گروه اجتماعی: موضوع قاچاق دارو و بازار سیاه آن ماجرای تازه‌ای نیست و شاید به اندازه قدمت خیابان ناصرخسرو و بروز شکاف قیمتی میان داروهای داخل و خارج کشور سابقه داشته باشد اما این روزها اخباری درباره قاچاق دارو در کشور بیان می‌شود که سمت و سویی متفاوت دارد و حکایت از آن دارد که این پدیده شوم وارد فاز تازه‌ای شده و رنگ و بوی دیگری به خود گرفته است. با در نظر گرفتن یارانه برای داروهای وارداتی و کاهش پیداکردن قیمت این قیبل از داروها در مقایسه با کشورهای همسایه، برخی افراد سودجو چشم طمع‌شان را به اندک اختلاف قیمت این داروها در مقایسه با کشورهای همسایه دوخته‌اند و با پاگذاشتن روی سلامتی هموطنان‌شان سعی دارند برای خود درآمدی کسب کنند. این افراد سودجو با تغییر سمت قاچاق دارو هم‌اینک مسیر خروج داروهای یارانه‌ای را انتخاب کرده‌اند و از مرزهای غربی، کردستان، عراق و افغانستان مشغول خارج کردن داروهایی هستند که در کشور به کمک یارانه، اندکی ارزان‌تر شده‌اند. این موضوعی است که رئیس سازمان غذا و دارو هم آن را تایید کرده و چگونگی قاچاق داروهای ایرانی به آن سوی مرزهای کشور را تشریح کرده است.
نگرانی از خروج داروهای یارانه‌ای
رسول دیناروند، معاون وزیر بهداشت و رئیس سازمان غذا و دارو درباره قاچاق داروهای ایرانی به خارج از کشور گفته است: «در زمینه خروج دارو از کشور بیشتر نگرانی‌مان بابت داروهای یارانه‌ای است البته پرداخت یارانه به بخش عمده‌ای از این داروها از مرحله واردات حذف شده و به مرحله خرید دارو توسط بیمار از طریق نظام بیمه‌ای داده شده است.» وی اظهار داشت: بنابراین هرجا که یارانه داروهایمان به این صورت حذف شده یا به بیمه منتقل شده، نگرانی بابت خروج آن از کشور نداریم؛ چراکه دارو با قیمت واقعی از داروخانه خریداری می‌شود و در عین حال ممکن است از کشور خارج نیز شود.
چشم طمع به داروهای هموفیلی
دیناروند با بیان اینکه تنها درباره قاچاق تعداد محدودی از داروهای یارانه‌ای از کشور نگرانی داریم، افزود: این داروها عمدتا به برخی از داروهای بیماران متابولیک (شیرخشک بیماران متابولیک) و همچنین داروهای هموفیلی مربوط می‌شود البته دراین زمینه هم ساز و کارهای جلوگیری از قاچاق را داریم.
خروج روزانه دارو از کشور
رئیس سازمان غذا و دارو در بخش دیگری از سخنانش یادآور شد: سایر داروها ممکن است به بیرون از کشور قاچاق شوند. کما اینکه این کار نیز روزانه صورت می‌گیرد. می‌دانیم که روزانه حدود 2 هزار بیمار از مرز آذربایجان به ایران مراجعه کرده و داروهایشان را از داروخانه‌ها تهیه می‌کنند و می‌برند. این موضوع از نظر ما اشکالی ندارد، چراکه دارو با قیمت واقعی به فروش می‌رسد. این کار به نوعی صادرات غیرمستقیم و ایجاد توریسم‌درمانی و اشتغال است.
قاچاق دارو از مرزهای غربی و شرقی
وی در این باره خاطرنشان کرد: قاچاق داروهای ایرانی به خارج از کشور از مرزهای غربی، کردستان، عراق و افغانستان صورت می‌گیرد، به‌طوری که بیماران این کشورها به مرزهای کشور آمده، داروهایشان را تهیه کرده و با خود می‌برند. در مجموع تا جایی که داروی یارانه‌ای نباشد، مشکلی جهت خروج آن از کشور وجود ندارد، چرا که با قیمت واقعی این کار صورت می‌گیرد. همانطور که رئیس سازمان غذا و دارو هم گفته است پرداخت یارانه به داروهای وارداتی باعث تحریک قاچاقچیان و خروج برخی اقلام دارویی از کشور شده است در حالی که گذشت از این موضوع به معنای اجحاف در حق بیماران داخلی است و به هیچ عنوان نباید مدیران و دست اندرکاران در این زمینه کوتاهی کنند، چرا که زمانی که پای قاچاق دارو به میان کشیده می‌شود به طور مستقیم موضوع سلامت مردم مطرح است و این پدیده به هیچ عنوان با قاچاق سوخت یا هر کالای دیگری به هیچ عنوان قابل مقایسه نیست.  این موضوع که حتی چندی پیش گزارشی درباره آن در مجلس هم قرائت شد و خبر خروج داروهای کشور به پاکستان و رویت داروهایی با برچسب وزارت بهداشت در این کشور را هم در پرونده خود دارد به خوبی مبین این نکته است که عده‌ای با برنامه‌ریزی و آمادگی قبلی برای این بازار نقشه کشیده‌اند و قصد منفعت‌طلبی دارند. هر چند  برای این نوع از قاچاق نمی‌توان سازوکاری مافیایی را متصور شد اما چنانچه نظارت و برخورد کافی با همین عده معدود انجام نگیرد باید منتظر دست‌اندازی و جولان آزادانه آنها در بازار دارویی کشور باشیم.
جای خالی نظارت
از دیگر موضوعاتی که قاچاق دارو را در کشور دامن می‌زند، توصیه‌های رنگارنگ برخی پزشکان و تبلیغ‌های بی‌هدف آنها برای برخی داروهای خارجی است که فقط براساس مثل قدیمی «مرغ همسایه غاز است» صورت می‌گیرد و هر چه را که در آن سوی مرز باشد بهتر از نوع داخلی آن می‌دانند. این طرز تفکر که البته در بین تعداد اندکی از پزشکان داخلی وجود دارد به نوعی ورود داروهای قاچاق به کشور را تشدید کرده است چرا که به بیماران فقط داروی خارجی تجویز می‌کنند و در مقابل مصرف داروی داخلی را زیانبار توصیف می‌کنند. این وضعیت باعث می‌شود بیمار چندان امیدی به شفا از داروی داخلی نداشته باشد و فقط منتظر داروی خارجی باشد و برای به‌دست آوردن آن هر راهی و پرداخت هر مبلغی را تجربه می‌کند و این وضعیت به قاچاق دارو دامن می‌زند. بر این اساس شاه‌کلید حل این مشکل تنها نظارت و برخورد قاطع با متخلفان است. این نکته که پرداخت یارانه از دارو برداشته شده و به بیمار تعلق می‌گیرد تا حد زیادی می‌تواند مانع از خروج داروی داخلی به خارج از کشور شود اما برای رفع همیشگی این مشکل و همچنین ورود قاچاق دارو به کشور همچنان جای خالی نظارت احساس می‌شود.