شمارش معکوس برای آغاز فصل مدرسه شروع شده و چیزی به اول مهر نمانده است. دانش‌آموز، معلم و والدین همه و همه در تکاپوی آماده شدن برای آغاز سال تحصیلی جدید هستند اما این کمبود‌ها هستند که در آموزش و پرورش خوزستان حرف اول را می‌زنند. به گزارش مهر، پروژه مهر در گوشه و کنار استان برای مهیاسازی مدرسه‌ها در حال اجراست اما برخی مناطق با مشکلات جدی مواجهند. کمبود اعتبارات و منابع مالی از یک طرف، کمبود مدرسه و کلاس درس و از همه مهم‌تر کمبود معلم بخشی دیگر از این مشکلات هستند. این روزها همه از کمبود معلم و نیروی انسانی در آموزش و پرورش می‌گویند. مدرسه بدون معلم، مگر می‌شود؟ حتی نمی‌توان آن را تصور کرد. اصلا مدرسه را با معلمانش می‌شناسند نه چیز دیگری. حالا مدرسه‌های خوزستان معلم کم دارند. خیلی از معلم‌ها طی چند سال گذشته انتقالی گرفته و از استان خارج شده‌اند به گونه‌ای که اکنون در مقطع ابتدایی و رشته‌های علوم پایه 7 هزار و 83 نفر کمبود معلم وجود دارد. نیروی انسانی و منابع مالی، 2 محور اساسی هستند که آموزش و پرورش به آنها وابسته است اما خوزستان در این 2 محور اساسی با مشکلات فراوانی مواجه است. این را مدیرکل آموزش و پرورش خوزستان می‌گوید. محمد تقی‌زاده در این باره به مهر می‌گوید: تنها راه‌حل رفع مشکل کمبود نیروی انسانی استخدام نیروهای جدید است. در زمینه آموزشی 7 هزار و 83 نفر کمبود داریم که این کمبود باید توسط سایر معلمان شاغل تامین شود و این امر تاثیر منفی در کیفیت آموزش‌ها را به دنبال دارد. برای حل این معضل مجبور شده‌ایم در شیفت‌های مختلف به معلمان اضافه‌کاری بدهیم. وی با بیان اینکه 97 درصد از مدارس مناطق عشایری به صورت چندپایه اداره می‌شوند، می‌افزاید: یکی از مهم‌ترین علل افت تحصیلی در مناطق محروم بویژه عشایری این است که 97 درصد از مدارس در این مناطق به شکل چندپایه‌ای اداره می‌شود. در واقع 4 هزار کلاس دوره ابتدایی عشایر چند پایه‌ای اداره می‌شوند.
پیش‌دبستانی اجباری
چند سالی است که دوره پیش‌دبستانی بویژه در مناطق دوزبانه اهمیت بیشتری پیدا کرده است. حدود 95 هزار نوآموز در استان وجود دارد که قرار است از سال تحصیلی آینده وارد کلاس اول ابتدایی شوند و انتظار می‌رود این آمادگی برای ورود نوآموزان به مدرسه فراهم شود. مدیرکل آموزش و پرورش خوزستان گذراندن دوره پیش‌دبستانی را در خوزستان رایگان و اجباری عنوان می‌کند و می‌گوید: گذراندن دوره پیش‌دبستانی برای نوآموزان 5 ساله در تمام شهرهای استان رایگان و اجباری می‌شود. تقی‌زاده با اشاره به اهمیت دوره پیش‌دبستانی در کاهش افت تحصیلی و کیفیت‌بخشی به امور آموزشی، عنوان کرد: همه نوآموزان قبل از رفتن به پایه اول ابتدایی باید تحت پوشش دوره پیش‌دبستانی قرار گیرند. این طرح یک‌ماهه برای 28 هزار نوآموز دوزبانه در 38 منطقه استان به جز مناطق اندیکا و مسجدسلیمان در حال اجراست.
نگاه ویژه به مدارس عشایری
14 هزار دانش‌آموز عشایری در 14 منطقه عشایری الوار گرمسیری، شوش، دزفول، سردشت، لالی، گتوند، اندیکا، مسجدسلیمان، رامهرمز، صیدون، باغملک، دهدز، ایذه و هویزه وجود دارد. خوزستان به لحاظ جمعیت دانش‌آموزان عشایری در جایگاه سوم کشور قرار دارد. بد نیست بدانید این تعداد زیاد،‌ یکی از علل افت علمی و آموزشی استان به شمار می‌رود. به گفته حمید قنبری، مدیر آموزش و پرورش عشایر خوزستان، از کل مدارس موجود در خوزستان، 573 مدرسه در مناطق عشایری مستقرند که بدترین کیفیت را دارند. استاندار خوزستان در آخرین نشست شورای آموزش و پرورش استان با تاکید بر توجه ویژه به آموزش و پرورش عشایر با توجه به جمعیت بالای دانش‌آموزی آن، از نواخته شدن زنگ مدرسه در یکی از مناطق عشایری خبر داد که از اهمیت و نگاه تازه مسؤولان به این بخش حکایت دارد. گروه جنسی دختران سبب شد در این چند سال آمار بازماندگان از تحصیل روز به روز بیشتر شود تا جایی که امسال به دستور عالی‌ترین مقام دولت در استان، ساماندهی سرویس مدارس در دستور کار قرار گرفت. در این زمینه پلیس راه استان از فراهم شدن تمهیدات لازم برای کنترل ترافیک همزمان با فصل بازگشایی مدارس خبر می‌دهد. همچنین فرمانداران از فراهم شدن سرویس ایاب و ذهاب دانش‌آموزان و در مناطقی برای معلمان نیز خبر می‌دهند. معلوم نیست سهم کدام دانش‌آموز از کلاس درس امسال گچ و تخته سیاه باشد و چه کسانی وایت برد و ماژیک یا مانیتور کامپیوتر و لپ‌تاپ. هوشمندسازی کلاس‌ها و مدارس نیز یکی از برنامه‌های اصلی آموزش‌ و پرورش است که هدفگذاری این برنامه برای هر سال تقریباً یکهزار و 200 مدرسه است اما با توجه به بسترهای سخت‌افزاری و نرم‌افزاری لازم برای اجرای این طرح در هر مدرسه، معمولا این هدفگذاری تحقق نمی‌‌یابد. از شهریور 89 تاکنون 2 هزار و 812 کلاس درس در قالب یکهزار و 138 مدرسه در استان هوشمندسازی شده‌ است. مدیرکل آموزش و پرورش خوزستان عمده‌ترین چالش هوشمندسازی مدارس را مشکلات مسیرهای دسترسی و عدم پوشش شبکه مخابرات در مناطقی از استان می‌داند و تشریح می‌کند: بخش عظیمی از مدارس استان در روستاها واقع شده‌ است به‌طوری که جز مجتمع‌‌ها و مراکز روستایی، تقریبأ 40 درصد کلاس‌‌ها در روستاها و مناطق حاشیه شهرها قرار دارد که ایجاد شبکه‌های هوشمند در این مدارس به دلیل برخی معذورات مانند عدم پوشش شبکه مخابرات منتفی است اما هوشمندسازی کلاس‌‌های درس به تجهیزاتی از قبیل رایانه و پروژکتور حتی در 10 مدرسه عشایری در مناطق شهیون دزفول، سردشت، لالی، گتوند، اندیکا، مسجدسلیمان، باغملک، صیدون، ایذه و دهدز نیز انجام شده ‌است. تاکنون 789 مدرسه دولتی، 155 مدرسه غیرانتفاعی، 83 مدرسه شاهد، 32 مدرسه شبانه‌روزی، 43 مدرسه هیات ‌امنایی، 31 مدرسه نمونه‌ دولتی و 19 مدرسه سمپاد در استان خوزستان هوشمندسازی شده‌اند.
از بی‌برنامگی تا تدوین سند
واقعیت این است که هم‌اکنون آموزش‌ و پرورش خوزستان از نظر علمی و شاخص‌‌های وزارتخانه‌ای در رتبه یکی مانده به آخر قرار دارد. به گفته یکی از معلمان بازنشسته خوزستانی، زمانی استان بیشترین تعداد معلمان و مدرسه‌ها را داشت، چرا حالا با کمبود مواجه است؟ شاید یکی از جواب‌های این معلم بازنشسته «بی‌برنامگی» باشد. استاندار خوزستان و اعضای شورای آموزش و پرورش به اتفاق مهم‌ترین عامل افت در آموزش‌ و پرورش را «نداشتن برنامه» می‌دانند. به گفته مدیرکل آموزش و پرورش خوزستان، اگر برنامه داشته باشیم و براساس برنامه کار کنیم با توجه به وجود نیروهای مستعد در آموزش‌ و پرورش خوزستان می‌توان به چشم‌‌انداز بسیار روشن‌‌تری دست یافت. تقی‌زاده تصریح می‌کند: سند توسعه علمی و آموزشی تهیه شده و در شورا نیز مصوب شده است که از تمام فرمانداران تقاضا داریم در اولین جلسه شورای آموزش و پرورش شهر خود آن را ارزیابی مجدد کنند. در این برنامه 26 شاخص بین‌المللی، ملی و ظرفیت‌های منطقه‌ای دیده شده است. طی چند سال گذشته ارقام متفاوتی از رتبه آموزش و پرورش استان ارائه شده به‌گونه‌ای که شاید دیگر نتوان براساس این آمار به رتبه و جایگاه آموزش و پرورش استناد کرد. اما اگر این رتبه بنا به گفته مسؤولان آموزش و پرورش استان طی چند سال اخیر 24، 15 یا 31 هم که باشد، جایگاه شایسته‌ای نیست و باید برای ارتقای این رتبه تلاش شود. چیزی نمانده به اینکه جمعیت 950 هزار نفری دانش‌آموزی خوزستان در حدود 9 هزار مدرسه سال تحصیلی خود را آغاز کنند؛ سالی همراه با کمبودها. نداشتن معلم و کلاس درس از بقیه کمبودهایشان جدی‌‌تر است.