گروه اجتماعی: سازمان محیطزیست و مدافعان محیطزیست بر سر وضعیت آشوراده و زمزمه‌هایی که مبنی بر واگذاری آن به‌عنوان منطقه گردشگری مطرح است، با یکدیگر وارد جدال و نامه‌نگاری شده‌اند. اما برخی خبرها از دست‌های سیاسی پشت‌پرده حکایت دارد. «وضعیت آشوراده، در هاله‌ای از ابهام»؛ این شاید مناسب‌ترین توصیفی باشد که بتوان درباره شرایط این روزهای این روستای زیبا و تنها جزیره ایرانی دریای خزر به کار برد. حالا سازمان محیطزیست و فعالان و مدافعان محیط زیست، بر سر وضعیت این منطقه و زمزمه‌هایی که مبنی بر واگذاری آن به‌عنوان منطقه گردشگری مطرح است، با یکدیگر وارد جدال و نامه‌نگاری شده‌اند. این در حالی است که برخی خبرها از دست‌های سیاسی در پشت‌پرده این واگذاری حکایت دارد.
آشوراده تنها جزیره ایرانی دریای خزر
تسنیم در این باره نوشت: آشوراده روستایی در مرکز شبه‌جزیره میانکاله در شهرستان بندر ترکمن استان گلستان و تنها جزیره ایرانی دریای خزر است. این جزیره، مدت‌ها پیش به دلیل فعالیت‌های انسانی و در اثر حفر کانال از شبه‌جزیره میانکاله جدا افتاده است. این جزیره در 5 کیلومتری غرب بندر ترکمن قرار گرفته و دارای آب و هوای معتدل است.
آغاز ماجرا از کجاست؟
نخستین زمزمه‌ها مبنی بر واگذاری جزیره آشوراده در پناهگاه حیات‌وحش میانکاله در خرداد 91 شنیده شد. البته بحث تبدیل این جزیره به منطقه گردشگری از سال 76 و همزمان با تاسیس استان گلستان آغاز شد و مدیران این استان همواره درصدد تبدیل این جزیره به یک منطقه نمونه گردشگری بوده‌اند. این تلاش‌ها در دولت‌های نهم و دهم اوج گرفت اما به دلیل فشار مدیران محیطزیست به نتیجه نرسید. در اول مرداد 84 و در واپسین روزهای فعالیت دولت هشتم، معصومه ابتکار، رئیس سازمان محیطزیست در توافقنامه‌ای با حسین مرعشی، رئیس وقت سازمان میراث فرهنگی، گردشگری در آشوراده را مجاز دانست و بهره‌برداری از آن را به شرکت میانکاله واگذار کرد. البته پس از مدت کوتاهی یعنی در 18 مرداد 84، سازمان بازرسی کل کشور نسبت به تلاش برای تغییر کاربری اراضی آشوراده و میانکاله هشدار داد. این سازمان چندی بعد در گزارش مشروح خود، خواستار ابطال این تفاهمنامه شد.
اصرار بر واگذاری جزیره
این در حالی است که در تابستان 90 و در زمان ریاست محمدجواد محمدی‌زاده بر سازمان محیطزیست، تلاش برای واگذاری آشوراده از سر گرفته شد و این بار یک شرکت فرآورده‌های لبنی به‌عنوان سرمایه‌گذار معرفی شد و سرانجام پس از سومین سفر استانی دولت دهم به استان گلستان، تبدیل این جزیره به منطقه گردشگری به تصویب رسید. در آن زمان، معاون عمرانی وقت استانداری گلستان اعلام کرد که براساس مصوبه هیات دولت قرار است جزیره آشوراده به قطب گردشگری شمال تبدیل شود. در مرداد 92 اما اخبار متفاوتی در این باره منتشر شد. برخی خبرها حاکی از آن بود که این واگذاری نه با مصوبه دولت بلکه از طریق سازمان محیطزیست و با همکاری استانداری گلستان به یک شرکت فرآورده‌های لبنی برای ایجاد زیرساخت‌های گردشگری انجام شده است. طرح اولیه، حاکی از برنامه‌ریزی برای واگذاری این جزیره در یک بازه زمانی 30 ساله یا 99 ساله بود. این در حالی است که فرهاد شمس فلاح مشاور عالی سازمان محیطزیست در این باره گفته بود: این سازمان مالک جایی نیست که بتواند آن را واگذار کند. اگر رسانه‌ها اجازه دهند، سازمان محیطزیست می‌خواهد تجربه موفق سایر کشورها در نگهداری از این عرصه را با همکاری بخش خصوصی اجرا کند. وی تصریح کرد: مگر می‌شود به دور منطقه‌ای چون جزو اراضی حفاظت‌شده سازمان محیطزیست است حصار کشید و اجازه تردد مردم را نداد؟ چرا تصور می‌کنید هر سازمانی باید نگاه صرف به حیطه کاری خود داشته باشد و با دیگر دستگاه‌ها تعامل برقرار نکند؟
کارشناسان: واگذاری اقدامی غیرقانونی است
از آن زمان تاکنون، واگذاری آشوراده و جدایی آن از پناهگاه حیات‌وحش میانکاله توسط سازمان محیطزیست در دست پیگیری است اما کارشناسان تاکید می‌کنند که براساس قوانین موجود، این اقدام، غیرقانونی بود و حتی براساس طرح مدیریت تهیه‌شده برای پناهگاه حیات‌وحش میانکاله، از مجموع بیش از 600 هکتار وسعت جزیره، بخش محدودی از آن جزو زون تفرج قرار می‌گیرد و مابقی اراضی جزیره در زون حفاظتی است؛ بنابراین باید اقدامات حفاظتی برای آن تشدید شود نه اینکه جزیره به‌طور کامل به بخش خصوصی واگذار شود. اما در مقابل این نظرات کارشناسان، سازمان محیطزیست در توجیه این واگذاری اعلام کرده بود: در حال حاضر، به دلیل نبود امکانات گردشگری در جزیره آشوراده اگرچه گردشگران زیادی به آنجا مراجعه می‌کنند، وضعیت این جزیره اصلا مناسب نیست و ما امیدواریم با همکاری بخش خصوصی بتوانیم امکاناتی که سازمان قادر به ایجاد آنها نیست را برای گردشگران فراهم کنیم تا از این طریق بتوان الزامات زیست‌محیطی را که هم‌اکنون در آنجا رعایت نمی‌شود اعمال کرد.
از دولت اصرار از محیطزیست انکار
از ابتدای دولت یازدهم اما این موضوع به شکل جدی‌تری مطرح شد و حتی رئیس‌جمهور و معاون اول وی نیز در این رابطه به اظهارنظر پرداختند. در آبان 92 و در حالی‌که زمان زیادی از روی کار آمدن دولت یازدهم نمی‌گذشت، نام آشوراده بار دیگر با گردشگری گره خورد. اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس‌جمهور خواستار تغییر کاربری آشوراده به گردشگری شد و مسؤولیت این امر را به سازمان میراث فرهنگی واگذار کرد. 9 آذر امسال نیز در آستانه سفر رئیس‌جمهور به استان گلستان سازمان محیطزیست و سازمان میراث فرهنگی و گردشگری توافقنامه‌ای مبنی بر تبدیل 380 هکتار از آشوراده به گردشگری امضا شد. براساس طرحی که آبان سال جاری به سازمان محیطزیست ارائه شده بود، در فاز نخست 280 هکتار و در فاز دوم 100 هکتار از اراضی آشوراده به گردشگری اختصاص یافته است. در روزهای میانی آذر امسال، مهم‌ترین اظهارنظر در این زمینه از ابتدای بحث‌ها درباره تبدیل آشوراده به منطقه گردشگری از سوی رئیس‌جمهور بیان شد. حجت‌الاسلام حسن روحانی در سفر استانی هیات دولت به استان گلستان گفته بود: در این سفر منطقه آشوراده را به مرکز مهم گردشگری تبدیل خواهیم کرد.
پافشاری ابتکار بر اشتباهی قدیمی
در حالی که مشاور رئیس سازمان محیطزیست، معاون اسبق سازمان محیطزیست و بدنه کارشناسی سازمان محیطزیست و برخی متخصصان مستقل، این امر را به معنی نابودی آشوراده و پافشاری معصومه ابتکار بر یک اشتباه قدیمی دانسته‌اند اما رئیس سازمان محیطزیست می‌گوید فقط 10 درصد آشوراده به گردشگری اختصاص می‌یابد؛ آن هم با رعایت ضوابط محیطزیست و تنها در زون تفرج متمرکز و گسترده.
زور مدیران محیطزیست به دولت نرسید
این در حالی است که اسماعیل کهرم مشاور رئیس سازمان محیطزیست، می‌گوید: این مساله که واگذاری جزیره آشوراده به گردشگری، به معنای نابودی محیطزیست این منطقه خواهد بود، از هم‌اکنون شفاف و روشن است و به هیچ وجه نمی‌توان آن را توجیه کرد. وی تصریح کرده است: سازمان محیطزیست تمام تلاش خود را برای جلوگیری از واگذاری جزیره آشوراده کرد و در نهایت محیطزیست به گردشگری باخت و زور مدیران محیطزیست به دولت نرسید.