کمالوندی: ظرفیت غنی‌سازی را به‌ شکل قابل‌ ملاحظه‌ای افزایش می‌دهیم

* به نظر می‌رسد تصویری که مردم دنیا از جبهه مقاومت دارند محدود به یک تصویر مردانه و جنگ‌محور است اما ورای این تصویر زنانی حضور دارند که ادامه مقاومت را ممکن می‌کنند؛ پرسش نخست ما این است که چه تصویری از زن مقاومت می‌توان ارائه داد و زن مقاومت کیست؟

جنگ همواره پدیده‌ای مردانه تلقی شده و می‌شود ولی همان‌طور که بسیاری از نویسندگان و پژوهشگران جنگ نوشته‌اند و در آثار مختلف‌شان اشاره کرده‌اند، اتفاقا زنان بیشتر از جنگ آسیب می‌بینند. بخشی به آسیب‌پذیری جسمی زنان مربوط است و بخشی به این مربوط است که در جامعه‌ای نرمال وقتی مرد درگیر جنگ است، مسؤولیت‌های آن مرد هم بر عهده زن قرار می‌گیرد و جامعه درگیر جنگ امکان‌ها و ساختار‌های خود را از دست می‌دهد و این وضعیت زندگی را برای زنی که درگیر جنگ است دشوارتر می‌کند. در این زمینه آثار ادبی زیادی تولید شده که شاید معرو‌ف‌ترین آن «جنگ چهره زنانه ندارد» اثر سوتلانا الکسیویچ است. این کتاب درباره تاثیرات جنگ بر زنان شوروی صحبت کرده و به خاطر همین اثر و آثار دیگری مثلا اثرات واقعه چرنوبیل بر زندگی بویژه زنان، نوبل ادبیات را از آن خود کرده است. مساله نسبت جنگ با زنان مساله‌ای است که توسط بسیاری مورد توجه قرار گرفته و در میان فمینیست‌ها هم مناقشاتی در این باره وجود دارد که آیا باید بیشتر به جنگ پرداخت یا کمتر؟!

در مورد موضوع فلسطین آنچه وجود دارد جنگ نیست، بلکه وضعیتی بسیار بدتر از جنگ است. به این دلیل که اسرائیل پدیده‌ای استعماری از بدترین نوع استعمار یعنی استعمار شهرک‌نشینی یا استیتانی ترجمه شده است. در زمان‌های گذشته وقتی استعمارگران به دیگر کشور‌ها حمله می‌کردند، نیامده بودند که بمانند، بلکه آمده بودند استفاده کنند. ماندن آنها آنجا امری موقت بود برای بهره‌کشی از مردم و منابع و وقتی برای آنها نمی‌ارزید، به کشورهای‌شان برمی‌گشتند که در پایان تاریخ استعمار به آن نقطه رسیدند. البته مسیر‌های بهره‌کشی را باز گذاشتند. در موضوع اسرئیل و فلسطین ما شاهد استعمارگرانی هستیم که از مناطق مختلف دنیا با ایدئولوژی صهیونیستی آمده‌اند و نه فقط منابع، بلکه خود وطن را می‌خواهند و در کنار آن از سایر کشور‌ها و امکان‌های منطقه نیز استفاده استعماری می‌برند. اسرائیل آخرین بازمانده و خشن‌ترین وجه استعمار غرب در شرق است. در چنین شرایطی زندگی زن مقاومت بسیار متفاوت و دشوارتر از زنی است که در خانه است و همسر او برای جنگیدن به مرزها رفته است.

زن و مرد فلسطینی ممکن است یک خانواده معمولی تشکیل داده‌اند و ورود آنها به شرایط جنگی یک اتفاق اجباری است. مطالعاتی که درباره فلسطین و اسرائیل داریم نشان‌دهنده دشواری و غیرقابل مقایسه بودن وضعیت است، زیرا در مقابل خواسته‌های‌شان هیچ‌گونه تعهد اخلاقی و حقوق بین‌الملل و... برای‌شان مهم نیست.

تصویر ما از جنگ یک تصویر مردانه است، چون لایه رویی واقعا مردانه است. پشت صحنه جنگ زنانی هستند که ادامه مقاومت را امکان‌پذیر می‌کنند. البته تمایز جنگ و مقاومت نکته مهمی است. در تمایز جنگ و مقاومت باید بگویم در تعبیر تخصصی، جنگ، تهاجم‌ است و مقاومت سمتی است که مورد تهاجم واقع شده است. به این ترتیب برای سمت مظلوم و مورد هجمه قرار گرفته شده تعبیر مقاومت را به کار می‌بریم. زنانی که با جریان مقاومت همراهی می‌کنند کسانی هستند که کشور، دین و محل زندگی آنها و داشته‌های‌شان مورد تهاجم ناموجهی قرار گرفته است. هر چه که ایمان و باور آنها به ارزشمندی امر مورد هجمه بیشتر باشد، تبعا مقاومت آنها نیز بیشتر خواهد بود.

به این ترتیب بخش مهمی از موضوع زنان مقاومت امری کلی و عام است؛ اینکه در جامعه‌ای مورد تهاجم و حمله قرار گرفته‌شده و جامعه‌ای که به ناخواسته درگیر جنگ شده است، تا چه حدی ایمان و باور و آگاهی کافی نسبت به آن مساله وجود دارد. این جامعه در شرایط قبل از جنگ و در شرایط غیر از تنش چه پیوند‌هایی با وطن و داشته‌هایش داشته است؟ اگر اینها نباشد طبیعتا چه زن و چه مرد در مقاومت قوی ظاهر نمی‌شوند و اگر باشد هم در مردان و زنان شاهد مقاومت خواهیم بود. مساله مهم دیگر ادراک و فهم این آدم‌ها از حمله‌کنندگان است. مطالعه تاریخ استعمار به ما نشان می‌دهد بسیاری از جوامع به دلیل معصومیت و پاکی خود و اینکه از حجم جهان‌خواری و طمع غرب خبر نداشتند، نمی‌توانستند تصور کنند که به آنها حمله شده است و با آرامش آنها را می‌پذیرفتند و با آنها رفتاری سخاوتمندانه داشتند و مقاومت نمی‌کردند. این به دلیل ترسو بودن یا عدم اهمیت داشتن سرزمین و داشته‌های‌شان نبود، بلکه به این دلیل بود که اساسا فهم نمی‌کردند به آنها حمله شده است. به جوان‌تر‌ها توصیه می‌کنم حتما مطالعه‌ای درباره استعمار و تاریخ استعمار داشته باشند که چطور در مناطقی از مکزیک یا آفریقا دشمنان غربی به عمق گنجینه‌های این اقوام دعوت می‌شدند و در همان فضای میهمانی و مهربانانه دست به کشتار می‌زدند. اهمیت این بحث در این است که وقتی درباره مقاومت و زنان مقاومت حرف می‌زنیم، می‌گوییم کسی مقاومت می‌کند که ادراک حمله را داشته باشد. شاید ما در ساحت‌های مختلف زندگی مورد حمله باشیم ولی احساس حمله نکنیم. این حمله می‌تواند از سوی عامل فرهنگی باشد و لزوما پای دشمن نظامی در میان نباشد، یعنی هجمه‌ای در حوزه‌های مهم زندگی ما انجام شده باشد و ما آن هجمه را حس نکنیم و با آغوش باز از آن استقبال کنیم. مقاومت در گرو آگاهی باور و احساس عمیق نسبت به امر مورد خطر است که بدون آن ممکن نیست. از این رو نقش فرهنگی زنان در این زمینه بسیار مهم است.

* ما در سال‌های دفاع‌مقدس تجربه‌ای را درباره حضور و حمایت زنان در میدان نبرد لمس و تلاش کردیم تا حدی آن را روایت کنیم اما امروز به نظر می‌رسد روایت روشنی از زن مقاومت در دسترس نیست. امروز زن مقاومت یک الگوی جدیدی از خود به منصه ظهور رسانده؛ البته ظهور و بروز زن مقاومت با انقلاب اسلامی و دفاع‌مقدس ممکن شد اما به نظر می‌رسد زن مقاومت یک سیر تکوینی را طی کرده است و موقعیت اکنون او برای ما هنوز ناشناخته است؛ چه توصیفی از این مسیر می‌توان ارائه داد؟

در کشور ما بحث مقاومت، مثل همه جای دنیا که تاریخ زنان و فعالیت‌های زنان تا حدی به دلیل ظاهرنگری مغفول است یا شاید ذات فعالیت‌های زنانه با پنهان بودن سازگار است، کمتر شناخته شده است. خوشبختانه در سال‌های اخیر مجموعه‌هایی مثل مجموعه نشر ارزش‌های دفاع ‌مقدس و مجموعه جبهه فرهنگی انقلاب و مجموعه تاریخ شفاهی که علاقه‌ای نسبت به تاریخ کشور و زنان ما دارند، فعالیت‌های خوبی را شروع کرده‌اند و توصیه می‌کنم در این باره مطالعه کنیم، چون محتوای خوبی در زمینه خاطرات و زندگی این زنان مقاوم ایرانی در عرصه‌های انقلاب و جنگ و کارآفرینی  و سازندگی کشور در دوران بعد از جنگ و حوزه‌های فرهنگی تولید شده است. گاهی افراد می‌گویند هیچ چیزی نیست ولی مطالب زیادی هست متاسفانه ما مطالعه نمی‌کنیم. مستند‌های خوبی ساخته شده و بخشی از فعالیت کسانی که دلمشغول زن ایرانی هستند این است که بیایند و این محتواها را بازخوانی کنند و مورد تامل علمی و گفت‌وگو قرار دهند و از آن الگو‌ها و نظریه‌ها را استخراج کنند. اگر این کار را نکنیم، چنانچه الان نکرده‌ایم، اگر علاقه‌مند و همدل باشیم، می‌گوییم نیست و اگر جوان و نوجوانی در مرحله هویت‌یابی باشیم، تا پیدا کنیم و متوجه شویم، کسانی که الگو‌های خود را از زن و زن مقاوم به جوانان می‌رسانند، زودتر از ما ذهن و قلب او را تصاحب می‌کنند.

مانند فرمایش مقام معظم رهبری در رابطه با این بحث که ما یکسری الگو‌های واقعی داریم ولی جوانان ما جومونگ را بیشتر از الگو‌های واقعی می‌شناسند. یا اوایل انقلاب اتفاق مهمی افتاد و امام خمینی به آن واکنش نشان دادند که خانم‌های ما زنان الگوی ما را نمی‌شناسند ولی اوشین را می‌شناسند. اینجا حوزه مهمی برای فعالیت وجود دارد که بخشی تولید محتواهای مرتبط و تولید دانش است. این بخش نیاز به کار دارد ولی شروع شده و ما در بخش توزیع هم نیاز به فعالیت جدی داریم و متاسفانه کمتر این کار را انجام می‌دهیم. وظیفه ما این است که اینها را بازخوانی و بازنشر و بازگویی کنیم و توضیح آن را به ذهن و زبان مخاطب برسانیم. اگر زنان مقاوم و قوی را برای مخاطب معرفی کنیم، طبعا می‌خواهند مثل آنها باشند. ما در وضعیتی هستیم که تخیل جوان ایرانی از سوی ما جهت‌دهی نمی‌شود و از سوی رقبای خارجی جهت‌دهی می‌شود و انواع قهرمانان و مقاومان زن را می‌شناسد که هیچ‌کدام، زن ایرانی نیستند.

* گفته می‌شود جنگ کاری مردانه است اما مقاومت کاری زنانه است؛ چه ویژگی‌هایی مقاومت و امر زمانه را با هم پیوند می‌دهد و این همنشینی از چه حیثی است؟

مساله این است که زنان را با عواطف و احساسات پیوند می‌زنند و گاهی زیست زنانه جوری قرائت می‌شود که گویی امری کاملا متفاوت از زیست مردان است. این راهبرد درستی نیست. والاترین و مهم‌ترین و ارزشمندترین جنبه‌ها ویژگی‌ها و عرصه‌های حیات، مردانه و زنانه ندارد، بلکه انسانی است. چه مرد و چه زن هر کدام بتوانند در سطح انسانی عملکرد داشته باشند و باور داشته باشند و فعالیت کنند، ارزشمندتر از فعالیت در سطوح مادی است که ممکن است بعضا سطوح منفی جنسیتی باشد. مثلا آیا ما اقدامات کشور‌های عربی را که اتفاقا فرهنگ مردسالار دارند در بحث مقاومت تایید می‌کنیم؟ قطعا نه! پس واکنش، ربطی به مرد یا زن بودن ندارد و به فهم بالا و خوی قهرمانانه مربوط است؛ اینکه درگیر زندگی چندروزه دنیا نباشد و به دنبال منافع کوتاه‌مدت نباشد. اگر هر انسانی چه مرد و چه زن بتواند از دنیا‌گرایی و ظاهرگرایی گذر کند، می‌تواند مقاومت کند، اگرنه مثل بیشتر دولت‌های ظاهرا اسلامی که منجر به محدود شدن فعالیت مسلمانان آن کشور شده‌اند، مبنای منافع سطحی و ظاهری خواهد بود و نمی‌توانند مقاومتی داشته باشند، چون باید دائما به فکر تامین منافع زودگذر باشند. 

پس ما باید اولا مقاومت را انسانی تحلیل کنیم نه زنانه، بعد از این سطح باید به این بپردازیم که درباره زنان چه اختصاصاتی وجود دارد.

چه مردان حضور داشته باشند و چه درگیر جنگ باشند، زندگی روزمره بیشتر بر شانه‌های زن است و زنان بیشتر در آن نقش ایفا می‌کنند. زنان مسؤولان استمرار حیات هستند و نقش بیشتری ایفا می‌کنند. در حالی که مردان در حال جنگیدن هستند، زنان در این شرایط دشوار که بعضا برخی مسائل اولیه‌ای که ضامن بقای زندگی روزمره است مورد تهدید قرار می‌گیرد، باید بتوانند ادامه دهند و ضامن بقای فرهنگ و خانواده و آرامش شوند. طبعا زنان وظایف معنوی‌تر و باطنی‌تری دارند.

به اینها در خاطرات دوران جنگ و انقلاب خیلی ظریف پرداخته می‌شود و مستلزم بازاندیشی است. در آن شرایط، زن‌ها سعی می‌کنند شادی و فراغت کوچکی برای خانواده ایجاد کنند و اینها کمک می‌کند آن اتفاق سخت در میدان بتواند امتداد یابد و شکست نخورد. زنان پرتعدادی به دنبال همسران خود به مناطق جنگی می‌رفتند و فرزندان خود را در این آمد و رفت‌ها بزرگ می‌کردند. این صحنه‌ها هم زیبا و هم ظریف است و نازک‌اندیشی است که انسان آن را ببیند و الگوهای آن را استخراج کند.

* در ایران در سال‌های گذشته جریان «زن، زندگی، آزادی» را داشتیم که منجر به شکل‌گیری شورش‌های کوری در کشور شد و به طور کلی در ادبیات جامعه‌شناختی فاقد خصوصیات یک جنبش بود. برخی جریان‌های خارجی از آن به عنوان انقلاب فمینیستی یا انقلاب زنانه و... یاد کردند، در حالی که حرکتی کاملا بر خلاف خود بود، یعنی شورشی ضدزن، ضد زندگی و ضد آزادی بود. در عین حال در جریان اخیر جنگ غزه و لبنان شاهد حرکت‌هایی از سوی زن مسلمان ایرانی هستیم که خود را در پویش اهدای طلا به جریان مقاومت نشان داد. آن جریان «زن، زندگی، آزادی» و این حرکت‌های اخیر را چگونه باید در کنار هم فهم کرد تا تصویر مشخصی از زن ایرانی به دست آورد؟ آیا می‌توان از جنبش زن مقاومت در ایران سخن گفت که اتفاقا شعار «زن، زندگی و آزادی» را نمایندگی می‌کند؟

نمی‌شود براحتی به این پرسش پاسخ داد؛ اینکه جنبش اجتماعی چیست، بحث مفصلی است. جنبش‌های اجتماعی عموما ویژگی جمعی و اعتراضی دارند و معمولا طی زمان اگر پیروز شوند به ساختار تبدیل خواهند شد، یعنی جذب و پذیرفته می‌شوند یا به شکل یک سازمان و گروه و قانون در ساختار کلی‌تری که زمانی معترض‌اش بودند جذب می‌شوند و اگر شکست بخورند حذف خواهند شد. اینکه چه چیزی را جنبش می‌دانیم یا نمی‌دانیم امری پیچیده است. اگر پویش اهدای طلا و حمایت زنان ایرانی از زنان مقاومت فلسطین را جنبش تلقی کنیم، باید ببینیم اینها در مقابل چه هستند، چون جنبش وجه اعتراضی دارد. مسلما اینها در برابر حکومت و گفتمان رسمی جمهوری اسلامی نیستند، چون جمهوری اسلامی با این قضیه همراه است اما این جریان‌ها مقابل موج جهانی که دارد آرمان فلسطین را زیر سوال می‌برد - مثلا برای اسرائیل تاریخ می‌سازد و تاریخ مداخلات غرب در شرق را سفید شویی و صورتی‌شویی می‌کند؛ آن استعمار ادامه‌داری که شاید کشتی‌هایش را نمی‌آورد و ما را ظاهرا مستعمره نکرده است ولی از راه علم و محصولات فرهنگی و نظم بین‌الملل که این همه جنایت را می‌بیند و سکوت می‌کند، همچنان سعی می‌کند ما شرقی‌ها را در خدمت غربی‌ها قرار بدهد- این اقدامات (نظیر اهدای طلا و...) قطعا مقاومت زن ایرانی نسبت به این ماجراست اما این معنایی دیگر غیر از تعبیر جنبش است. من موافق تحلیل همه چیز با همه چیز نیستم. در باب تحلیل جنبش‌های زنان در ایران باید به هر کدام در جای خود رسیدگی کرد و در جای خود فهم کرد. زنان ایرانی همانند کلیت جامعه ایرانی بسیار متنوع و متفاوت هستند. ممکن است بسیاری از زنان ایرانی درباره این موضوع حساسیت داشته باشند و تعدادی همدل نباشند. این تنوع جوامع است که امری انسانی است و لازم نیست دائما درباره آن توضیح بدهیم که چرا در جامعه ما زنان متفاوت هستند؟ در تمام جوامع زنان و دیگر گروه‌ها متفاوت هستند. این رویه عجیبی است که کشور‌های غربی از تنوع تقدیر می‌کنند ولی وقتی به کشور‌های غیرغربی می‌رسند دائما مردم را بازخواست می‌کنند که نه همه شما اینطور نیستید! ما هم مثل دیگر جوامع انسانی متنوع هستیم و ممکن است مخالفت‌هایی با هم داشته باشیم. هر آنچه باشد، این همراهی و همدلی در هر جای جهان از سوی زن و مرد ایرانی با مظلوم رخ می‌دهد ستودنی است و باید راهی برای قدرتمند شدن آن پیدا کرد. 

امروز نظم جهان به دست کسانی است که منتظر حذف فلسطین هستند و می‌خواهند اسرائیل به عنوان نماینده مقتدر و قدرتمند غرب در خاورمیانه مدیریت کند. کاش بتوانیم به راه‌های مختلف کسب قدرت زنان و مردان مقاومت فکر کنیم و راه‌هایی برایش بیابیم و تمام این مسؤولیت را به دولت واگذار نکنیم. کج‌فهمی رخ داده به این دلیل است که چون در سطح حاکمیت حق و خیرهمراهی وجود دارد و حداقل ایده‌آل‌ جمهوری اسلامی این است که در جای درست تاریخ باشد، خیلی‌ها فکر می‌کنند ما مسؤولیتی نداریم. ساختار‌های حاکمیتی هم به توانا شدن مردم و امکان دادن به مردم فکر نمی‌کنند و خود مستقیما وارد مساله می‌شوند، در حالی که قدرتمند شدن نیروهای غیر رسمی در این زمینه خود مولفه‌ای مهم است و اگر بخواهیم درباره آینده زنان مقاوم ایرانی حرف بزنیم، یکی از مباحثی که باید به آن فکر کنیم این است که چه امکان‌های دیگری برای نقش‌آفرینی جهانی آنها متصور است؟ اندیشمندان و نخبگان و زنان فعال باید به این موضوع فکر کنند و حاکمیت باید این میدان را بدهد و تصور نکند همه چیز از مجاری رسمی قابل پیگیری است. بسیاری از اتفاقات بزرگ از کانال‌های غیر از دولت‌ها رخ می‌دهد.

عبدالباسط انصاری: بامداد جمعه قطعنامه پیشنهادی ضدایرانی تروئیکای اروپا و آمریکا در نشست فصلی آژانس توسط شورای حکام به تصویب رسید. مطابق آنچه رویترز به نقل از دیپلمات‌های غربی در روز چهارشنبه اعلام کرده بود، تصویب قطعنامه محتمل‌تر از تصویب نشدن آن به نظر می‌رسید و این اتفاق در رای‌گیری نهایی به وقوع پیوست. تفاوت این قطعنامه با ۴ قطعنامه دیگر شورای حکام پس از خروج آمریکا از برجام، درخواست تدوین گزارش جامع و به‌روز شده درباره برنامه هسته‌ای ایران از مدیرکل بود که می‌تواند تسهیل‌کننده ارجاع پرونده ایران به شورای امنیت و فعال کردن مکانیسم ماشه یا همان اسنپ‌بک و بازگشت ۶ قطعنامه تعلیق شده ایران باشد. این در حالی است که عصر پنجشنبه نمایندگی دائم جمهوری اسلامی در سازمان‌های بین‌المللی در بیانیه‌ای تفصیلی برای چندمین بار، به ذکر جزئیاتی از همکاری‌های پادمانی و اقدامات سازنده و اعتمادساز جمهوری اسلامی با آژانس پرداخت و گوشه‌هایی از سیاسی‌کاری این نهاد، تاثیرپذیری آن از رژیم صهیونیستی و فشارهای غرب را افشا کرد.  از نمونه این رویکردهای سیاسی و فضاسازی‌های مضحک، تکرار ادعاهای آژانس درباره فعالیت هسته‌ای در مکان ادعایی لویزان -شیان است که در همان سال‌ ٢٠٠۴ پرونده آن بسته شده و جمهوری اسلامی بارها اعلام کرده بود هیچ سایت یا فعالیت هسته‌ای در این منطقه نداشته و ندارد. تکرار برخی ادعاها درباره پرونده موسوم به PMD (ابعاد نظامی احتمالی[ادعایی]) که سال ٢٠١۵ جهت اجرای توافق برجام بسته شده و بی اعتباری آن به اثبات رسیده بود، توسل آژانس به تصاویر فاقد کیفیت و مبهم به عنوان سند فعالیت مشکوک و اعلام‌نشده در حوزه هسته‌ای از سوی ایران، بهانه‌جویی و طرح ادعاهای عجیب نظیر مشکوک بودن فعالیت‌های حمل‌ونقل معمول در کشور و ارتباط دادن آن به فعالیت‌های هسته‌ای در مکان‌های ادعایی که ایران فعالیتی در آن نداشته است و مواردی از این دست نشان می‌دهد نگاه غرب و آژانس به برنامه هسته‌ای ایران، نه نگاه فنی و بر اساس حقوق حاکمیت و مردم ایران، بلکه نگاهی ابزاری برای اعمال فشار بر ایران و فضاسازی امنیتی علیه ایران در سطح بین‌الملل و بهانه‌جویی برای اعمال فشار و تحریم است. از منظر دیگر وجود فناوری هسته‌ای بومی با امکان استفاده از آن به سبب وجود منابع اولیه خدادادی، بدون اتکا به غرب در کنار مانور قدرت جمهوری اسلامی در سطح منطقه و جهان و بر هم زدن معادلات ظالمانه غربی‌ها برای سلطه بر جهان، سبب شده است غرب رشد این فناوری و کاربست صنعتی آن در ایران را برای خود خطری جدی ببیند. بر همین اساس نقطه کانونی منازعه طولانی و فرسایشی پرونده ساختگی هسته‌ای ایران همین مساله است و مادامی که تغییری در آن حاصل نشود، هر میزان از همکاری و هر شکلی از تعامل از سوی جمهوری اسلامی سبب گشوده شدن این گره نخواهد شد و ایران همواره در جایگاه متهم قرار خواهد داشت. شاهد این مساله نیز تکرار ادعاهای مضحک آژانس درباره موضوعاتی است که پیش‌تر ـ سال‌ها قبل ـ بسته شده بود. تقویت سطح بازدارندگی ایران به سبب وجود دانش هسته‌ای و امکان عبور ایران از چالش‌های انرژی در دهه‌های آینده سبب شده غرب فناوری هسته‌ای ایران را نه یک فناوری محض که ابزار قدرت و ارتقای امنیت ملی ایران تحلیل کند و بر این اساس منازعه هسته‌ای را در قریب ربع قرن اخیر فرسایشی کرده است. قطعنامه تازه آژانس را نیز باید با دید کوتاه‌مدت و بلندمدت ارزیابی کرد. در کوتاه‌مدت، غربی‌ها درصدد ممانعت از عادی شدن پرونده ساختگی هسته‌ای ایران در اکتبر ۲۰۲۵ و بند غروب ۱۰ ساله برجام و قطعنامه ٢٢٣١ هستند و در بلندمدت نیز حفظ فشار و فضای امنیتی و بهانه‌های تحریم و فشار اقتصادی علیه ایران جهت مهار جمهوری اسلامی را در برنامه دارند. برنامه هسته‌ای، ظرفیت طولانی‌مدت و گسترده‌تری برای فشار بر ایران، به نسبت دیگر مسائل - همچون حقوق بشر و... - دارد و غرب به‌سادگی دست از این بستر بر نخواهد داشت. مساله مهم در داخل اما اجماع برای افزایش سطح پاسخ و بر هم زدن بستر این فشار از طریق کارت‌هایی چون تغییر دکترین هسته‌ای کشور، خروج از «ان‌پی‌تی» و نظایر آن است که در دستور کار قرار دادن آن پیش از ضربه سنگین و احتمالی غرب مهم است. اکنون دیگر عیان شده غرب هیچ‌گاه تن به عادی شدن پرونده هسته‌ای ساختگی و بحران سازی امنیتی و فشار اقتصادی از بستر برنامه هسته‌ای ایران نخواهد داد، بر همین اساس بر هم زدن این روند تکراری ۲ دهه‌ای و به دست گرفتن ابتکار عمل ضروری‌تر از پیگیری اعتمادسازی های بی‌حاصل است.

مواجهه واشنگتن با این حکم چندان عجیب نبود. جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا از قرار بازداشت بنیامین نتانیاهو به عنوان اقدامی شنیع(!) و مفتضحانه(!) یاد کرد. «مایک والتس» مشاور امنیت ملی احتمالی دولت دوم دونالد ترامپ نیز در این مورد گفت: «دیوان کیفری بین‌المللی هیچ اعتباری ندارد و این اتهامات [علیه رژیم صهیونیستی] توسط دولت آمریکا رد شده‌ است».

با این حال «رشیده طلیب» نماینده زن مسلمان کنگره به نخستین و یکی از معدود سیاستمداران سطح اول سیاست در ایالات متحده تبدیل شد که از حکم بازداشت بین‌المللی سران اسرائیل حمایت کرد. نماینده فلسطینی‌تبار حزب دموکرات از ایالت میشیگان، در بیانیه خود حکم دستگیری نتانیاهو و گالانت را پایانی برای روزهای رژیم صهیونیستی خواند که با مصونیت کامل به فعالیت‌های جنایتکارانه خود در اراضی اشغالی علیه مردم فلسطین ادامه می‌دهد. در بیانیه خانم طلیب آمده است: «از زمان شروع این نسل‌کشی، ایالات متحده بیش از ۱۸ میلیارد دلار سلاح به اسرائیل ارائه کرده است و دولت «جو بایدن»، رئیس‌جمهوری ایالات متحده دیگر نمی‌تواند انکار کند که از سلاح‌های آمریکایی در جنایات جنگی بی‌شمار از جمله استفاده از گرسنگی به عنوان یک سلاح جنگی، استفاده شده است». او همچنین اعلام کرد: «دولت واشنگتن باید فورا به همدستی در این نقض حقوق بشر و قوانین بین‌المللی پایان دهد. نتانیاهو و گالانت باید دستگیر و به دیوان کیفری بین‌المللی معرفی شوند».

نکته تاریک درباره استقبال خانم طلیب از حکم اخیر دیوان دادگستری بین‌المللی اما به عدم همراهی دیگر نمایندگان مسلمان کنگره با او مربوط می‌شود که آنها هم از حزب دموکرات هستند. از طرف دیگر برخی سیاسیون سرشناس آمریکایی مثل خانم تولسی گابارد، نماینده سابق دموکرات که مواضع محکمی علیه جنایات رژیم صهیونیستی داشتند، پس از پیوستن به کارزار انتخاباتی ترامپ از اظهارات ضداسرائیلی پرهیز می‌کنند.

شهاب خادم: حقوق بشر دهه‌هاست توسط غرب به عنوان ابزاری برای فشار به کشورهای ناهمسو استفاده می‌شود اما طی سال‌های اخیر همین استفاده ابزاری از آن هم به طرز تهوع‌آوری مضحک و مسخره شده است. به گونه‌ای که به طور کامل خاصیت خود را از دست داده و اعضای جامعه بین‌الملل آن را به طور کلی سیاسی و توأم با اغراض و اهداف خاص می‌دانند و پشیزی برای آن ارزش قائل نیستند. راهبرد غرب در مواجهه گزینشی با حقوق بشر، نه تنها باعث بهبود وضعیت حقوق بشر در نظام بین‌الملل نمی‌شود، بلکه باعث نادیده گرفته شدن موارد اصلی نقض حقوق بشر در گوشه و کنار جهان شده است. 

کمیته سوم مجمع عمومی سازمان ملل متحد، هفته گذشته پیش‌نویس قطعنامه‌‌ای را که توسط دولت کانادا تنظیم و تدوین شده بود با 77 رای مثبت به تصویب رساند. هر چند این قطعنامه برای تصویب نهایی باید رای موافق مجمع عمومی سازمان ملل را هم کسب کند، با این حال، همین تصویب اولیه آن نیز برای جمهوری اسلامی بسیار سنگین و شایسته پاسخ مناسب است، چرا که ایران یک حکومت مبتنی بر ارزش‌های دینی، انسانی، اخلاقی و صلح‌طلب در جامعه جهانی است. مساله بعد که این قطعنامه را برای جمهوری اسلامی ایران غیرقابل قبول کرده و آن را با اهداف و اغراض پوچ و سیاسی می‌داند، کشور بانی قطعنامه و حامیان آن هستند؛ کشورهایی که خود از ناقضان و حامیان اصلی حقوق بشر در جهان امروز شناخته می‌شوند.  

1- دولت کانادا در حالی پیش‌نویس این قطعنامه را ارائه کرد که در تاریخ نه چندان طولانی خود کارنامه‌ای سیاه در زمینه نقض حقوق بشر از خود به جا گذاشته است. سال 2021 کشف یک گور جمعی از دانش‌آموزان بومی کانادا نزدیک یک مدرسه شبانه‌روزی، جهان را در شوک فرو برد. از آن زمان تاکنون گور‌های بی‌علامت و جمعی کودکان بومی یکی پس از دیگری در محوطه مدارس سابق شبانه‌روزی ویژه کودکان مذکور در ایالات مختلف کانادا کشف شده و می‌شود؛ شمار گورهای کشف‌شده بر اساس آخرین آمار‌ها ۲ هزار و ۴۰۰ مورد اعلام شد که طی آن تخمین‌ زده می‌شود بین ۳۰ تا ۴۰ هزار نفر از این کودکان کشته و به صورت پنهان دفن شده‌اند؛ واقعه هولناکی که پایگاه خبری دویچه‌وله آلمان آن را «نسل‌کشی فرهنگی و نژادی در کانادا» خواند.  

2- فارغ از کشف گورهای جمعی که تازه‌ترین پرونده نقض حقوق بشر توسط دولت کاناداست، اتاوا طی چند دهه گذشته کارنامه مشعشعی در زمینه نقض حقوق بومیان که مالکان اصلی این سرزمین هستند از خود به جا گذاشته است. دیدبان حقوق بشر سازمان ملل موارد نقض حقوق بشر در کانادا را شامل نقض حقوق جوامع بومی، اعمال خشونت علیه زنان و دختران بومی، سوءاستفاده و تجاوز جنسی، حبس مهاجران و موارد دیگر اعلام کرده است. اقدامات ضدحقوق بشری‌ای که تاکنون نه قطعنامه برای کانادا به همراه داشته و نه دادگاه بین‌المللی برای آن تشکیل شده است.