حجت‌الاسلام و المسلمین محمدتقی رهبر:
پیشگیری از طلاق
جلوگیری از گسست خانواده وظیفه فردی، خانوادگی، اجتماعی و حکومتی است که اجازه ندهند تا کار به حد اضطرار برسد و طلاق و جدایی اتفاق بیفتد، اکثر جدایی‌ها همانگونه که از نظر گذشت در خانواده‌های جوان و در سال‌های اول ازدواج رخ می‌دهد. در اینگونه موارد بزرگ‌ترها ورود کنند و اختلافات را به نوعی حل و فصل کنند.
محاکم قضایی و نهادهای خدماتی و امدادی نیز می‌توانند در حل اختلافات و جلوگیری از طلاق نقشی موثر ایفا کنند. گزارش زیر می‌تواند الگو و راهکار مناسبی در این رابطه باشد. رئیس کل دادگستری یزد گفت: بنا به تفاهمنامه‌ای که با سازمان بهزیستی استان منعقد شده تمام پرونده‌های طلاق این استان قبل از طرح در محاکم خانواده برای صلح و سازش به مراکز مشاوره طلاق بهزیستی ارجاع می‌شود که در این رابطه 47 درصد پرونده‌های ارجاعی، با صلح و آشتی مختومه می‌شود. (روزنامه کیهان 2/9/92)
ـ روحانیون و ائمه جمعه و جماعات می‌توانند در اماکن مذهبی، مساجد و حسینیه‌ها با عنوان مشاوره دفاتری را دایر کنند و جهت حل اختلاف خانواده‌ها و پیشگیری از طلاق اقدام کنند.
ـ سانسور و کنترل رسانه‌های بیگانه و جلوگیری از انتقال فرهنگ ابتذال و نفوذ آن به خانواده‌ها با همکاری خود مردم به هر طریق ممکن انجام شود که در این رابطه بزرگ خانواده نقش موثر دارد و می‌تواند از نفوذ این فرهنگ مخرب جلوگیری کند.
مسؤولیت رسانه ملی
ـ رسانه ملی نیز با دعوت از کارشناسان دینی و اجتماعی برنامه‌های گسترده‌ای ترتیب دهد که با فرهنگسازی و توجیه خانواده‌ها و هشدار به جوانان راهکارهای ادامه زندگی را با استناد به مبانی اسلامی و اخلاقی ارائه کند و تجارب فروپاشی خانواده را با ساختن فیلم و مستند بازگویی کند تا عبرت برای جوانان باشد که متاسفانه هیچ برنامه‌ای در این باره دیده نمی‌شود.
تقویت مبانی فرهنگی
تقویت مبانی دینی و فرهنگی از عوامل مهم ثبات خانواده است.
اگر احکام دین و عبادات و اخلاقیات و آداب معاشرت اسلامی به درستی بیان و نهادینه شود و زن و شوهر از آداب زندگی مشترک آگاهی درستی داشته باشند، قرآن، دعا، نماز، روزه، حجاب، عفاف، حیا، پاک‌چشمی و پاکدامنی در زندگی حاکم باشد، خانواده‌ها را بیمه می‌کند و به تقلید بیگانگان دل نمی‌سپارند و از زندگی دلسرد نمی‌شوند و راهی محاکم خانواده و طلاق و جدایی نمی‌شوند. همانگونه که در گذشته دیدیم بهانه‌های جدایی زوجین در بیشتر طلاق‌ها آنقدر ناچیز و نامعقول است که مایه شگفتی است. تربیت ایمانی، آداب شریعت، تعهد و تعبد اجازه نمی‌دهد آن بهانه‌ها زندگی را به فروپاشی بکشاند. در دیگر مسائل و مشکلات زندگی فردی و اجتماعی نیز از نقش دین و احکام الهی و تربیت اسلامی باید استمداد کرد و سبک زندگی اسلامی را به جوانان آموخت. آموزش حقوق متقابل خانوادگی و شیوه همسرگزینی و همسرداری از مواردی است که باید در دروس دانشگاهی ارائه شود که متاسفانه در این موارد و ارائه الگوی زندگی مشترک اهتمامی مشاهده نمی‌شود و دانشگاه باید به جبران این کاستی بپردازد.
پیراستن محیط اجتماع
سالم‌سازی فضای جامعه و جلوگیری از تظاهر به گناه و هنجارشکنی و اشاعه فساد و بدپوششی و اباحه‌گری از دیگر عوامل پیشگیری از طلاق است. همانگونه که در گذشته گفتیم ناهنجاری‌های اخلاقی آزاد در جامعه از عوامل فروپاشی خانواده‌هاست و پیشگیری و برخورد با این ناهنجاری‌ها از وظایف حکومت اسلامی است در این راستا احیای امر به معروف و نهی از منکر در سطح گسترده کمک به دولت و دستگاه نظارتی و انتظامی است که باید برای احیای این فریضه دینی فرهنگسازی کرد.
نماز از عوامل مهم بازدارندگی از گناه و آثار گناهکاری است. «ان الصلوه.. تنهی عن الفحشا و المنکر و لذکر الله اکبر» نماز از اعمال زشت و منکرات بازمی‌دارد و یاد خدا مهم‌تر است. نماز برای ذکر خداست «اقم‌الصلوه.. لذکری» بنابراین به یاد خدا بودن در همه حالات بازدارنده از فحشا و منکر است، یعنی همان چیزی که خانواده‌ها را متلاشی می‌کند و نمازهای پنجگانه، نمازگزار را در حال ذکر خدا، صیانت می‌کند. تجارب میدانی نیز نشان می‌دهد افراد مومن و نمازگزاران متعهد از انضباط اخلاقی و هنجارهای رفتاری برخوردارند و کمتر به انسجام خانواده ضربه می‌زنند.
فرزند و مساله جمعیت
فرزند استمرار وجود آدمی است. انسان می‌خواهد زنده بماند و چون ادامه حیات در این دنیا برای او امکان ندارد این خواسته فطری را از طریق آثار به جا مانده تامین می‌کند که نمونه برتر و زنده آن، اولاد است. خداوند متعال بقای نسل و فرزند و نوادگان را از آیات و الطاف الهی برشمرده است.
«خداوند برای شما همسرانی قرار داد و از همسرانتان فرزندان و نوادگان را پدید آورد»1 و پیامبر اکرم(ص) فرمود «تناکحوا تناسلوا فانی اباهی بکم الا هم یوم القیامه ولو بالقسط» 2
ازدواج کنید و فرزند بیاورید که در قیامت به وسیله شما بر دیگر امت‌ها مباهات کنم هرچند کودک سقط شده باشد و نیز آن حضرت می‌فرماید «ان لکل شجره ثمره و ثمره القلب الولد» 3 «هر درختی میوه‌ای دارد و میوه قلب فرزند است».
و نیز می‌فرماید «الولد الصالح ریحانه من ریاحین الجنه» 4 «فرزند صالح نهالی از نهالستان بهشت است» و نیز می‌فرماید «ان الولد الصالح ریحانه من الله قسمها بین العباد» 5 فرزند صالح عطیه الهی است که بین بندگان تقسیم کرده است.
امام سجاد(ع) می‌فرماید «من سعاده الرجل ان یکون له ولد یستعین بهم» 6 از خوشبختی مرد این است که فرزند داشته باشد که کمک کار او باشد.
امام باقر(ع) می‌فرماید «من سعاده الرجل ان یکون ولد یعرف فیها شبهه، خلقه و خلقه و شمائله» از خوشبختی‌های مرد این است که فرزندی داشته باشد که سیمای خود را در او ببیند، خلقش، اخلاقش و سیمایش را.
آری فرزند عطیه الهی و موهبت خداوندی است.
فرزند روح زندگی است زندگی که فرزند در آن نباشد بی‌روح است و سایه سکوت و خاموشی بر آن گسترده است.
فرزند از روزی که چشم می‌گشاید هر لحظه‌ای از لحظه‌ها که بر آن می‌گذرد، نشاط و حرکت و جوشش احساس و عاطفه را در زندگی می‌دمد و آنها که از فرزند گریزانند، از این لذت و فضیلت محرومند و اگر حکمت الهی ایجاب کرده که برخی عقیم و بدون فرزند باشند، می‌توانند و شایسته است با توجه به رهنمودهای دینی این حس فطری را با فرزندخوانده اقناع و کودکان بی‌سرپرست را سرپرستی کنند. خوشبختانه علاقه به سرپرستی کودکان بی‌سرپرست در کشور تا بدانجا است که به گفته مسؤولان، متقاضیان فرزندخواندگی چند برابر کودکان بی‌سرپرست است. افزون بر این فرزند کمک کار پدر و مادر است؛ بویژه در دوران سالخوردگی نیاز به فرزند محسوس‌تر است و کسانی که فرزند ندارند، از دیگران بی‌پناه‌ترند و باید از حمایت‌های انسانی دیگر بهره‌مند شوند.
نکته دیگر اینکه تنهایی فرزند خود یک عامل خمودی و افسردگی برای تک فرزند است و کودک تنها در خانه همبازی و هم‌صحبت متناسب با سن خود ندارد و از رشد لازم باز می‌ماند و اگر خدای نخواسته اتفاقی برای او بیفتد، جایگزین ندارد. اینها و مانند آن نکاتی است که به توجه دادن نیاز دارد تا این عادت و فرهنگ غلط تک فرزندی و فرزندگریزی از خانه و جامعه رخت بربندد.
ـ ـ ـ ـ ـ ـ ـ ـ ـ ـ ـ ـ ـ ـ ـ ـ ـ ـ ـ ـ ـ ـ ـ ـ ـ ـ ـ
پی‌نوشت
1- سوره نحل آیه 32
2- سنن النبی ص 147
3- میزان الحکمه ج ۱۴ ص 7087
4- وسائل ج 15 کافی ج 6 ص 3
5- وسایل الشیعه ج 15 ص 97
6- کافی ج ۶ ص ۲