی‌سی

دیروز شمارش آرا در حوزه‌های انتخاباتی تازه آغاز شده بود که درگیری در خیابان‌های ایالت‌های آمریکا آغاز شد. نخستین جایی که از همان ابتدای صبح دیروز صحنه درگیری بود خیابان‌های واشنگتن‌دی‌سی بود. در چند شهر آمریکا هم طرفین پرچم آمریکا را آتش زدند.

 

* تظاهرات حامیان سیاه‌پوستان در نیویورک

شهر نیویورک به عنوان بزرگ‌ترین شهر آمریکا هم دیروز روز پرتنشی را گذراند. همزمان با شمارش آرا در آمریکا، گروهی از معترضان حامی جنبش سیاه‌پوستان با تجمع در نیویورک از رئیس‌جمهوری کنونی کشورشان و معاون او خواستند از سمت‌های‌شان کناره‌گیری کنند. از طرفی حضور نیروهای امنیتی در خیابان‌ها تشدید شد و چندین ساختمان از جمله برج ترامپ بسته‌ ماندند. پلیس هم با بالگرد اوضاع را رصد می‌کرد. گروهی از معترضان فعال که خواستار استعفای دونالد ترامپ از ریاست‌جمهوری بودند، در نزدیکی پارک میدان یونیون تجمع اعتراضی برگزار کردند. برخی فعالان هم پلاکاردهایی در حمایت از جنبش «جان سیاه‌پوستان مهم است» در دست داشتند. در این میان ده‌ها نفر از جمله روزنامه‌نگاران و یکی از رهبران تظاهرات اعتراضی بازداشت شدند. معترضان تهدید کرده‌اند چنانچه دونالد ترامپ دوباره به کاخ سفید راه یابد، به اعتراضات خودشان ادامه می‌دهند. 

 

* درگیری جلوی کاخ سفید

جلوی کاخ سفید هم که از روزها قبل دیوارهای چند متری و بلندی برای جلوگیری از نفوذ معترضان به داخل آن کشیده شده بود دیروز درگیری‌ها شدید بود. بلافاصله بعد از پایان زمان رسمی رای‌گیری، پلیس واشنگتن‌دی‌‌سی مقابل آن به صف شد تا برای سرکوب اعتراضات احتمالی با انتشار نتایج اولیه انتخابات ریاست‌جمهوری آماده باشد. همچنین از چند ساعت مانده به بسته شدن شعب اخذ رای در ایالات متحده، هزاران معترض مقابل کاخ سفید تجمع کردند که ده‌ها نفر از آنها بازداشت شدند. معترضان ضدترامپ و حامیان او هم مقابل کاخ سفید درگیر شدند. 

***

***

ثمانه اکوان: در دهه‌های اخیر با گسترش تکنولوژی‌های ارتباطی از جمله شبکه‌های اجتماعی در فضای مجازی، هر زمان که تجمعی اعتراضی در آمریکا شکل ‌گرفته است، راهبرد اصلی معترضان در بین خودشان این بوده است که توجه داشته باشند «تمام دنیا آنها را می‌بینند و دنبال می‌کنند». این راهبرد برای این در پیش گرفته ‌شده است که نشان دهد آمریکایی‌ها می‌توانند با توسل به راه‌های غیرخشونت‌آمیز، صدای خود را به مسؤولان‌شان برسانند. این شعار اما نه در روزهای آخر تجمعات جنبش تسخیر وال‌استریت و نه در جنبش‌های اعتراضی به تبعیض نژادی نتوانست پلیس آمریکا را از اعمال خشونت علیه معترضان بازدارد و معترضان نیز در نهایت دریافتند نباید زیاد نگران نوع نگاه مردم دنیا به خودشان باشند و باید با هر چه در توان دارند به دنبال مطرح کردن دغدغه‌های خود بروند، حتی اگر این راه، اعمال خشونت یا غارت فروشگاه‌ها باشد. 

این راهبرد البته تنها مختص معترضان آمریکایی نیست و رسانه‌های آمریکایی در جریان انتخابات ریاست‌جمهوری نیز بارها اعلام کرده‌اند «دنیا در حال تماشای آمریکاست» و از نامزدهای انتخاباتی خواسته‌اند خود را بیشتر از قبل به دموکراسی پایبند نشان داده و از به راه انداختن جنبش‌های اعتراضی به همراه خشونت یا اعلام زودهنگام پیروزی در انتخابات خودداری کنند. این راهبرد همان‌طور که معترضان و نیروهای پلیس آمریکا را با وجهه بهتری در دنیا به نمایش نگذاشت، تاکنون در عرصه سیاسی نیز نتوانسته آمریکا را در چشم جهان، متمدن‌تر و طرفدار دموکراسی نشان دهد. حالا رسانه‌ها نه از حفظ وجهه در جهان، بلکه از این صحبت می‌کنند که چطور می‌توانند آبروی نظام سیاسی آمریکا را در جریان انتخابات ریاست‌جمهوری روز سوم نوامبر حفظ کنند و مانع آبروریزی بیشتر در مقابل چشمان نظاره‌گر جهانیان شوند. 

تا هفته پیش رسانه‌های آمریکایی با اشاره به رفتار نامزدهای انتخاباتی بیان می‌کردند مهم‌ترین دغدغه‌شان به نمایش گذاشتن قدرت و هیمنه به قول خودشان «قدیمی‌ترین دموکراسی جهان» است. آنها با اشاره به برخی نگرانی‌ها درباره شکل گرفتن اعتراضات خیابانی بعد از اعلام نتایج انتخابات ریاست‌جمهوری، بیان می‌کردند نامزدهای انتخاباتی باید حامیان خود را آرام کنند و فضا را به سمت دوقطبی و تنش بیشتر نکشانند. از چند روز مانده به انتخابات و شکل گرفتن اعتراضات زودهنگام در شهرهای نیویورک، فیلادلفیا، واشنگتن، لس‌آنجلس و دیگر شهرهای مهم آمریکا دیگر این هیمنه قدیمی‌ترین دموکراسی جهان نبود که در خطر بود، بلکه خود این به‌ ظاهر دموکراسی بود که توسط نامزدهای انتخاباتی آمریکا هدف گرفته ‌شده بود. حالا آمریکا شاهد رئیس‌جمهوری است که برای باقی ماندن در قدرت، از ضرورت نشمردن رأی‌ها می‌گوید و در عین ‌حال در زمانی که هنوز رأی‌ها به ‌صورت کامل شمارش نشده، تا در نخستین دوره شمارش آرا در اوج قرار می‌گیرد، ادعا می‌کند پیروز میدان بوده است. او تهدید می‌کند که اگر نتایج انتخابات بعد از این پیروزی موقت تغییر کند، حتما تقلب صورت گرفته و کار را به شکایت در دیوان عالی این کشور می‌کشاند. ترامپ تصور می‌کند حضور 6 قاضی جمهوری‌خواه در دیوان عالی در مقابل 3 قاضی دموکرات می‌تواند باعث شود او در انتخاباتی که هنوز معلوم نیست برنده است یا بازنده، نتیجه را تغییر دهد. در مقابل، در طیف دموکرات نیز رئیس مجلس نمایندگان آمریکا که یکی از رهبران حزب دموکرات است، پیروز قطعی میدان را نامزد دموکرات می‌داند و جو بایدن نیز بارها اعلام می‌کند خودش پیروز انتخابات است. اما در این میان نه رسانه‌ها و نه سیاستمداران آمریکایی هیچ‌کدام از خود سوال نمی‌کنند در صورتی ‌که این به ‌ظاهر دموکراسی دیرینه، همچنان در اوج قرار دارد چرا نمی‌تواند نمایان‌کننده رأی مردم باشد و به‌ جای اینکه مردم رأی بدهند، سرنوشت انتخابات ریاست‌جمهوری، باید در کف خیابان‌های شهرهای مختلف این کشور یا باید در دادگاهی مشخص شود که 9 قاضی مادام‌العمر در آن حضور دارند. زمانی که مردم بخواهند در کف خیابان یا در اتاق‌های کوچک دیوان عالی آمریکا سرنوشت سیاست کشورشان برای ۴ سال آینده را انتخاب کنند، در حقیقت این ماهیت دموکراسی است که از بین رفته است، زیرا این دموکراسی از محلی ‌جز صندوق‌های انتخاباتی بیرون آمده است. 

تحلیلگران آمریکایی که تا دیروز از برنامه‌های بردن دموکراسی آمریکایی به‌ کل جهان صحبت می‌کردند و از رؤسای‌جمهور خود می‌خواستند مروج دموکراسی در جهان باشند، حالا به این نتیجه رسیده‌اند که از خود بپرسند آیا واقعا آمریکا یک دموکراسی است؟ و اگر دموکراسی است، آیا قواعد دموکراسی در آن رعایت می‌شود؟ آیا صندوق‌ رأی مهم‌ترین مرجع تعیین سرنوشت سیاسی کشور و مردم آمریکاست؟ آیا صندوق‌ رأی تضمین‌دهنده گردش نخبگان در رده‌های مختلف حکومتی و دولتی است؟ چندی پیش همزمان با گسترش ویروس کرونا در جهان، رسانه‌های تخصصی و مجلات تحلیلی آمریکا از این مساله می‌گفتند که آیا جهان پساکرونا، شاهد مرگ دموکراسی خواهد بود؟ تجربه اما نشان داده دموکراسی در شرایطی که آمریکا دخالتی در سیستم سیاسی یا رسانه‌ای کشورهای دارای دموکراسی (با هر شدت و درجه‌ای از حضور دموکراسی در آن کشور) نداشته باشد، بهتر می‌تواند پیاده شده و به کار گرفته شود. نگاهی به دخالت‌های آمریکا در انتخابات‌های کشورهای دیگر مانند ایران، ونزوئلا و بولیوی نشان می‌دهد بومرنگ قتل دموکراسی در جهان، حالا به‌ سوی صاحبش بازگشته است و برنامه‌های تلویزیونی و اخبار منتشر شده در آمریکا نه برای نمایش دادن هیمنه دموکراسی بلکه دعوتی است برای نمایش گردن‌زنی آن در داخل خاک آمریکا. 

دولت ایالات ‌متحده در بسیاری از کشورهای جهان زمانی که یکی از نامزدهای انتخاباتی مورد حمایت غرب، زودتر از موعد اعلام پیروزی می‌کرد، با شعف فراوان از آن فرد حمایت می‌کرد یا نامزد شکست‌خورده را به‌ جای پیروز می‌نشاند ولی زمانی که نوبت به خودشان رسیده است، با تمام توان سعی دارند جلوی این اقدامات را بگیرند اما همین مساله هم باعث نمی‌شود بتوانند جلوه مناسبی از دموکراسی مورد ادعای خود را به نمایش بگذارند، چرا که هنوز هم صف‌کشی خیابانی و گارد گرفتن با اسلحه، مهم‌ترین مساله در مهم‌ترین انتخابات این کشور است. اوباما روز گذشته در واکنش به ‌قصد ترامپ برای اعلام پیروزی زودهنگام، گفت: «این کاری است که یک «دیکتاتور ذلیل» انجام می‌دهد». اما بیان نکرد چرا آمریکا همیشه از این دیکتاتورهای ذلیل در تمام دنیا حمایت ‌کرده است! 

در هر صورت شاید مؤسسات نظرسنجی انتخاباتی، با وجود تمام روش‌های علمی خود نتوانستند نتایج انتخابات ریاست‌جمهوری روز سوم نوامبر را درست حدس بزنند اما در پیش‌بینی شرایط پساانتخاباتی در جامعه آمریکا بسیار ماهرانه عمل کرده و هشدارهایی را مطرح کردند که حالا تمام‌شان گام‌به‌گام در حال اجرایی شدن است.

کبری آسوپار: پاسخ این پرسش که چه کسانی سفارت آمریکا در تهران را تسخیر کردند، دیگر بدیهی به نظر می‌رسد. نقش مخالفان ایرانی آمریکا در این تسخیر روشن است اما آنان که دولت را در دست داشتند و حامی رابطه با آمریکا و بلکه وارد شدن از در سازش با ایالات‌متحده بودند نیز، نقش پررنگی در شکل‌گیری این رویداد داشتند و می‌توان گفت سازش‌کاری آنان زمینه را فراهم کرد برای آنکه دانشجویان پیرو خط امام، تسخیر سفارت آمریکا را گزینه‌ای ناگزیر در برابر خود ببینند. 

مهدی بازرگان و دولت موقتش نه فقط از تعامل عادی و حتی دوستانه میان ایران و آمریکا استقبال می‌کردند، بلکه خود این تعامل را در پشت‌پرده سیاست پیش برده و تا حدی اجرایی هم کرده بودند. این در حالی بود که دولت آمریکا به دلیل عدم استرداد دیکتاتور مخلوع ایران، خشم دیرینه‌ مردم ایران از ایالات‌متحده را شعله‌ور کرده بود. بازرگان، رئیس دولت موقت، تنها چند روز پس از پیروزی انقلاب اسلامی، در گفت‌وگویی با نیویورک‌تایمز اعلام می‌کند: «دولت ایران مشتاق است روابط خوب خود با آمریکا را از سر بگیرد». این اما موضع رهبر کبیر انقلاب و مردم نبود. حتی موضعی با طرفداران حداکثری هم نبود و غالب مردم، رابطه با آمریکا را پس از چند دهه کارشکنی‌های ایالات‌متحده در راه خواست‌های سیاسی مردم ایران که از کودتا علیه دولت‌ مصدق شروع شده بود، عادی نمی‌دانستند و اشتیاقی هم برای از سرگیری آن نداشتند. ولی واقعیت آن بود که این موضع اگر چه دارای حامیان حداقلی اما موضع «دولت» بود؛ نهادی که قدرتش در اجرایی کردن موضع و نظر خود اگر چه صرفا در چارچوب ساختارهای قانونی، دیگر حداقلی نبود و مسؤولیت تنظیم روابط خارجی را هم بر عهده داشت. 

آمریکایی‌ها هم می‌دانستند اشتیاقی که بازرگان آن را در یکی از مشهور‌ترین و معتبرترین روزنامه‌های آمریکایی بیان کرده، صرفا یک ژست دیپلماتیک نیست. کاردار سفارت آمریکا در ایران می‌نویسد: «مناسبات حسنه با ایالات‌متحده از اعتقادات شخصی نخست‌وزیر است؛ هنگامی که دادن پست وزارت خارجه به یزدی مورد بحث بود، نخست‌وزیر از یزدی درباره‌ این نکته پرسیده بود تا اینکه اطمینان حاصل کرد یزدی از مناسبات دوستانه با آمریکا پشتیبانی می‌کند».

در همان آغازین هفته‌های پس از پیروزی انقلاب اسلامی، سفارت آمریکا در تهران این جو ضدآمریکایی در ایران را رصد کرده و در گزارش‌های خود به دولت متبوعش می‌آورد و حتی از احتمال حمله به سفارت توسط مردم می‌گوید و بر «اختلاف میان رهبری انقلاب و دولت موقت در این‌ رابطه» تاکید می‌کند.

این اختلاف البته پنهان هم نبود که حال بخواهیم رد آن‌ را در گزارش‌های محرمانه آمریکایی‌ها بیابیم. موضع‌گیری‌های حضرت امام خمینی و مسؤولان دولت موقت عیان بود و هر ناظری این اختلافات را درمی‌یافت. سران حکومت پهلوی محاکمه می‌شدند، دولت آمریکا با مداخله و انتشار بیانیه‌های‌ اعتراض‌آمیز تهدید می‌کرد که روابط ایران و آمریکا به خطر می‌افتد، دولت بازرگان سکوت می‌کرد، امام می‌گفتند «الهی که به خطر بیفتد! رابطه با آمریکا را می‌خواهیم چه کار!»

بدیهی بود این روند در کنار خشم مردم از دولت آمریکا و شور انقلابی آن ایام، نمی‌توانست همین‌طور بی‌اتفاق و ساده به پایان برسد. چشم و گوشی اگر تیز بود، درمی‌یافت تعامل میان ایران انقلاب کرده با ایالات‌متحده‌ مداخله‌جو، آبستن اتفاقی بزرگ خواهد بود؛ آنچنان که چشم و گوش جاسوسان سفارت آمریکا در تهران آن را دریافته بود. این خرمن اختلاف که یک سویش به استقلال و سوی دیگرش به وابستگی می‌رسید، برای آتش گرفتن منتظر یک جرقه بود؛ جرقه‌ای که بازرگان در الجزایر و دیدار با زبیگنیو برژینسکی، مشاور امنیت ملی آمریکا آن را روشن کرد و شعله‌های آتش آن تا دیوارهای سفارت آمریکا در تهران رسید. در حالی که مردم ایران مهیا می‌شدند نخستین ۱۳ آبان پس از انقلاب اسلامی را گرامی بدارند، تصاویر دیدار بازرگان و برژینسکی از تلویزیون پخش شد و همه‌ تجمعات پراکنده و خردی را که در هفته‌های قبل آن علیه آمریکایی‌ها برگزار شده بود، بر محور خشمی مشترک علیه دولت آمریکا و دولت موقت بازرگان جمع کرد. 

این ملاقات نشان داد دولت موقت نه‌تنها اراده‌ای برای ایستادگی مقابل دخالت‌ها، جاسوسی‌ها و کارشکنی‌های دولت آمریکا ندارد، بلکه پی‌ریزی زیرساخت‌های سازش و وابستگی را از خفا به علن آورده است. دیگر، ناگفته هم عیان است که دانشجویان وقتی از دولت برای حفظ منافع ملی و حفظ «استقلال» ناامید شدند و یکی از اصلی‌ترین اهداف انقلاب اسلامی چند ماه قبل مردم را در خطر دیدند، خود وارد عمل شدند. اگر دانشجویان و مردم و مسؤولان انقلاب، دولت را متعهد به حفظ استقلال و تامین منافع ملی مقابل آمریکا می‌دیدند، آیا تسخیر لانه و حمایت از آن و حتی «انقلاب دوم» نامیدن آن موضوعیتی پیدا می‌کرد؟!

لذا باید گفت حمله به مرکز جاسوسی آمریکا در تهران، همزمان حمله به سیاست‌های سازشکارانه‌ دولت بازرگان هم بود و البته کوتاه کردن دست یکی، قطع دست آن دیگری هم بود. چنانکه استعفای دولت بازرگان بر محور «نگذاشتند کار کنیم پس می‌رویم»، پس از تسخیر لانه جاسوسی برخلاف استعفاهای دیگرش، توسط حضرت امام پذیرفته شد و آمریکایی‌ها آخرین راه ارتباطی با ایران را از دست دادند. 

مردم وقتی دولتی را- مستقیم یا غیرمستقیم- انتخاب می‌کنند، در واقع برای حفظ منافع ملی که از آن جمله، عزت و استقلال ملی در سیاست خارجی‌ است، به آن دولت اختیار می‌دهند و دولت متعهد به تامین آن است. وقتی دولت‌ها وظایف خود در سیاست خارجی را بدرستی ایفا نمی‌کنند و حداقل بخشی از مردم از دولت ناامید می‌شوند، خیلی محتمل است که خود وارد عمل شوند و طبیعتا این ورود، چون اغلب کارشناسانه یا مبتنی بر مصلحت نیست، ممکن است آسیب‌هایی به همراه داشته باشد. 

حال، به سال ۹۴ برویم؛ واکنش‌های دولت ایران به کارشکنی‌ها و اقدامات دولت عربستان را بررسی کنیم؛ از حمله به سفارت ایران در بیروت تا ممانعت از ورود هواپیماهای ایرانی به فرودگاه صنعا تا تعرض به ۲ نوجوان ایرانی در فرودگاه جده تا حمله به سفارت ایران در یمن تا کارشکنی عربستان در مسیر مذاکرات هسته‌ای و نیز اقدامات دولت سعودی برای کاهش قیمت نفت تا حادثه جرثقیل و بعد فاجعه منا و راه ندادن مقامات ایرانی به عربستان و اقدام اولیه برای پس ندادن پیکر قربانیان ایرانی و عدم حضور رئیس‌جمهور در کشور و رفتن روحانی به آمریکا و حتی عدم اعلام عزای عمومی توسط دولت و... واکنش دولت ایران را ببینیم و بررسی کنیم. آیا کم‌کاری‌های دولت و حتی ورودشان از در سازش با آل‌سعود، در حمله به سفارت عربستان پس از اعدام آیت‌الله شیخ‌باقر النمر نقش نداشت؟ به نظر می‌رسد پاسخ این سوال هم بدیهی باشد!

سارق که بود؟ قوای مجریه و مقننه ایالات متحده آمریکا! یا به عبارت بهتر ساختاری که از دل دموکراسی آمریکایی برآمده تا دموکراسی آمریکایی را صیانت کند. 

ترامپ توئیت زد: «ما حسابی بالاییم اما آنها سعی می‌کنند انتخابات را بدزدند. ما اجازه چنین کاری را به آنها نمی‌دهیم. بعد از بسته شدن صندوق‌ها نمی‌شود رای داد».

توئیت عصرگاهی ترامپ نسبت به برگشت نتایج انتخابات به نفع بایدن نیز از این قرار بود: «دیشب در ایالت‌های تحت کنترل دموکرات‌ها پیش افتاده بودم و حالا به طرز معجزه‌آسایی تک‌تک آنها ناپدید شده‌اند».

البته نباید فراموش کنیم که فریاد دزدیده شدن انتخابات توسط رقیب را اول بار جو بایدن ۳ ماه پیش سر داده بود. آن زمان معاون رئیس‌جمهور پیشین آمریکا، رئیس‌جمهور مستقر را متهم کرده بود در تلاش است به‌ طور غیرمستقیم از طریق مطرح کردن اشکال درباره انتخابات پستی، نتایج این رأی‌گیری را سرقت کند. تاکید تازه ترامپ بر اینکه باید شمارش میلیون‌ها رای پستی در فردای انتخابات را متوقف کرد نیز تاییدی بود بر ادعای بایدن. 

البته توئیتر با زدن برچسب نامناسب روی پست‌های دیروز رئیس‌جمهور آمریکا، امکان لایک و بازنشر آنها را محدود کرد اما رسانه‌های جهانی فریاد «آی دزد» کسی را که خود در راس سامانه برگزاری انتخابات این کشور است، مثل یک بمب خبری به همه جای جهان پخش کردند. طبیعتا در این دهکده جهانی اطلاع‌رسانی، به فاصله کوتاهی در این سر دنیا مردم شریف افغانستان در همسایگی‌مان نیز از خبر سرقت بزرگ انتخاباتی در ینگه دنیا باخبر شدند. 

برادران و خواهران افغانستانی ما مسلما با خواندن یا شنیدن اظهار نظر رئیس‌جمهور آمریکا به یاد جملاتی مشابه افتادند که اتفاقا همین پارسال توسط نامزد انتخابات ریاست‌جمهوری افغانستان و رئیس اجرایی وقت این کشور مطرح شده بود و این سوال را از خود پرسیدند که پس چه فرقی میان دموکراسی نوپای ما با دموکراسی آمریکا وجود دارد که کشور ما را اشغال کرده است؟ حتما یادتان هست دکتر عبدالله عبدالله قریب 9 ماه پیش در اعتراض به نتیجه نهایی انتخابات ریاست‌جمهوری 2019 (مهرماه 1398) در افغانستان توسط کمیسیون انتخابات این کشور که محمد اشرف غنی را برای دومین دوره متوالی به عنوان رئیس‌جمهور معرفی کرده بود، چنین گفت: «بر این اساس، نتیجه امروز، نتیجه دزدی انتخابات، کودتا علیه مردم‌سالاری و خیانت به اراده مردم بود و از اساس این نتیجه را غیرقانونی می‌دانم». 

جالب اینکه پس از انتخابات ریاست‌جمهوری پارسال افغانستان نیز همانند انتخابات 5 سال قبل‌تر از آن، هر 2 نامزد اصلی یعنی محمد اشرف غنی، کارمند سابق بانک جهانی از جناح «دولت‌ساز» و خود عبدالله عبدالله از ائتلاف «ثبات و همگرایی»، توامان اعلام پیروزی کرده و از موضع خود کوتاه هم نیامده بودند. این دو تا چند ماه پس از انتخابات هر یک خود را منتخب مردم و رئیس‌جمهور برگزیده می‌دانستند. این پدیده در رسانه‌های شرکتی غربی و شبکه‌های اجتماعی‌شان بارها و بارها با ترند «دموکراسی افغان» مورد تمسخر قرار گرفت.  تکرار یک سناریوی معیوب مشابه انتخاباتی به فاصله 5 سال، شامل تاخیر ۳ ماهه در اعلام نتایج انتخابات، شکایت‌های گسترده طرفین از بروز تقلب گسترده سیستماتیک در صندوق‌های آرا و اعلام پیروزی هر دو نامزد رقیب به موازات این رویدادها، ثابت کرد اشغالگران آمریکایی و متحدان‌شان یک دموکراسی قلابی را برای افغان‌ها به ارمغان آورده‌اند، بویژه که اشرف غنی و عبدالله هر دو از داخل حاکمیت غرب‌گرای کابل در سال‌های پس از حمله پنتاگون و ناتو به فلات پامیر درآمده بودند و هیچ یک جزو جریان سرکوب‌شده سیاسی یا جهادی مخالف اشغال محسوب نمی‌شدند. 

در هر دو دوره اخیر انتخابات ریاست‌جمهوری افغانستان، آقایان غنی و عبدالله پس از چند ماه اصرار بر پیروزی، زدن انگ تقلب به طرف مقابل و زیر سوال بردن ساختار انتخاباتی، دست آخر به توافقنامه‌های مصالحه برای تقسیم مصادر قوه مجریه تن دادند. اشرف غنی در نتیجه هر دو دوره انتخابات 2014 و 2019 به مقام ریاست‌جمهوری رسید و دکتر عبدالله به پست‌هایی با تعاریف مشابه معاون رئیس‌جمهور یا نخست‌وزیر با عنوان رئیس اجرایی دولت (دوره اول) و ریاست شورای عالی مصالحه ملی (دوره فعلی) رضایت داد.  در کشوری که خود را مهد دموکراسی می‌خواند اما ۲ طرف آماده‌اند فرمان شورش خیابانی را در صورت شکست از حریف در صندوق‌ها صادر کنند. 

2- دیروز صبح جو بایدن که ترامپ لقب «جوی خواب‌آلود» را روی او گذاشته، خواب‌آلوده‌تر از آن بود که واکنشی هیجانی به اخبار پیشتازی مقدماتی‌اش در مجموع آرای الکترال نشان بدهد. با این حال پیرمرد 77ساله دموکرات چندان کمتر از رقیب جمهوری‌خواه 74‌ساله‌اش جوگیر نشد. 

از اعلان عجیب «ما در حال پیروزی هستیم» ستاد بایدن در شامگاه روز انتخابات (سه‌شنبه‌) که بگذریم، خود او دیروز صبح در حالی که تازه از سخنرانی انتخاباتی دیرهنگامش از ایالت پنسیلوانیا به دلاور بازگشته بود، در نخستین سخنرانی پساانتخاباتی‌اش در دفتر مرکزی کارزار انتخاباتی دموکرات‌ها، به شکلی سیاستمدارانه‌تر همان ادعایی را مطرح کرد که خودش و ستادش ترامپ را به خاطر بر زبان آوردن بی‌پرده آن ملامت کرده بودند. بایدن با سابقه‌ای طولانی در اظهارات ضد و نقیض برخلاف اینکه می‌گفت «از هواداران خود می‌خواهیم تا پایان شمارش آرا صبر کنند»، خود برای اعلام پیروزی در ایالات چرخشی کلیدی تا پایان شمارش آرا صبر نکرد و گفت: در آریزونا پیروز شده‌ایم! حال آنکه آرای نهایی این ایالت سنتی جمهوری‌خواه‌ها تا دیشب نیز اعلام نشده بود. پیرمرد دموکرات در نهایت ادعا کرد: «ما در مسیر صحیح برای پیروزی در انتخابات قرار داریم».

این در حالی بود که وقتی ترامپ ساعتی زودتر از رقیب خود در ستاد مرکزی‌اش دم از پیروزی در انتخابات ‌زده بود، رسانه‌های جریان اصلی آمریکایی و بین‌المللی و چهره‌های حزب دموکرات و حتی برخی جمهوری‌خواهان شدیدا به او حمله‌ور شده بودند. 

مثلا کارشناسان سی‌ان‌ان تا عصر دیروز به طور مکرر این حرف صبح چهارشنبه (به وقت واشنگتن) ترامپ را که گفته بود «اگر از من بپرسید می‌گویم برنده شده‌ایم» تقبیح می‌کردند و همچنین تهدید او مبنی بر اینکه برای اعاده آرای خود به دادگاه عالی مراجعه خواهد کرد.  رسانه‌های اصلی این ظن را مطرح کردند که ترامپ از قبل هم نقشه کشیده بود با اعلام پیروزی زودهنگام پیش از پایان شمارش آرا، گامی اساسی در به لجن کشیدن دموکراسی آمریکایی بردارد. 

بسیاری از لیبرال‌ها و دموکرات‌ها در شبکه‌های اجتماعی این اقدام ترامپ را نمونه دخالت در روند انتخابات خواندند و ظاهرا دموکرات‌ها آماده برگزاری تظاهراتی در این باره در روز چهارشنبه البته در صورت شکست بودند. 

3- در چنین شرایطی بی‌راه نیست که دموکراسی آمریکایی را با همان مدل افغان قیاس کنیم. آن هم با توجه به این واقعیت که همین نظام سیاسی نوپای افغانستان تحت اشغال که توسط آمریکایی‌ها به آن تحمیل شده، فاقد ساختار حزبی توانمند یا مشارکت مردمی جدی است و نظام انتخاباتی نیز در این کشور جنگ‌زده و درگیر بحران با مناطقی صعب‌العبور یا در کشاکش درگیری‌های قبایلی، مشکلات خاص خود را دارد و شاید سال‌ها آزمون و خطا لازم باشد تا مردم‌سالاری در همسایه شرقی ما نهادینه شود. با این وجود باز هم مصالحه نهایی آقایان غنی و عبدالله در هر ۲ دوره انتخابات، برای جلوگیری از انسداد سیاسی در کابل و پیشگیری از یک جنگ داخلی دیگر قابل ستایش بود و گامی رو به جلو برای دموکراسی خاص افغان با عمری فقط به اندازه یک دهه محسوب می‌شود. اما درباره نظام سیاسی و انتخاباتی آمریکا با عمری 250 ساله که مدعی پرچمداری الگوی دموکراسی در جهان است چه می‌توان گفت؟ نظام ایالات متحده که به قول رهبر انقلاب، حضرت آیت‌الله سید علی خامنه‌ای چنان چهره کریه از لیبرال- دموکراسی به نمایش گذاشته که رئیس‌جمهور بر مصدر کارش که خود انتخابات را برگزار می‌کند، مدعی است این متقلبانه‌ترین انتخابات آمریکاست و رقیب او هم می‌گوید ترامپ قصد تقلب وسیع دارد. 

به زعم رئیس‌جمهور ایالات نه چندان متحده که خود 4 سال پیش از دل این ساختار معیوب برآمده که معایبش در هر دوره از انتخابات بیشتر از دوره قبل توی ذوق می‌زند، سازمان برگزاری و نظارتی عریض و طویل انتخابات ریاستی و پارلمانی کشورش متشکل از دستگاه اداری کنگره (خانه نمایندگان) در کپیتال هیل و تمام 50 ایالت، مجمع گزینندگان ایالتی، کمیسیون فدرال انتخاباتی، وزارت امنیت داخلی و جامعه اطلاعاتی آمریکا (شامل سازمان سیا و ان‌اس‌ای) رای بخشی از مردم را دزدیده است. 

از یک سو دموکرات‌ها طولانی شدن روند شمارش آرا را به خاطر سیل آرای پستی- که 4 برابر آرای پستی دوره قبل است - در شرایط خاص همه‌گیری کرونا اجتناب‌ناپذیر می‌دانند و از سوی دیگر جمهوری‌خواهان به موارد متعدد گم شدن یا ابطال آرای پستی حامیان خود در هفته‌های اخیر به عنوان نمادی از تقلب سازمان یافته علیه ترامپ استناد می‌کنند. 

از ماه‌ها قبل روزنامه‌هایی مثل نیویورک‌تایمز و واشنگتن‌پست نسبت به جنگ‌افروزی حامیان ترامپ بویژه گروه‌های شبه‌نظامی افراطی در صورت شکست او در انتخابات هشدار داده‌اند و شخص رئیس‌جمهور نیز لحنی تهدید‌آمیز درباره به آشوب کشیده شدن کل ایالت‌ها در صورت انتخاب بایدن داشته است. در مقابل دموکرات‌های دانه‌درشت مثل جان کری تهدید کرده‌اند در صورت انتخاب مجدد ترامپ، در آمریکا انقلاب به پا می‌شود. صف‌های طولانی آمریکایی‌ها در هفته‌های اخیر برای خرید اسلحه و فشنگ، گواه میدانی جنگی در حال وقوع‌ است. تاریخدانان سرشناس آمریکایی این شکاف اجتماعی را به زمینه‌های شکل‌گیری جنگ داخلی آمریکا در قرن نوزدهم تشبیه می‌کنند. 

استشمام بوی جنگ داخلی حتی مجری بی‌بی‌سی فارسی را که از 12 سال پیش، پیشرو تبلیغ پر‌زرق و برق دموکراسی آمریکایی برای افکار عمومی فارسی‌زبانان ایرانی و افغان و تاجیک بوده است، واداشت در برنامه‌های دیروز خود به چهره جهان سومی انتخابات آمریکا اعتراف ‌کند. کارشناس این شبکه که استاد دانشگاه جان هاپکینز نیز هست، قرار گرفتن مجمع گزینندگان و آرای الکترال آنها میان مردم و رئیس‌جمهور منتخب را نشانه ضعف ساختاری دموکراسی آمریکا می‌داند و حربه‌ای برای جبران بی‌سوادی اکثریت یانکی‌های رای‌دهنده در روزهای نخست تشکیل ایالات متحده؛ تصویری از آمریکایی جهان سومی که همیشه پیش چشم ما بوده است. 

گروه اجتماعی: صبر اعضای ستاد مقابله با کرونا هم لبریز شد و صراحتا خواهان تعطیلی تهران شدند. 

به گزارش «وطن ‌امروز»، وزارت بهداشت چند هفته قبل از اوج‌گیری دوباره مرگ‌ومیر کرونا در کشور درخواست تعطیلی متناوب تهران را به دولت ارائه داد اما دولتی‌ها این درخواست را نپذیرفتند و به جای آن با اعمال محدودیت‌ها موافقت کردند. تعطیلی نصفه و نیمه در 89 شهرستان، محدودیت تردد 4 روزه در 25 مرکز استان و دورکاری 50 درصدی کارکنان دولت از جمله اقدامات دولت بود اما از نظر کارشناسان و متخصصان این اقدامات لازم است ولی کافی نیست و دولت باید در کنار این اقدامات، تعطیلی متناوب تهران را در دستور کار قرار دهد. 

از طرفی با وجود اینکه رهبر حکیم انقلاب، وزارت بهداشت را محور تصمیمات کرونایی اعلام کردند اما دولت به درخواست‌های مهم وزارت بهداشت توجهی نمی‌کند. طبق اظهارات اعضای ستاد مقابله با کرونا از چند ماه قبل اعضای کمیته علمی ستاد و وزارت بهداشت، همچنین مسؤولان استانی تهران به علت بحرانی بودن اوضاع پایتخت درخواست تعطیلی را مطرح کرده بودند اما دولت در این ۲ ماه به این درخواست‌ها توجه نکرد و آنها مجبور شدند این موضوع را رسانه‌ای کنند. حالا با تثبیت آمار روزانه مرگ‌ومیر کرونایی در بالای 400 نفر، فرمانده ستاد مقابله با کرونای تهران از ضرورت تعطیلی پایتخت  می‌گوید. 

 علیرضا زالی در این باره گفت: تعطیلی ۲ هفته‌ای تهران ضروری است. عدم اجرای صحیح و قطعی برخی مصوبات از معضلاتی است که باید مدنظر قرار گیرد. پیش از این عنوان شد تهران با این شتاب بیماری بهتر است برای تجدید قوای کادر درمان ۲ هفته تعطیل شود. 

وی در جلسه شورای فرماندهی عملیات مقابله با بیماری کرونا در کلانشهر تهران که صبح دیروز با حضور محسن رضایی، دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام برگزار شد، ضمن ارائه گزارش مختصری از فعالیت‌های ستاد، بیان کرد: در حال حاضر ۳۸۲ مرکز جامع سلامت در استان تهران مشغول ارائه خدمت هستند که از این تعداد ۸۴ مرکز جامع به صورت ۱۶ و ۲۴ ساعته در زمینه کرونا فعالیت دارند و مابقی خدمات بهداشتی عادی از جمله واکسیناسیون را ارائه می‌دهند. بر همین اساس، استان تهران تنها استانی است که صددرصد برنامه‌های بهداشتی اولیه خود را محقق کرده است. 

زالی با اشاره به اینکه در حال حاضر در پیک سوم بیماری هستیم، گفت: در این پیک برخلاف ۲ پیک قبلی با سرعت بیشتری به اوج بیماری رسیدیم که این موضوع نشان می‌دهد شتاب شیوع بیماری در تهران افزایش داشته است، همچنین اقامت بیمارستانی نیز در پایتخت با افزایش ۲ روزه همراه بوده است. 

فرمانده ستاد مقابله با بیماری کرونا در تهران تصریح کرد: در فاز فعلی با خوشه‌های جمعیتی خانوادگی مبتلایان نیاز به بستری مواجه هستیم. از طرفی ابتلای همکاران در مراکز ارائه‌دهنده خدمات بهداشتی و درمانی چالش دیگری در این زمینه است. 

زالی با بیان اینکه یکی از مواردی که مقام معظم رهبری در جلسه ستاد ملی کرونا تکلیف کردند، جذب نیروی انسانی بود، ادامه داد: تاکنون حمایت‌های لازم در زمینه تامین نیروی انسانی تازه‌نفس صورت نگرفته است. به گفته وی، یکی از مهم‌ترین معضلات کادر سلامت با توجه به نزدیک بودن فصل زمستان، تامین ذخایر راهبردی، دارو، تجهیزات، اقلام مصرفی و اقلام سرمایه‌ای است.

 

* درخواست تعطیلی

اعضای شورای شهر تهران در هفته جاری نیز خبر دادند استاندار تهران پیگیر تعطیلی تهران است. همچنین متخصصان و رؤسای دانشگاه‌های علوم پزشکی تهران در جلسه کمیته سلامت استانداری تهران درخواست تعطیلی دادند و اعلام کردند تهران باید حداقل 2 هفته تطیل شود. مینو محرز، عضو کمیته علمی ستاد مقابله با کرونا هم در گفت‌وگو با «وطن ‌امروز» گفت: ستاد خیلی وقت پیش و قبل از اوج‌گیری کرونا درخواست تعطیلی تهران را داده بود تا زنجیره انتقال قطع شود. دولت باید در کنار برنامه‌هایی مانند جریمه خودروهایی که سرنشینان آنها ماسک نمی‌زنند، بهانه تردد را هم بگیرد و در کنار محدودیت‌ها، تعطیلی را در دستور کار قرار دهد. تقریبا همه متخصصان و دست‌اندرکاران تعطیلی تهران را اجتناب‌ناپذیر می‌دانند اما در کمال تعجب، دولت عملا با این نظر مخالفت می‌کند و مشخص نیست این لجاجت بر سر چیست؟ آیا این لجاجت ارزش جان باختن روزی 400 نفر را دارد؟

 

* حلقه محاصره کرونا تنگ‌تر شده است

رئیس بخش عفونی بیمارستان مسیح دانشوری با اشاره به افزایش مراجعه بیماران بدحال به اورژانس‌ها، گفت: حلقه محاصره کرونا از همیشه تنگ‌تر شده است. پیام طبرسی با اشاره به اینکه ویروس‌ها همواره در حال تغییرات ژنتیکی یا جهش هستند، افزود: این تغییرات گاهی منجر به کاهش قدرت سرایت بیماری آنها می‌شود، نظیر آنچه درباره سارس اتفاق افتاد و گاهی نیز باعث افزایش بیماری‌زایی ویروس می‌شود، نظیر آنچه در «کووید-۱۹» رخ داده و باعث افزایش میزان انتقال آن شده است. متخصص عفونی با اشاره به وجود ۲ نوع ویروس «کووید-۱۹» در جهان، گفت: یک نوع همان ویروس آسیای جنوب شرقی یا ووهان است که با جهش‌هایی که رخ داده میزان انتقال و بیماری‌زایی آن کمتر شده است اما نوع دوم ویروس در اروپا دیده می‌شود که دارای بیماری‌زایی بسیار شدیدی است و ظاهرا به سمت ایران نیز آمده است. به گفته وی، ویروسی که الان در کشور شیوع دارد از همان نوع اروپایی است که میزان انتقال آن بیشتر از قبل است. انتقال این نوع بیماری، خانوادگی صورت می‌گیرد و اصطلاحا افراد دسته‌ای یا خوشه‌ای به بیماری مبتلا می‌شوند. طبرسی یادآور شد: هنوز شواهدی از شروع آنفلوآنزا دیده نشده؛ اگر چه با سرد شدن هوا و تغییر فصل احتمال شیوع آنفلوآنزا نیز وجود دارد و باید مراقب باشیم که درگیر آن نشویم. وی با اشاره به کمبود واکسن آنفلوآنزا به افراد بویژه گروه‌های پرخطر و‌ های‌ریسکی که موفق به تزریق این واکسن نشده‌اند، توصیه کرد باید کماکان نکات بهداشتی یعنی زدن ماسک و فاصله‌گذاری اجتماعی را رعایت کنند و گروه‌های پرخطر نیز بهتر است در این شرایط به خاطر کرونا و پیشگیری از آنفلوآنزا در منزل بمانند. طبرسی با اشاره به استفاده از ۲ دسته دارو در درمان کرونا گفت: در درمان کرونا از داروهای ضدالتهابی و ضدویروسی استفاده می‌شود. مطالعات حاکی از تأثیرات موفقیت‌آمیز داروهای ضدالتهابی است که در رأس آنها داروهای استروئیدی یا دگزامتازون قرار دارد که می‌تواند مرگ‌و‌میر را کاهش دهد. وی تاکید کرد: دگزامتازون فقط در بیمارانی مؤثر است که دچار افت اکسیژن هستند و در بیماران دارای اکسیژن خون طبیعی مصرف استروئید ممکن است باعث بدتر شدن وضعیت بیمار شود. طبرسی تنها داروی مورد تأیید FDA برای درمان کرونا را رمدسیویر ذکر کرد که در بیمارستان‌های ایران نیز استفاده می‌شود و ساخت شرکت‌های دارویی داخلی است و گفت: این دارو ممکن است در درمان بیماران کرونایی درصدی نیز تأثیر داشته باشد. FDA پس از آنالیز مطالعات مختلف اعلام کرد رمدسیویر ممکن است تأثیرات نسبی داشته باشد و آن را به عنوان نخستین داروی ضدکرونا پذیرفت. وی با بیان اینکه در حال حاضر انتقال بیماری به صورت خانوادگی است، تاکید کرد: در خانواده‌هایی که افراد پرخطر نظیر مبتلایان به دیابت، سرطان و بیماری‌های زمینه‌ای وجود دارد افراد باید در منزل نیز برای محافظت از آنان ماسک بزنند. به گفته طبرسی، بیماری کرونا در کودکان زیاد شدید بروز نمی‌کند و معمولا کودکان مبتلا درمان‌های علامتی می‌گیرند اما کودکانی که دارای بیماری‌های زمینه‌ای نظیر دیابت، کلیوی و قلبی هستند ممکن است بیماری شدید و عارضه‌دار شود.

 

* همه تخت‌های بیمارستانی پر شد

معاون درمان دانشگاه علوم پزشکی تهران با بیان اینکه تقریبا همه تخت‌هایی را که در بیمارستان‌ها برای کرونا اختصاص داده بودیم، پر شده و دائما در حال اضافه کردن تخت از بخش‌های الکتیو هستیم، گفت: در حال حاضر در شرایط اوج بیماری هستیم و هنوز به مرحله ثبات بیماری نرسیده‌ایم. دکتر فرشاد علامه در گفت‌وگو با ایسنا با اشاره به وضعیت بیمارستان‌های دانشگاه علوم پزشکی تهران از نظر بستری بیماران مبتلا به کرونا، گفت: تقریبا همه تخت‌هایی را که در بیمارستان‌ها برای کرونا اختصاص داده بودیم، پر شده‌اند و دائما در حال اضافه کردن تخت جدید هستیم به طوری که با توجه به نوع مراجعینی که وجود دارد، عملا از ظرفیت‌های الکتیو سایر قسمت‌های بیمارستان کم کرده و خدمات غیرکرونایی که اورژانسی نیست را کاهش می‌دهیم تا بتوانیم تخت‌ها را به بیماران مبتلا به کرونا اختصاص دهیم. این موضوع هم در بخش عادی بیماران کرونایی، هم در بخش آی‌سی‌یو و هم در بخش اورژانس دارد اتفاق می‌افتد. در حال حاضر تقریبا فول ظرفیت تخت‌هایی را که قبلا به کرونا اختصاص داده بودیم، استفاده کرده‌ایم و اگر بر تعداد بیماران اضافه شود، از ظرفیت تخت‌های بخش‌های الکتیو و خدماتی که اورژانسی نیستند، کم کرده و آنها را به بیماران مبتلا به کرونا اختصاص می‌دهیم. وی افزود: در حال حاضر در بیمارستان‌های دانشگاهی‌ نزدیک به ۹۴۰ بیمار مبتلا به کرونا بستری هستند که با مجموعه بیمارستان‌های خصوصی و وابسته به ارگان‌هایی که تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکی تهران هستند، بالای ۱۲۰۰ بیمار مبتلا به کرونا بستری داریم؛ از این تعداد نزدیک ۸۵۰ بیمار در بخش‌های عادی و بالای ۳۰۰ بیمار در بخش‌های ‌آی‌سی‌یو هستند. 

***

به گزارش «وطن امروز»، آخرین گزارش مرکز آمار از شاخص قیمت مصرف‌کننده در مهرماه سال جاری از تداوم روند رو به رشد این شاخص در ماه‌های آتی خبر داد. طبق گزارش مرکز آمار، تورم 12 ماه منتهی به مهرماه 99 معادل 2/27 درصد و تورم نقطه به نقطه در این ماه معادل 4/41 درصد بوده است.  پیشی گرفتن تورم نقطه به نقطه به عنوان شاخص پیش‌نگر تورم از تورم سالانه نشان می‌دهد مسیر صعودی تورم در ماه‌های آتی همچنان ادامه خواهد داشت. 

روند رو به رشد تورم در ماه‌های اخیر فشار شدیدی به بخش‌های مختلف اقتصادی بویژه تولید و معیشت خانوار وارد کرده است. تحلیل‌های مختلفی از علت اصلی رشد تورم در ماه‌های اخیر ارائه شده است، با این حال بیشتر تحلیل‌ها ۲ دلیل عمده را برای رشد تورم در ماه‌های اخیر عنوان می‌کردند. بخشی از کارشناسان «رشد نرخ ارز» را علت عمده افزایش نرخ تورم معرفی می‌کنند. طبق گفته این دسته از کارشناسان، افزایش شدید نرخ ارز در نیمه نخست سال جاری عامل اصلی افزایش نرخ تورم و رشد شدید سطح قیمت‌ها بوده است. بخشی از بدنه دولت و به طور خاص سازمان برنامه و بودجه طرفدار این تحلیل هستند، چرا که طبق این تحلیل، مسؤولیت تورم بیشتر بر عهده بانک مرکزی است و نقش سازمان برنامه و بودجه در بی‌ثباتی کنونی اقتصاد کشور به حاشیه می‌رود. 

در مقابل اما بخش دیگری از کارشناسان «رشد شاخص‌های کلیدی پولی» را عامل اصلی تورم معرفی کرده و از این رو خواستار اتخاذ سیاست‌های پولی ضدتورمی هستند. این دسته از کارشناسان با تاکید بر نقش شاخص‌های پولی همچون پایه پولی، نقدینگی و... رفتار تورم در کشور را تحلیل می‌کنند. تحلیل این دسته از کارشناسان اما به توضیحات مسؤولان بانک مرکزی در تبیین علت افزایش تورم نزدیک‌تر است. مسؤولان بانک مرکزی پیش‌تر اعلام کرده بودند علت رشد تورم در ماه‌های اخیر رشد شدید پایه پولی و نقدینگی به دلیل کسری بودجه دولت و تامین آن از طریق استقراض از بانک مرکزی و همچنین برداشت از منابع ارزی صندوق توسعه ملی است. این روایت به طور خاص سازمان برنامه و بودجه را مقصر تورم معرفی می‌کند و نقش بانک مرکزی را در بروز تورم افسارگسیخته فعلی به حاشیه می‌برد. در همین راستا بانک مرکزی بتازگی جزئیات شاخص‌های عمده پولی کشور تا پایان شهریور‌ماه سال جاری را منتشر کرد. انتشار جدیدترین شاخص‌های پولی در روزهای اخیر، تصویر واضح‌تری از نقش این عوامل در تورم و تاثیر کسری بودجه دولت را به تصویر کشید.

 

* رشد حجم و سیالیت نقدینگی

طبق جدیدترین گزارش بانک مرکزی از شاخص‌های عمده پولی در پایان شهریورماه سال جاری، حجم نقدینگی به رقم 2 هزار و 895 هزار میلیارد تومان رسیده است. این رقم در پایان اسفند‌ماه سال گذشته 2 هزار و 472 هزار میلیارد تومان و شهریور‌ماه سال گذشته معادل 2 هزار و 126 هزار میلیارد تومان بوده است. بدین ترتیب شاخص نقدینگی در 6 ماه ابتدایی سال جاری معادل 1/17 درصد و طی یک سال منتهی به شهریور‌ماه سال جاری معادل 2/36 درصد افزایش یافته است. نکته دیگر درباره تحولات یک سال اخیر نقدینگی، رشد قابل توجه سهم پول از کل نقدینگی کشور است. طبق آمارهای بانک مرکزی، این نسبت در پایان شهریور سال گذشته معادل 7/15 درصد بوده که در پایان اسفند سال گذشته به 3/17 درصد رسیده و در نهایت در پایان شهریور‌ماه سال جاری به 7/20 درصد افزایش یافته است. روند رو به رشد سهم پول از نقدینگی نشان‌دهنده افزایش سیالیت نقدینگی در یک سال اخیر است. بررسی شاخص پایه پولی هم نشان‌دهنده جهش مقدار این شاخص در ۶ ماه پایانی سال 98 است. طبق گزارش بانک مرکزی، حجم پایه پولی در پایان شهریور سال گذشته معادل 295 هزار میلیارد تومان بوده که با افزایشی 5/19 درصدی به رقم 353 هزار میلیارد تومان در پایان اسفندماه سال گذشته رسید. پس از این هم این شاخص با رشدی 4/5 درصدی به رقم 372 هزار میلیارد تومان در پایان شهریور سال جاری رسید. تغییرات پایه پولی و نقدینگی در یک سال اخیر باعث نوسان ضریب فزاینده شده به طوری که در مجموع این شاخص طی این مدت با افزایش همراه شده است. ضریب فزاینده (نسبت نقدینگی به پایه پولی) که شهریور‌ماه سال گذشته معادل 2/7 درصد بود با طی روندی کاهشی به حدود 7درصد در پایان سال گذشته رسید اما در ۶ ماه نخست سال جاری با طی مسیری صعودی به حدود 8/7 درصد افزایش یافت. افزایش این نسبت نشان‌دهنده افزایش آزادی عمل بانک‌ها در خلق نقدینگی است. رشد این شاخص هم می‌تواند نشانه‌ای نگران‌کننده از تداوم رشد سریع نقدینگی در ماه‌های آینده باشد. 

 

* رشد شدید بدهی دولت به شبکه بانکی

در بخش دیگری از گزارش بانک مرکزی از شاخص‌های عمده پولی، خلاصه دارایی‌ها و بدهی‌های نظام بانکی آمده است. ارقام متعددی در این بخش وجود دارد، با این حال مهم‌ترین تغییر در این بخش، رشد شدید بدهی دولت به نظام بانکی در نیمه نخست سال جاری است. طبق گزارش بانک مرکزی بدهی دولت به نظام بانکی در پایان سال گذشته معادل 370 هزار میلیارد تومان بوده که این رقم در میانه سال جاری به 462 هزار میلیارد تومان افزایش یافته است. رشد حدود 92 هزار میلیارد تومانی بدهی دولت به شبکه بانکی در نیمه  نخست سال جاری معادل رشد 8/24 درصدی در نیمه ابتدایی سال جاری است. رشد قابل توجه بدهی دولت به شبکه بانکی ریشه در کسری شدید بودجه سال جاری دارد. تخمین‌های مختلفی برای کسری بودجه سال جاری مطرح شده با این حال رقم 150 هزار میلیارد تومان تقریبا مورد اتفاق بیشتر کارشناسان و همچنین مرکز پژوهش‌های مجلس قرار دارد. ابزار اصلی دولت برای جبران کسری بودجه هم انتشار اوراق بدهی دولتی است. طبق قانون بودجه، دولت مجاز به انتشار حدود 90 هزار میلیارد تومان اوراق بدهی دولتی است. با این حال دولت در بهار سال جاری مجوز انتشار 150 هزار میلیارد تومان مازاد بر رقم مصوب در بودجه را از شورای هماهنگی اقتصادی سران قوا گرفت. مشتری اصلی اوراق بدهی دولت هم مطابق گزارش‌هایی که خزانه‌داری کل کشور از ابتدای امسال تاکنون منتشر کرده، شبکه بانکی بوده است. از همین رو رشد بدهی دولت به بانک مرکزی در سایه کسری بودجه هنگفت، موضوعی کاملا قابل پیش‌بینی بود. 

 

* رشد دارایی خارجی، بدهی دولت و شبکه بانکی در سمت دارایی‌های بانک مرکزی

در بخش دیگری از گزارش بانک مرکزی، خلاصه دارایی‌ها و بدهی‌های بانک مرکزی آمده است. در این بخش هم ارقام متعددی گزارش شده است. با این حال تغییرات ۳ شاخص کلیدی در یک سال اخیر بیشتر جلب توجه می‌کند. نخستین مورد، رشد شدید دارایی‌های خارجی بانک مرکزی در ۶ ماه پایانی سال گذشته است. طبق این گزارش، ارزش دارایی‌های خارجی بانک مرکزی در میانه سال گذشته معادل 466 هزار میلیارد تومان بوده که این رقم با رشدی حدود 15 درصدی به 536 هزار میلیارد تومان در پایان سال گذشته می‌رسد. پیش از این عبدالناصر همتی، رئیس کل بانک مرکزی از برداشت دولت از صندوق توسعه ملی در پایان سال گذشته برای جبران کسری بودجه و تاثیر آن بر رشد پایه پولی خبر داده بود. گزارش جدید بانک مرکزی هم اظهارات رئیس کل این نهاد را تایید می‌کند. با توجه به کسری بودجه شدید سال جاری، احتمال تکرار این سناریو در نیمه دوم سال جاری وجود دارد. در بخش دیگری از دارایی‌های بانک مرکزی، رشد شدید بدهی دولت به بانک مرکزی در نیمه نخست سال جاری جلب توجه می‌کند. طبق این گزارش، بدهی دولت به بانک مرکزی که در پایان سال گذشته حدود 76 هزار میلیارد تومان بود با رشدی حدود 36 درصدی به رقم 104 هزار میلیارد تومان افزایش یافته است. رشد 36 درصدی بدهی دولت به بانک مرکزی آن هم طی ۶ ماه نخست سال جاری، یکی از مهم‌ترین عوامل رشد پایه پولی بوده است که می‌تواند به عاملی برای تشدید فشار تورمی تبدیل شود. گزارش بانک مرکزی از رشد شدید بدهی دولت همچنین اظهارات مسؤولان دولت بویژه مدیران سازمان برنامه و بودجه در نفی هر گونه استقراض از بانک مرکزی را رد می‌کند. در بخش دیگری از ترازنامه بانک مرکزی، بدهی بانک‌ها دیده می‌شود که بر خلاف روند نزولی خود تا پایان سال گذشته، مسیر صعودی را در نیمه نخست سال جاری به خود دیده است. طبق آمارها، بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی که از حدود 151 هزار میلیارد تومان در شهریور سال 97 با کاهشی 26 درصدی به حدود 111 هزار میلیارد تومان در پایان سال گذشته رسیده بود، طی نیمه نخست سال جاری با در پیش گرفتن مسیری صعودی به حدود 129 هزار میلیارد تومان افزایش یافت. این تغییر نشان‌دهنده افزایش حدود 17 درصدی طی نیمه نخست سال جاری است. 

 

* سیگنال‌های تورمی شاخص‌های پولی

گزارش جدید بانک مرکزی نشان می‌دهد روند تغییرات بسیاری از شاخص‌های پولی کشور در جهت افزایش تورم در حرکت است. در چنین شرایطی بانک مرکزی به عنوان نهاد تنظیم‌گر پولی باید با اتخاذ سیاست‌های صحیح، نسبت به مدیریت شرایط کنونی با هدف بازگشت ثبات به اقتصاد اقدام کند. البته اخیرا شورای پول و اعتبار در جلسه‌ای به ریاست همتی با پیشنهاد بانک مرکزی مبنی بر «اعمال محدودیت بر رشد ترازنامه شبکه بانکی» موافقت کرد. اجرای این سیاست می‌تواند کمک بسیاری به کنترل رشد و هدایت نقدینگی کند. با این حال در صورت تداوم مماشات بانک مرکزی با شبکه بانکی، این سیاست هم مانند قوانین پیشین بانکی با بی‌اعتنایی شبکه بانکی مواجه شده و اجرایی نخواهد شد. گذشته از نقش مهم بانک مرکزی در مدیریت شاخص‌های پولی، نقش سایر دستگاه‌ها از جمله وزارت اقتصاد و سازمان برنامه و بودجه در موفقیت بانک مرکزی پررنگ است. تدوین بودجه‌ای با حداقل کسری، مهم‌ترین وظیفه وزارت اقتصاد و سازمان برنامه و بودجه است، در غیر این صورت بسیاری از آثار منفی کسری بودجه دولت که طی یک سال اخیر شاخص‌های پولی را تحت تاثیر قرار داده، در سال آینده هم زمینه‌ساز تورم خواهد شد. 

* روزنامه‌نگار اقتصادی

گروه سیاسی: آیین رونمایی از سامانه خودکار و هوشمند پرتاب‌های پیوسته و متوالی موشک‌های بالستیک دوربرد (تیربار موشکی) نیروی هوافضای سپاه، صبح روز گذشته با حضور سردار سرلشکر پاسدار «حسین سلامی» فرمانده کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، برگزار شد. 

به گزارش «وطن امروز»، فرمانده کل سپاه در این آیین، با بیان اینکه انقلاب اسلامی ایران امروز در حال رشد، توسعه، گسترش و غلبه بر دشمنان است، گفت: از سوی دیگر دشمنان ما با انحطاط و زوال قدرت روبه‌رو هستند و هر روز که می‌گذرد شتاب و شیب این زوال تند‌تر می‌شود اما هنوز تهدیدات دشمن پابرجاست. 

سردار سلامی با بیان اینکه حتی هنگامی که دشمن در حال متلاشی شدن و فروپاشی است باز هم مانند یک ساختمان بلند در حال فروریزی، خطرناک است، گفت: باید کاملا مراقب و هوشیار باشیم و بر استعداد، ظرفیت و قابلیت دفاعی و بازدارندگی خود بیفزاییم. 

فرمانده کل سپاه قدرت موشکی ایران اسلامی را تولد و تراکم اراده ملت ایران توصیف و با تاکید بر اینکه زمانی که موشک‌های ما به پرواز در می‌آیند، پیکره دشمن می‌لرزد، تصریح کرد: این ستون مستحکم خیمه بازدارندگی و دفاع اطمینان‌بخش نظام ما و قدرتی مهیب است که با آن اراده سیاسی نظام به دشمن نشان داده شده و در صورت نیاز به او تحمیل می‌شود. 

سرلشکر سلامی توان اطمینان‌بخش موشکی را ضامن تداوم حیات و بازدارندگی نظام عنوان و تاکید کرد: به فضل الهی ما روز‌به‌روز شاهد درخشش‌های جدید در این عرصه هستیم و امروز نیز شاهد یک پدیده نو و یک دستاورد جدید با عنوان قابلیت پرتاب همزمان یا متوالی موشک با فاصله‌های زمانی دلخواه هستیم که اینگونه پرتاب‌ها از لحاظ عملیاتی و تاکتیکی ارزش‌های افزوده زیادی برای ما به همراه خواهد داشت. 

فرمانده کل سپاه در ادامه با اشاره به خباثت‌ها و توطئه‌های دشمنان علیه انقلاب اسلامی و ملت ایران و ضرورت آمادگی تمام‌عیار و مستمر برابر تهدیدات، خطاب به فرماندهان و رزمندگان نیروی هوافضای سپاه تاکید کرد: دست‌های شما همواره روی ماشه باشد؛ شاهدیم که دشمنان گاهی بر طبل تهدید می‌کوبند؛ آنها را باید مهار کرده و سیطره روانی و تسلط فنی، تکنیکی، تاکتیکی، عملیاتی و استراتژیک نظام را به آنان ثابت کنیم؛ بدون این سیطره نمی‌توانیم آزاد و آرام زندگی کنیم. 

سرلشکر سلامی با تاکید بر اینکه قدرت موشکی ما ضامن عقب‌نشینی دشمنان است، گفت: تا به امروز هم این قدرت در صحنه‌های مختلف اعم از مبارزه با داعش، مبارزه با ضد‌انقلاب در غرب کشور و در مناطق دوردست و نیز اسقاط اراده و انصراف دشمن از تهدید نظام و ملت ایران کارکرد و تاثیرات خود را بخوبی نشان داده است. 

فرمانده کل سپاه با قدردانی از مجاهدت‌های فرماندهان، رزمندگان و تلاشگران عرصه موشکی در به ثمر نشاندن دستاورد‌های این عرصه اقتدارآفرین و توسعه و گسترش قدرت نظام اسلامی، خطاب به ملت ایران تاکید کرد: به مردم عزیز و شریف ایران اطمینان می‌دهیم قدرت ما فائقه است؛ ما همیشه پیروزیم و برای دفاع از حیثیت، شرف، استقلال، منزلت و کرامت این ملت عزیز هیچ نگرانی و کمبودی نداریم و پیشمرگ و فدایی‌شان هستیم؛ آنها با آرامش خاطر زندگی کنند. 

 

* ویژگی‌های سامانه جدید موشکی

نیروی هوافضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، صبح دیروز جدیدترین سامانه موشکی خود را رونمایی کرد که با به کارگیری آن، می‌توان تعداد زیادی از موشک‌ها را در فواصل بسیار کم و به شکل رگباری و مداوم به سمت هدف شلیک کرد. 

این سامانه با هدف پرتاب موشک‌های بالستیک دوربرد ساخته شده و در فیلم منتشر شده از آن نیز موشک‌های عماد با برد 1700 کیلومتر و مجهز به سرجنگی‌های هدایت‌پذیر نشان داده شد. طی ۳ دهه گذشته قدرت موشکی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی یکی از مهم‌ترین مؤلفه‌های قدرت بازدارندگی جمهوری اسلامی ایران در برابر مهم‌ترین دشمنان خود در منطقه و فراتر از آن یعنی آمریکا و رژیم صهیونیستی بوده است. 

موشک‌های سپاه از برد 300 کیلومتر در کمتر از یک دهه به برد 1350 و کمی بعد به برد 2000 کیلومتر رسید. گسترش این توانایی با سرجنگی‌های متنوع و نیز در ۲ نوع موشک سوخت مایع و جامد کاری بود که تا اواخر دهه 1380 به سرانجام رسید. 

با رسیدن به برد 2 هزار کیلومتر، از دهه 1390 تمرکز دانشمندان موشکی کشور روی افزایش حداکثری دقت موشک‌ها بود که نخستین نتیجه آن موشک عماد با برد 1700 کیلومتر و قابلیت نقطه‌زنی و هدایت سرجنگی تا انتهای مسیر بود. 

سپس این توانمندی روی سایر موشک‌ها از جمله قدر، سجیل و قیام و حتی موشک‌های قدیمی‌تر شهاب-2 نیز پیاده‌سازی شد. موشک‌های سوخت جامد تاکتیکی از خانواده فاتح و سپس ذوالفقار و دزفول و موشک جدید حاج‌قاسم نیز همین مسیر نقطه‌زنی را از ابتدا در دستور کار داشتند. 

اما در زمینه قدرت موشکی، یکی از مؤلفه‌های مهم، مخفی‌سازی موشک‌ها تا پیش از پرتاب، ضمن رعایت تمام استانداردها در نگهداری و آماده‌سازی آنها و توانایی شلیک غافلگیرانه از مواضع ناشناخته بود. 

در این زمینه، سیلوهای موشکی در اوایل دهه 1390 و پس از 15 سال از عملیاتی بودن آنها رونمایی شد. چند سال بعد، شهرهای موشکی به عنوان مجموعه عظیمی از تونل‌ها، سیلوهای پرتاب، مراکز دپو و انبارداری موشک‌ها، سوخت و سرجنگی و سالن‌های مونتاژ پیش از پرتاب و نیز تونل‌های استقرار پرتابگرهای متحرک کامیونی رونمایی شد. 

این شهرهای موشکی و کیفیت ساخت و ویژگی‌های آن با تحلیل‌های زیادی از سوی ناظران و تحلیلگران خارجی نسبت به عمق ناشناخته توانمندی‌های دفاعی و مهندسی و لجستیک نیروهای نظامی ایران بویژه نیروی هوافضای سپاه روبه‌رو شد. 

همه مراحل نگهداری، آماده‌سازی و شلیک موشک‌ها از سیلوهای پرتاب در عمق چند صد متری زیر کوه صورت پذیرفته و شهرهای موشکی متعددی در سراسر کشور وجود دارد که در شرایط جنگی به تناسب نیاز وارد عمل می‌شوند. 

در همین حال سردار سرتیپ پاسدار «امیرعلی‌حاجی‌زاده» فرمانده نیروی هوافضای سپاه پاسداران، همزمان با رونمایی از سامانه خودکار و هوشمند پرتاب‌های متوالی موشک‌های بالستیک دوربرد نیروی هوافضای سپاه (تیربار موشکی) در صفحه شخصی خود در فضای مجازی نوشت: دشمنان ما خوب بدانند اگر دست از پا خطا کنند با رگبار سنگینی از موشک‌های ما روبه‌رو خواهند شد. 

سامانه خودکار و هوشمند پرتاب‌های متوالی موشک‌های بالستیک دوربرد نیروی هوافضای سپاه پاسداران که می‌تواند شرایط شلیک رگباری و پیوسته این موشک‌ها را ایجاد کند یک ابتکار جدید است که در دنیا نظیر ندارد. 

 

* شگفتی بلومبرگ از هواپیمای بدون سرنشین کرار

همچنین خبرگزاری آمریکایی بلومبرگ با اشاره به رزمایش اقتدار هوایی فدائیان حریم ولایت نیروی هوایی ارتش که روز گذشته پایان یافت، نوشت: ایران برای نخستین‌بار از بمب‌افکن‌های بدون سرنشین در یک رزمایش نظامی استفاده کرد. در گزارش بلومبرگ آمده است: هواپیمای بدون سرنشین «کرار» توانست 227 کیلوگرم بمب را به اهداف معین پرتاب کند. ماه سپتامبر ایران از این هواپیما برای رهگیری هواپیماهای آمریکایی که در رزمایش نظامی در خلیج‌فارس، وارد منطقه دفاع هوایی این کشور شده بودند، استفاده کرد. 

***

عملیات ضدتروریستی سپاه در مرز مریوان

عملیات ضدتروریستی سپاه در مرز مریوان سبب هلاکت 3‌تروریست شد و 3 تن دیگر نیز زخمی شدند. روابط عمومی قرارگاه حمزه سیدالشهدا(ع) نیروی زمینی سپاه از 2 عملیات موفق رزمندگان این قرارگاه علیه گروهک‌های تروریستی در کامیاران و مریوان طی هفته جاری خبر داد و اعلام کرد: در این عملیات‌ها 3 تروریست به هلاکت رسیده و 3 تن دیگر زخمی شدند.  روابط عمومی قرارگاه حمزه سیدالشهدا(ع) نیروی زمینی سپاه در اطلاعیه‌ای اعلام کرد: با اشراف اطلاعاتی و اقدامات پیچیده عملیاتی رزمندگان قرارگاه حمزه سیدالشهدا(ع) در هفته جاری، طی ۲ عملیات موفق رزمندگان قرارگاه علیه عناصر ضدانقلاب و گروهک‌های تروریستی در مناطق کامیاران و مریوان، ۳ تن از تروریست‌ها به هلاکت رسیده و ۳ تن دیگر از آنان زخمی شدند که یک نفر از آنها توسط رزمندگان این قرارگاه دستگیر شد. بر اساس این اطلاعیه، در این عملیات‌ها مقادیر زیادی سلاح، مهمات و تجهیزات ارتباطی تروریست‌ها توسط رزمندگان قرارگاه حمزه سیدالشهدا(ع) کشف و ضبط شد. بنا بر اعلام روابط عمومی قرارگاه حمزه سیدالشهدا(ع)، تروریست دستگیر شده از اتباع بیگانه است.

گروه سیاسی: رهبر حکیم انقلاب اسلامی با پیشنهاد عفو و تخفیف مجازات ۳ هزار و 780 نفر از محکومان محاکم عمومی و انقلاب، سازمان قضایی نیروهای مسلح و تعزیرات حکومتی موافقت کردند. 

به گزارش «وطن امروز»، آیت‌الله رئیسی، رئیس قوه ‌قضائیه به مناسبت میلاد پیامبر اعظم(ص) و امام جعفر صادق(ع) طی نامه‌ای به رهبر انقلاب اسلامی پیشنهاد عفو یا تخفیف و تبدیل مجازات ۳ هزار و 780 نفر از محکومان را که در کمیسیون مرکزی عفو و بخشودگی، واجد شرایط لازم تشخیص داده شده‌اند، ارائه کرد که این پیشنهاد در اجرای بند ۱۱ از اصل ۱۱۰ قانون اساسی مورد موافقت معظم‌له قرار گرفت. قوه قضائیه توضیحاتی درباره عفو و آزادی تعدادی از محکومان عمومی و امنیتی ارائه کرد. به گزارش مرکز اطلاع‌رسانی قوه قضائیه، قوه‌ قضائیه با موافقت مقام معظم رهبری و در ادامه سیاست کلی حبس‌زدایی و خلوت کردن زندان‌های کشور در دوران تحول و به مناسبت میلاد پربرکت پیامبر عظیم‌الشأن اسلام(ص) و امام جعفر صادق علیه‌السلام، عفو گسترده‌ای که شامل ۳۷۸۰ نفر از زندانیان و برخی محکومان امنیتی می‌شود را به مرحله اجرا گذاشته است.  عفو محکومان مشمول و دارای شرایط لازم، به مناسبت اعیاد مذهبی و ملی، رویه‌ای است که طی سال‌های گذشته همواره مورد توجه قوه‌قضائیه و موافقت و عنایت رهبر معظم انقلاب بوده است. اما این سیاست کلی در دوران تحول با چند تفاوت جدی و عمده، ادامه پیدا کرده است:

اولا، تعداد این عفوها و افرادی که هر بار شامل آن می‌شوند در دوره اخیر افزایش یافته به طوری که در یک سال و ۸ ماه گذشته ۱۴ عفو و آزادی مناسبتی به مرحله اجرا درآمده است. ثانیا، برخی زندانی‌ها مثل محکومان امنیتی که در دوره‌های قبل شامل عفو قرار نمی‌گرفتند در دوره تحول برای نخستین‌بار از این امتیاز بهره‌مند شده و اسامی آنها نیز در لیست زندانیان عفو‌شده قرار گرفته است. 

حالا در ادامه همین روند، قوه ‌قضائیه به مناسبت میلاد مبارک و نورانی پیامبر عظیم‌الشأن اسلام، لیستی از محکومان دارای شرایط را برای استفاده از عفو، خدمت مقام معظم رهبری ارسال کرد که با موافقت انجام‌شده از سوی ایشان این افراد بزودی از زندان آزاد شده و به آغوش خانواده‌های خود بازمی‌گردند. در میان لیست اخیر تعدادی از محکومان امنیتی هم حضور دارند و آزاد خواهند شد. البته برخی از محکومان امنیتی نیز که عفو می‌شوند مدتی است با مرخصی بیرون از زندان هستند که به دلیل حسن رفتار مشمول عفو شده و دیگر به زندان باز نخواهند گشت.

این پانزدهمین آزادسازی زندانی‌ها در قالب عفو در دوره اخیر و سومین مرحله آزادی زندانیان امنیتی در طول یک سال و چند ماه گذشته است که در ادامه اقداماتی همچون تفکیک جرائم سیاسی و امنیتی از هم و ابلاغ سند امنیت قضایی از جمله مصادیق مهم تحول‌خواهی در قوه‌ قضائیه محسوب می‌شود.

روز گذشته دبیر شورای نگهبان با قدردانی و تشکر از خدمات و شخصیت آیت‌الله یزدی از خداوند متعال برای ایشان‌ طلب عافیت و سلامتی کرد. 

به گزارش رسا، آیت‌الله احمد جنتی، دبیر شورای نگهبان روز گذشته در نطق پیش از دستور خود در جلسه این شورا که با حضور همه اعضای فقیه و حقوقدان برگزار شد، با محکوم کردن اقدام نابخردانه رئیس‌جمهور فرانسه در حمایت از توهین به پیامبر مکرم اسلام در این کشور، تاکید کرد: مایه تأسف است که رئیس‌جمهور نادان فرانسه از توهین به پیامبر رحمت حمایت کند؛ پیامبری که جلوه رحمت و مهربانی بود و در ۱۴۰۰ سال پیش مقابل برده‌داری، ظلم و ستم به زنان ایستاد تا جایی که شخصیت زن را همواره تکریم کرد. 

وی افزود: پیامبر اسلام در مقابل همه کفر ایستاد و کعبه را به مرکز توحید تبدیل کرد؛ چنین شخصیت عظیمی در تاریخ بشریت همواره لایق ستایش و احترام است و توهین‌کنندگان به ایشان به خود ضرر می‌رسانند، و البته دنیای اسلام هرگز مقابل این اقدامات هتاکانه سکوت نمی‌کند. آیت‌الله جنتی در ادامه با اشاره به استعفا و کناره‌گیری اخیر آیت‌الله یزدی از عضویت در شورای نگهبان به دلیل بیماری خاطرنشان کرد: برای شفای هر چه سریع‌تر آیت‌الله یزدی دعا می‌کنیم؛ ایشان حقیقتا شخصیت کم‌نظیر در تاریخ جمهوری اسلامی است. مردی که سراسر عمر خود را در راه جهاد صرف کرد؛ چه دوران ستم‌شاهی که در زندان و تبعید به سر برد و همواره مقاومت کرد و چه در دوران جمهوری اسلامی که معتمد امام و رهبری بوده و هست و در پست‌های مختلف به نظام اسلامی خدمت کرد. وی مقاومت، خستگی‌ناپذیری و شجاعت را جزو خصایص آیت‌الله یزدی برشمرد و برای ایشان از خداوند متعال‌ طلب عافیت و سلامتی کرد. دبیر شورای نگهبان در پایان با ابراز خرسندی از انتصاب آیت‌الله سید‌احمد خاتمی به عضویت شورای نگهبان از سوی رهبر معظم انقلاب، خاطرنشان کرد: خوشحالیم که در خدمت یکی از فضلا و فقهای نامدار هستیم. ایشان بحق انسانی شایسته و انقلابی هستند که سوابق ارزنده‌ای در خدمت به نظام اسلامی دارند و برای ایشان از خدای متعال توفیق روز‌افزون را خواستارم. 

پس از سخنان دبیر، سایر اعضای شورای نگهبان از خدمات ارزنده آیت‌الله یزدی در طول مدت خدمت در این شورا قدردانی و برای آیت‌الله خاتمی آرزوی توفیق کردند. آیت‌الله شب‌زنده‌دار در سخنانی درباره آیت‌الله خاتمی گفت: ایشان در احکام دینی و موازین شرعی محکم هستند و ایستادگی دارند و امیدواریم شورا با حضور ایشان قوت بیشتری پیدا کند. آیت‌الله مدرسی یزدی نیز در سخنانی با بیان اینکه آیت‌الله یزدی از قبل از پیروزی انقلاب مایه دلگرمی و امید حوزه علمیه بود، خاطرنشان کرد: شجاعت و تصمیم‌گیری‌های شجاعانه ایشان همواره ارزنده و مفید و منشأ خدمات بسیار بوده است. اعتماد و نزدیکی ایشان به امام خمینی(ره) موجب شد وقتی ایشان به قم آمدند به منزل آیت‌الله یزدی رفتند و اداره نهضت انقلابی در قم با ایشان بود. ان‌شاءالله توفیقات شورای نگهبان با حضور آیت‌الله خاتمی نیز بیشتر شود. آیت‌الله اعرافی، از دیگر فقهای شورای نگهبان در این جلسه تاکید کرد: آیت‌الله یزدی همیشه برای ما یک الگو بوده است؛ چهره‌ای اخلاقی و وارسته که درس‌های اخلاقی ایشان همواره برای جوانان ملاک بوده است. من درس‌های اخلاقی ایشان در مدرسه فیضیه را به یاد دارم که بسیار نافذ بود. همچنین آیت‌الله خاتمی از کمالات بسیاری برخوردارند که امیدواریم حضور ایشان برای ارتقای مباحث در جلسات مفید باشد. ره‌پیک، عضو حقوقدان شورای نگهبان نیز در سخنان کوتاهی درباره آیت‌الله یزدی گفت: ایشان با اینکه در ایام انتخابات هم بیمار بودند و حضور در جلسات شورا برای‌شان دشوار بود اما سر موقع در جلسات حاضر می‌شدند که امیدواریم خدای متعال هر چه سریع‌تر ایشان را شفا دهد. آیت‌الله خاتمی، عضو جدید فقهای شورای نگهبان نیز در سخنانی اظهار داشت: از رهبر معظم انقلاب که این طلبه ناچیز را شایسته جایگاه رفیع خدمتگزاری به نظام مقدس جمهوری اسلامی در سنگر مهم شورای نگهبان دانستند، تشکر می‌کنم. وی افزود: از آیت‌الله جنتی که مایه افتخار روحانیت است و به تعبیر رهبر انقلاب از شخصیت‌های بی‌بدیل نظام اسلامی است و نیز همه فقها و حقوقدانان شورای نگهبان تقدیر و تشکر دارم و امیدوارم در کنار هم به نظام اسلامی و مردم خدمت کنیم.

مجلس شورای اسلامی مصوبه احکام مربوط به اصلاح ساختار بودجه را طی نامه‌ای برای اعمال در قانون بودجه سال ۱۴۰۰ به محمدباقر نوبخت، رئیس سازمان برنامه و بودجه ارسال کرد. 

رئیس کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس در این باره اظهار داشت: با توجه به تاکید مقام معظم رهبری درباره اصلاح ساختار بودجه و تاثیر آن بر ساماندهی منابع و مصارف، شفافیت، عدالت اجتماعی، جهش تولید، اشتغال و تولید سرمایه، موضوع اصلاح ساختار طی جلسات متعدد در کمیته ذی‌ربط این کمیسیون با حضور معاونان و مدیران سازمان برنامه و بودجه مورد بررسی قرار گرفت و به دنبال ارائه گزارش کمیته در چندین جلسه کمیسیون، نظرات اعضای کمیسیون پیرامون آن مطرح و اصلاحات مورد نظر اعمال شد. 

حمیدرضا حاجی‌بابایی در ادامه تاکید کرد: این گزارش به هیأت‌رئیسه مجلس برای جلسه علنی جهت رسیدگی ارسال شد، با توجه به اینکه فرآیند رسیدگی در جلسه علنی و تبدیل این امر مهم به قانون و در نهایت ابلاغ به دولت زمان‌بر است و از سوی دیگر لایحه بودجه سال ۱۴۰۰ بر اساس آیین‌نامه داخلی مجلس باید تا پانزدهم آذرماه تقدیم مجلس شود، نامه حاضر تهیه و به سازمان برنامه و بودجه ارسال شده است که نتیجه همراهی کمیسیون و سازمان برنامه و بودجه است. 

وی افزود: بر اساس این ماده واحده؛ لوایح و قوانین بودجه سنواتی به شرح احکام زیر تنظیم، تصویب، اجرا و تفریغ می‌شود، در درجه اول دولت مکلف است لایحه بودجه سنواتی را با رعایت احکام تعریف‌شده تهیه و تدوین کرده و به مجلس ارائه کند که عبارتند از:

یک- ایجاد شناسه پرداخت برای کلیه پرداخت‌های دولت از محل منابع عمومی و اختصاصی شامل طبقه‌بندی به تفکیک دستگاه اجرایی، اقتصادی (فصول و مواد ذیل فصول هزینه‌ای)، عملیاتی و نیز محل تامین اعتبار و انجام کلیه پرداخت‌های مزبور از طریق حواله الکترونیک بانک مرکزی به همراه شناسه پرداخت نخستین مورد این احکام است. 

دو- استقرار کامل نظام پرداخت به ذی‌نفع نهایی و پیاده‌سازی نظام پرداخت اعتباری در بودجه نیز تاکید شده است. 

سه- ساماندهی کلیه پرداخت‌های حمایتی و ثبت آنها در سامانه وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی به همراه کد شناسه پرداخت

 چهار- تحویل خوراک از جمله نفت خام و میعانات گازی به اشخاص حقیقی و حقوقی استفاده‌کننده با سازوکار ضمانت بانکی و اعتبار اسنادی و تسویه آن حداکثر ظرف یک ماه از زمان تحویل چهارمین بند از این ماده واحده است. 

پنج- منوط شدن هرگونه پرداخت وجه بابت انعقاد و اجرای معاملات بزرگ و متوسط دستگاه‌های مشمول قانون برگزاری مناقصات به ثبت معاملات مذکور در سامانه ستاد

شش- تعیین افزایش حقوق و مزایا در بودجه کل کشور بر مبنای برابری عمودی و افقی حقوق دریافتی در شرکت‌های بانک‌ها و موسسات انتفاعی وابسته به دولت و دستگاه‌های استفاده‌کننده از بودجه عمومی

هفت- توزیع عادلانه بودجه استان‌ها از محل منابع بودجه عمومی، عوارض و مالیات بر ارزش افزوده بر اساس شاخص‌های اقتصادی، اجتماعی و رفاهی از جمله جمعیت، محرومیت و معکوس درآمد سرانه

هشت- الزام بانک مرکزی به تنظیم و تدوین شاخص‌هایی متضمن رعایت عدالت در پرداخت تسهیلات ترجیحی و تکلیفی 

نُه- تمهیدات لازم جهت ایجاد زیرساخت‌های مورد نیاز برای افزایش فروش نفت خام به پالایشگاه‌ها و پتروپالایشگاه‌های داخل و قطع تدریجی صادرات آن با استفاده از ظرفیت بخش خصوصی، شرکت‌های دانش‌بنیان و ابزار بازار سرمایه و همچنین پیش‌بینی ردیف مستقل در بودجه سنواتی برای کلیه منابع حاصل از عرضه داخلی نفت خام و میعانات گازی 

ده- دولت ملزم به ارائه فهرست معافیت‌های مالیاتی، گمرکی و بیمه‌ای و درصد معافیت هر یک از آنها و همچنین ارائه جدول بدهی‌ها و مطالبات قطعی شده و تعهد‌های دولت به اشخاص حقوقی خصوصی، تعاونی و موسسات عمومی غیردولتی بانک‌ها و موسسات اعتباری است.

یازده- پیش‌بینی یک ردیف مستقل در بخش منابع مربوط به واگذاری دارایی‌های سرمایه‌ای تحت عنوان منابع پیشی‌بینی نشده و یک ردیف مستقل در بخش مصارف تحت همین عنوان در جدول شماره 9 برای منابع اختصاص‌یافته از محل صندوق توسعه ملی

دوازده- تفکیک برنامه اجرایی فعالیت بهای تمام شده و مقدار کمی اهداف در جداول مربوط 

همچنین دیوان محاسبات موظف است گزارش تفریغ بودجه را با لحاظ و رعایت این احکام تهیه و به مجلس ارائه کند.