حسام آبنوس: جبهه، مکانی مقدس در فرهنگ انقلاب اسلامی است که نقش عمده‌ای در جریان تاریخ انقلاب اسلامی داشته است. این عبارت دارای بار معنایی بسیار بالایی بوده که هرگاه به فردی لقب جبهه‌ای داده می‌شده در حقیقت بر اعتبار آن فرد افزوده می‌شده است. البته نباید فراموش کرد که این تعریف یک تعریف مطلق نبوده و در برخی دوره‌ها نیز ممکن است این موضوع مصداق نداشته باشد. اما باتوجه به این موضوع که این مکان در دوران هشت ساله و در سال‌های بعد از آن از تقدس ویژه‌ای در میان بازماندگان دوران جنگ تحمیلی و همچنین نسلی از جوانان بعد از جنگ برخوردار بوده است، از همین رو در دوران دفاع‌مقدس اگر فردی به جبهه می‌رفته یک درجه و شأن اجتماعی برای وی قائل می‌شدند و صاحب احترام می‌شده است. جبهه‌های دفاع‌مقدس در سال‌های درگیری میان دوکشور ایران و عراق شاهد حضور اقشار مختلف از نقاط گوناگون این کشور بزرگ و با سنین مختلف بوده است. عده‌ای که در این سال‌ها در جبهه‌ها حضور یافتند و از نفس مسیحایی رزمندگانی چون شهید بروجردی و امثالهم پر پرواز گرفتند و به آسمان رسیدند، خلافکارانی بودند که از ترس قانون و محاکمه به جبهه‌ها پناه بردند و با توجه به محیط معنوی و از آنجا که ملاک حال فعلی افراد بود تحت تاثیر انسان‌های آزاده و بزرگی چون شهید همت قرار گرفتند و توانستند از گذشته خود توبه کنند و در مسیر صلاح قرار بگیرند و بعضا به فیض شهادت برسند. شخصیت پرویز در رمان «رنج» نیز یکی از همین افرادی است که خلافی به اشتباه انجام داده و ناخواسته مرتکب قتل شده و با توجه به زندانی شدن و سپس دخالت ریش‌سفیدان قبیله و ایل و همچنین ازدواج خواهر قاتل با پسر مقتول به عنوان خون‌بس، اما منصور (پسر مقتول) حاضر نیست از خون پدرش گذشت کند و به دنبال انتقام است. پرویز پس از اینکه مخفی می‌شود و از دست منصور می‌گریزد در نهایت به جبهه پناه می‌برد تا در امان باشد اما از بد روزگار باز هم منصور آدرسش را پیدا می‌کند و به جست‌وجوی وی می‌رود. منصور پس از حضور در جبهه و منطقه عملیاتی جزیره مجنون بعد از اینکه متوجه می‌شود پرویز از چه جایگاهی در میان رزمندگان برخوردار شده سعی می‌کند ابتدا خود را موجه جلوه دهد تا در فرصتی مناسب کلک پرویز را بکند. در این گیر و دار منصور نیز درگیر جنگ شده و در فرصت‌هایی که به دست می‌آورد به انتقام می‌اندیشد. تقابل منصور و پرویز ادامه دارد و این رفت وآمدهای روایی مخاطب را تا صفحه و سطر پایانی کتاب با خود می‌برد تا اینکه گره داستان را بگشاید. این کتاب در یک فضای عشایری روایت می‌شود و شخصیت داستان در فرصت‌هایی که به دست می‌آورد یاد و خاطره ایل و زندگی در دامنه کوهستان و صحرا را به یاد می‌آورد و خواننده را نیز با خود به عالم خیال پرواز می‌دهد. نام این رمان برگرفته از کوهی در منطقه مورد نظر نویسنده است، «رنج» را محمد محمودی نورآبادی به رشته تحریر درآورده، او که خود از اهالی استان فارس و شهرستان ممسنی است به‌خوبی توانسته از پس توصیف شرایط زندگی عشایری در این کتاب برآید ضمن اینکه علاوه بر این ضمن تشریح باورپذیر موقعیت‌ها و حالات ایل و گله، گویش و لهجه ایلیاتی شخصیت‌ها نیز از دیگر نکاتی است که این کتاب را برای خواننده جذاب می‌کند. از دیگر بخش‌هایی که نویسنده آن را توصیف کرده و خواننده با خواندن آن خود را در موقعیت می‌بیند «جزیره مجنون» است، او جزیره مجنون و موقعیت حساس این جزیره را در آن برهه به‌خوبی در کتاب خود تشریح و تصویر کرده است. ادبیات کتاب و نثر روانی که خواننده در خواندن آن با سختی روبه‌رو نیست از وجوه بارز «رنج» است. راوی اول شخصی که گاهی جای خود را با حدیث نفس عوض می‌کند و خواننده از آن طریق به درون منصور سرک می‌کشد و از اوضاع درونی او با خبر می‌شود، همچنین در بخشی‌هایی راوی اول شخص به صورت یک راوی دانای کل به قضاوت می‌نشیند و موضوعات پیرامونی را تحلیل می‌کند. زبان رمان یک زبان بومی به‌علاوه پایداری است که مخاطب را با هر دو فضا آشنا می‌کند. حال و هوای شوخی‌ها و ادبیاتی که در جبهه‌ای که در این کتاب به خواننده نشان داده می‌شود با آنچه در واقعیت اتفاق افتاده نزدیک به هم است و مخاطب احساس نمی‌کند که فضا اغراق‌آمیز بوده یا در پرداخت موقعیت‌ها و زبان آن دوران تسامح و تساهلی صورت گرفته است. نکته دیگری که درباره این کتاب می‌توان ذکر کرد زمان داستان است که با ضرباهنگی مشخص و بدون نوسان جلو می‌رود و همین امر سبب می‌شود تا با یک داستان خوشخوان روبه‌رو باشیم و خواننده از خواندن آن خسته نشود. شخصیت‌پردازی‌های «رنج» با توجه به منصور که شخصیت اول است و باقی افراد داستان حول وی ایجاد شده‌اند باورپذیر هستند. زمینه‌سازی‌ها برای خلق اتفاقات داستان کمی دم دستی است و می‌توانست با کمی خلاقیت برای اتفاقات آینده بهتر زمینه را فراهم کند تا در موفقیت بیشتر کتاب موثر باشد. «رنج» که برخی از نکات آن ذکر شد کتابی است که در دوازدهمین دوره جشنواره کشوری شهید حبیب غنی‌پور توانسته رتبه اول را به خود اختصاص دهد و همچنین در نهمین جشنواره سراسری پاسداران اهل قلم رتبه اول آن را کسب کرده است. این کتاب توسط نشر شاهد و انتشارات کتابستان معرفت در 214 صفحه و 23 فصل و با قیمت 8500 تومان روانه بازار کتاب شده تا مخاطبان بتوانند در یک فضای جدید و موضوعی دوگانه تجربیات جدید به دست آورند.