گروه سیاست‌خارجی: «ما توانایی تولید بمب اتم را داریم ولی قصدی برای این کار نداریم، چون از نظر راهبردی اعتقاد داریم تولید بمب راهگشا نیست». این قسمتی از صحبت‌های سید‌کمال خرازی، وزیر اسبق امور خارجه ایران و رئیس شورای روابط خارجی است که در جمع اندیشمندان مجمع گفت‌وگوی تهران صحبت می‌کرد؛ کلیدواژه‌هایی که دوباره بحث داشتن یا نداشتن بمب هسته‌ای را در کشور داغ می‌کند. روز گذشته سومین مجمع گفت‌وگوی تهران با حضور حدود ۷۰ نفر از مقامات سیاسی، مدیران اندیشکده‌ها و موسسه‌های پژوهشی، اندیشمندان و پژوهشگران از 36 کشور برگزار شد. نقطه مهم سخنرانی‌های دیروز مجمع گفت‌و‌گوی تهران صحبت‌های رئیس شورای روابط خارجی و وزیر اسبق امور خارجه ایران بود که برخی خطوط اصلی تهران در مسائل هسته‌ای و منطقه‌ای را به وضوح بیان کرد. کمال خرازی در سومین مجمع گفت‌وگوی تهران با اشاره به توانمندی‌های هسته‌ای ایران اظهار کرد: زمانی که من وزیر بودم، طرف‌های اروپایی حاضر نبودند با این موضوع که ایران ۱۵ سانتریفیوژ داشته باشد موافقت کنند و صحبت از این می‌کردند که جمهوری اسلامی ایران باید تضمین عینی بدهد که دنبال سلاح هسته‌ای نمی‌رود. وی با بیان اینکه تضمین عینی از نظر آنها نداشتن غنی‌سازی بود، گفت: آنها بر این موضوع تاکید داشتند که کشوری که نمی‌تواند غنی‌سازی کند، نمی‌تواند بمب اتم نیز تولید کند. وی با بیان اینکه با مقاومت ایران و همت دانشمندان ایرانی در حال حاضر ما ۱۹ هزار سانتریفیوژ در چرخش داریم، گفت: با توجه به توانمندی‌های ایران در زمینه دانش هسته‌ای و پیشرفت‌های کشور در این حوزه، غربی‌ها ناچار شدند با ایران مذاکره کنند و بر اساس ادعای خود موضوع هسته‌ای ایران را حل کنند. 

رئیس شورای راهبردی روابط خارجی جمهوری اسلامی ایران گفت: ما در صدد تولید بمب هسته‌ای نیستیم. زمانی که وزیر بودم نمایندگان برخی کشورهای عربی به ما می‌گفتند که «وقتی توانایی دارید چرا بمب تولید نمی‌کنید؟» ما از لحاظ اعتقادی تولید بمب را حرام می‌دانیم، از لحاظ راهبردی هم تولید بمب را صلاح نمی‌دانیم، چون اگر جمهوری اسلامی به‌ سمت بمب برود، یک مسابقه تسلیحاتی در منطقه ایجاد خواهد شد، به همین دلیل است که ما خواستار منطقه عاری از سلاح‌های هسته‌ای هستیم.

خرازی با اشاره به روند مذاکرات در این سال‌ها گفت: ما امروز در حوزه دانش هسته‌ای از توانایی بالایی برخورداریم. در صدد تولید بمب هسته‌ای نیستیم، توانایی داریم ولی قصد تولید بمب نداریم و ما بارها بر این موضوع تاکید کرده‌ایم که از نظر اعتقادی تولید بمب را حرام می‌دانیم و از نظر راهبردی نیز بر این موضوع تاکید داریم که تولید بمب راهگشا نیست، چرا که اگر ایران به سمت تولید سلاح هسته‌ای برود، طبیعتا کشورهای دیگر در منطقه نیز در یک مسابقه تسلیحاتی قرار می‌گیرند و می‌خواهند سلاح هسته‌ای تولید کنند. ما سال‌ها و دهه‌هاست تاکید می‌کنیم خواهان منطقه‌ای عاری از سلاح هسته‌ای هستیم و به همین دلیل می‌گوییم باید سلاح‌های هسته‌ای اسرائیل در منطقه نابود شود و این رژیم به پادمان بپیوندد. دیپلمات ارشد ایرانی با تاکید بر اینکه ما داشتن سلاح هسته‌ای را امنیت‌آفرین نمی‌دانیم و مولفه‌های دیگری را در زمینه امنیت مورد توجه داریم، گفت: البته به این موضوع نیز توجه داریم که داشتن فناوری هسته‌ای خود بازدارنده است. خرازی با تاکید بر اینکه ایران آمادگی دارد به تعهدات هسته‌ای خود بازگردد در صورتی که طرف‌های مقابل نیز به تعهدات‌شان عمل کنند، گفت: در ارتباط با مذاکرات اخیر نیز مساله پادمانی و ادعاهای مطرح شده از سوی آژانس باقی مانده است که البته مطالب مطرح شده مطالب قدیمی است و امیدواریم سفر اخیر کارشناسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به تهران باعث شود قضیه حل شود. وی در بخش دیگری از صحبت‌های خود با تاکید بر اینکه تحقق توسعه در منطقه نیازمند صلح و ثبات و امنیت است، خاطرنشان کرد: منطقه ما نیازمند گفت‌وگو است و ما بارها در موضع‌گیری‌های خود بر این مساله تاکید کرده‌ایم. وی با بیان اینکه ما تاکنون تجاوزی به کشوری نکرده‌ایم، ادامه داد: البته به برخی کشورها که از ما تقاضای کمک برای استیفای حقوق‌شان کرده‌اند، کمک کرده‌ایم که این قضیه را در عراق، سوریه و... مشاهده کردیم. خرازی با تاکید بر اینکه شرط موفقیت گفت‌وگو عدم تجاوز، عدم دخالت بیگانگان در امور کشورهای منطقه و ایجاد زمینه برای گفت‌وگوست، در بخش دیگری از صحبت‌های خود به سفر اخیر رئیس‌جمهور چین و رهبر حزب کمونیست این کشور به عربستان اشاره کرد و گفت: ما از این سفرها و دیدارها استقبال می‌کنیم. از اینکه در قالب طرح «یک جاده، یک کمربند» سرمایه‌گذاری بیشتری در منطقه انجام شود استقبال می‌کنیم ولی در جریان این سفر خطایی رخ داد و آن ورود به مباحث سیاسی و تمامیت ارضی ایران بود. وی با انتقاد از بیانیه مشترک چین و کشورهای حاشیه خلیج‌فارس و ادعاهای مطرح شده در آن درباره تمامیت ارضی ایران گفت: آنها (چینی‌ها) سعی کردند این خطا را جبران کنند ولی این خطا به‌مثابه این بود که ما بیاییم درباره وضعیت تایوان که جزو خاک چین است اظهار‌نظر کنیم و قطعا این موضوع مورد خرسندی چینی‌ها نیست و امیدواریم دیگر چنین خطاهایی از سوی چینی‌ها رخ ندهد و به صورت کامل خطای رخ داده جبران شود.

سخنان خرازی درباره توانایی هسته‌ای ایران ناآشنا و غریب نیست. اوایل سال جاری بود که بهروز کمالوندی، سخنگوی سازمان انرژی اتمی در گفت‌وگویی اعلام کرد ایران به نقطه ساخت و تولید بمب اتم دست یافته است ولی به دلایل شرعی و قانونی هیچ وقت قصد تولید بمب اتم ندارد. سخنگوی سازمان انرژی اتمی یک روز بعد از صحبت‌های اسلامی، رئیس سازمان انرژی اتمی که گفته بود «ما توانایی فنی تولید بمب اتم را داریم» تأکید کرد «به سمت بمب هسته‌ای نمی‌رویم» تا درباره دوقبضه بودن سیاست عدم اشاعه هسته‌ای ایران اطمینان ایجاد کند اما همزمان از تزریق گاز به «صد‌ها ماشین سانتریفیوژ از جمله ماشین‌های پیشرفته» خبر داد تا نشان دهد توانایی فنی ایران یک بلوف نیست. این توان نشأت گرفته از میزان غنی‌سازی و انباشت مواد غنی‌ شده است.  ایران با این روند غنی‌سازی، 2 هزار و 500 کیلوگرم مواد غنی‌شده 5 درصد و 100 کیلوگرم 60 درصد دارد که این موضوع به نگرانی عمیق آمریکا تبدیل شده است. این میزان مواد غنی شده کامل نشان‌دهنده آن است که تهران توانایی ساخت بمب اتم را دارد و به نقطه اصطلاحی غربی‌ها معروف به «گریز هسته‌ای» رسیده است. البته از سال‌های گذشته حتی برخی تحلیلگران خارجی بیان می‌کردند ایران باید به سمت ساخت سلاح هسته‌ای برود و برای اینکه در باشگاه دارندگان بمب اتم باشد حداقل یک یا ۲ بمب اتم تولید کند تا برای همیشه نگاه آمریکا درباره از بین بردن دستاوردهای هسته‌ای تهران را خنثی کند. این نگرش اعتقاد دارد جهان بستر «واقع‌گرایی» است و به همین علت طرفداران این نگاه می‌گویند ساخت بمب اتم کشور را به سمت «بازدارندگی هسته‌ای» می‌برد. اساساً بازندارندگی هسته‌ای

(Nuclear Deterrence) در علم سیاست یعنی مهار نظامی دشمن با استفاده از سلاح‌های هسته‌ای به طوری که حریف جرأت حمله به کشور مقابل را نداشته باشد. برخی هم می‌گویند این نظریه باعث می‌شود دیگر آمریکا و اسرائیل هیچ‌وقت جرأت حمله به ایران را نداشته باشند. منتقدان این نگاه اما می‌گویند بازدارندگی اتمی در دنیای جنگ سرد معنا داشته و بعد از آن برای همیشه به تاریخ پیوسته است. بازدارندگی امروز در جهان به قدرت اقتصادی و قدرت منطقه‌ای است؛ به همین علت تهران هم با ایجاد شبکه‌ای از متحدانش در منطقه باعث شده آمریکا نتواند فکر حمله به ایران را بکند. 

پیام صحبت‌های دیروز خرازی یک نگاه خارجی هم داشت. بعد بیرونی آن این بود که به آمریکایی‌ها هشدار می‌دهد اگر بخواهند فضاسازی خود را علیه تهران ادامه دهند و به فکر از بین بردن دستاوردهای هسته‌ای ایران باشند، راه به جایی نخواهند برد، زیرا ایران توانسته به آن حد بازدارندگی برسد که توان تولید بمب اتم را داشته باشد ولی راه دیپلماسی را انتخاب کرده است، البته به شرطی که آمریکا ریاکاری را کنار بگذارد. از طرفی هم تهران با این پیام به غرب می‌گوید باید در قبال مذاکرات هسته‌ای امتیاز بیشتری به تهران بدهد. همچنین نقطه پایانی این موضوع آن است که منطقه باید عاری از سلاح شود که در درجه اول خلع سلاح اسرائیل حائز اهمیت است.

 

******

ایران و اتحادیه اروپایی در اردن گفت‌وگو می‌کنند

مذاکره در امان

گروه سیاست‌خارجی: وزیر امور خارجه اعلام کرد بورل و مورا، مسؤول و معاون سیاست‌خارجی اتحادیه اروپایی همزمان با سفر وزیر و معاون امور خارجه ایران به اردن، به این کشور سفر خواهند کرد تا آخرین جمع‌بندی‌ها درباره مذاکرات هسته‌ای برای رفع تحریم‌ها را انجام دهند. حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران روز گذشته (دوشنبه) ۲۸ آذر در حاشیه سومین نشست مجمع گفت‌وگوی تهران در جمع خبرنگاران درباره نشست بغداد ۲ در اردن اظهار کرد: در نشست امان محور اصلی موضوع کمک به تقویت روند سیاسی در عراق است. در عین حال با استفاده از این فرصت رؤسای کشورهای منطقه که دعوت شده‌اند و همچنین ایران دیدگاه‌های خودشان را درباره چالش‌های منطقه‌ای و بین‌المللی بیان خواهند کرد. معتقدیم نشست دوم عراق می‌تواند در فضای برون‌‌رفت از چالش‌ها گامی رو به جلو باشد. وی افزود: پیام اصلی و مهم این نشست باید بر همکاری‌های منطقه‌ای بدون مداخله بیگانگان متمرکز شود. رئیس دستگاه دیپلماسی با بیان اینکه همواره از گفت‌وگو و همکاری با کشورهای منطقه و از جمله حوزه خلیج‌فارس استقبال کردیم، خاطرنشان کرد: گفت‌وگوهای ما با عربستان سعودی در مسیر قبلی خود تداوم خواهد داشت. در مسیر دیپلماسی رسمی آمادگی داریم هر زمان طرف سعودی آماده باشد نسبت به بازگشت روابط به حالت طبیعی و بازگشایی سفارتخانه‌ها اقدام شود. امیرعبداللهیان بیان کرد: این طرف سعودی است که باید تصمیم بگیرد چگونه رویکرد سازنده در قبال ایران را دنبال خواهد کرد. وی همچنین اعلام کرد: قرار است آقای بورل و آقای مورا همزمان با ورود ما به اردن سفر کنند. تماس‌ها و گفت‌وگوهای همکارم آقای باقری با مورا و تماس‌های من و بورل به صورت جدی در جریان است. اردن فرصت مناسبی است تا بتوانیم گفت‌وگوها را تکمیل کنیم. امیدوارم با توجه به رویکرد آمریکایی‌ها در ۳ ماه گذشته شاهد تغییر رویکرد و واقع‌بینانه رفتار کردن طرف آمریکایی باشیم. وزیر امور خارجه تصریح کرد: به آمریکایی‌ها به صراحت اعلام می‌کنم بین ریاکاری و درخواست برای رسیدن به توافق و بازگشت آمریکا به برجام باید یکی را انتخاب کنند. وزیر امور خارجه اضافه کرد: امروز شاهدیم اروپا دارد بهای سیاست‌های آمریکا را که دور از محدوده بحران ایستاده می‌پردازد. ضمن تأکید مجدد بر بی‌پایه و اساس بودن ادعای ارائه تسلیحات و پهپاد از سوی ایران به یکی از طرف‌های بحران تأکید می‌کنیم هیاهو درباره ارسال پهپاد ایرانی در شرایطی که میلیاردها دلار انواع سلاح از کشورهای غربی برای تداوم جنگ وارد اوکراین شده هدفی جز سرپوش گذاشتن بر روند دمیدن غرب بر آتش جنگ و خشونت در اوکراین ندارد. وی گفت: ضمن تأکید بر آمادگی جهت ایفای نقش سازنده و محوری جمهوری اسلامی ایران در تقویت اتصالات منطقه‌ای، بر ضرورت حفظ خطوط ژئوپلیتیک کنونی در منطقه قفقاز تأکید داشته و بر آن پای می‌فشاریم. امنیت موضوعی متقابل است و با این منطق امنیت وقتی فراهم است که امنیت همه فراهم باشد. وی گفت: در افغانستان شاهدیم ۲۰ سال حضور اشغالگران هیچ ثمری برای ایجاد امنیت و زیرساخت‌های رفاهی برای مردم صبور این کشور در‌بر نداشته است و اکنون مردم این کشور در شرایط کاملا نامناسب و نگران‌کننده‌ای به سر می‌برند. آمریکا از افغانستان رفته ولی با استفاده ابزاری از گروه‌های تروریستی به دنبال تداوم حضور خود در این کشور و ایجاد چالش برای کشورهای منطقه از این طریق است. امیرعبداللهیان ادامه داد: ما مردم افغانستان را که با آنها اشتراکات تاریخی، فرهنگی، دینی و زبانی داریم چون مردم خود می‌دانیم و برخلاف مدعیان دروغین حقوق بشر، نسبت به سرنوشت آنها مسؤولانه عمل می‌کنیم. در یک سال و نیم اخیر جمهوری اسلامی ایران پذیرای خیل عظیم آوارگان افغانستانی بوده و در حالی که ایران در شرایط سخت‌ترین تحریم‌ها به سر می‌برد با سخاوتمندی پذیرای آنها بوده است. معتقدیم راه ثبات و امنیت پایدار در افغانستان از مسیر خاص و تصمیم مردم این کشور و با تشکیل دولتی فراگیر می‌گذرد. رئیس دستگاه دیپلماسی یادآور شد: مواضع و دخالت‌های غیرمسؤولانه و سبکسرانه آمریکا و برخی کشورهای غربی که خود مدت‌ها درگیر اعتراضات داخلی بوده و با هرگونه اقدام خشونت‌آمیز علیه پلیس با حادترین شکل واکنش نشان می‌دهند، در تحریک اغتشاشات در ایران از طریق ابزارهای سیاسی، جنگ ‌شناختی و رسانه‌ای و جنگ ترکیبی حداکثر تلاش خود را برای بی‌ثبات‌سازی ایران به کار بردند. امیرعبداللهیان خاطرنشان کرد: جمهوری اسلامی ایران نسبت به هر گونه مداخله در امور داخلی خود به طرف‌های مداخله‌گر هشدار داده و با دقت اینگونه مداخلات نامشروع را زیر نظر دارد و با آن قویا برخورد می‌‌کند. وی ادامه داد: آمریکا از سویی صحبت از مذاکرات هسته‌ای و رسیدن به گام‌های نهایی توافق می‌کند و از سوی دیگر از ایجاد ناامنی و بی‌ثبات کردن ایران حمایت می‌کند؛ این سیاست ریاکارانه باید پایان یابد و اگر چنین شود و آمریکا واقع‌بینانه و در مسیری عملی و واقعی به دنبال رسیدن به توافق و بازگشت به تعهداتش در برجام باشد، جمهوری اسلامی ایران نیز آمادگی دارد از مسیر گام‌های پایانی توافق برای رفع تحریم‌ها و بازگشت همه طرف‌ها به تعهدات استقبال کند. در حال ارسال پیام‌ها و مشورت و تعامل مستمر با نماینده عالی سیاست خارجی اتحادیه اروپایی هستیم و روز گذشته نیز معاون مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی گفت‌وگوهای سازنده‌ و رو به جلویی را با سازمان انرژی اتمی به عمل آورد. امیرعبداللهیان خاطرنشان کرد: فردا (امروز) رهبران و وزرای خارجه کشورهای منطقه در قالب نشست بغداد ۲ در کشور اردن هاشمی گرد هم می‌آیند و این نشانگر آن است که عراق با گذر از بحران‌های مختلف، امروز در شرایطی قرار دارد که به جایگاه طبیعی و منطقه‌ای خود باز می‌گردد.

ثمانه اکوان: سومین اجلاس گفت‌وگوی تهران با موضوع گفت‌وگوهای منطقه‌ای در بین همسایگان ایران، روز گذشته با حضور وزیر امور خارجه و مشاور عالی‌ رهبر معظم انقلاب در امور خارجی برگزار شد. در این اجلاس ‌جز مسؤولان سیاست خارجی کشورهای منطقه، روسای اندیشکده‌های روابط خارجی در این کشورها گرد هم آمدند تا درباره وضعیت امنیتی آینده منطقه با یکدیگر به بحث و گفت‌وگو بنشینند. ‌غیر از مواضع رسمی حسین امیرعبداللهیان و کمال خرازی، وزیر امور خارجه و مشاور روابط خارجی رهبر انقلاب که بازتاب زیادی در رسانه‌های داخلی و خارجی داشت، یکی از مهم‌ترین پنل‌های این اجلاس، پنل «بازاندیشی امنیت در منطقه غرب آسیا و خلیج‌فارس» بود که با استقبال زیاد میهمانان خارجی برگزار شد. نکته جالب ‌توجه در این نشست و در سخنرانی تمام مدعوان که از چهره‌های آکادمیک کشورهای منطقه هستند، توجه این کشورها و دغدغه‌شان نسبت به «نظم جدید جهانی» بود. شاید محققان روابط بین‌الملل و رسانه‌ها در ایران بر این عقیده باشند مباحث مربوط به افول آمریکا، ایجاد نظم جدید جهانی و تلاش کشورها برای بازآفرینی نقش خود در جهان جدید، مسائلی ایرانی باشد که تنها در رسانه‌ها یا محافل آکادمیک ایران دنبال می‌شود اما نگاهی به سخنرانی مدعوان این نشست نشان می‌دهد این دگرگونی‌های جهانی، اتفاقاً موضوع روز بسیاری از کشورهای منطقه و جهان است. جنگ اوکراین و صف‌آرایی جبهه غرب در مقابل روسیه، جنگ تجاری و رقابت‌های اقتصادی ایالات متحده با چین که احتمالا تا مرز درگیری نظامی نیز پیش برود و در عین حال سیاست «نگاه به شرق» از مهم‌ترین مولفه‌های نظم جدید جهانی بر پایه یک نظام چند قطبی خواهد بود. سخنرانان از عراق و کویت و قطر گرفته تا اتیوپی و مصر و افغانستان و اردن، بر این عقیده بودند نظم جدید جهان که مبتنی بر نظامی چندقطبی است، مدتی است شکل‌ گرفته و در حال نمایش دادن خود در عرصه جهانی است. با وجود اینکه اختلاف‌نظرهایی در بین سخنرانان درباره میزان ظهور این نظم جدید در منطقه وجود داشت اما تقریباً همگی بر این عقیده بودند کشورهای منطقه باید خود را برای این نظم جدید آماده کنند.

برخی صاحبنظران بر این عقیده‌اند نظم جدید، فرصت‌های بی‌بدیلی در اختیار کشورهای منطقه قرار می‌دهد که با همکاری‌های چندجانبه و چندجانبه‌گرای بین‌المللی، خود را از زیر بار استعمار و امپریالیسم آمریکایی و غربی که قرن‌هاست کشورهای منطقه را درگیر خود کرده، نجات دهند. این نوع تفکر بدین معنی است که کشورهای منطقه از نظر امنیتی باید به دنبال ایجاد امنیت در داخل محیط منطقه‌ای خود با کمک گرفتن از ابزار گفت‌وگوی مستقیم بین دولت‌ها و در عین ‌حال همکاری منطقه‌ای برای مواجهه با این نظم جدید باشند. رها شدن از شر نیروهای بیگانه‌ای که برای منطقه و کشورهایش تصمیم‌گیری می‌کنند و امنیت هر کدام را به امنیت منافع خود در دنیا و منطقه گره می‌زنند، یکی از مهم‌ترین مولفه‌های رفتار کشورها در مقابل نظم جدید جهانی باید باشد.

Regionalism یا «منطقه‌گرایی» از این منظر، واژه کلیدی متون سخنرانی تعداد زیادی از کارشناسان روابط خارجی کشورهای منطقه بود. برخی مانند نماینده یک اندیشکده کویتی، بر این عقیده بودند امنیت در منطقه را باید در ۳ سطح «امنیت داخلی کشورها با برقراری دموکراسی»، «امنیت منطقه‌ای کشورها در تعامل با همسایگان‌شان» و «امنیت دیکته‌شده از سوی کشورهای غربی» دانست که اگر چه ۲ مورد اول می‌تواند بر قدرت کشورها و هم‌افزایی‌شان در محیط بین‌الملل بیفزاید ولی مورد سوم در طول چند قرن گذشته نشان داده جز جنگ و خونریزی و استعمار با خود نتیجه دیگری همراه نداشته است. بر این مبنا کشورهای منطقه باید با ایجاد گفت‌وگوی مستقیم و بدون واسطه با یکدیگر، زمینه درک مسائل و مشکلات منطقه‌ای را فراهم کرده و به‌ صورت تفکر بین‌الاذهانی، سعی در درک یکدیگر با تمام ویژگی‌های قدرت نظامی، سیاسی و اقتصادی‌شان داشته باشند. از همین رو بود که نمایندگان اندیشکده‌های مختلف در منطقه، از ایران و عربستان خواستند اختلافات خود را با مذاکره مستقیم و بدون واسطه‌گری اروپا یا آمریکا کنار بگذارند و اجازه ندهند کشورهای غربی بهانه‌ای برای اختلاف‌افکنی در منطقه داشته باشند. مذاکره غیرمستقیم، مشکلی است که باعث شده کشورهایی مانند آمریکا همچنان حق خود بدانند در منطقه حضور داشته و در هر برهه زمانی، به لشکرکشی به منطقه غرب آسیا به‌ عنوان یک گزینه «غیرقابل‌اجتناب و منطقی» بیندیشند.

«عادل عبدالمهدی»، نخست‌وزیر پیشین عراق به مساله جالب ‌توجهی در وضعیت فعلی جامعه جهانی و آینده نظم جدید اشاره کرد و آن تغییر و انتقال مرکز ثقل جهانی به سمت کشورهایی است که خود در طول تاریخ مستعمره دیگر کشورهای غربی و اروپایی بوده‌اند. وی در این باره از هندوستان، برزیل، چین، ایران، مصر و عراق یاد کرد که با گذر زمان توانسته‌اند از کشورهای استعمار شده، به کشورهایی تبدیل شوند که حالا می‌توانند با صراحت بگویند در مرکز ثقل جهان و امور بین‌المللی قرار دارند. این کشورها بر این اساس سعی می‌کنند با ایجاد سازمان‌های همکاری‌های اقتصادی و سیاسی مانند شانگهای و بریکس، خود را به قدرت‌های نوظهور اقتصادی و حتی سیاسی و نظامی تبدیل کنند. بر این اساس به نظر می‌رسد تنها راه رسیدن به امنیت برای این کشورها در طول دوره جهش خود، تکیه‌ بر چندجانبه‌گرایی و پس زدن هرگونه یک‌جانبه‌گرایی در عرصه بین‌الملل باشد.

وزیر خارجه نیکاراگوئه که کشور خود را همسایه و دوست ایران – با وجود فاصله جغرافیایی زیاد- می‌دانست نیز تأکید کرد دنیا به‌ صورت واقعی در انتظار نظم جدید جهانی است و نظم فعلی تنها به خاطر زیاده‌خواهی‌های غرب و از کار انداختن عملکرد و موجودیت بی‌طرف سازمان ملل زیر سؤال رفته است. وی معتقد است اگر جامعه بین‌الملل و سازمان ملل می‌توانستند به وظایف خود عمل کنند و به بازیچه‌ای در دستان آمریکا تبدیل نمی‌شدند، حالا دنیا به دنبال نظم جدید نبود.

وی بیشتر هم گفت و اشاره کرد ماجرای افول آمریکا، امری بدیهی و محرز است و کشورهای مختلف در تمام نقاط دنیا باید در انتظار ایجاد نظم جدید در دنیا باشند؛ نظمی که این بار بیشتر منطقه‌ای است تا جهانی و باعث بروز و ظهور قدرت‌های منطقه‌ای فراوانی در اقصی نقاط دنیا می‌شود.

با این‌حال سؤال جالب ‌توجهی که نماینده یک اندیشکده اردنی در این جلسه بیان کرد، این بود: آیا منطقه غرب آسیا آمادگی مواجهه با نظم جدید جهانی را دارد؟ و آیا برنامه‌ای برای ادامه حیات در این نظم جدید دارد؟ وی با اشاره به اتفاقاتی که در هر دوره گذار به نظم جدید بین‌المللی برای کشورهای منطقه افتاده است، گفت در هر دوره جدید، به یکی از کشورهای منطقه حمله نظامی شد. در دوران گذار از جنگ دوم جهانی و آغاز شکل‌گیری نظم دوقطبی در جهان، اسرائیل دست‌درازی به سرزمین‌های فلسطینیان را با حمایت کشورهای غربی بویژه انگلستان آغاز کرد و با گذر از جنگ سرد و رسیدن به نظام تک‌قطبی به ریاست ایالات‌متحده، عراق تحت اشغال قرار گرفت و حالا معلوم نیست اگر کشورهای منطقه برنامه‌ای برای حضور و نقش‌آفرینی فعال در نظم جدید جهانی نداشته باشند، کدام کشور به قربانی نظم جدید جهانی تبدیل خواهد شد.

نکته محوری دیگر در سخنرانی‌های تخصصی نشست بعدازظهر مجمع گفت‌وگوهای تهران، اشاره نمایندگان تعدادی از اندیشکده‌های عربی به ماجرای تلاش عربستان و کشورهای عرب منطقه برای تأمین امنیت خود با برقراری رابطه با رژیم صهیونیستی بود. کارشناسان بر این عقیده بودند «رژیم صهیونیستی منبع اولیه تولید چالش امنیتی در منطقه برای تمام کشورها بوده و هست» و نمی‌توان انتظار داشت منبع تولید چالش، بتواند تضمین‌کننده امنیت تعدادی از کشورهایی باشد که به دلایل امنیتی خواهان ایجاد رابطه با اسرائیل هستند. همان‌طور که از پیش نیز بارها در رسانه‌های بین‌المللی ذکر شده بود، عادی‌سازی روابط با رژیم صهیونیستی، آن هم زمانی که این رژیم در مسائل داخلی به سمت فاشیسم و آپارتاید پیش می‌رود و در خارج از مرزهای اشغالی نیز به دنبال تفرقه‌افکنی برای ادامه حیات نامشروع خود است، نمی‌تواند امنیت مدنظر کشورهای منطقه را تأمین کند. کشورهای منطقه نمی‌توانند براحتی به سبب دیکته روسای جمهور آمریکا، به سمت عادی‌سازی روابط خود با رژیم صهیونیستی بروند و به‌ گونه‌ای این روابط را برنامه‌ریزی و تنظیم کنند که هیچ توجهی به مساله فلسطین و نوع مواجهه و رویارویی ارتش اشغالگر صهیونیستی با مردم در غزه و کرانه باختری یا حتی داخل سرزمین‌های اشغالی نداشته باشند. این مسائل شاید در وهله فعلی بتواند برخی منافع سیاسی دولت‌ها در منطقه را تأمین کند اما در درازمدت به ‌احتمال ‌زیاد با رویارویی مردم با همین دولت‌ها ختم خواهد شد؛ مساله‌ای که بروز و ظهور آن در جام‌جهانی 2022 قطر بخوبی نمایان شد.

گروه فرهنگ و هنر: صدا، دوربین، حرکت و تنها 100 ثانیه زمان برای اینکه قصه‌ای را شروع کنی، در آن برای ایجاد حس تعلیق در مخاطب گره‌ای بیفکنی و در نهایت با باز کردن گره قصه، ضربه‌ای به فکر و ذهن مخاطب بزنی تا برای همیشه فیلم تو را به خاطر داشته باشد. انجام همه این کارها شاید در قالب تعریف یک قصه کوتاه هم بسیار سخت باشد؛ چه رسد به اینکه بخواهی قصه را با همه المان‌هایی که آن را تبدیل به «سینما» می‌کند، جلوی دوربین بیاوری. این اتفاق اما در فیلم‌های 100 ثانیه‌ای رخ می‌دهد. فیلم‌های کوتاه کوتاه (short short film) که در سال‌های اخیر و با سرعت گرفتن زندگی ماشینی انسان‌ها از یک سو و گسترش شبکه‌های اجتماعی از سوی دیگر رونق بسیاری گرفته‌اند. حالا دیگر مخاطب کمتر وقت و حوصله دارد که بنشیند به تماشای یک اثر 90 یا نهایتا 100 دقیقه‌ای اما تا دل‌تان بخواهد وقت‌های اضافی و پرت دارد که در فضای مجازی تلف کند. پس برای ارائه برخی مفاهیم، چه فرصتی بهتر از این وقت‌های مرده؟

«کم گوی و گزیده گوی چون در» بخشی از شعر شاعر بزرگ تاریخ ایران، نظامی است که قرن‌ها پیش آن را در میان نصایح به فرزندش گنجانده است و بعدها تبدیل به مثلی پرتکرار میان ایرانیان شده است. این ضرب‌المثل را اما می‌توان به عنوان مانیفست فیلم‌های 100 ثانیه‌ای هم در نظر گرفت؛ فیلم‌هایی که فیلمساز برای ساخت آنها باید از همه حواشی و زوائد دست بکشد و از میان آنها تنها به حرفی فکر کند که قصد دارد آن را به مخاطب منتقل کند. در این نوع فیلم، اگر چه تمام فن و تکنیک «سینما» موجود است اما نه از ستاره خبری است و نه کار خاصی برای دیده شدن نیاز است. آنچه مهم است، پیامی است که قرار است در شکلی مینیمال از سینما به مخاطب منتقل شود. در این میان، در کشور ما جشنواره بین‌المللی فیلم‌های ۱۰۰ ثانیه‌ای با عنوان «جشنواره فیلم 100» با نزدیک به ۲ دهه سابقه، بهترین محل و فرصت برای نمایش و رقابت این فیلم‌هاست؛ رویدادی که پس از ۴ سال وقفه، به دلیل شیوع بیماری کرونا، با برگزاری سیزدهمین دوره بار دیگر به تقویم سینمایی کشور بازگشته است. این دوره که فراخوان آن دوم آبان اعلام شد، قرار است اوایل اسفندماه به دبیری یوسف منصوری توسط سازمان سینمایی سوره برگزار شود.

* برای حال خوب مخاطب

سیزدهمین دوره جشنواره بین‌المللی فیلم 100 در ۳ بخش رقابتی ملی، بین‌المللی و مخاطب کودک و نوجوان برگزار خواهد شد. شعار این دوره از جشنواره که در تبلیغات بصری آن نیز به چشم می‌خورد، «ایران عزیز» است و فیلمسازان برای حضور در بخش ملی باید در محورهایی که حول این شعار در فراخوان جشنواره منتشر شده است، آثار خود را جلوی دوربین ببرند؛ محورهایی از جمله عدالت‌ و آزادی، پیشرفت، اخلاق، زیبایی‌ها، امید، خانواده، میهن‌دوستی و....

علاوه بر این موضوعات، آنطور که در فراخوان این دوره آمده و دبیر جشنواره بر آن تاکید داشته، ارائه تصاویری شاد و امیدبخش از کشور و «ساخت فیلم‌هایی که حال‌مان را خوب کند» به نظر می‌رسد جزو اولویت‌ها و ریل‌گذاری‌های این دوره از جشنواره فیلم۱۰۰ است؛ رویکردی که این جشنواره را در نقطه مقابل برخی نگرش‌های منفی و سیاه و خاکستری بعضی جشنواره‌های دیگر سینمایی قرار می‌دهد.

در بخش بین‌المللی هم این دوره از جشنواره فیلم 100 با زنده نگه داشتن رویکرد دوره‌های گذشته، موضوع اخلاق را برگزیده است تا فیلمسازان علاقه‌مند، فیلم‌های خود را با مضمون‌های مرتبط با اصول اخلاقی در این بخش ثبت کنند.

ارسال اثر در این ۲ بخش باید در قالب‌های مستند، داستانی یا انیمیشن باشد و جوایز ویژه‌ای برای ۳ اثر برتر در هر کدام از این قالب‌ها در نظر گرفته شده است. بخش مخاطب کودکان و نوجوانان مختص فیلم‌هایی است که برای مخاطب کودک و نوجوان ساخته شده است. فیلمسازان برای ثبت اثر در این بخش هیچ محدودیتی در قالب ندارند و علاوه بر این، می‌توانند اثر خود را هم در بخش مخاطب کودک و نوجوان و هم در یکی از بخش‌های ملی و بین‌المللی ثبت کنند.

* بلیت ارزان ورود به سینما

محمدرضا خردمندان با فیلم‌های 100 ثانیه‌ای شناخته شد و بعدها به پای ثابت جشنواره فیلم 100 تبدیل شد. در سیزدهمین دوره جشنواره بین‌المللی فیلم 100، محمدرضا خردمندان یکی از اساتیدی است که در کارگاه‌های آموزشی این جشنواره که در راستای رویکرد فراتهران آن در شهرهای مختلف برگزار می‌شود، حضور فعالی دارد. وی درباره راه و روش اصلی ظهور استعدادهای سینما به تسنیم چنین گفت: من خودم در دانشگاه کارگردانی خوانده‌ام اما هیچ کس در دانشگاه این «باید»‌ها را به شما نمی‌گوید. تلاش من این است نکاتی را به بچه‌ها منتقل کنم که بتوانند کارشان را در ارزان‌ترین شکل ممکن به سرانجام برسانند. روی این ارزان بودن هم تاکید دارم. معتقدم فیلم‌های 100 ثانیه‌ای باید آثاری ارزان باشند. همیشه این نکته را به بچه‌ها می‌گویم که ساخت فیلم 100 ثانیه‌ای و حضور در جشنواره فیلم 100 یک مدخل ارزان‌قیمت برای ورود به سینماست. این همان بلیت ارزان‌قیمتی است که مسیر ورود شما به سینما را باز می‌کند.

خردمندان درباره نحوه ورود خود به عرصه فیلمسازی گفت: نخستین فیلم از آثار من که خیلی دیده شد، انیمیشن 100 ثانیه‌ای «پدر» بود که هنوز هم در فضای مجازی هر از گاهی بازنشر می‌شود. این نشان می‌دهد یک فیلم کوتاه 100 ثانیه‌ای چقدر می‌تواند دیده و وایرال شود و چقدر می‌تواند برای سازنده‌اش اتفاقات خوبی را رقم بزند. این خودش به معنای یک ظرفیت ویژه است که می‌توان آن را خیلی جدی گرفت.

* جشنواره‌ای فراتر از تهران

جشنواره فیلم 100 اما در این دوره تمرکز زیادی بر رویکرد فراتهران گذاشته است؛ رویکردی که حمیدرضا جعفریان، رئیس سازمان سینمایی سوره و رئیس شورای سیاست‌گذاری این جشنواره در نشست خبری بر آن تاکید داشت و با توجه به اخباری که از برگزاری کارگاه‌های آموزشی این جشنواره منتشر شده، به نظر می‌رسد تا اینجا عملی شده است. این جشنواره تا امروز در شهرهای تبریز، زنجان، قزوین، مشهد، اصفهان، شیراز و بندرعباس کارگاه‌های آموزشی با حضور اساتید مطرحی چون هادی مقدم‌دوست، حسین دارابی، محمدرضا خردمندان و... برگزار کرده و تلاش کرده تا دسترسی علاقه‌مندان به سینما در شهرهای مختلف را به اساتیدی که اغلب از مسیر ساخت فیلم کوتاه به فیلمسازان موفقی تبدیل شده‌اند، تسهیل کند؛ اتفاقی که با استقبال جوانان علاقه‌مند به سینما در شهرهای مختلف روبه‌رو شده است.

گروه اقتصادی: با وجود اینکه کشورهای اروپایی توانستند با برنامه‌ریزی مانع تبعات سنگین زمستان سرد برای شهروندان خود شوند؛ اما صنایع اروپایی با شرایط سختی در حال دست و پنجه نرم کردن هستند. از سوی دیگر هزینه‌های صورت گرفته برای عبور از بحران انرژی سال‌ها می‌تواند باعث توقف رشد و توسعه اقتصادی در قاره سبز شود.

به گزارش «وطن‌امروز» در همین رابطه وبگاه بلومبرگ میزان ضرر و زیان اروپا از تحریم یا کارشکنی روسیه علیه اروپا در صادرات انرژی را حدود یک تریلیون دلار تا بدین لحظه تخمین ‌زده است. 

در ادامه گزارش وبگاه شبکه خبری بلومبرگ را درباره این موضوع می‌خوانید: اروپا تقریبا یک تریلیون دلار از افزایش هزینه‌های انرژی در پیامدهای جنگ روسیه در اوکراین متضرر شده و عمیق‌ترین بحران چند دهه اخیر در این قاره تازه شروع شده است. 

پس از این زمستان، منطقه اروپا مجبور خواهد بود ذخایر گاز خود را بدون انرژی یا بهره‌گیری حداقلی از روسیه دوباره تامین کند، این یعنی باید شاهد رقابت بیشتر تانکرهای سوخت باشیم. 

حتی با وجود تسهیلات بیشتر برای واردات گاز مایع (LNG) انتظار می‌رود بازار انرژی تا سال 2026، زمانی که ظرفیت تولید اضافی از ایالات متحده به قطر در دسترس قرار گیرد، محدود باقی بماند. این بدان معناست که هیچ راه فراری از قیمت‌های بالا تا سال 2026 وجود نخواهد داشت. 

به گفته اندیشکده بروگل مستقر در بروکسل، دولت‌های اروپایی بیش از 700 میلیارد دلار کمک و یارانه به شرکت‌ها و مصرف‌کنندگان دادند تا مانع از ضربه غیرقابل تحمل به اقتصاد خانوارهای اروپایی شوند و وضعیت اضطراری در قاره سبز پدیدار نشود. 

این در حالی است که افزایش نرخ بهره در دوران رکود اقتصادی اروپا باعث شده آثار این بسته‌های حمایتی حداقلی شود و در کل شرایط در اروپا غیرقابل تحمل به نظر می‌ر‌سد. 

«مارتین دیونیش» مدیر شرکت مشاوره S-RM می‌گوید: «وقتی تمام حمایت‌های انجام شده به دلیل افزایش قیمت انرژی در قاره اروپا را در نظر بگیرید، به این موضوع می‌رسید که رقم قابل توجهی است و به طرز مضحکی پول زیادی صرف شده است و به طور حتم مدیریت این بحران در سال آینده برای دولت‌ها بسیار سخت‌تر خواهد بود».

* کلاف هزینه‌ها

صورت‌حساب اروپا برای تامین انرژی و محافظت از مصرف‌کنندگان در برابر افزایش قیمت تا پایان نوامبر از 700 میلیارد یورو گذشت. 

بدهی مالی دولت‌های اروپایی افزایش یافته است. حدود نیمی از کشورهای عضو اتحادیه اروپایی معادل بیش از 60 درصد تولید ناخالص داخلی این اتحادیه بدهی دارند. 

حدود یک تریلیون دلار که توسط بلومبرگ از داده‌های بازار محاسبه شده است، یک آمار گسترده‌ای از انرژی گران‌تر برای مصرف‌کنندگان و شرکت‌هاست که برخی اما نه همه آن با بسته‌های کمکی جبران شد. اندیشکده بروگل هم برآورد مشابهی درباره تقاضا و افزایش قیمت‌ها دارد که در گزارشی در ماه جاری توسط صندوق بین‌المللی پول منتشر شد. 

عجله برای پر کردن انبارها در تابستان گذشته، به‌ رغم قیمت‌های نزدیک به رکورد، فعلاً فشار عرضه را کاهش داده اما هوای سرد، نخستین آزمایش واقعی خود را در زمستان امسال از سیستم انرژی اروپا می‌گیرد. هفته گذشته، تنظیم‌گر شبکه آلمان هشدار داد گاز به اندازه کافی صرفه‌جویی نمی‌شود و ۲ شاخص از 5 شاخص، از جمله سطح مصرف، بحرانی شده‌اند.  با محدودیت عرضه، از مشاغل و مصرف‌کنندگان خواسته شده است مصرف را کاهش دهند. اتحادیه اروپایی در سال جاری توانست تقاضای گاز را 50 میلیارد مترمکعب کاهش دهد اما به گفته آژانس بین‌المللی انرژی، منطقه همچنان با شکاف احتمالی 27 میلیارد مترمکعبی در سال 2023 مواجه است. این در صورتی است که عرضه روسیه به صفر برسد و واردات LNG چین به سطح سال 2021 بازگردد. 

«بیارن شیلدروپ» تحلیلگر ارشد کالا در بانک سوئدی SEB AB با پیش‌بینی یک «بازار فروشنده» برای حداقل 12 ماه آینده گفت: دریافت گاز یک ضرورت مطلق است و احتمالا شاهد احتکار گسترده اروپا خواهیم بود. «مسابقه برای پر کردن ذخایر گاز طبیعی اتحادیه اروپایی» تا قبل از زمستان آینده ادامه دارد. 

* فرسایش تقاضا

صرفه‌جویی در گاز اروپا در نیمه دوم سال جاری شتاب گرفت و تقاضا در نوامبر (با در نظر گرفتن عامل آب و هوا) 19 درصد کمتر از میانگین بود. 

منبع اصلی گاز، خط لوله از روسیه به اروپای غربی (نورد‌استریم) بود که ماه سپتامبر در یک اقدام خرابکارانه آسیب دید. این منطقه هنوز مقدار کمی از منابع روسیه را از طریق اوکراین دریافت می‌کند؛ اما گلوله‌باران سنگین زیرساخت‌های انرژی توسط کرملین این مسیر را در معرض خطر قرار می‌دهد. بدون این خط گاز، پر کردن مجدد ذخیره‌سازی چالش‌برانگیز خواهد بود. 

برای جلوگیری از کمبود، کمیسیون اروپا حداقل اهداف را برای موجودی‌ها تعیین کرده است. تا اول فوریه، مخازن باید حداقل 45 درصد پر باشند تا در پایان فصل گرما تخلیه نشوند. اگر زمستان معتدل است، هدف این است که تا آن زمان سطح ذخیره‌سازی در 55 درصد باقی بماند. 

واردات LNG به اروپا در سطح بی‌سابقه‌ای است و پایانه‌های شناور جدیدی در آلمان برای دریافت سوخت افتتاح می‌شود. خرید حمایت شده به اروپا کمک کرده است محموله‌ها را از چین دور کند اما هوای سردتر در آسیا و بهبود بالقوه شرایط اقتصادی پس از کاهش محدودیت‌های کووید توسط پکن می‌تواند این کار را دشوارتر کند. 

بر اساس گزارش موسسه اقتصاد انرژی شرکت ملی نفت فلات قاره چین، واردات گاز چین در سال 2023 احتمالا 7 درصد بیشتر از سال جاری خواهد بود. این شرکت دولتی تامین منابع LNG را برای سال آینده آغاز کرده است و آن را در رقابت مستقیم با اروپا برای محموله‌های یدکی قرار داده است. کاهش تاریخی تقاضای چین در سال جاری معادل حدود 5 درصد عرضه جهانی بود. 

چین تنها مشکل اروپا نیست. سایر کشورهای آسیایی در حال حرکت برای تهیه گاز بیشتر هستند. ژاپن - بزرگ‌ترین واردکننده LNG جهان در سال جاری - حتی در حال بررسی ایجاد یک ذخیره استراتژیک است و دولت نیز به دنبال یارانه برای خرید است. 

قیمت‌های آتی گاز اروپا در سال جاری پس از رسیدن به 345 یورو در ماه جولای، به طور میانگین حدود 135 یورو در هر مگاوات ساعت بوده است. به گفته «جیمی راش» اقتصاددان ارشد اروپایی در بلومبرگ اکونومیکس، اگر قیمت‌ها به 210 یورو بازگردد، هزینه‌های واردات می‌تواند به 5 درصد تولید ناخالص داخلی برسد. این می‌تواند رکود کم‌عمقی را که پیش‌بینی می‌شود، به یک رکود عمیق تبدیل کند و دولت‌ها در پاسخ به آن احتمالا باید برنامه‌های خود را تعدیل کنند.  «پیت کریستینسن» استراتژیست ارشد Danske Bank A/S گفت: ماهیت حمایت از یک رویکرد فوری و فراگیر به اقدامات هدفمندتر تغییر خواهد کرد. 

* صورت‌حساب‌های فزاینده

خانوارهای آلمانی در خطر پرداخت 2 برابر بیشتر برای انرژی در سال جاری هستند. 

برای کشوری مانند آلمان که برای تولید محصولات از خودرو گرفته تا مواد شیمیایی به انرژی مقرون به صرفه متکی است، هزینه‌های بالا به معنای از دست دادن رقابت در برابر ایالات متحده و چین است. این امر بر دولت صدراعظم اولاف شولتس برای حفظ حمایت از اقتصاد فشار وارد می‌کند. 

«ایزابلا وبر» اقتصاددان دانشگاه ماساچوست آمهرست گفت: «با توجه به پیامدهای بالقوه بزرگ سیاسی و اجتماعی انفجار قیمت انرژی و شوک به ستون فقرات اقتصاد آلمان، برای دولت آلمان مهم است که وی وارد عمل شود». این اقتصاددان به عنوان مخترع کاهش قیمت گاز در آلمان شناخته می‌شود. 

چالش، یافتن تعادل بین فعال نگه ‌داشتن کارخانه‌ها و گرم‌کردن خانه‌ها در کوتاه‌مدت است، به شکلی که انگیزه‌های سرمایه‌گذاری در انرژی‌های تجدیدپذیر را خفه نکنیم که به وضوح به عنوان پایدارترین راه برای خروج از فشار انرژی دیده می‌شود. 

«ورونیکا گریم» مشاور اقتصادی دولت آلمان گفت: «بزرگ‌ترین ماموریت در برون‌رفت از بحران، تحقق انتقال انرژی است. ما باید انرژی‌های تجدیدپذیر را به طور گسترده گسترش دهیم».

***

گروه سیاسی: اغتشاشات و ناامنی‌هایی که به بهانه فوت مهسا امینی در برخی نقاط کشورمان رخ داد، مدت‌هاست تمام شده است اما جریان آشوب و ترور همچنان در تلاش برای ایجاد ناامنی و اقدامات مسلحانه در کشور است. این را حجم بالای قاچاق سلاح به داخل کشور می‌گوید. در حالی که دیگر خبری از آشوب و اغتشاش نیست و جنایتکاران در چنگ قانون گرفتار شده‌اند و روند محاکمه‌شان طی می‌شود، هر روز خبری از کشف محموله‌های قاچاق اسلحه منتشر می‌شود. کشف این سلاح‌های جنگی از سوی نیروهای انتظامی و نظامی، نشان از تدارک و عزم جریان آشوب و ترور ضدایرانی برای انجام اقدامات مسلحانه در کشورمان دارد. چنانکه اخیرا در جریان شصت‌ویکمین طرح رعد پلیس تهران، یک سلاح دوش‌پرتاب به همراه تعدادی سلاح دیگر که در اختیار اوباش بود، کشف و ضبط شد.

* کشف ۴۰۰ قبضه اسلحه در خوزستان

یکشنبه 27 آذر 1401 سردار احمدعلی گودرزی، فرمانده مرزبانی کشور در بازدید از هنگ مرزی خرمشهر اعلام کرد: در ۴۸ ساعت گذشته مرزبانان در هورالعظیم و منطقه عمومی خرمشهر در نقطه صفر مرزی، در عملیات‌های گسترده موفق به کشف ۲ محموله قاچاق سلاح شدند. فرمانده مرزبانی کشور خبر داد: در این کشفیات ۳۳ هزار گلوله انواع سلاح جنگی از نوع کلت کمری و کلاشنیکف کشف شد و یکی از قاچاقچیان نیز به هلاکت رسید. سردار گودرزی در ادامه افزود: همچنین در عملیات هوشمندانه‌ای ۲۳ هزار و ۷۷۳ فشنگ جنگی و یک قبضه کلت از شناوری در آبراه اروند کشف و ضبط شد. وی گفت: ماموران مرزبانی این محموله قاچاق را از شناورهای صیادی در آبراه اروند کشف و توقیف کردند و در این رابطه ۲ قاچاقچی نیز دستگیر و برای طی مراحل قانونی تحویل دستگاه قضا شدند. فرمانده مرزبانی کشور بیان کرد: ۱۹ عضو باند قاچاق مهمات و سلاح هم در هورالعظیم با هوشیاری مرزبانان دستگیر شدند و این باند نیز منهدم شد؛ این اقدامات مهم با همکاری مرزبانی عراق، سربازان گمنام امام زمان(عج)، نیروی انتظامی و سپاه پاسداران محقق شده است. 

وی تصریح کرد: در ۳ ماه گذشته ۴۰۰ قبضه اسلحه شامل ۳۳۰ کلت کمری در اروندرود و مناطق مختلف مرزی خوزستان کشف و ضبط شده است. 

سردار گودرزی گفت: با توجه به اتفاقات اخیر، عده‌ای هستند که می‌خواهند تنور اغتشاش را گرم نگه‌دارند و با وارد کردن سلاح‌های قاچاق شرایط کشور را ناامن کنند، مرزبانان این افراد را در نقطه صفر مرزی زمینگیر کردند و ۷ تن از اشرار نیز به هلاکت رسیدند.

* فعالیت‌های مسلحانه در مرزهای شرقی

علاوه بر قاچاق سلاح، گروهک‌های تروریستی بویژه در مناطق جنوب شرق کشور به انجام اقدامات مسلحانه رو آورده‌اند. صبح روز گذشته در یک اقدام تروریستی ۴ نفر از نیروهای مدافع امنیت سپاه در منطقه مرزی سراوان به شهادت رسیدند. در همین رابطه روابط عمومی قرارگاه قدس جنوب شرق اعلام کرد: در یک اقدام تروریستی و درگیری ایجاد شده بین گروهک‌های تروریستی با نیروهای تیپ ۴۴ قمر بنی‌هاشم نیروی زمینی سپاه در منطقه مرزی سراوان، ستوان ‌دوم پاسدار محمد گودرزی به همراه ۳ نفر از بسیجیان طرح امنیت به نام‌های رحیم بخش‌پرکی (اهل سنت)، حمیدرضا عابدی و محمود نیک‌خواه‌زاده به شهادت رسیدند. حضور مقتدرانه و حجم سنگین آتش مدافعان امنیت باعث متواری شدن عناصر گروهک به خاک پاکستان شد. بنا بر اعلام سپاه، اخبار تکمیلی این حادثه متعاقبا اعلام خواهد شد. طی هفته جاری، این دومین درگیری مدافعان امنیت کشور با تروریست‌ها در سراوان بود. روز یکشنبه (27 آذر) نیز سرهنگ حسینعلی فراهی، فرمانده هنگ مرزی سراوان با اعلام خبر درگیری مسلحانه با اعضای یک گروهک تروریستی اظهار داشت: مرزداران غیور مستقر در «اسفندک» با اشراف و تسلط اطلاعاتی بر مناطق مرزی از قصد اعضای گروهک معاند و تروریستی سازمان‌یافته برای ورود به کشور و اقدامات خرابکارانه مطلع شدند که با تشدید پوشش منطقه به حراست از مرزها پرداختند. فرمانده هنگ مرزی سراوان با اشاره به استقرار عملیاتی مرزبانان در منطقه شناسایی شده، افزود: مرزبانان پس از ساعت‌ها کمین هدفمند، تعدادی افراد مسلح و متجاوز را که از عناصر گروهکی تروریستی بوده و از سمت پاکستان قصد ورود به خاک جمهوری اسلامی ایران را داشتند مشاهده کرده و با اقدام رزمی و تاکتیکی با آنها به صورت مسلحانه درگیر شدند. 

وی ادامه داد: افراد مسلح که تاب مقاومت در برابر آتش پرحجم رزمندگان مرزبانی را نداشتند با استفاده از شیارهای کوهستانی به ‌سمت خاک کشور مقابل متواری شدند. سرهنگ فراهی خاطرنشان کرد: مرزبانان در پاکسازی محل درگیری 340 تیر جنگی کلاش، 190 تیر جنگی به همراه ۲ تیغه خشاب 16، 8 عدد نارنجک دستی جنگی، 24 گلوله 40 میلیمتری ضدنفر، یک عدد گلوله 40 میلیمتری ضدخودرو، یک عدد سرنیزه کلاش، یک دستگاه بی‌سیم دستی، یک عدد قطب‌نما، ۳ عدد کیسه خواب، یک عدد پک بندآورنده خون و ۲ عدد شریان‌بند کشف کردند. 

فرمانده هنگ مرزی سراوان با اشاره به تلاش مرزبانان منطقه برای شناسایی و دستگیری عوامل این درگیری مسلحانه، بیان کرد: مرزداران این فرماندهی با هر گونه تجاوز مرزی و عوامل ناامنی در مرزهای استان برخورد قاطع خواهند داشت.

گروه اقتصادی: اصلی‌ترین سند اقتصادی سال آینده یعنی لایحه بودجه سال 1402 هفته آینده به مجلس شورای اسلامی می‌رسد و اینطور که پیداست دومین بودجه دولت سیدابراهیم رئیسی چند ویژگی متمایز‌ جدی نسبت به بودجه سنوات گذشته و حتی بودجه سال اول دولت سیزدهم دارد. گویا دولت پذیرفته است برای نخستین‌بار منابع و مصارف تبصره 14 را به صورت شفاف و جداگانه در بودجه بیاورد تا حق مردم در رابطه با یارانه پایمال نشود. همچنین برای نخستین‌بار احکام دائمی از سالانه تمییز داده شده و این به معنای آن است که دیگر قرار نیست نمایندگان مجلس و دولتی‌ها در موعد بررسی بودجه وقت خود را صرف موادی از قانون کنند که جنبه دائمی دارد. از سوی دیگر در بودجه سال آینده سهم مولدسازی دارایی‌ها و مالیات بسیار محسوس خواهد بود و تاکید دولت بر درآمدهای نفتی کاهش یافته است. به طور کلی می‌توان لایحه بودجه سال 1402 را بودجه‌ای متفاوت خطاب کرد. 

به گزارش «وطن‌امروز»، بودجه سال آینده با حدود 14 روز تاخیر، هفته آینده به مجلس شورای اسلامی تقدیم خواهد شد و به احتمال زیاد بهارستان‌نشینان تا پایان سال جاری درگیر بررسی و تصویب بندهای بودجه خواهند بود.

* تفکیک احکام سالانه از دائمی در بودجه 1402 برای نخستین بار

وزیر امور اقتصادی و دارایی گفت: یکی از دلایل طولانی شدن تدوین بودجه این بود که وزرا مفصل‌تر از سال گذشته به جزئیات ورود کردند. سیداحسان خاندوزی درباره لایحه بودجه ۱۴۰۲ گفت: لایحه بودجه ۱۴۰۲ مشتمل بر ۲۰ تبصره و مجموعه‌ای از جداول کلان و ردیف‌های خرد و جزئیات بودجه بوده که در ۱۸ جلسه فوق‌العاده با حضور وزرا منعقد شد. وی افزود: یکی از دلایل طولانی شدن تدوین بودجه این بود که وزرای دولت مفصل‌تر از سال گذشته به جزئیات ورود کردند. وزیر اقتصاد ادامه داد: در این باره ۱۸ جلسه برگزار شد تا موضوعات مفصل‌تر و با جزئیات بیشتری پیگیری شوند، بنابراین تمام ۲۰ تبصره لایحه بودجه ۱۴۰۲ در هیأت دولت بررسی و تصویب شده است. جداول کلان بودجه آماده است و امیدواریم در جلسه روز چهارشنبه هیأت وزیران به تصویب نهایی برسد. به این ترتیب سازمان برنامه و بودجه هفته آینده آماده خواهد بود تا مجموعه لایحه بودجه ۱۴۰۲ را که شامل ۲۰ تبصره و جداول کلان است برای مجلس شورای اسلامی ارسال کند. خاندوزی در ادامه سخنان خود به چند نکته نیز درباره لایحه بودجه ۱۴۰۲ اشاره کرد و گفت: برای نخستین بار احکام سالانه از احکام دائمی تفکیک شد. به این معنا که لایحه‌ای که از هیأت دولت و مجلس خارج خواهد شد می‌تواند به قانون تنظیم مقررات صرف رود تا دیگر لازم نباشد هر سال حجم زیادی از احکام تفصیلی به لایحه بودجه الحاق شود. وزیر اقتصاد به موضوع شفاف‌سازی مصارف دولتی نیز اشاره کرد و گفت: در راستای شفاف‌سازی بودجه ۱۴۰۲ برای نخستین بار تلاش شده تا بخش قابل توجهی از آنچه تحت عنوان تبصره ۱۴ شناخته می‌شود و بیرون از سقف منابع عمومی دولت بود و به نوعی در درآمدها و هزینه‌ها پنهان شده بود به سقف منابع و مصارف عمومی بودجه اضافه شود، به این ترتیب پیگیری و هدفمندی یارانه‌ها دقیق‌تر و شفاف‌تر انجام خواهد شد. خاندوزی در پایان هم عنوان کرد: رویکرد دیگر در لایحه بودجه ۱۴۰۲ توجه به درآمدهای پایدار، مولدسازی اموال غیرمولد و ناکارآمد نهادهای دولتی و کسب درآمد و کاهش کسری بودجه از طریق این درآمدهای پایدار بوده است.

* بودجه ۱۴۰۲ دومرحله‌ای نخواهد بود

در همین باره، عضو کمیسیون برنامه و بودجه با اشاره به اینکه لایحه بودجه ۱۴۰۲ هفته آینده به مجلس می‌رسد، گفت: لایحه بودجه سال بعد یکپارچه بوده و دومرحله‌ای نیست. میرتاج‌الدینی با بیان اینکه بودجه 1402 یکشنبه هفته آتی به مجلس ارائه خواهد شد، گفت: دلیل تاخیر ۲ هفته‌‎ای در ارائه بودجه به مجلس این بود که لایحه بر اساس توافق قبلی در چند بخش مجزا آماده شده و قرار بود در ۲ مرحله به مجلس ارائه ‌شود. وی افزود: در نهایت آن طرح نهایی نشد، چرا که با ایراد قانون اساسی شورای نگهبان مواجه شد و بر این اساس به صورت لایحه یکپارچه به مجلس ارائه می‌شود. به گفته این نماینده مجلس، سیاست‌های کلی برنامه هفتم به دولت ابلاغ شده و برنامه ششم توسعه تا پایان سال پابرجاست و به صورت تلفیقی از ۲ برنامه مورد توجه خواهد بود. قهرا برنامه ششم تمدید خواهد شد و حداقل 6 ماه برای تصویب برنامه هفتم زمان نیاز است. وی افزود: درخواست مجلس این بود که بودجه مساله‌محور و منطبق با واقعیت کشور بوده و در کنار تقویت منابع پایدار، احکام و تبصره‌ها جدا از جداول ارائه شود. معمولا بخش مهم بودجه تبصره و احکام آن است و گاهی تداخلات قوانین دائمی را تغییر می‌دهد، الزام ما در مجلس این بود که تبصره‌ها جدا به مجلس ارائه شود، چرا که به اصلاح ساختار بودجه کمک می‌کند. به گفته میرتاج‌الدینی، در دولت جدید دومین بودجه به مجلس ارائه خواهد شد و تصور ما این است کسری تراز عملیاتی بودجه 1402مثل بودجه سال قبل کاهش یابد.

گروه سیاسی: رئیس قوه‌ قضائیه با تاکید بر اینکه نباید یک حکم قطعی، بدون وجه و بدون اطلاع در اجرای احکام‌ بماند، بیان کرد: دادستان‌ها توجه داشته باشند در اجرای احکامی که صادر و قطعی شده، بدون وجه، تأخیر ایجاد نشود و با رعایت تشریفات قانونی و لحاظ سرعت، نسبت به اجرای حکم صادره و قطعیت‌یافته در هر زمینه‌ای اعم از پرونده‌های اغتشاشات و... اهتمام صورت گیرد. 

حجت‌الاسلام والمسلمین غلامحسین محسنی‌اژه‌ای در جلسه شورای عالی قوه‌ قضائیه گفت: امروز که با هوشیاری و بصیرت مردم ایران اسلامی و مجاهدت‌های نیروها و مسؤولان انتظامی، اطلاعاتی، امنیتی و قضایی، توطئه اصلی دشمن خنثی شده است، همه مسؤولان ذی‌ربط باید تلاش کنند به واسطه نوسانات ارزی و اقتصادی، فشار مضاعف به مردم وارد نشود و دشمن نتواند از این ناحیه سوءاستفاده کند. قطعاً دولت هم با تلاشی که خواهد داشت به فضل خداوند و کمک مردم، از این چالش عبور خواهد کرد و نهایت تلاش را خواهد کرد که فشار کمتری به مسائل معیشتی مردم وارد شود. 

قاضی‌القضات تصریح کرد: دادستان کل و سازمان بازرسی نیز رصد و پیگیری‌های لازم را داشته باشند تا اگر شیطنتی درباره نوسانات ارزی و اقتصادی صورت گرفته، رسیدگی و برخورد قانونی صورت گیرد و چنانچه شیطنتی در کار نیست، با اطلاع‌رسانی درست، به گونه‌ای تدبیر شود تا زمینه بهره‌برداری سوء بدخواهان ایجاد نشود. 

* ۱۵ دستور قاضی‌القضات

رئیس قوه‌ قضائیه در ادامه این جلسه، دستوراتی را خطاب به مسؤولان ذی‌ربط قضایی در دادگستری‌ها و دادستانی‌های سراسر کشور صادر کرد و به حوزه ریاست قوه‌ قضائیه دستور داد این دستورات را به سرعت به مسؤولان مربوط ابلاغ کند. 

«اعمال نظارت کامل و جامع از سوی دادستان‌ها بر اقدامات ضابطان و بر تحقیقات ناظر بر پرونده‌ها»، «پشتیبانی و حمایت همه‌جانبه دادستان‌ها از دادیاران و بازپرس‌ها در مسیر تکمیل پرونده و صدور قرار نهایی»، «اهتمام رؤسای کل دادگستری‌ها به ارجاع سریع‌تر و تخصصی‌تر کیفرخواست‌ها و پرونده‌هایی که به دادگاه ارسال می‌شود و لحاظ تخصص و توانایی و تجربه قاضی در ارجاع پرونده‌ها»، «صدور هرچه سریع‌تر احکام پرونده‌های دارای زندانی»، «مستند، مستدل و بازدارنده بودن احکام صادره برای مرتکبان جرائم سنگین اعم از امنیتی یا غیرامنیتی»، «بهره‌مندی افراد واجد شرایط از ارفاقات قانونی و درج واضح جهات این اعمال ارفاق در حکم فرد و خودداری از درج عبارات کلی»، «تعیین تکلیف هر چه سریع‌تر اموال و اشیای ضبط و توقیف شده از متهمان و خودداری از توقیف اشیا و اموال غیرمؤثر در اثبات جرم و محکومیت»، «انجام توجه لازم به خسارت وارده به اموال عمومی و خصوصی و مسؤولیت مباشر، شریک و مسؤولیت آمران و مسببان ایراد خسارت»، «رعایت حقوق همه طرف‌های پرونده اعم از شاکی، متهم، مدعی و محکوم»، «رسیدگی دقیق به شکایت شفاهی یا کتبی متهم یا محکومی که مدعی نادیده گرفتن حقوق قانونی‌اش در مراحل مختلف رسیدگی است»، «اجرای سریع و بدون تأخیر احکام قطعیت‌یافته با رعایت موازین و تشریفات قانونی و خودداری از تاخیر ناموجه»، «اطلاع دادن درباره دلایل احکامی که قابلیت اجرا ندارند»، «اطلاع‌رسانی به دادستانی کل و حوزه ریاست قوه‌ قضائیه در موارد و موضوعات مهم و حساس در مراحل رسیدگی، دستگیری، تحقیقات، صدور حکم و اجرای حکم»، «اطلاع‌رسانی مفید و بموقع و قانونی برای افکارعمومی با هماهنگی مرکز رسانه در مراحل مختلف رسیدگی به یک پرونده که نیاز به اطلاع‌رسانی و تبیین برای مردم دارد» و «هماهنگی با مرکز رسانه در تبیین و شفاف‌سازی پیرامون اخبار کذب که درباره یک پرونده‌ قضایی یا یک حکم صادره یا یک فرد زندانی با هدف فضاسازی و ایجاد ذهنیت غلط در مردم منتشر می‌شود» ۱۵ دستوری بود که رئیس قوه‌ قضائیه خطاب به رؤسای کل دادگستری‌ها و دادستان‌ها مطرح کرد. 

* اجرای بدون تأخیر احکام قطعی

رئیس دستگاه قضا تصریح کرد: دادستان‌ها در فرآیند رسیدگی به پرونده در مرحله دادسرا، نظارت کامل و جامعی بر اقدامات ضابطان و بر تحقیقات ناظر بر پرونده داشته باشند و دادیاران و بازپرس‌ها را در مسیر تکمیل پرونده و صدور قرار نهایی مقتضی (بویژه در پرونده‌های دارای زندانی) از همه نظر پشتیبانی و حمایت کنند. 

رئیس عدلیه گفت: رؤسای کل دادگستری‌ها نیز ترتیبی اتخاذ کنند تا کیفرخواست‌ها و پرونده‌هایی که به دادگاه ارسال و واصل می‌شوند هر چه سریع‌تر و تخصصی‌تر ارجاع شوند و در ارجاع پرونده‌ها، تخصص و توانایی و تجربه قاضی، بیش از پیش مورد لحاظ قرار گیرد. همچنین تاکید صورت گیرد که احکام پرونده‌های دارای زندانی هر چه سریع‌تر صادر شود تا فردی بلاتکلیف در زندان نباشد. محسنی‌اژه‌ای با بیان اینکه احکام صادره برای افرادی که در هر حوزه‌ای (اعم از امنیتی یا غیرامنیتی) مرتکب جرائم سنگین شده‌اند باید در عین مستند و مستدل بودن، بازدارنده نیز باشند، خاطرنشان کرد: همچنین افرادی که وفق قانون می‌توانند از ارفاقات بهره‌مند گردند، باید این ارفاقات در قبال آنها لحاظ شود و حتما نیز توجه شود که در حکم آنها، جهات اعمال ارفاق قانونی صورت گرفته، به صورت واضح قید شود تا هم خود فرد از دلایل این ارفاق آگاه شود و هم بعد از انتشار دادنامه، گفته نشود چرا برای این فرد ارفاق صورت گرفت؛ در این مقوله توجه شود که در حکم فردی که ارفاق قانونی شامل او شده، به درج یک عبارت کلی نظیر «احول خاص متهم» یا «شرایط خاص متهم» اکتفا نشود؛ بلکه موضوع تبیین شود. 

وی ادامه داد: مقامات قضایی در اجرای مواد ۲۱۴ و ۲۱۵ قانون مجازات اسلامی و مواد ۱۴۷ و ۱۴۸ آیین دادرسی کیفری، به ضابطان تاکید کنند و خود نیز نظارت داشته باشند که اشیا و اموال توقیف و ضبط شده از متهم هر چه سریع‌تر تعیین تکلیف شوند و از توقیف اشیا و اموال غیرمؤثر در اثبات جرم و محکومیت، خودداری شود. 

رئیس قوه‌ قضائیه گفت: در زمان رسیدگی در دادسرا و دادگاه به خسارت وارده به اموال عمومی و خصوصی و مسؤولیت مباشر، شریک و مسؤولیت آمران و مسببان ایراد خسارت، توجه لازم صورت گیرد. 

رئیس دستگاه قضا در ادامه با تاکید بر ضرورت حفظ حقوق آحاد جامعه، اظهار داشت: در تمام مراحل و موارد رسیدگی به یک پرونده در دادسرا و دادگاه باید کلیه حقوق مقرر در قانون همه طرف‌های پرونده اعم از شاکی، متهم، مدعی و محکوم رعایت شود و چنانچه متهم یا محکومی نسبت به نادیده گرفتن حقش در مراحل مختلف رسیدگی به پرونده اعم از مرحله تحقیقات یا بازداشت، شکایت شفاهی یا کتبی داشت باید به آن شکایت رسیدگی شود و هر موردی که ثابت شد، وفق قانون عمل شود. 

محسنی‌اژه‌ای در ادامه جلسه با تاکید بر اینکه «نباید یک حکم قطعی، بدون وجه و بدون اطلاع در اجرای احکام بماند»، بیان داشت: دادستان‌ها توجه داشته باشند در اجرای احکامی که صادر و قطعی شده، بدون وجه، تأخیر ایجاد نشود و با رعایت تشریفات قانونی و لحاظ سرعت، نسبت به اجرای حکم صادره و قطعیت‌یافته در هر زمینه‌ای اعم از پرونده‌های اغتشاشات و... اهتمام صورت گیرد؛ چنانچه حکمی قطعی نیز به دلایل خاصی، قابلیت اجرا ندارد، موضوع حتما اطلاع داده شود. وی افزود: دادستان‌ها و رؤسای کل دادگستری‌ها در موارد و موضوعات مهم در مراحل رسیدگی، دستگیری، تحقیقات، صدور حکم و اجرای حکم، نسبت به اطلاع‌رسانی به دادستانی کل و حوزه ریاست قوه‌ قضائیه اقدام نمایند تا در صورت نیاز اقدامات و تمهیدات مقدماتی اندیشیده شود. 

* ضرورت اطلاع‌رسانی پیرامون پرونده‌های خبرساز

رئیس قوه‌ قضائیه در ادامه با اشاره به اهمیت پیوست رسانه‌ای مقولات و موضوعات، گفت: دادستان‌ها و رؤسای کل دادگستری‌ها در مراحل مختلف رسیدگی به یک پرونده اعم از تعقیب، بازداشت، محاکمه، صدور و اجرای حکم که نیاز به اطلاع‌رسانی و تبیین برای مردم دارد با هماهنگی مرکز رسانه قوه قضائیه، ضمن لحاظ تشریفات قانونی، مبادرت به اطلاع‌رسانی مفید و بموقع برای افکارعمومی کنند. 

وی تاکید کرد: همه مقامات قضایی و در برخی موارد مسؤولان ستادی، مسائلی را که لازم است برای مردم تبیین شود، با پیوست رسانه‌ای همراه کنند. محسنی‌اژه‌ای در پایان خاطرنشان کرد: امروز بعضاً اخبار کذب و ناقصی از داخل و خارج پیرامون یک پرونده‌ قضایی یا یک حکم صادره یا یک فرد زندانی با هدف ایجاد فضاسازی و ایجاد ذهنیت غلط در مردم منتشر می‌شود، لذا ضروری است مرکز رسانه قوه‌ قضائیه همان‌طور که پیش‌تر عمل کرده با رصد به‌روزتر و با هماهنگی مقامات قضایی ذی‌ربط، پیرامون این قبیل موضوعات، در اسرع وقت تبیین و اطلاع‌رسانی درست را انجام دهد تا تشویش اذهان ایجاد نشود. 

***

آلودگی هوا در تهران و برخی کلانشهرها در حالی وارد سومین هفته متوالی شده است که 5 سال از تصویب قانون هوای پاک می‌گذرد اما هنوز اقدام خاصی برای حل این معضل نشده است؛ معضلی که دانش‌آموزان و دانشجویان را خانه‌نشین و خیلی از بیماران قلبی و تنفسی را روانه مراکز درمانی کرده است. انباشت آلاینده‌های خطرناک سیمای شهر تهران را دودآلود کرده به طوری که کوه‌ها و برج‌های بلند پایتخت را از دور نمی‌توان دید. آلاینده‌ها چنان بر محیط زندگی سایه افکنده که نفس‌ها به شماره افتاده است و در این میان با آنکه فهرست دستگاه‌های مسؤول در کاهش آلودگی هوا طولانی است ولی اقدامات‌شان بسیار کوتاه و مبهم است. 

روز گذشته شاخص آلودگی هوای تهران به 149 رسید و 19 ایستگاه کیفیت هوای پایتخت در شرایطی آلودگی هوا قرار گرفتند. طبق پیش‌بینی سازمان هواشناسی، روز سه‌شنبه (امروز) به دلیل تداوم سکون جوی، عدم وزش باد موثر و انباشت آلاینده‌ها، آلودگی در این کلانشهر به اوج خواهد رسید و شهروندان شرایط نامساعدی را سپری خواهند کرد. این در حالی است که قانون هوای پاک سال‌هاست تدوین شده و 23 دستگاه مسؤول مدیریت کردن و به سامان رساندن اوضاع آلودگی هستند اما هر سال دریغ از پارسال! نسخه تکراری تعطیل کردن مدارس و دانشگاه‌ها که به نظر تنها راهکار مسؤولان امر است، حالا دیگر داد وزیر آموزش‌وپرورش را نیز درآورده است. 

طبق گفته رئیس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت، آلودگی هوا چهارمین علت مرگ زودرس در دنیا محسوب می‌شود. مسؤولان وزارت بهداشت نیز هر سال آمار ۲۰ هزار مرگ منتسب به آلودگی هوا را تکرار می‌کنند. عباس شاهسونی در گفت‌وگو با فارس می‌گوید: وارونگی هوا در کلانشهر‌ها بویژه تهران حاکم است. میزان غلظت آلاینده‌های هوا در روز‌های اخیر مدام رو به افزایش بوده است به طوری که در روز‌های گذشته با وضعیت ناسالم برای گروه‌های حساس مواجه بودیم. کمیته اضطرار آلودگی هوا فقط توانسته است مدارس را تعطیل کند تا کودکان کمتر دچار آسیب شوند. 

کارشناس ارشد بهداشت خاطرنشان کرد: البته تعطیلی مدارس نقش چندانی در کاهش آلودگی هوا و غلظت آلایندگی‌ها ندارد، زیرا دانش‌آموزان نقشی در ایجاد آلودگی ندارند، فقط به این دلیل مدارس تعطیل می‌شود که دانش‌آموزان بویژه دانش‌آموزان ابتدایی که هنوز ریه‌های آنها کامل شکل نگرفته است کمتر با آلودگی مواجه شوند. 

وی گفت: مهم‌ترین آلاینده هوا در تهران و شهر‌های بزرگ ایران ذراتPM 2.5 است که عامل مهم تنگی نفس و بیماری‌های قلبی و سکته مغزی در سالمندان است. در زمان افزایش این آلودگی شاهد افزایش مراجعات مردم به بیمارستان‌ها و اورژانس‌ها و تبعات حاد و کوتاه‌مدت زیادی در کودکان و سالمندان هستیم. این در حالی است که وضعیت آلودگی هوا در تهران و کلانشهر‌های ایران امسال نسبت به سال گذشته به مراتب بدتر شده است. مهم‌ترین علت افزایش آلودگی هوا نیز اجرا نشدن قانون هوای پاک بویژه تردد خودرو‌های فرسوده است. حدود ۴۵ درصد خودرو‌های موجود در کشور فرسوده و از رده خارج هستند. تا زمانی که دستگاه‌های اجرایی به وظایف‌شان در این قانون عمل نکنند و خودرو‌ها و موتوسیکلت‌های فرسوده از رده خارج نشوند، تعداد روز‌های آلوده بیشتری خواهیم داشت. تنها کاری که اکنون می‌توان انجام داد این است که در شرایط آلودگی هوا مردم در فضای باز ورزش نکنند، سالمندان و افراد دارای بیماری‌های زمینه‌ای کمتر از منزل خارج شوند، حتما هنگام تردد در فضای بیرون، از ماسک استفاده کنند و تا جای ممکن فعالیت فیزیکی را کمتر کنند.

* فروش روزانه طرح ترافیک در پایتخت تا پایان هفته لغو شد

سازمان حمل‌و‌نقل و ترافیک شهر تهران با صدور اطلاعیه‌ای، از ممنوعیت فروش طرح ترافیک روزانه تا پایان هفته جاری به دلیل بالا بودن شاخص آلودگی هوای تهران و در راستای کنترل آلودگی و کاهش آن خبر داد. در این اطلاعیه آمده است: با توجه به استمرار آلودگی هوا در کلانشهر تهران و در راستای مصوبه کمیته اضطرار آلودگی هوا، در روزهای پیش رو تا پایان هفته جاری امکان رزرو طرح روزانه ترافیک وجود نخواهد داشت. همچنین در این اطلاعیه از عموم شهروندان خواسته شده تا اطلاع ثانوی، حضور و تردد در سطح شهر را به حداقل میزان ممکن کاهش داده و در صورت ضرورت حتی‌المقدور از وسایل حمل‌و‌نقل عمومی استفاده کنند. 

* مدارس نباید تعطیل شود، برای آلودگی هوا فکری کنید

آلودگی هوا علاوه بر تاثیرگذاری منفی بر سلامت جامعه، مشکلات فراوانی چون تعطیلی مدارس و دانشگاه‌ها و محروم ماندن دانش‌آموزان و دانشجویان از آموزش مؤثر حضوری در مدارس، مراکز علمی و دانشگاهی را به دنبال دارد. در این باره  وزیر آموزش‌وپرورش گفت: دانش‌آموزان نباید تعطیل باشند، چرا که از تحصیل و تربیت مؤثر محروم می‌شوند. یوسف نوری در نشست ارائه و نقد الگوی اجرایی‌سازی سند تحول بنیادین آموزش‌وپرورش در پاسخ به پرسشی مبنی بر امکان برگزاری کلاس‌های جبرانی برای تعطیلی‌ها به دلیل تداوم آلودگی هوا با توجه به اینکه همه دانش‌آموزان دسترسی به اینترنت و شاد ندارند، اظهار کرد: معلمان ما در دوران کرونا هم با هزینه‌های خودشان زحمت کشیدند و کلاس برگزار کردند و رهبری هم از آنها قدردانی کردند. 

وی افزود: اما به طور کلی درخواست می‌کنم برای آلودگی هوا فکری کنند. دانش‌آموزان نباید تعطیل باشند، چرا که از تحصیل و تربیت مؤثر محروم می‌شوند. همه هم به ما اعتراض می‌کنند که چرا مدارس تعطیل است. در حالی که ما هم در دوران کرونا و هم این ایام، تابع تصمیم دوستان ذی‌ربط هستیم و آنها این موارد را اعلام می‌کنند اما ما قلبا ناراحت هستیم. نوری با بیان اینکه نمونه تدریس‌ها در شاد گذاشته شده و معلمان با دانش‌آموزان به صورت انفرادی در ارتباط هستند تا رفع اشکال کنند، گفت: یک علت عقب ماندن بچه‌ها به دلیل نداشتن وسایلی است که با آن ارتباط برقرار می‌کنند. در دولت مطرح می‌کنیم ببینیم می‌توانیم برایش اعتباری بگیریم یا خیر. 

وزیر آموزش‌وپرورش با بیان اینکه یک سال از ورود ما به وزارت آموزش‌وپرورش می‌گذرد، اظهار کرد: همکاران اقدامات مناسبی در راستای اجرای سند تحول بنیادین انجام داده‌اند که از جمله آنها می‌توان به آسیب‌شناسی عدم اجرای سند تحول بنیادین و تنظیم یک برنامه راهبردی برای اجرایی‌سازی آن اشاره کرد.

***

شروین طاهری: بحران «قطرگیت» هر چه بیشتر اروپا را در عمق سیاهچال سیاست‌های تحمیلی آمریکا فرو می‌برد و در همان حال به جای ایجاد محدودیت برای دوحه، زمینه قدرتنمایی جهانی هر چه بیشتر قطر کوچک را فراهم آورده است.

حالا کار به جایی رسیده که این امیرنشین کوچک خلیج‌فارس با کمتر از ۳ میلیون نفر جمعیت – که تنها 10 درصد آن شهروندان قطر محسوب می‌شوند – برای اتحادیه 508 میلیون نفری اروپایی خط و نشان می‌کشد. این در شرایطی است که بحران به وجود آمده در نتیجه رشوه‌گیری مقامات ارشد اتحادیه اروپایی از قطری‌ها، درست در آستانه فصل زمستان  ممکن است باعث قطع جریان انرژی از این شیخ‌نشین به قاره یخ‌زده آن هم در بحبوحه بحران انرژی اروپا شود؛ در روزهایی که آلمان و فرانسه، ۲ پیشاهنگ اتحادیه، آشکارا با بحران تامین انرژی و تبعات اقتصادی آن دست و پنجه نرم می‌کنند. به گزارش بلومبرگ، فرانسه زمستان امسال پس از توقف طولانی‌مدت تعمیر و نگهداری چندین رآکتور هسته‌ای توسط EDF - اپراتور ملی شبکه الکتریسیته - با وابستگی بیشتر به سوخت‌های فسیلی و خطر بیشتری برای کمبود برق مواجه است. ژرمن‌ها هم در صورت عدم دستیابی به یک منبع گاز ارزان از طریق قرارداد 15 ساله با قطر، ظرف همین زمستان به سرعت مزیت‌های صنعتی خود را از دست خواهند داد. به عبارت دیگر اروپایی‌ها بدون درس گرفتن از اشتباهات گذشته، با ادامه روند سیاست خارجی وابسته و غیرمستقل خود، در حال ادامه نمایش دیپلماتیک احمقانه‌ای هستند که بر اساس آن بار دیگر پس از جنگ اوکراین، با فدا کردن منافع حیاتی خود در قبال یک قطب تولید انرژی جهان به نفع دیپلماسی نمایشی‌شان، باز هم در حال شلیک کردن به پای خود هستند. به نظر می‌رسد برپا شدن غائله «قطرگیت» و تیره شدن ناگهانی روابط بروکسل با دوحه، درست در روزهایی که نخستین میزبان عرب جام‌جهانی نام خود را به بهترین شکل بر سر زبان مردم چهارگوشه عالم انداخته بود، یک پوست خربزه دیگر زیر پای اتحادیه باشد که می‌تواند برندگان متعددی داشته باشد؛ آمریکا که در حال تلاش برای تبدیل خود به مهم‌ترین منبع تامین گاز اروپا پس از قطع عمده گاز صادراتی روسیه است. بریتانیا که از فقدان روابط دیپلماتیک میان دوحه و بروکسل در جهت جذب هر چه بیشتر گاز و دلارهای گازی قطری‌ها بهره می‌برد،

الجزایر و نروژ، ۲ منبع مهم تامین گاز طبیعی این قاره در ماه‌های اخیر، روسیه و ایران، بزرگ‌ترین رقبای گازی قطر در شرق، ترکیه که نقش واسطه گازی این ۲ غول گازی به اروپا را بازی می‌کند و چین که از هر گونه حذف رقبایش در بازار خرید گاز طبیعی به واسطه ارزان‌تر شدن بهای قیمت تمام‌شده، استقبال می‌کند.