حسین کرمانی: هر چند طرح تحول سلامت از جمله برنامه‌های ملی است که با جراحی نظام سلامت کشور قصد ایجاد دگرگونی در این حوزه آن هم به نفع بیماران و کاهش دغدغه‌های خانواده‌ها را دارد اما به نظر می‌رسد اجرای گام سوم این برنامه ملی و افزایش تعرفه‌های پزشکی با شیب محسوس خالی از اشکال نبوده و با پیشرفت طرح و نمایان شدن نقاط ضعف و قوت آن نگرانی‌هایی را در جامعه ایجاد کرده است. افزایش 300درصدی تعرفه برخی خدمات در مقابل مطرح شدن این موضوع که هدف از اجرای طرح تحول کاهش پرداختی از جیب بیماران است به نوعی تضاد تبدیل شده است. این درحالی است که پرستاران و کادر درمانی هم آنچنان که باید از نحوه اجرای گام سوم طرح تحول سلامت رضایت ندارند چرا که به باور بسیاری از کارشناسان حوزه سلامت، تعرفه‌های جدید با تمرکز بر پزشکان طرح‌ریزی شده و پزشک‌سالاری باعث ایجاد تبعیض در دستمزدهای اقشار گوناگون حوزه درمان می‌شود. به علاوه آسیب‌های دیگری نیز همزمان با افزایش تعرفه‌های پزشکی هم برای نظام سلامت و هم برای اقشار گوناگون جامعه پدیدار خواهد شد. این موضوع بهانه گپ و گفت «وطن امروز» با تعدادی از اعضای کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی شد. تعدادی از نمایندگان بهارستان معتقدند اجرای گام سوم طرح تحول 5 آسیب را تا این زمان به همراه داشته است.
تحمیل فشار مالی بر بیماران
همانطور که از نام طرح افزایش تعرفه‌های پزشکی بر می‌آید اولین تبعاتی که می‌تواند بیمار و خانواده وی را با اجرای گام سوم طرح تحول درگیر کند گرانی خدمات پزشکی و افزایش یکباره نرخ خدمات است. با ابلاغ کتاب ارزشگذاری خدمات پزشکی برخی از خدمات تا300درصد افزایش یافته که اگر نظارت دقیق و حمایت همه‌جانبه بیمه‌ها را به همراه نداشته باشد همه این بار مالی بر دوش بیماران خواهد افتاد. این موضوعی است که محمدحسین قربانی، عضو کمیسیون بهداشت مجلس نیز آن را تایید کرده و در این باره به «وطن امروز» می‌گوید: پایین بودن تعرفه‌ها در بخش دولتی باعث استقبال پزشکان از مراکز درمانی خصوصی شده بود که به دنبال این موضوع تعرفه‌ها افزایش پیدا کرد تا پزشک برای طبابت در مراکز دولتی رغبت پیدا کند. به گفته قربانی، در حال حاضر که برای ایجاد انگیزه در پزشکان تعرفه‌های پزشکی چندین برابر شده است این نگرانی وجود دارد که فشار مالی بر مردم بیشتر شده و پرداختی از جیب بیمار با تغییرات جدی روبه‌رو شود.
تبعیض برای اقشار گوناگون حوزه سلامت
از دیگر مشکلاتی که از روزهای آغازین افزایش تعرفه‌های پزشکی به صورت واضح و روشن نمایان شد بروز تبعیض در کادر درمانی و ایجاد اختلاف میان پرستاران و پزشکان بود. نعمت منوچهری از دیگر اعضای کمیسیون بهداشت مجلس با بیان این مطلب به «وطن امروز» می‌افزاید: تعرفه‌های اعلام شده نیاز به بازنگری دارد چراکه در حال حاضر حق پرستاران و کادر پیراپزشکی نسبت به این تغییرات نادیده گرفته شده و درآمد پزشکان خارج از حد متعارف افزایش پیدا کرده است. به باور منوچهری اگر این وضعیت اصلاح نشود انگیزه ادامه فعالیت از پرستاران و کادر پیراپزشکی صلب شده و مراکز درمانی با مشکل جدی روبه‌رو خواهند شد، یعنی هرچه برای ایجاد تحول در نظام سلامت تلاش کنیم اما کادر اجرایی فعال نداشته باشیم در عمل به نتیجه مطلوب دست نخواهیم یافت.
افزایش زیرمیزی به دنبال اجرای گام سوم
پدیده زشت زیرمیزی که متاسفانه گروه اندکی از پزشکان از بیماران مطالبه می‌کنند از جمله دلایل اصلی تغییر در تعرفه‌ها و گرانی تعرفه‌های پزشکی عنوان شد تا با واقعی شدن دستمزدها این بهانه از پزشکان متخلف گرفته شود که به دلیل کم بودن درآمد از بیمار به صورت مستقیم طلب مبالغ خارج از تعرفه نکنند اما به نظر می‌رسد با افزایش چند برابری تعرفه‌ها این موضوع وارد فاز تازه‌ای شده است. از یک طرف خدمات پزشکی با گرانی و رشد چند برابری مواجه شده و از سوی دیگر جبران این هزینه برعهده بیمه‌ها گذاشته شده که اگر بیمه‌ها نتوانند این هزینه را بموقع پرداخت کنند تمام هزینه بر دوش بیمار خواهد افتاد و زیرمیزی‌ها نه تنها حذف نمی‌شود بلکه بیشتر می‌شود. شهلا میرگلوبیات، عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس در این باره به «وطن‌امروز» یادآور می‌شود: کمیسیون بهداشت مجلس با افزایش تعرفه‌ها موافق نبود اما با اهرم زیرمیزی و حذف دریافت‌های نامتعارف این طرح تصویب شد اما به نظر می‌رسد نه تنها معضل پرداخت‌های غیرمتعارف را حل نخواهد کرد بلکه اگر بیمه‌ها نتوانند بموقع مبالغ را پرداخت کنند اوضاع بدتر هم خواهد شد و ضربه سنگینی به نظام سلامت وارد می‌شود.
بلاتکلیفی بیماران در مطب‌های خصوصی
این در حالی است که افزایش تعرفه‌ها هم در بخش خصوصی و هم در مراکز دولتی همزمان اتفاق افتاده و بر این اساس بیماران در مراکز خصوصی و مطب‌ها نیز با افزایش چندبرابری نرخ‌ها مواجه هستند. تا پیش از این به خودی خود مراکز خصوصی هزینه‌های بالاتری دریافت می‌کردند و به دنبال افزایش تعرفه‌ها باید شاهد پرش چند پله‌ای قیمت در مراکز خصوصی باشیم، موضوعی که به یک آسیب جدی در حوزه سلامت تبدیل شده است. بیات در این باره خاطرنشان می‌کند: با ابلاغ کتاب ارزشگذاری خدمات اوضاع در بخش خصوصی بدتر می‌شود و با توجه به شرایط تعرفه‌ها پرداخت از جیب بیمار افزایش پیدا خواهد کرد.
در حال حاضر درصد بالایی از بیماران به بیمارستان‌های خصوصی و مطب پزشکان مراجعه می‌کنند که به طور حتم با افزایش پرداخت روبه‌رو خواهند شد و این از جمله آسیب‌های اجرای تعرفه‌های جدید است.
بیمه، پاشنه آشیل نظام سلامت
البته افزایش چندبرابری تعرفه‌های پزشکی با تکیه بر بیمه‌ها و سازمان‌های بیمه‌گر مطرح شده به این معنی که جبران هزینه‌های تحمیل شده بر عهده بیمه‌ها قرار گیرد. این در حالی است که به نظر می‌رسد آنچنان که باید زیرساخت‌های این کار فراهم نشده است. هم‌اکنون سازمان‌های بیمه‌گر برای تجمیع با مشکل مواجه هستند و اقدام عملی برای این کار صورت نگرفته است به علاوه بیمه‌ها سابقه چندان درخشانی در جبران هزینه بیماران ندارند و این موضوع می‌تواند به عنوان تهدیدی جدی گام سوم طرح تحول سلامت را با خطر مواجه کند. مصداق بارز این موضوع اظهارات سلیمان عباسی، عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس است. وی با اشاره به کتاب ارزشگذاری خدمات سلامت به
«وطن امروز» می‌گوید: در ابلاغ تعرفه‌های جدید و عملکرد بیمه‌ها یک ابهام اساسی وجود دارد و آن هم این است که براساس این برنامه جدید برای هزار و 700خدمت پزشکی تعرفه تعیین شده که در حال حاضر بیمه‌ها فقط 300خدمت آن را پوشش می‌دهند و مشخص نیست تکلیف هزارو400خدمت باقیمانده چیست؟
خرج‌تراشی و پرت منابع در وزارت بهداشت
همانطور که پیش از این عنوان شد طرح تحول سلامت با حمایت همه‌جانبه مجلس و با تصویب اعتبارات قابل توجهی به منظور ایجاد تحول واقعی در نظام سلامت به تایید نمایندگان رسید و به اجرا درآمد اما افزایش تعرفه‌های پزشکی تا حدودی منابع در اختیار این وزارتخانه را به سمت مسیرهای غیرضروری هدایت کرده است. این موضوعی است که عباسی ضمن تایید آن می‌افزاید: یکی از آسیب‌های افزایش تعرفه‌ها که نگران‌کننده به‌نظر می‌رسد پرت منابع مالی در وزارت بهداشت است. در حال حاضر افزایش تعرفه‌ها هزینه‌های این وزارتخانه را دوچندان کرده و منابع در اختیار این وزارتخانه صرف اضافه پرداختی تعرفه‌ها می‌شود. وی بیان داشت: به عنوان نمونه انجام یک آزمایش اگر پیش از این 5هزار تومان هزینه داشت با ابلاغ تعرفه‌ها به 10هزار تومان افزایش یافته که هزینه مضاعفی را به وزارت بهداشت تحمیل می‌کند به علاوه دستمزد پزشکان نیز با تغییرات جدی مواجه شده و هزینه‌های جاری این وزارتخانه را بیشتر کرده است و بیم آن می‌رود که منابع مالی در مسیرهای غیرضروری هدایت شود. به گفته عباسی، بودجه‌ای که نمایندگان برای طرح تحول سلامت مصوب کرده‌اند با تکیه بر پیشگیری از بیماری‌ها و کاهش هزینه‌های درمانی در آینده صورت گرفته اما در حال حاضر این وزارتخانه با محوریت اصلی درمان برنامه‌ها را به پیش می‌برد و بیشتر پزشکان را بهره‌مند کرده است.