گروه اقتصادی: بانک مرکزی برای دریافت کارمزد از دستگاههای کارتخوان مصمم است و مسؤولان این نهاد سیاستگذار برای توجیه این اقدام هر روز اظهارات جدیدی را مطرح میکنند. در این بین برخی از کسانی که از اجرای این تصمیم منتفع میشوند نیز حمایت میکنند. حامیان اخذ کارمزد از هر تراکنش دستگاههای کارتخوان اعتقاد دارند شرکت ساماندهیکننده این تراکنشها ورشکسته شده و نمیتواند هزینههای آن را پرداخت کند، از طرفی آنها میگویند رسوب پول در حسابهای بانکی آنقدر نیست که برای بانکها سود داشته باشد! با این وجود نمایندگان مجلس و بسیاری از کارشناسان اقتصادی تعیین کارمزد از تراکنشهای دستگاههای کارتخوان را مخالف سیاستهای بانکداری الکترونیک میدانند. با این وجود با توجه به اینکه بسیاری از معاملات خرد اقتصادی به وسیله دستگاههای کارتخوان انجام میشود، مسؤولان بانک مرکزی اطمینان دارند حتی با اجرای این تصمیم مردم مجبور به استفاده از دستگاههای کارتخوان خواهند بود و نگران کمبود تراکنشها در این زمینه نیستند. اقدام یکجانبه بانک مرکزی در این باره واکنش نمایندگان مجلس را در پی داشته و رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس اعلام کرده موضوع تعیین کارمزد برای دارندگان دستگاههای کارتخوان در خانه ملت پیگیری خواهد شد. ارسلان فتحیپور گفت: این کمیسیون موضوع تعیین کارمزد برای دارندگان دستگاههای خودپرداز را بررسی خواهد کرد. رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی ضمن اعلام مخالفت با تعیین کارمزد برای دارندگان دستگاههای خودپرداز، به ایسنا گفت: این کار باعث میشود مردم به سمت بانکداری الکترونیک ترغیب نشوند و بالعکس تمایل به حمل پول پیدا کنند که این یک آفت به شمار میآید. رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه تعیین کارمزد برای دستگاههای خودپرداز در دنیا مرسوم نیست، گفت: ما باید مردم را به استفاده از کارتهای الکترونیکی تشویق کنیم تا مردم تمایلی به همراه داشتن پول نداشته باشند. وی با بیان اینکه مخالفت این کمیسیون با تعیین کارمزد برای دارندگان دستگاههای خودپرداز به سیستم بانکی اعلام شده، گفت: کمیسیون اقتصادی با برگزاری جلساتی این موضوع را پیگیری خواهد کرد.
سود سپردههای لحظهای کارتخوانها بیشتر از هزینه استهلاک این دستگاههاست
برخی کارشناسان بانکی معتقدند سودی که با سپردههای لحظهای عاید بانکها میشود به مراتب بیشتر از هزینه استهلاک دستگاههای کارتخوان است.
تاجمحمد قجاوند، کارشناس بانکی درباره تصمیم جدید بانک مرکزی برای حذف یارانه دستگاههای کارتخوان و پرداخت کارمزد تراکنش این دستگاهها توسط صاحبان آنها، گفت: برای بررسی این موضوع اولین نکتهای که باید به آن توجه شود زمانی است که این دستگاهها به فروشگاهها وارد شد زیرا اگر در آن زمان برای هر تراکنش مبلغی کارمزد تعیین میکردند مطمئناً استقبالکنندهای از این دستگاهها نبود. وی افزود: اما سیستم بانکی با تبلیغات، جایزه، وام و... مردم و فروشندگان را برای استفاده از این دستگاهها علاقهمند کرد تا از این دستگاهها در فروشگاهها و مراکز خدماتی و شرکتها استفاده کنند اما چه اتفاقی افتاده افرادی که تا به حال این دستگاهها را به صورت رایگان ارائه میکردند حال به فکر ایجاد چنین قوانین جدیدی افتادهاند؟ زیرا این خدمتی است که سیستم بانکی انجام میدهد تا حجم نقدینگی را در جامعه کاهش دهد که اقدام بسیار مثبتی است زیرا به جای حمل حجم زیادی پول نقد از طریق کارت و شبکه الکترونیکی میتوانیم بهراحتی این انتقال را انجام دهیم. حال اگر بعد از گذشت چند سال بانک مرکزی برای این دستگاهها کارمزد تعیین کند، همه اثرات مثبتی که تا به امروز داشته را کمرنگ خواهد کرد و عواقب منفی زیادی هم خواهد داشت.
بانک مرکزی یکطرفه عمل کرده است
وی تصریح کرد: متاسفانه بانک مرکزی برای تصمیمگیری در این زمینه کاملاً یکطرفه عمل کرده، در نتیجه استفادهکنندگان هم باید بالاجبار از این تصمیم پیروی و کارمزدهای تعیین شده را نیز پرداخت کنند، از نظر من اگر فروشندهای خود را با این تصمیم تطبیق دهد مطمئناً هزینه این کارمزدها را روی کالای فروخته شده محاسبه خواهد کرد و سرباری برای خریدار خواهد شد. قجاوند با بیان اینکه اجرای طرح دریافت کارمزد از صاحبان دستگاههای کارتخوان همانند تجربه دریافت 8 درصد مالیات بر ارزش افزوده که در نهایت به خریدار تحمیل میشود، به خریدار تحمیل خواهد شد، گفت: تحمیل این هزینه به خریدار از یک سو و ضرر و زیانهایی که برای بانکها ایجاد خواهد شد هم از سویی دیگر است، زیرا استفاده از این دستگاهها به مانند یک کانال از فروشگاه به بانک بود که به صورت دقیقهای حجمی از پول را به بانکها سرازیر میکرد. وی ادامه داد: یعنی با هر تراکنش یک سپرده لحظهای به ذخایر بانکها اضافه میشد، این طرح شاید در کوتاهمدت به نفع بانک مرکزی باشد اما در ادامه، هم به ضرر سیستم بانکی است و هم باعث ایجاد تورم است زیرا هنگامی که پول فیزیکی در جامعه و به تبع آن نیاز به نقدینگی افزایش یابد، موجب بالا رفتن سرعت گردش نقدینگی و در نتیجه ایجاد مشکلاتی در سیستم اقتصادی کشور خواهد شد و مطمئناً تورمزاست.
تجربه این طرح در کشورهای خارجی با ایران متفاوت است
وی درباره تفاوت شرایط کشورهای خارجی در اجرای این طرح با ایران گفت: در کشورهای دیگر اگر از کارتخوانها کارمزد دریافت میشود، از کارتهای اعتباری با سود 2 درصدی است نه کارتهای بانکی در کشور ما که با سودهای 27، 28 درصد است. وی درباره ادعای بانک مرکزی مبنی بر اینکه دلیل دریافت این کارمزدها مستهلک شدن دستگاههاست، گفت: بانک مرکزی میتواند این هزینهها را از بانکها بگیرد زیرا میزان سودی که بانکها از طریق این سپردههای لحظهای دریافت میکردند از هزینههای این پایانه بسیار بیشتر است.
مقاومت منفی استفادهکنندگان از کارتخوانها
کارشناس بانکی افزود: از نظر من تعداد زیادی از فروشندهها و افرادی که با این پایانهها در ارتباط هستند در مقابل این تصمیم مقاومت منفی میکنند و به پول نقد روی خواهند آورد. قجاوند در پایان تاکید کرد: از نظر من این اقدام کاملا غلط است زیرا دریافت کارمزد از فروشنده در نهایت به ضرر خریداران است و از طرفی به افزایش تورم کمک خواهد کرد و بازگشتی به سیستم سنتی است.