ثمانه اکوان: به نظر می‌رسید مذاکرات هسته‌ای در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل، به یکی از سرنوشت‌سازترین دور از مذاکرات تبدیل شود با این حال برپایی چند دور مذاکره دوجانبه بین ایران و آمریکا و روسیه و دیگر کشورهای عضو گروه 1+5 طی روزهای پنجشنبه و جمعه هفته گذشته نشان داد چندان هم نمی‌توان به این مذاکرات و نتیجه‌بخش بودن آنها اطمینان داشت.

به گزارش «وطن امروز»، در ابتدای امر زمانی که گروه‌های دیپلماتیک ایران و آمریکا پشت میز مذاکره دوجانبه قرار گرفتند، مقام‌های مسؤول در هیات آمریکایی به رسانه‌ها اعلام کردند گمان نمی‌کردند حرفی برای مطرح کردن باقی مانده باشد و با ناامیدی راهی نیویورک شده بودند اما بعد از اولین دیدارها جو امیدواری در بین دیپلمات‌ها به وجود آمد. آنها از جزئیات اختلافات خود سخنی به میان نیاوردند و فقط به خبرنگاران اعلام کردند فضای مذاکرات مثبت است. همین 2 دور گفت‌وگو با این حال لازم بود تا مشخص کند، چندان هم نمی‌توان به کم شدن شکاف موجود بین دو طرف امیدوار بود. به نظر می‌رسد اختلافات همانطور که پیش از این وندی شرمن هم در گفت‌وگو با سفرا و نمایندگان کشورهای جهان در سازمان ملل بیان کرده بود، آنقدر بوده که هیات اروپایی را با ناامیدی مواجه کرده است. اتحادیه اروپایی در بیانیه‌ای که روز گذشته منتشر کرد، مستقیما به مذاکرات هسته‌ای اشاره‌ای نداشته اما بیان کرده است با توجه به گزارشی که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درباره سطح همکاری‌های ایران با آژانس منتشر کرده، به نظر می‌رسد نباید امیدی به پیشرفت مذاکرات داشت. اتحادیه اروپایی روز پنجشنبه در بیانیه‌ای از عدم پیشرفت ایران در پاسخگویی درباره تحقیقات هسته‌ای ابراز ناامیدی کرد و از تهران خواست با تحقیقات بازرسان سازمان ملل که مدت زیادی است به تعویق افتاده، همکاری داشته باشد. این بیانیه با این حال در شرایطی مطرح شده که ایران بارها اعلام کرده همکاری مناسبی با آژانس داشته و با وجود اینکه اطلاعات درخواست شده از سوی بازرسان، به آنها ارائه شده و آنها قانع شده‌اند اما به دلایل سیاسی آژانس نمی‌خواهد پرونده ایران را حل شده اعلام کند.

ادامه جنگ تبلیغاتی برای مقصر جلوه‌دادن ایران

گزارش آژانس با این حال تنها موضوع مورد اختلاف طرفین نیست. آنطور که معاون وزیر خارجه روسیه بیان کرده است، آینده رآکتور آب سنگین اراک هنوز یکی از موانع اصلی در مذاکرات هسته‌ای بین تهران و گروه 1 +5 به شمار می‌رود. سرگئی ریابکوف، معاون وزیر خارجه روسیه در مصاحبه با ریانووستی گفت: مشکل سانتریفیوژهای هسته‌ای ایران نیز هنوز از موضوعات نگران‌کننده باقی مانده است.

زیاده‌خواهی‌های آمریکا به نظر می‌رسد قرار است مذاکرات را با چالش‌های جدی‌ای مواجه کند. محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه کشورمان در دیدار با «بان‌کی‌مون»، دبیر کل سازمان ملل تصریح کرده بود امکان رسیدن به توافق جامع هنوز هم وجود دارد و در زمانی که هنوز گفت‌وگوهای ایران و آمریکا آغاز نشده بود، برخی از کارشناسان ایرانی اعلام کرده بودند در 70 درصد موارد توافق به دست آمده اما همان 30 درصد باقیمانده به نظر می‌رسد به مشکل‌ترین مرحله از کار تبدیل شده است. در عین حال این توافق 70درصدی نیز به نظر می‌رسد نظر هیات ایرانی باشد و هیات‌های غربی چنین نظری درباره رسیدن به توافق ندارند. باربارا اسلاوین، خبرنگار آمریکایی، تحلیلی در یکی از سایت‌های عربی منتشر کرده که نشان می‌دهد دیپلمات‌های غربی چندان هم از همان ابتدا، امیدی به نتیجه‌بخش بودن مذاکرات نداشته‌اند البته صحبت‌های وندی شرمن در ابتدای نشست نمایندگان کشورها در سازمان ملل نیز بیان‌کننده همین مساله بود. او رو به تهدید ایران آورده و علنا بیان کرده بود هیچ توافقی تاکنون با تهران شکل نگرفته و احتمال رسیدن به توافق نیز پایین است. شرمن به همین دلیل سعی داشت از فرصت گردهمایی سازمان ملل برای پیشبرد اهداف تبلیغاتی خود علیه ایران استفاده کند. باربارا اسلاوین نیز به همین رویه اشاره کرده و می‌نویسد: مذاکرات هسته‌ای ایران در حالی در نیویورک از سر گرفته می‌شود که امید کمی به حصول توافق هسته‌ای وجود دارد. بنابر این گزارش، به نظر می‌رسد تهران و واشنگتن درباره میزان برنامه غنی‌سازی اورانیوم و مدت زمان توافق بر ایجاد محدودیت در برنامه‌های اتمی ایران به دلیل مواجهه با بحران گروهک داعش به نتیجه نرسند.

اسلاوین در تحلیل خود نوشت: تعداد سانتریفیوژ‌ها، مدت زمان قرارداد و ابعاد نظامی فعالیت‌های سابق هسته‌ای ایران از جمله موارد اصلی بحث‌برانگیز بین طرفین است. ایران اما غیر از آمریکا با اعضای گروه 1+5 با سرپرستی کاترین اشتون نیز دیدار داشته و آنطور که مایکل مان، سخنگوی اشتون در توئیتر خود بیان کرده، گفت‌وگوها در این جلسه نیز نشان داده همچنان شکاف‌های زیادی بین خواسته‌های غرب و عملکرد ایران وجود دارد. او با این حال بیان کرده کار برای رسیدن به توافق همچنان با وجود سختی‌ها به پیش می‌رود. وندی شرمن نیز روز گذشته بعد از برگزار شدن دومین جلسه هیات آمریکایی با ایرانی‌ها اعلام کرده هدف اصلی آمریکا «از بین بردن تمام راه‌هایی است که بتواند ایران را به سمت دستیابی به بمب اتم سوق دهد».

سران به توافق می‌رسند؟

البته در این میان تحلیل دیگری نیز وجود دارد که به نظر می‌رسد به صورت جدی از سوی هر دو طرف ایرانی و آمریکایی در حال پیگیری است. آنطور که سایت ایران هسته‌ای گزارش داده، اطلاعات موجود نشان می‌دهد اختلاف‌های مهمی میان دوطرف وجود دارد اما یکی از اصلی‌ترین اختلاف‌ها درباره میزان ظرفیت غنی‌سازی است که ایران مجاز خواهد بود آن را در طول گام نهایی حفظ کند. وندی شرمن چند روز قبل در دانشگاه جرج‌تاون اعلام کرد اگر ایران خواهان تعلیق تحریم‌هاست حتما باید برنامه فعلی غنی‌سازی خود را محدود کند. ایران متقابلا بر افزایش شفافیت برنامه هسته‌ای‌اش به جای محدودیت آن تاکید دارد. توافق ژنو می‌گوید ایران در طول گام نهایی باید ظرفیت غنی‌سازی را براساس نیازهای عملی‌اش از جنبه‌های مختلف محدود کند. با این حال برخی منابع می‌گویند در مذاکرات فعلی اختلاف دوطرف بیشتر درباره چگونگی لغو تحریم‌هاست تا درباره ظرفیت غنی‌سازی. یک منبع آگاه در این باره به «ایران هسته‌ای» گفت: «مساله اکنون این است که معلوم نیست حتی اگر ایران به درخواست‌های آنها برای محدود کردن ظرفیت غنی‌سازی‌اش تن بدهد باز هم آنها حاضر به تعلیق و نهایتا لغو تحریم‌ها باشند یا نه؟ ضمن اینکه ایران نمی‌تواند ظرفیت غنی‌سازی خود را به میزانی کمتر از خطوط قرمز تعیین شده محدود کند». وی اضافه کرد: «وقتی نوبت به محدود کردن غنی‌سازی ایران می‌رسد آمریکایی‌ها خواهان تعهدات واقعی، زمانبندی شده و مملو از جزئیات هستند ولی وقتی می‌خواهیم درباره لغو تحریم‌ها صحبت کنیم به کلیات بسنده می‌کنند».

***

مقام ارشد وزارت خارجه آمریکا: به مذاکرات با ایران خوشبین نیستیم

یکی از مقامات ارشد وزارت خارجه آمریکا در نشستی با حضور خبرنگاران درباره نشست گروه 1+5 با ایران در نیویورک صحبت کرد. به گزارش تسنیم، وی گفت: برنامه مشترک اقدام میان گروه 1+5 و ایران به این دلیل تا 24 نوامبر تمدید شد چون به اندازه کافی پیشرفت حاصل شده بود که اجازه دهیم به جلو گام برداریم. همچنین همه ما می‌دانیم که دیپلماسی بهترین و پایدارترین راه برای حل این چالش امنیتی است. این مقام ارشد وزارت خارجه آمریکا گفت که از آن زمان تاکنون اعضای گروه 1+5 و اتحادیه اروپا نشست‌های دوجانبه متعددی با ایران برگزار کردند تا اینکه هم اکنون این نشست‌ها در نیویورک در حال برگزاری است. من فکر می‌کنم که بسیاری از ما [به این مذاکرات] خیلی خوشبین نیستیم اما صراحتا طی دیدارهای 2 روز گذشته هم با ایران و هم با همکاران در 1+5 و اتحادیه اروپا مشخص شد که همه به اینجا آمده‌اند تا کاری بکنند.