ناصر قندیل*: اخیرا و بعد از جمع‌آوری اطلاعات و مواضع همپیمانان آمریکا درباره گروه تروریستی داعش و سفرهای دوره‌ای مقامات آمریکا از جمله جان کری، وزیر خارجه آن به منطقه و مطالعاتی که مراکز مطالعاتی و مشاوران رئیس‌جمهور آمریکا انجام داده‌اند، باراک اوباما در سخنانی از استراتژی جدید دولتش در جنگ ضد داعش خبر داد. براساس این گزارش، وی در سخنانی در کاخ سفید که از تلویزیون ملی پخش شد، تأکید کرد کشورش ائتلاف بین‌المللی گسترده‌ای را رهبری می‌کند که در آن کشورهای عربی نیز حضور دارند. وی در سخنان چهارشنبه‌شب خود البته نامی از این کشورها نبرد اما تاکید کرد دخالت نظامی به ریاست آمریکا از طریق هوایی انجام می‌شود و شامل اعزام نیروهای زمینی به سرزمین‌های خارجی نخواهد بود. اوباما از اعضای کنگره آمریکا خواست با اکثریت بالا به راهبرد حمله به داعش رأی دهند. او گفت طرحش در مقابله با داعش حمله جهانی برای مبارزه با تروریسم است و بر 4 محور استوار است. وی در تشریح این 4 محور گفت: براساس آن این گروهک تخریب شده و عناصر تروریست آن در هر جا که باشند تحت تعقیب قرار خواهند گرفت، چرا که زندگی و منافع آمریکایی‌ها را تهدید می‌کنند. طرح اوباما همچنین شامل قطع کانال‌های مالی داعش و توقف مهاجرت عناصر تروریستی به عراق و سوریه برای کمک به این گروهک تروریستی نیز خواهد بود. رئیس‌جمهور آمریکا تاکید کرد هماهنگی خوبی در طول حمله نظامی ضد داعش با دولت عراق انجام می‌شود. وی ادامه داد: کشورش نیروهای نظامی به عراق نمی‌فرستد و تنها تعدادی برای آموزش در این کشور خواهند بود. وی گفت: ائتلاف بین‌المللی از سوی مخالفان موسوم به اعتدالگرای سوری به رسمیت شناخته خواهد شد تا به راهکاری برای حل بحران سوریه منجر شود. وی گفت: در طول این حملات هماهنگی را با دولت سوریه انجام نخواهد داد. تمام کسانی که این سخنرانی اوباما را گوش کردند، از مضمون راهبردی سخنان رئیس‌جمهور آمریکا سوال دارند. سخنان وی مصداق بارز این مثل است که «آفتابه لگن هفت‌دست ولی شام و نهار هیچی!» وزیر خارجه و وزیر جنگ آمریکا نیز به جلسات استماع کنگره رفتند تا سخنان رئیس خود را تکرار کرده و تصمیمات دولت اوباما را «استراتژی» بنامند. از بین بردن کامل داعش که مبتنی بر حضور نیروهای زمینی است، در این طرح جایی ندارد، همانطور که قطع کانال‌های مالی و توقف ورود عناصر جدید برای پیوستن به داعش نیز غیرممکن است. امیدی به دخالت جدی ترکیه در این طرح وجود ندارد، چرا که خود آمریکا در اجرای دقیق آن جدی نیست. تمام اهتمام آمریکا در مبارزه با داعش بر 5 نقطه استوار است:
- اول اینکه مبارزانی که در امارت داعشستان مبارزه می‌کنند، بار دیگر به کشورهای اروپایی و آمریکایی نروند.
- دوم اینکه این امارت توسعه پیدا نکند و نتواند عربستان‌سعودی و کردستان عراق و اسرائیل را تهدید کند.
- سوم اینکه این جنگ به منبعی برای تحرک اقتصادی آمریکا تبدیل شود که از 2دهه پیش تاکنون در رکود اقتصادی به سر می‌برد.
- چهارم اینکه این کشور بتواند بحران‌های منطقه را با حفظ ابزار داعش باقی نگه دارد تا زمینه‌های مداخه سیاسی و امنیتی و حتی نظامی این کشور در منطقه همواره مهیا باشد.
- نکته پنجم نیز این است که آمریکا نقش‌های تخیلی را برای عروسک‌های منطقه‌ای خود بتراشد و اکسیژنی برای ادامه حیات به آنها تزریق کند. از جمله این گروه‌ها گروه موسوم به مخالفان سوری است. به طرح‌هایی که اوباما رئیس‌جمهور آمریکا و جان کری و چاک هیگل وزرای خارجه و جنگ وی گفتند هر نامی می‌شود گذاشت غیر از اینکه آن را «راهبرد جنگی ضد داعش» بنامیم. این طرح ممکن است یک راهبرد باشد اما راهبردی است که برای حفظ داعش و اداره مرزهای تاثیرگذاری این گروه تروریستی در منطقه طراحی شده است.
* تحلیلگر مسائل استراتژیک منطقه
اختلافات اوباما و پنتاگون
روزنامه آمریکایی «واشنگتن پست» در گزارشی به اختلاف میان ارتش آمریکا و کاخ سفید درباره استراتژی مقابله با داعش اشاره کرد.در حالی که کنگره حمایت خود از استراتژی دولت آمریکا را اعلام کرده و سنا در رای‌گیری روز پنجشنبه این طرح را تایید و با آموزش و مسلح کردن مخالفان سوری موافقت کرد اما تعدادی از سران ارتش از رویکرد رئیس‌جمهور آمریکا در مقابله با داعش انتقاد کردند. جیمز ماتیس، ژنرال بازنشسته ارتش که تا سال گذشته در ارتش آمریکا حضور داشت از رویکرد اوباما در مقابله با داعش انتقاد کرد و به کمیته اطلاعاتی ارتش گفت ممنوعیت حضور نیروی زمینی ارتش آمریکا، باعث دست بسته شدن ارتش می‌شود. به عقیده او آموزش مخالفان یا حملات صرف هوایی می‌تواند نتیجه معکوسی برای آمریکا به همراه داشته باشد و به تقویت دشمن بینجامد.