مهدی شکیبایی* : با پایان جنگ سوم غزه(50 روزه) در مردادماه سال‌جاری و شکست معنادار رژیم تل‌آویو به دست توانمند رزمندگان مقاومت اسلامی فلسطین و مردم محاصره‌شده غزه، بسیاری از نگاه‌ها متوجه منطقه‌ای شد که بیشترین نزدیکی به پایتخت اسرائیل از حیث جغرافیایی برای آغاز انتفاضه نهایی علیه رژیم صهیونیستی را دارد؛ کرانه غربی (با وسعت ۵۸۷۹ کیلومترمربع) جایی که هم به لحاظ منابع انسانی و هم به لحاظ موقعیت جغرافیایی به مراتب اهمیت بیشتری نسبت به نوار غزه در رویارویی با اشغالگران دارد. از دید بسیاری کرانه غربی، آغازگر انتفاضه سوم فلسطینی‌ها لقب گرفت؛ خاصه که همتای جنوبی آن یعنی نوار غزه با وسعتی به مراتب کمتر (360 کیلومترمربع) و موقعیت ژئواستراتژیک کمتر توانسته بود با مقاومت مسلحانه ابعاد جدیدتری از آسیب‌های سیاسی، نظامی و اقتصادی رژیم جعلی صهیونیستی را به رخ بکشد. از این رو زمزمه‌های تسلیح کرانه باختری و احتمال آغاز انتفاضه جدید علیه اسرائیل از درون این منطقه شروع شد تا جایی که اینک بسیاری از ناظران سیاسی و تحلیلگران منطقه‌ای نیز عملیات‌های پراکنده  یکی - دو ماه اخیر در کرانه غربی و قدس را در چارچوب همین تحلیل ارزیابی می‌کنند و بر آن نام انتفاضه سوم گذاشته‌اند و برخی نیز در تردید میان نامگذاری آن به انتفاضه و عدم نامگذاری مانده‌اند. بسیاری نیز برای توصیف شرایط موجود از عبارت «در آستانه انتفاضه» بهره می‌برند. همه این تحلیلگران اما در یک نقطه اشتراک دارند و آن احساس این نکته است که حرکتی برخاسته از نارضایتی عمومی فلسطینیان از شرایط موجود آغاز شده است. اما چه عواملی زمینه‌ساز نیاز به انتفاضه سوم در بین فلسطینی‌ها شده است؟ آیا کرانه باختری و قدس زمینه‌های آغاز انتفاضه سوم را دارند؟ موانع تسلیح کرانه باختری و قدس اشغالی چیست؟ مقدمات آغاز یک انتفاضه مسلحانه در این دو منطقه کدامند؟ در باب عوامل زمینه‌ساز نیاز به انتفاضه جدید بیان چند نکته به صورت تیتروار ضروری به نظر می‌رسد.
نخست: قیام‌های مردمی اخیر در منطقه یکبار دیگر بر اهمیت مفهوم «قدرت مردم» و نقش ملت‌ها در «ایجاد تغییر» تاکید کرد. بی‌شک فلسطینی‌ها که خالق انتفاضه در جهان نامیده می‌شوند از این قاعده مستثنا نیستند.
دوم: بن‌بست فرآیند سازش میان تشکیلات خودگردان فلسطین و رژیم صهیونیستی.
سوم: جنگ 50 روزه اخیر غزه واقعیت انکارناپذیری را عیان کرد. نوار غزه تحت محاصره موفق به کسب دستاوردهای بی‌نظیر بود؛ کرانه باختری متمول اما حتی عاجز از تامین امنیت افراد جامعه! این افتراق آشکار موتور محرک انسان فلسطینی در کرانه باختری به سمت آغاز تغییر بود.
چهارم: تجاوزات مکرر شهرک‌نشینان صهیونیست علیه فلسطینیان و اماکن مقدس در قدس که از سوی دولت افراطی راستگرایان حمایت می‌شد نیز فلسطینیان کرانه باختری و قدس را با توجه به ناتوانی حکومت خودگردان به سمت تامین امنیت فردی سوق داد.
 اما در پاسخ به این پرسش که آیا محیط جغرافیایی کرانه باختری و قدس در زمان حاضر شرایط انتفاضه مسلحانه را دارد و اینکه مقدمات یک انتفاضه مسلحانه نظیر انتفاضه اول (1987) و انتفاضه دوم(2000) چیست، باید گفت کرانه‌ باختری‌ رود اردن‌ با مساحتی‌ بالغ بر ‌۵۸۷۹‌ کیلومتر مربع بین‌ اردن‌ و فلسطین‌ اشغالی‌ واقع است‌ و اکثر جمعیت‌ آن‌ را فلسطینی‌‌ها تشکیل‌ می‌دهند. این منطقه از 3 جهت تحت محاصره اسرائیل و از یک جهت نیز تحت محاصره حکومت پادشاهی وابسته به اسرائیل و سعودی یعنی «اردن» است. هم امان و هم تل‌آویو بر این نکته اساسی که نباید اجازه رشد مقاومت مسلحانه را به فلسطینی‌های کرانه غربی داد، متفق‌القولند. از این منظر ایجاد منطقه‌ای برای ساخت سلاح، آموزش نیروی انسانی و سازماندهی حرکات مسلحانه در کرانه باختری و قدس  در شرایط کنونی تقریبا غیرممکن می‌نماید. علاوه بر این، وجود شهرک‌های صهیونیستی پرشمار و پست‌های ایست و بازرسی اسرائیل در مناطق مختلف کرانه باختری و استان قدس به همراه هماهنگی امنیتی تشکیلات خودگردان فلسطین با تل‌آویو مانعی اساسی بر سر راه تسلیح مردم این مناطق محسوب می‌شود.
با این وجود چاره کار چیست؟ آیا آغاز یک انتفاضه مسلحانه در کرانه باختری محال است؟ شروع یک انتفاضه به چه مقدماتی نیازمند است؟ بی‌شک با توجه به شرایط پیش‌گفته، ضرورت آغاز یک انتفاضه جدید و فراگیر در کل سرزمین فلسطین غیرقابل‌انکار است و شاید نزدیک‌ترین توصیف به شرایط کنونی این منطقه استفاده از همان واژه «در آستانه انتفاضه» باشد چه اینکه مجموعه شرایط، فلسطینی‌ها را به این سمت سوق می‌دهد. اما به نظر می‌رسد تا شکل‌گیری یک انتفاضه مسلحانه منسجم، فلسطینی‌های کرانه باختری و قدس  نیازمند یک «مقاومت مردمی» قبل از آغاز «مقاومت مسلحانه» هستند. به این معنی که مقاومت مردمی می‌تواند امکانی فراهم کند که در یک بازه زمانی، هم شرایط تسلیح کرانه باختری و قدس فراهم شود و هم انسجامی بین فلسطینی‌های کرانه باختری، قدس و نوار غزه شکل گیرد. در چنین شرایطی انتفاضه مسلحانه نه‌تنها شکل منسجمی به خود خواهد گرفت که از تاثیرگذاری بالایی نیز در تغییر معادله توازن رعب و وحشت برخوردار خواهد شد. آنچه طی یکی - دوماه اخیر در کرانه غربی و قدس از حرکت‌های انفرادی ربودن صهیونیست‌ها در الخلیل گرفته تا عملیات‌های فداکارانه با خودرو و عملیات‌هایی با استفاده از چاقو و کلت کمری در قدس شاهد هستیم ناظر بر همین روند حرکتی است و می‌توان در همین چارچوب آن را ارزیابی کرد. از این رو تحرکات اخیر در قدس را باید نوعی مقاومت مردمی برای ایجاد شرایط جهت شکل‌دهی مقاومت مسلحانه یا انتفاضه سوم تعبیرکرد.
*سخنگوی انجمن روزنامه‌نگاران مسلمان